Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh “Aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw
Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ ngehˬ˗eu dawˬ˗awˇ naˇ haˬ˗eu meh. Miˬyehˇ aˬ dui neh aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ ui cuiˆ na tehꞈ˗ehˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ kʼawꞈ, aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. (Maˬlaˬkiˇ 3:16) Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ngehˬ˗eu dawˬ tiˬ dawˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Dawˬ teu naˇ “aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ yaw nymˇ nymˇ lehˇ gʼeh˗eu dawˬ heu dawˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw ngaˇ loˇ? Taˬ baw˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui teu dawˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗awˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ taˬ˗euˬ nga lehˇ haw ma.
“Tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ, ‘Aˬmiˬ’ lehˇ ya ehˇ kʼoꞈ meh”
Aˬmiˬ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, “teu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ˗uˇ” maˬ ngeuˇ naˇ, “maˇ maˇ ni” lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Dawˬ heu dawˬ Heˬbyehˇ dawˬ pyeuꞈ˗awˇ, “saˇ jaˇ ziꞈ˗eu”, “nui ma taˬ nya˗eu” lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Tiˬ poˆ na dawˬ heu dawˬ˗ahˇ zahˇ sahˇ kʼoꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ neh jiˇ zmˬ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na kamˬ˗eu dawˬ ngehˬ gʼaˬ naˇ, aˬ yawꞈ neh ngehˬ˗euˬ teu maˇ maˇ ni ngeuˇ˗awˇ, teu baˬ da neh pyeuꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laꞈ daˬ ma lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, “aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Bawˇtsahˬ 5:22) Aˬ yawꞈ aˬ cawˬ˗euˬ mehˬ shi ehˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ya bi jaˆ˗eu meh.—Neˬhaˬmiˇ 5:13.
Dawˬmehˬmehˬ˗eu yaw huiˬ 27-ahˇ “aˬmiˬ” heu dawˬ˗euˬ gaˇ kawˆ mawˇ duˬ laˇ˗eu meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Miˬyehˇ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ ahˇ leˇ gʼaˬ naˇ, Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ le˗eu gʼaˇ duˬ, Eˇbaˬlaˇ hawˇ˗eu Geˬlaˬzmˬ Gawˬ jawˬ yaw kaˬ˗ahˇ uiˬ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Zahˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ le˗euˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a, laꞈ daˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ˗euˬ baˬ da neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya gaˬ gʼaˬ ngeh, “Aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 27:15-26) Tsawˇ kʼaˆ maˬ ehˇ, zaˬ maˬ ehˇ, yaw myaˬ lam gʼaˬ uiˬ laˇ˗awˇ “Aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗eu teˇ saˇ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˇ naˆ ni kʼaˆ paˬ nga. (Yawˇshuˆ 8:30-35) Aˬ yawꞈ maꞈ teu ngeh nah ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ leˇ coeˇ˗eu yaw duˬ baw˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh. ‘Yawˇshuˆ yaw dehꞈ kʼaˇ dehꞈ kʼoeˇ keuˆ ni, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ shiˇ dzeuˇ ngeh kʼawꞈ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ gʼaˇ duˬ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ neh mˇ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu kʼoeˇ deuˬ kʼaˇ dehꞈ kʼoeˇ keuˆ ni, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ uˬ duˬ tahˬ˗euˬ meh’ lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu meh.—Yawˇshuˆ 24:31.
Yeˬsuˇ jiˇ aˬ yawꞈ neh ngehˬ˗eu dawˬ maˇ diˇ ngeuˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, “aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ naˇ “aˬmiˬ” heu dawˬ aˇ dahˬ beh ngeh zmˬ˗awˇ, aˬ cawˬ deuˬ naˇ jiˇ leˇ ngeh zmˬ˗eu meh. (Aˬkaˬ Jaˇliꞈ Maꞈtehˬ 5:18 hawˇ˗eu Yoˇhaˬ 1:51-ahˇ naˇ, dawˇ coe ni hawˇ˗eu maˇ jawˆ ni lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh.) Tiˬ poˆ na Yeˬsuˇ “aˬmiˬ” lehˇ ehˇ poˆ˗eu meh. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ kamˬ nehˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ heu loꞈ˗ehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ nya˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ kʼaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ maˇ diˇ bi byah laˇ˗eu baoˬ ahˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh.—2 Gawˇliˬtu 1:20; Pah mehˬ˗eu 3:14.
“Tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ “Aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗awˇ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ ja ceuˬ˗euˬ meh”
Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ “aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗eu heu dawˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh jiˇ zmˬ˗eu meh. (Neˬhaˬmiˇ 8:6; Ja ceuˬ 41:13) Guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ luꞈ˗eu deuˬ, guiˬ lahˬ shaˇ gʼaˬ ngeh aˬmiˬ lehˇ ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ shaˇ dawˬ teu˗ahˇ nui ma tsaˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, heu naˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ mehˬ bawˬ gm˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ ya tahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Gaˇ kawˆ heu sahˬ paˬ Daˬbiˇ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ Bahˬ keuˆ baꞈ ahˇ leꞈ ngeh pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ gaˇ neh naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ bawˬ˗iˬ jahˇ˗awˇ, 1 Laˬsaˬbaˬ 16:8-36-ahˇ boꞈ taˬ˗euˬ Daˬbiˇ˗euˬ dawˬ caˇ caˇ˗euˬ meh. Dawˬ caˇ heu naˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ neh doˆ le˗euˬ gui lahˬ shaˇ dawˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Daˬbiˇ˗euˬ caˇ dawˬ˗ahˇ ya leˇ dui dui˗eu miˇ neh, ‘‘Aˬmiˬ’ lehˇ ehˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗euˬ meh.’ Heu gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ teu ngeh nah Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ ya tahˬ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.
Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ jiˇ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ ngeh “Aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ boꞈ˗euˬ yaw myaˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ dawˬ heu dawˬ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 1:25; 16:27; 1 Beˬtuˆluˆ 4:11) Mˬ taˆ jawˇ˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, “Aˬmiˬ. Miˬyehˇ˗ahˇ ja ceuˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh lehˇ Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 19:1, 4) Dahˬ beh˗eu Ka li zaˬ deuˬ bawˬ dzaˬ ngeh, guiˬ lahˬ shaˇ gʼaˬ naˇ, “aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 14:16) Ehˇ kʼawꞈ dawˬ heu naˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ shaˇ noeˬ ni ngehˬ doˆ leꞈ˗eu dawˬ maˬ ngeuˇ˗a.
Nawˬ neh “Aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗euˬ dawˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?
Miˬyehˇ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ dawˬ heu dawˬ˗ahˇ gaˇ hu aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ yaꞈ˗euˬ nga lehˇ haw ngeh, aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ gʼaˬ ngeh aˬ jeˬ miˇ neh “aˬmiˬ” lehˇ ya ehˇ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ gʼaˬ ngeh dawˬ heu dawˬ ngehˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui maˇ diˇ teu loꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh aˬ dui “aˬmiˬ” lehˇ teˇ saˇ maˬ ngehˬ doˆ leꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ nui ma tsaˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. “Aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗eu heu aˬ joˆ˗ehˇ aˇ yeˇ huiˬ nga lehˇ paˇ haw ma siˬ.
Aˬ dui nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ mawꞈ˗eu lehˇ bi siˬ. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu heu naˇ, “aˬmiˬ” lehˇ ehˇ ngeh tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gʼaˬ shaˇ luꞈ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ gaˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui aˬmiˬ lehˇ ehˇ˗eu heu dawˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh bi doˆ le mawꞈ˗eu miˇ neh, tsaˬ˗eu nui noeˬ ya bi ahˇ˗awˇ, shaˇ dawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh.
Aˬ dui˗ahˇ nui ma tiˬ siˬ tehꞈ˗ehˇ taˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ bi pyeuꞈ laˇ. Tiˬ gʼaˬ na guiˬ lahˬ shaˇ gaˇ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ ngeh, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 1:14; 12:5) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ “aˬmiˬ” lehˇ ehˇ ngeh, mehˬ bawˬ gm dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui “aˬmiˬ” lehˇ teˇ saˇ ehˇ doˆ leꞈ˗eu maˬ ehˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ neh ehˇ˗eu maˬ ehˇ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ehˇ ngeh, aˬ dui˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ haˬ nehˬ laꞈ ni laˆ noeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.
Aˬ dui “aˬmiˬ” lehˇ ehˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ
Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw˗eu meh. (Luˇkaꞈ 21:2, 3) Aˬ yawꞈ aˬ dui aˬ jeˬ noeˬ˗awˇ aˬ jeˬ baˬ da neh jahˇ nga lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ naˬ gaˬ paw neh ya naˇ haˬ ngeh kʼawꞈ, taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ “aˬmiˬ” lehˇ ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ haw mawˇ˗awˇ gaˬ˗eu yaw duˬ baw˗awˇ, bawˬ dzaˬ nymˇ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ luꞈ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ meh.
Aˬ dui neh “aˬmiˬ” lehˇ ngehˬ˗eu dawˬ aˇ poeˬ maˬ baw gaˇ duˇ kʼawꞈ, maˇ diˇ naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. Jaˇliꞈ dawˬ tsuiꞈ puiˇ hawˬ˗eu paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ “Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ dawˬ heu dawˬ neh, aˬ yawꞈ maꞈ jah˗eu, nui ma tsaˬ˗eu, maˇ diˇ ha geuꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗awˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jiˇ mˇ mawˇ nya˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui neh yaw poˆ na luꞈ “aˬmiˬ” lehˇ ehˇ˗euˬ heu dawˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ luꞈ˗uˇ.—Ja ceuˬ 19:14.
