1. Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ aˬ jeˬ jeˇ ya smˇ iˇ˗awˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗euˬ nga?

 Nawˇ shaˇ noeˬ ngeh, aˬ jeˬ muiˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ, aˬ suˇ gʼaˬ ehˇ tsehˆ˗eu tsaˬ nga? Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ yaw muiˬ yaw doeˇ tseˇ paˆ nya˗eu zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ biꞈ˗eu aˇ bawˇ kʼoeˇ bawˇ˗euˬ aˇ siˬ pyaˆ dzaˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ nui ma maˬ taˬ˗eu lehˇ mˇ doˆ laꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ aˬ jeˬ muiˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ muiˬ˗eu yawˬ ha naꞈ˗i noeˬ tsehˆ ma lehˇ tseˇ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:22) Ehˇ kʼawꞈ haw sheˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ aˬ jeˬ jeˇ ya smˇ iˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ maˬ paˇ muiˬ ni pyeuꞈ iˇ˗awˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ jiˇ maˬ paˇ za˗euˬ uˬ taꞈ, oeˬ paˬ oeˬ ma deuˬ˗ahˇ jiˇ iˬ baˇ hawˇ˗eu shiˇ˗eu jeˬ bi keuˆ le˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 5:12) Aˬ yawꞈ nyaꞈ neh tseˇ˗euˬ jeˬ, doeˇ dui dui˗eu jeˬ bi keuˆ le˗euˬ meh.

2-3. (a) Yaw huiˬ yaw mahˇ heu gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ Piˇliˇpuˆ tsaꞈ gaˬ laˇ ngeh, aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? (b) Aˬ dui iˇ cuꞈ shawˇ naˇ aˬ jeˬ za˗eu nga? Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

² Piˇliˇpuˆ Iˬdiˬyoˇbyaˇ˗euˬ yaw huiˬ yaw mahˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngeh, teu gʼaˬ naˇ, Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ dui dui˗eu jeˬ mˇ doˆ laꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ zawˇ˗ehˇ taˬ baw˗eu miˇ neh, taˆ lehˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 8:34-38) Aˬ dui yaw huiˬ yaw mahˇ teu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ neh aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ tehꞈ˗ehˇ aˬ jeˬ muiˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ muiˬ˗eu ehˇ tsehˆ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ meh lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

³ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ ngeh za˗eu guiˬ lahˬ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ luꞈ˗uˇ. Za˗eu guiˬ lahˬ tiˬ jeˬ naˇ, Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ neh kʼaˇ laˆ cawˆ˗euˬ jeˬ za kʼoꞈ jiˇ˗eu meh. Teu laꞈ kʼoeˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ jiˇ keuˬ meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ jah˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ  siˬ nya˗eu nui ma laˆ bahˬ laˇ˗eu jeˬ maˬ paˇ bi jaˆ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 20:28; Gʼaˬkʼehˇ 10:43) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗awˇ, mehˬ hu paw jaˆ luꞈ˗eu muiˬ dui dui˗eu jeˬ jiˇ za˗eu meh. (Yoˇhaˬ 10:14-16; Loˇmaˆ 8:20, 21) Teu naˆ ni muiˬ˗eu jeˬ jaˆ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, yaw huiˬ yaw mahˇ teu gʼaˬ˗ahˇ maˬ dzaw geuꞈ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˇ cuꞈ maˬ bi shawˇ ni laˆ tsoeˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ maꞈ teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu nga?

4-5. Eˇbeˬ˗leˬ hawˇ˗eu Hehˇnaˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ maˬ bi shawˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ baˬ da neh nga?

⁴ Maˬ jahˇ nya gaˇ guˆ˗eu miˇ neh. Aˬ li Eˇbeˬ˗leˬ˗euˬ aˬ da aˬ ma naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ meh. Aˬ da gʼaˬ naˇ muiˬ˗eu aˬ da pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, gaˇ mˇ˗eu bym dui dui˗eu sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ jiˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ siˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Eˇbeˬ˗leˬ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ˗a siˬ, aˬ jeˬ˗euˬ baˬ da neh nga? Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ ngaˬ da loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ keuˆ nya˗a lehˇ noeˬ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ mehˬ hu paw aˬ yawꞈ˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ, maˬ mˇ nya gaˇ guˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗euˬ mehˬ shi guiˬ lahˬ ya shaˇ gaˇ hawˇ˗eu dawˬ mehˬ ya mehˬ gaˇ maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ˗iˇ gaˇ ya sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ maˬ ehˇ guˆ nya” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh.

⁵ 18 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ aˬ buˇ Hehˇnaˬ jiˇ, yawˬ ha˗ahˇ nui jah maˬ ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Hehˇnaˬ˗euˬ aˬ da aˬ ma Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ dehꞈ caw nya˗eu maˬ siˬ lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? Hehˇnaˬ yawˬ ha˗ahˇ yaw doeˇ noeˬ˗awˇ, aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ˗eu uˬ taꞈ, tiˬ poˆ na nui ma nyiˇ dui dui˗awˇ, yawˬ ha˗euˬ mawˇ do˗ahˇ jiˇ laˆ naˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Ngaˇ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ ehˇ nehˬ haw˗aˬ, ngaˬ da ngaˬ ma˗ahˇ keuˆ ni. Teu ngeh ngaˬ˗ahˇ, ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ laˆ naˇ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ maˬ haw mawꞈ˗a lehˇ, ngaˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu meh.”

6. Baˬneˇshaˬ iˇ cuꞈ aˬ jeˬ baˬ da neh maˬ shawˇ˗eu nga?

⁶ Cawˬ deuˬ baˬ da neh. 22 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ Baˬneˇshaˬ “Ngaˇ zawˇ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu cawˬ tiˬ gʼaˬ jawˇ ma. Nga nyaꞈ cawˬ cawˬ˗eu 10 kʼoꞈ byah laˇ maˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Baˬneˇshaˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawˬ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ gaˇ gʼaˬ maˬ biꞈ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ nui ma cawˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ gʼoeˇ nya˗eu miˇ neh, cawˬ heu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ya gʼawˬ˗iˇ naˇ, heu loꞈ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu cawˬ maˬ paˇ za meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.

7. Meˬkeˇlaˬ aˬ jeˬ˗ahˇ guˆ˗eu nga, aˬ jeˬ miˇ neh?

⁷ Mˇ bahˬ gaˇ guˆ˗eu miˇ neh. Meˬkeˇlaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ doˆ bi teh doˆ ngeh, 5 kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ tehꞈ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ huiˬ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ doˆ neh mˇ˗euˬ teu naˇ, aˬ da aˬ ma deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˇ naˆ ni laˆ cawˆ˗euˬ lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ iˇ cuꞈ shawˇ gʼaˬ˗awˇ maˬ yehˆ maˇ yehˆ˗ehˇ paˇ mˇ bahˬ˗awˇ bi teh doˆ naˇ, ngaˬ da ngaˬ ma˗ahˇ teu  naˆ maˬ tseˇ nui ma paˇ laˆ cawˆ gaˇ guˆ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.

8. Maiˇ˗suiꞈ aˬ jeˬ˗ahˇ guˆ˗eu nga?

⁸ Laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ guˆ˗eu miˇ neh. Maiˇ˗suiꞈ lehˇ kuˇ˗eu aˬ li zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ, Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu aˬ da hawˇ˗eu aˬ ma ma nyiˇ nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma maˇ diˇ gʼaˬ naˇ Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Ngaˇ ngaˬ ma nehˬ˗ehˇ 18 kʼoꞈ jawˇ laꞈ˗euˬ ma. Ngaˇ iˇ cuꞈ shawˇ de lehˇ ngaˬ ma˗ahˇ maˬ ehˇ nehˬ peuˬ nya. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ ngaˬ da Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ ngeh, ngaˬ ma aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ lehˇ mawˇ haw˗euˬ miˇ neh, ngaˬ˗ahˇ ngaˬ ma laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ guˆ nya.”

9. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗awˇ aˇ naˆ ni oˇ oꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya siˬ ngeh, nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu nga?

⁹ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ˗eu lehˇ tseˇ˗euˬ meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ gaˬ˗eu miˇ neh meh. Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ zaˬ bi baw˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ cu˗eu lehˇ bi noeˬ tsehˆ˗eu gʼaˇ duˬ, gʼawˬ myahˇ ni bi dehꞈ˗eu meh. Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ gʼoe˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ teu˗ahˇ neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, toˆ˗ehˇ tseˇ˗euˬ teu naˇ, laiꞈ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ dui mawˇ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li aˬ yuiꞈ gʼaˬ, tiˬ jeˬ˗iˬ iˬ baˇ maˬ ahˇ˗eu aˬ nyiˇ gʼaˬ˗ahˇ sehꞈ˗awˇ, myahˇ laˇ ngeh miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ byah laˇ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 4:8; 6:11-13) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ mawꞈ˗eu Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ ma tiˬ kahˇ shaˇ dahˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 6:38-40, 57, 58) Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗awˇ aˇ naˆ ni oˇ oꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya siˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗awˇ, Aˬda hawˇ˗eu Eˇbaˆ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ mawꞈ˗eu uˬ taꞈ, nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ mawꞈ laˇ˗eu meh.

10. Ja ceuˬ 19:7-ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu naˇ, nawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

¹⁰ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw daˆ leꞈ. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw daˆ leꞈ naˇ, aˬ yawꞈ neh biꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ byah nya ngaˇ˗aˇ lehˇ jah ziꞈ laˇ˗eu meh. Aˇ deuˆ oeˬ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ Eˇbeˬ˗leˬ “Ngaˬ˗ahˇ Ja ceuˬ 19:7 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, jah ziꞈ dzehˬ laˇ nyaꞈ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 19:7-ahˇ gui.) Eˇbeˬ˗leˬ Yeˬhawˇbaˬ dawˬ heu dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya mawˇ ngeh,  Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗euˬ meh. Nui gaˬ heu naˇ aˬ dui˗ahˇ bi jah ziꞈ laꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ pyeuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ, haw tsoˆ taˬ ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Aˇ deuˆ ngaˬ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ Hehˇnaˬ jiˇ “Ngaˇ yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ gui˗awˇ pyehˆ tseˇ˗eu miˇ neh, yawˬ ha˗ahˇ laˆ naˇ˗eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ laˆ naˇ luꞈ nga lehˇ noeˬ nya laˇ nyaꞈ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 5:7) Hehˇnaˬ ‘Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ naˇ haˬ geuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh.’ (Yaˬkoˆ 1:22) Teu miˇ neh aˬ yawꞈ ehˇ˗eu, “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ naˇ haˬ˗eu heu naˇ, ngaˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni muiˬ˗eu lehˇ ya mawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ nyaꞈ. Nymˬ˗mˇ ngaˇ caw ba˗eu jeˬ kʼaˇ loˬ ngeh, Miˬyehˇ aˬ myah luꞈ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ meh lehˇ jah ziꞈ laˇ miˬ˗aˇ.” Hehˇnaˬ yawˬ ha˗ahˇ laˆ naˇ mawꞈ˗eu nui noeˬ teu˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh.

11. Baˬneˇshaˬ muiˬ˗eu cawˬ aˬ joˆ˗ehˇ poˆ nya˗euˬ nga? Aˬ dui teu gaˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹¹ Cawˬ yaw muiˬ muiˬ˗ehˇ tseˇ. Aˇ deuˆ koꞈ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ Baˬneˇshaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ teu gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ bi mˇ ni laˆ tsoeˬ luꞈ nga lehˇ ya siˬ ngeh, teu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ maˬ paˇ cawˬ˗euˬ uˬ taꞈ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ cawˬ yaw shuiꞈ poˆ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Noˇaˬ pehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh lehˇ ehˇ˗awˇ, “Noˇaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ gaˬ kʼawꞈ, Noˇaˬ pehˬ naˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ caw dehˬ caw toˆ mˇ˗eu meh” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Baˬneˇshaˬ iˇ cuꞈ shawˇ gʼaˬ˗awˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ ya geuꞈ ngeh, “Huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu heu naˇ, ngaˬ˗ahˇ muiˬ˗eu cawˬ gʼawˬ mya ni bi baw laˇ˗awˇ, ngaˬ˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, nui gaˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ bi cawˬ laꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nawˇ kʼawꞈ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ, muiˬ˗eu cawˬ poˆ mawˇ nya meh.—Maꞈtehˬ 24:14.

12. Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu guˆ˗eu jeˬ maˬ ahˇ˗eu nga, teu baˬ da neh aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

¹² Ngeuˇ˗eu paw guˆ. Tiˬ jeˬ na˗ahˇ guˆ˗eu teu jiˇ ni yaw muiˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui ma laˆ cawˆ gaˇ guˆ˗eu. (Ja ceuˬ 111:10) Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ teu loꞈ˗ehˇ guˆ˗eu jeˬ teu ahˇ law nmˇ˗aˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ puiˬ˗eu paˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ nyaꞈ puiˬ˗euˬ miˇ neh, maˬ ngeuˇ˗eu paw˗ehˇ noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya laˇ˗awˇ, iˬ baˇ zaˬ pyeuꞈ˗iˇ miˬ˗aˇ lehˇ noeˬ siˬ leˇ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ nyaꞈ yawˬ ha˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ hawˇ˗eu shiˇ˗eu jeˬ ya biꞈ nehˬ yaꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya laˇ˗euˬ miˇ neh, yawˬ ha  moeˬ tsoeˬ maˬ dm luꞈ˗eu gaˇ kawˆ haw mawˇ˗awˇ, shaꞈ dawˇ˗eu miˇ neh tiˬ jeˬ paˬ neh dehˬ kaˬ˗euˬ meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 3:7, 21.

13-14. (a) 1 Beˬtuˆluˆ 3:21-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ ya guˆ˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya gaˬ˗eu nga?

¹³ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui ma laˆ cawˆ gaˇ guˆ paˬ˗ehˇ gʼeh kʼawꞈ, aˬ dui shiˇ gaˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ ya guˆ˗a. Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. Aˬ dui mˇ bahˬ˗euˬ kʼawꞈ iˬ baˇ noeˬ poˆ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ neh lawˇ nehˬ le˗euˬ jeˬ˗ahˇ jah ngeh tiˬ jawˇ, Miˬyehˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui jah˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu heu meh.—1 Beˬtuˆluˆ 3:21-ahˇ gui.

¹⁴ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ gʼawˬ mya jeˬ baˬ da neh ma. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya jeˬ biꞈ˗eu miˇ neh tehꞈ maˬ ngeuˇ. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ jiˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh ma. (Yoˇhaˬ 8:31, 32) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ bi sheuˬ gʼeh˗awˇ bi caw ba˗eu gʼaˇ duˬ Ka li zaˬ aˇ muˇ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nymˬ˗mˇ aˬ dui ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ coeˇ oˇ coeˇ nya ni caw ba nehˬ˗awˇ, mehˬ hu paw mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jiˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 68:19; Pah mehˬ˗eu 21:3, 4) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni mˇ nehˬ˗euˬ nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui laˇ˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ naˇ, aˬ yawꞈ nui ma cawˆ gaˇ ngeuˇ˗eu paw jeˬ˗ehˇ guˆ˗eu meh.

15. Meˬkeˇlaˬ mˇ bahˬ gaˇ guˆ˗eu nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ˗euˬ nga?

¹⁵ Aˇ deuˆ shiꞈ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ Meˬkeˇlaˬ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ mawꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh, mˇ bahˬ gaˇ guˆ˗eu nui ma˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh mˇ bahˬ nya meh lehˇ ngaˇ siˬ nya˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh iˬ baˇ pyehˬ nehˬ meh lehˇ ngaˇ maˇ jawˆ ni ya siˬ duˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh.

16. Laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ guˆ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ ni Maiˇ˗suiꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ aˬ jeˬ nga?

¹⁶ Iˇ cuꞈ shawˇ gaˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma nui ma maˬ tsaˬ gaˇ guˆ˗eu Maiˇ˗suiꞈ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ neh bi caw ba˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu teu gʼaˬ˗euˬ aˬ ma kʼawꞈ, Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗a. Sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ, ngaˇ ngaˬ ma˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu heu naˇ aˬ da ka tiˇ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha noeˬ tsehˆ˗euˬ ma lehˇ ngaˬ ma˗ahˇ gʼoˆ shaw leˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya ngehˬ nehˬ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ saˇ pawˇ maˬ ga˗a. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ aˬ ma nehˬ˗ehˇ maˬ paˇ jaw ni oe doˆ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ nya ni leh jeh luꞈ˗a siˬ, aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni mˇ nehˬ˗euˬ lehˇ ya siˬ ngeh, ngaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw laˇ dui dui nya. Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ gaˬ dui dui ngaˇ˗aˇ  lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Teu miˇ neh ngaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ, iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ ma.”

17. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga?

¹⁷ Eˇbaˆ Eˬdeˬ yaˇ kmˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ siˬ˗ahˇ pyaˆ dzaˬ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ puiˬ˗euˬ meh. Aˬdaˬ kʼawꞈ Eˇbaˆ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ yawꞈ nyaꞈ loꞈ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya meh. Aˬ dui iˇ cuꞈ shawˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ tsaˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu zahˇ jahˇ doˆ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ meh lehˇ aˬ dui jah˗eu gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ nui ma taˬ˗eu lehˇ mˇ doˆ laꞈ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu meh.

18. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ byah nya˗eu nga?

¹⁸ Aˬ dui iˇ cuꞈ shawˇ gʼaˬ ngeh ya tahˬ puˬ˗eu shaˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, yawˬ nah naˬ luꞈ yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ ya dehꞈ caw˗eu heu meh. Yaw myaˬ lam gʼaˬ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ luꞈ˗eu meh. Nawˇ kʼawꞈ, Jaˇliꞈ˗ahˇ naꞈ suiˇ ni gʼoˆ shaw nya laˇ ni leh jeh˗awˇ, aˬ myah luꞈ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ nya meh. (Heˬbyehˇ 10:24, 25) Nawˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ ngeh maˬ kaˬ, Jaˇliꞈ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ neh oe˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ˗ahˇ caw teh luꞈ˗uˇ. (Iˇsaˬyaˇ 30:21) Toˆ˗ehˇ naˇ nawˇ kʼaˇ mˇ˗eu jeˬ baw le za le tehꞈ˗a.—Dawˬdaˬ 16:3, 20.

19. Nawˇ aˬ myah luꞈ aˬ jeˬ ya noeˬ taˬ˗eu nga, aˬ jeˬ miˇ neh?

¹⁹ Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ neh sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ aˇ naˆ ni gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ myah luꞈ noeˬ taˬ naˇ, aˬ yawꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ gaˬ dui dui laˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ gʼeh naˇ, Saˬdaˬ nawˬ˗ahˇ aˬ geu jeˬ lehˇ lawˬ haw laˇ kʼawꞈ, nawˇ Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ byehˇ ni maˬ jahˇ nya˗a. Yaw myaˬ heˇ kʼoꞈ dzeuˇ˗iˇ˗awˇ nawˬ neh iˇ cuꞈ shawˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kʼoꞈ leꞈ ngeh, teu naˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ noeˬ tsehˆ muiˬ dui dui˗euˬ jeˬ pyeuꞈ ngaˇ lehˇ nawˬ˗ahˇ noeˬ laˇ tehꞈ˗a.