Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 1

“Taˬ guˆ. Ngaˇ naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ ma.”

“Taˬ guˆ. Ngaˇ naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ ma.”

“Taˬ guˆ. Ngaˇ nawˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ ma. Ngaˇ naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ ngeuˇ ma. Tiˬ jeˬ˗ahˇ˗iˬ naw maꞈ guˆ˗eu maˬ loˬ. Ngaˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ caw ba nehˬ ma. Nawˬ maꞈ˗ahˇ ngaˇ haw piˇ˗awˇ ka kʼoꞈ ma.”—Iˇsaˬyaˇ 41:10.

Dawˬ caˇ 7 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˬ

Kawˆ shawˆ a

1-2. (a) Iˇsaˬyaˇ 41:10 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ, mehˇ nmˇ Yoˆshiˆkoꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh leˇ˗euˬ nga? (b) Yeˬhawˇbaˬ dawˬ heu aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ nga?

 Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ Yoˆshiˆkoꞈ, doeˇ dui dui˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya gaˬ˗euˬ meh. Saˬ laˬ gʼoˬ ma aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼawˬ mya siˬ maˬ paˇ dehꞈ nya ngaˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Yoˆshiˆkoꞈ aˬ yawꞈ ya leˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ Iˇsaˬyaˇ 41:10-ahˇ (Gui) noeˬ mawˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗euˬ aˬ laꞈ˗ahˇ nyehꞈ tehˬ taˬ˗euˬ miˇ neh maˬ guˆ lehˇ, nui ma saˇ lehˆ ni saˬ laˬ gʼoˬ ma˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. b Gʼaˬ biꞈ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˆ, aˬ dui gaˬ˗eu mehˇ nmˇ heu gʼaˬ˗ahˇ, nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ ni caw ba nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ kʼaˆ dui dui˗eu shaˬ zahˬ keuˆ le ngeh, nui ma saˇ˗awˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˆ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nga lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh Iˇsaˬyaˇ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ nga lehˇ jeˬ hu haw ma.

2 Dahˬ beh ngeh naˇ, Yeˬhawˇbaˬ gʼaˬ biꞈ˗eu dawˬ heu gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ Baˬbuˇloˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ bi nyehꞈ gʼeh˗eu Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, Iˇsaˬyaˇ˗ahˇ bi boꞈ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, teu ngeh yamˬ˗ahˇ neh naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ jiˇ gaˇ dahˇ bi tsoeˬ˗eu gʼaˇ duˬ, dawˬ heu Jaˇliꞈ˗ahˇ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 40:8; Loˇmaˆ 15:4) Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui “shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ” laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ˗eu miˇ neh, Iˇsaˬyaˇ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ loˬ˗eu meh.—2 Tiˆmoˇseˬ 3:1.

3. (a) Kʼoꞈ lah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ pyeuꞈ˗eu Iˇsaˬyaˇ 41:10 laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ saˇ jaˇ dawˬ ahˇ˗eu nga? (b) Aˬ dui saˇ jaˇ dawˬ heu maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ kamˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh loˬ˗eu nga?

3 Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui˗euˬ nui jah˗ahˇ bi ziꞈ laˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ 3 jeˬ˗ahˇ haw ma. Saˇ jaˇ dawˬ teu kʼoꞈ lah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ pyeuꞈ˗eu Iˇsaˬyaˇ 41:10 laꞈ kʼoeˇ ahˇ meh. Teu naˇ, (1) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu, (2) aˬ yawꞈ aˬ dui˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu, (3) aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ caw ba˗eu, heu deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui kamˬ˗eu dawˬ c heu deuˬ˗ahˇ loˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui kʼawꞈ mehˇ nmˇ Yoˆshiˆkoꞈ loꞈ˗ehˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu uˬ taꞈ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ sahˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗awˇ, aˬ dui tiˬ deuˬ na sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ gaˇ ya daˬ˗eu miˇ neh meh. Aˬ dui kamˬ˗eu dawˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ dawˬ yawꞈ˗ehˇ haw ma.

“Ngaˇ nawˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ ma”

4. (a) Aˬ dui kamˬ˗eu dawˬ aˬ geu hmˬ˗ahˇ haw dahˬ beh˗eu nga? (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) (b) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu nga? (c) Nawˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya?

4 Dahˬ beh˗eu kamˬ˗eu dawˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ‘Taˬ guˆ. Ngaˇ nawˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ ma’ d lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ maˇ diˇ ngehˬ gʼeh˗awˇ gaˬ˗eu heu neh, aˬ dui nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ neh ngehˬ doˆ leꞈ˗eu dawˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawˬ “Ngaˬ˗euˬ mehˬ shi nawˇ aˇ poeˬ kʼaˆ”˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 43:4) Boeˬ boeˬ luˆ luˆ laꞈ kʼoeˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ laˇ nya˗eu tiˬ jeˬ˗euˬ baoˬ maˬ jaˆ˗a, aˬ yawꞈ maˬ poˆ maˬ paˇ laˇ ni aˬ dui˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 54:10) Aˬ yawꞈ˗euˬ nui gaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ nui kʼaˬ biꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ Aˬbyaˬ (Aˬbyaˬhaˬ)˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui˗ahˇ jiˇ haw piˇ nehˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ “Aˬbyaˬ˗oˇ, guˆ˗eu nui ma taˬ bi ahˇ . . . nawˬ˗ahˇ ngaˇ haw piˇ” ma lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 15:1.

Yeˬhawˇbaˬ caw ba˗eu miˇ neh aˬ dui “iˇ cuꞈ” naꞈ˗eu lawˇ ba hawˇ˗eu “miˬ dzaˬ” loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ tsehˆ doˆ nya (Aˇ deuˆ 5-6-ahˇ haw) e

5-6. (a) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu lehˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga? (b) Aˬ dui Yoˆshiˆkoꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

5 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ “Iˇ cuꞈ naꞈ gaˇ nawˇ tsehˆ doˆ ngeh, nawˬ nehˬ˗ehˇ ngaˇ jawˇ ma. Guˆ˗eu gaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nawˇ tahˬ puˬ kʼawꞈ, nawˇ maˬ ya cawˆ˗iˇ˗a. Miˬ dzaˬ laꞈ kʼoeˇ nawˇ cah tsehˆ kʼawꞈ, nawˬ˗ahˇ maˬ puiˆ dzaˬ˗a” lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 43:2) Dawˬ heu aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

6 Dawˬ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ dehꞈ ziˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ laˆ byoˆ jiˇ nehˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu maˬ ngeuˇ ni, “iˇ cuꞈ naꞈ”˗eu lawˇ baˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ maˬ bi ga nuiꞈ ni maˬ ehˇ, “miˬ dzaˬ” loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu laˆ cawˆ laˇ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, “tsehˆ doˆ” nya ni caw ba nehˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu nga? Aˬ dui shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ peuˬ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 41:13) Dahˬ beh gaˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ Yoˆshiˆkoꞈ maˇ diˇ teu loꞈ˗ehˇ ngeuˇ ngaˇ lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ jiˇ ni “Nga ma heu naˆ naˆ˗ehˇ nui ma saˇ˗eu miˇ neh, ngaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma bi saˇ˗eu lehˬ siˬ laˇ ngaˇ˗a. Nga maꞈ shiˇ ngeh nah keuˆ ni saˬ laˬ gʼoˬ deuˬ hawˇ˗eu naˇ˗eu deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu saˇ jaˇ dawˬ˗eu gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui Yoˆshiˆkoꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh “Ngaˇ nawˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ ma” lehˇ ehˇ˗eu saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ nui ma taˬ naˇ, aˬ dui kʼoeˇ taˆ shaˬ zahˬ keuˆ le ngeh, aˬ dui jiˇ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗awˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu meh.

‘Ngaˇ naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ ma’

7-8. (a) Aˬ dui ja sawˇ˗eu kamˬ˗eu dawˬ nyiˬ dawˬ aˬ yawꞈ dawˬ naˇ aˬ jeˬ nga? “Guˆ˗eu” lehˇ ehˇ˗euheu, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? (b) Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh bi nyehꞈ gʼeh˗eu lehˇ gʼeh˗eu Yuˇdaˆ deuˬ˗ahˇ “Naw maꞈ guˆ˗eu maˬ loˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ nga? (c) Iˇsaˬyaˇ 46:3, 4 laꞈ kʼoeˇ, Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ maˬ bi guˆ˗eu aˬ geu tsahˇ nga?

7 Iˇsaˬyaˇ kamˬ˗eu dawˬ pyeuꞈ˗eu nyiˬ dawˬ aˬ yawꞈ dawˬ, ‘Ngaˇ naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ ma. Tiˬ jeˬ˗ahˇ˗iˬ naw maꞈ guˆ˗eu maˬ loˬ’ lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Guˆ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? “Guˆ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ aˬ yawꞈ yaw oeˇ naˇ, “nahˇ gʼoꞈ tehꞈ˗ehˇ gʼoꞈ haw˗awˇ, tiˬ gʼaˬ paˬ maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ jeˬ paˬ yaw doeˇ jahˇ laˇ paˬ lehˇ noeˬ guˆ” gaˇ ehˇ mawꞈ˗awˇ, “shaˬ zahˬ guˆ gaˆ puˬ luꞈ˗eu deuˬ loꞈ˗ehˇ tsawˬ guˆ˗iˇ” gaˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh.

8 Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh Baˬbuˇloˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ bi nyehꞈ gʼeh˗eu lehˇ gʼeh˗eu Yuˇdaˆ deuˬ˗ahˇ “naw maꞈ guˆ˗eu maˬ loˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ Baˬbuˇloˬ˗ahˇ jawˇ˗eu deuˬ guˆ meh lehˇ siˬ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ miˇ neh guˆ˗eu nga? Yuˇdaˆ deuˬ Baˬbuˇloˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ bi nyehꞈ gʼeh˗euˬ 70 kʼoꞈ aˇ yamˬ jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ huiˬ dui dui˗eu Meˬdiˇ Paˇshaˇ guiˇ maꞈ Baˬbuˇloˬ˗ahˇ deuˆ le˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ guiˇ maꞈ heu˗ahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ pyehˬ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 41:2-4) Baˬbuˇloˬ tsawˇ haˬ hawˇ˗eu teu gaˇ jawˇ˗eu tsawˇ jeuˬ nui deuˬ muiˇ˗eu deuˬ laˇ peh dui dui luꞈ meh lehˇ ya siˬ ngeh, “tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ biꞈ”˗awˇ caw ba nehˬ laꞈ˗eu paˬ lehˇ noeˬ˗awˇ tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ paˇ tehˆ lahˬ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 41:5-7) Teu ngeh Yeˬhawˇbaˬ bi nyehꞈ gʼeh˗euˬ Yuˇdaˆ deuˬ˗ahˇ ‘Ngaˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ Iˇsaˬleˬlaˆ˗oˇ, [naw maꞈ aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ maˬ duˇ˗a] . . . Ngaˇ naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ ma. Tiˬ jeˬ˗ahˇ˗iˬ naw maꞈ guˆ˗eu maˬ loˬ’ lehˇ ehˇ nehˬ˗awˇ nui ma laˆ saˇ nehˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 41:8-10) Yeˬhawˇbaˬ ‘Ngaˇ naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ ma’ lehˇ ehˇ gaˇ haw taˬ. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maˬ ngehˇ lehˇ kamˬ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ luꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ luꞈ˗a siˬ. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Naw maꞈ˗ahˇ ngaˇ haw piˇ nehˬ ma. Naw maꞈ˗ahˇ ngaˇ ngehˬ gʼeh˗awˇ ka kʼoꞈ ma” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Gʼaˬ biꞈ˗eu dawˬ heu naˇ bi nyehꞈ gʼeh˗eu Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ za leˇ˗eu yaw duˬ baw meh.—Iˇsaˬyaˇ 46:3, 4-ahˇ gui.

9-10. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh guˆ˗eu maˬ loˬ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

9 Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui tiˬ jawˬ jawˇ˗eu deuˬ, miˇ tsaˬ heu cawˆ iˇ luꞈ˗eu miˇ neh kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ aˬ dui kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ ya tahˬ puˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Yeˬhawˇbaˬ ‘Ngaˇ naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ ma’ lehˇ ehˇ˗eu meh. Dawˬ heu aˬ jeˬ miˇ neh aˬ dui˗ahˇ nui ma bi saˇ˗eu nga?

10 Saˇ pawˇ tiˬ laˇ laꞈ kʼoeˇ dziˬ luꞈ˗eu Jeˬ˗mˬ hawˇ˗eu Beˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Uˬ jeˬ jaˬ lehˇ maˬ muiˬ˗eu miˇ neh jaˬ lehˇ lehˇ ma baw laˇ˗awˇ, saˇ pawˇ teu laˇ nyeh laˇ˗euˬ meh. Teu ngeh “Joꞈ paꞈ ziꞈ dah ni paꞈ taˬ, aˬ dui uˬ jeˬ jaˬ lehˇ maˬ muiˬ˗eu tsahˇ˗ahˇ iˇ tsehˆ luꞈ ma” lehˇ ehˇ˗eu teˇ saˇ ya gaˬ˗euˬ meh. Jeˬ˗mˬ guˆ dui dui ngeh, saˇ pawˇ yeuꞈ˗eu gʼaˬ “Taˬ guˆ de, ngaˇ saˇ pawˇ yeuꞈ˗eu gʼaˬ ngehˬ luꞈ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Dawˬ teuˬ˗ahˇ ya gaˬ ngeh, “Aˬ joˆ˗ehˇ jah nya lehˇ” uˬ duˬ juiꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Beˬ tiˬ jeˬ maˬ guˆ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ “Nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ maˬ guˆ nya” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Beˬ uiˇ uiˇ˗ehˇ ehˇ˗eu “Ngaˇ saˇ pawˇ yeuꞈ˗eu heu gʼaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya ma, aˬ yawꞈ ngaˬ da˗eˇ” lehˇ ehˇ˗awˇ, “Nymˬ˗mˇ ngaˬ da˗euˬ gaˇ kawˆ ja nehˬ ma, nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ aˬ yawꞈ aˇ naˆ ni nya˗eu lehˇ ya siˬ nya naˇ, nawˇ kʼawꞈ maˬ guˆ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ ngaˇ siˬ nya ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

11. Aˬ dui saˇ pawˇ˗ahˇ dziˬ˗eu teu nyiˬ gʼaˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

11 Aˬ dui yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui kʼawꞈ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, Beˬ loꞈ˗ehˇ nui ma saˇ nya meh. Aˬ dui aˇ saˬ saˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ jaˬ lehˇ lehˇ ma loꞈ˗ehˇ baw leꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ, buˬ˗iˇ nya ni Yeˬhawˇbaˬ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. (Iˇsaˬyaˇ 35:4) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu miˇ neh, miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ guˆ dui dui luꞈ˗eu kʼawꞈ aˬ dui nui saˇ za nya meh. (Iˇsaˬyaˇ 30:15) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui kʼawꞈ Beˬ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh nui kʼaˬ tsmˬ˗eu lehˇ aˬ cawˬ˗ahˇ ja nehˬ˗eu ma. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ meh lehˇ jah˗eu meh.

“Ngaˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ caw ba nehˬ ma”

12. (a) Aˬ dui ja sawˇ˗eu kamˬ˗eu dawˬ pyeuꞈ˗eu smˇ dawˬ aˬ yawꞈ dawˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (b) Iˇsaˬyaˇ 40:10 Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ bi siˬ laꞈ˗eu nga?

12 Iˇsaˬyaˇ kamˬ˗eu dawˬ pyeuꞈ˗eu smˇ dawˬ aˬ yawꞈ dawˬ naˇ, “Ngaˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ caw ba nehˬ ma” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Iˇsaˬyaˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu lehˇ ehˇ taˬ dzeuˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Dawˬ tawˆ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ, . . . aˬ yawꞈ˗euˬ baoˬ neh uˆ lahˇ˗eu lehˇ oe luꞈ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 40:10) Heu deuˆ˗ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ baoˬ huiˬ dui dui˗eu sahˬ paˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ gaˇ hu˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ caw ba haw piˇ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ ciˬ cehˆ laˇ nya˗eu baoˬ˗ahˇ zmˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ, nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu deuˬ˗ahˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ nehˬ˗awˇ, gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.—Dawˬmehˬmehˬ˗eu 1:30, 31; Iˇsaˬyaˇ 43:10.

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ laꞈ˗ahˇ deuˆ laˇ nya˗eu keu ka maˬ jaˆ˗a, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ nehˬ˗eu yaw duˬ baw (Aˇ deuˆ 12-16-ahˇ haw) f

13. (a) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ geu ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ nga? (b) Aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ˗awˇ ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ nga?

13 Aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, Yeˬhawˇbaˬ “Ngaˇ gʼaˬ biꞈ” ma lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ heu˗ahˇ mˇ caw˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah tiˬ gaˇ na muiˇ˗eu deuˬ aˬ dui˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu leh jeh dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˇ dzehˬ˗ehˇ guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, ziꞈ dah gʼeh ni caw ba nehˬ ma lehˇ kamˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Nawˬ˗ahˇ laˆ tahˬ laˆ naˇ nya˗eu, guiˇ deuˆ˗eu keu ka maˬ jaˆ˗a” lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 54:17) Dawˬ heu aˬ dui˗ahˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu maˇ diˇ ngeuˇ˗eu smˬ kawˆ˗ahˇ bi noeˬ mawˇ˗eu meh.

14. Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ aˬ dui˗ahˇ deuˆ laˇ gaˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh maˬ ya zahˬ leˇ˗eu nga?

14 Maˇ diˇ ngeuˇ˗eu dahˬ beh˗eu hmˬ naˇ, aˬ dui Yeˬsuˇ jeˬ nah caw teh luꞈ˗eu miˇ neh, aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ bye˗eu yaw duˬ baw meh. (Maꞈtehˬ 10:22) Yeˬsuˇ aˇ saˬ saˬ saˇ ka˗ahˇ jawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ, kʼaˆ dui dui˗eu kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 24:9; Yoˇhaˬ 15:20) Maˇ diˇ ngeuˇ˗eu nyiˬ hmˬ aˬ yawꞈ hmˬ naˇ, Iˇsaˬyaˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ, muiˇ˗eu deuˬ aˬ dui˗ahˇ bye˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, keu ka gʼawˬ mya jeˬ neh aˬ dui˗ahˇ deuˆ laˇ meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Keu ka teu laꞈ kʼoeˇ ngeuˇ gaˇ duˇ˗eu loꞈ˗ehˇ myawꞈ˗eu jeˬ, ja bu ja doeˇ˗eu jeˬ, yaw kʼaˆ˗ehˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ, heu deuˬ jiˇ keuˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 5:11) Yeˬhawˇbaˬ muiˇ˗eu deuˬ aˬ dui˗ahˇ keu ka teu deuˬ neh deuˆ laˇ gaˇ maˬ laˆ tsoeˬ˗a. (Eˇpeˇsu 6:12; Pah mehˬ˗eu 12:17) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh?

15-16. (a) Aˬ dui ya noeˬ taˬ˗eu maˇ diˇ ngeuˇ˗eu smˇ hmˬ aˬ yawꞈ hmˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Iˇsaˬyaˇ 25:4, 5 dawˬ teu˗ahˇ gʼaˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga? (b) Iˇsaˬyaˇ 41:11, 12 aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ meh lehˇ ehˇ˗eu nga?

15 Aˬ dui ya noeˬ taˬ˗eu maˇ diˇ ngeuˇ˗eu smˇ hmˬ aˬ yawꞈ hmˬ naˇ, “nawˬ˗ahˇ laˆ tahˬ laˆ naˇ nya˗eu, guiˇ deuˆ˗eu keu ka maˬ jaˆ˗a” lehˇ Yeˬhawˇbaˬ ehˇ˗eu heu meh. Uˬ jeˬ jaˬ lehˇ lehˇ ma baw laˇ gaˇ haw piˇ nehˬ˗eu kaˇ pyawˇ loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ ni aˬ dui˗ahˇ “haiˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ”˗ahˇ neh buˬ˗iˇ ni uˆ kaˬ uˆ lahˇ nehˬ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 25:4, 5-ahˇ gui.) Muiˇ˗eu deuˬ aˬ dui˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ maˬ laˆ cawˆ nya˗a.—Iˇsaˬyaˇ 65:17.

16 Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma bi taˬ dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, “naw maꞈ˗ahˇ nui ma pehˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ” aˬ jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu lehˇ jiˇ paˇ ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 41:11, 12-ahˇ gui.) Muiˇ˗eu deuˬ aˬ dui˗ahˇ aˇ naˆ ni deuˆ laˇ˗awˇ aˇ naˇ kʼaˆ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ “ya shiˇ gaˇ keuˆ tehꞈ˗a.”

Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma aˬ joˆ˗ehˇ taˬ nya dzehˬ laˇ˗eu nga?

Aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gui naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma taˬ dzehˬ laˇ (Aˇ deuˆ 17-18-ahˇ haw) g

17-18. (a) Jaˇliꞈ gui˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ nya dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw. (b) 2019 kʼoꞈ˗euˬ kʼoꞈ lah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nga?

17 Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ nya dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ˗ahˇ ya siˬ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ nya˗eu tiˬ jeˬ jaˆ˗eu tehꞈ meh. Teu naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gui˗awˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu meh. Jaˇliꞈ heu naˇ gaˇ hu Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ maˇ diˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ nehˬ˗eu gaˇ kawˆ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ teu deuˬ naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ jiˇ ni teu loꞈ˗ehˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ nehˬ meh lehˇ jah coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

18 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Iˇsaˬyaˇ neh zawˇ˗ehˇ sheu cehˆ muiˬ taˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Iˇsaˬyaˇ Yeˬhawˇbaˬ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ naˇ yawˇ zaˬ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ “Yawˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ gaˇ jaˬ uiˬ jiˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ bawˇ kʼahˇ˗ahˇ ciˬ˗awˇ, yawˇ zaˬ aˬ ma deuˬ˗ahˇ aˬ za za˗ehˇ sheuˬ gʼeh tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 40:11) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ baoˬ huiˬ˗eu aˬ laꞈ aˬ dui˗ahˇ byaˇ tawꞈ luꞈ nya lehˇ noeˬ naˇ, aˬ dui tiˬ jeˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ guˆ ni nui ma saˇ˗eu meh. Aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ nui ma saˇ ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ noeˬ dahˇ doe˗eu zaˬ kʼaˆ Iˇsaˬyaˇ 41:10-ahˇ tseˇ˗awˇ, 2019 kʼoꞈ˗euˬ kʼoꞈ lah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ geuꞈ˗euˬ meh. Teu deuˆ˗ahˇ ‘Taˬ guˆ. Ngaˇ naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ ma’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Miˬyehˇ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ heu˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ luꞈ˗uˇ. Dawˬ heu naˇ mehˬ hu paw jaˆ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

Dawˬ caˇ 38 Aˬ yawꞈ nawˬ˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ

a 2019 kʼoꞈ˗euˬ kʼoꞈ lah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ maˬ ehˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ pyeuꞈ luꞈ kʼawꞈ, aˬ dui nui saˇ oꞈ nya˗eu 3 kawˆ˗ahˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ teu 3 kawˆ aˬ jeˬ jeˇ nga lehˇ haw˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ maˬ bi guˆ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ja sawˇ ma. Nawˇ kʼoꞈ lah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗awˇ, noeˬ taˬ nya ni leh jeh luꞈ˗uˇ. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, nawˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni bi gʼeh laˇ˗awˇ, mehˬ hu paw˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

c Dzawˇ lahˬ: Kamˬ˗eu jeˬ heu naˇ, maˇ maˇ ni gʼeh˗eu dawˬ pyeuꞈ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ jeˬ na maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ kamˬ˗euˬ dawˬ teu naˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ya tahˬ puˬ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ bi noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh.

d Ehˇ lahˬ: Iˇsaˬyaˇ 41:10, 13, 14 laꞈ kʼoeˇ, “Taˬ guˆ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ 3 poˆ ahˇ˗awˇ, “Ngaˇ” (Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ) lehˇ ehˇ˗eu dawˬ kʼawꞈ yaw myaˬ poˆ ahˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬyaˇ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh “Ngaˇ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu yaw myaˬ poˆ bi boꞈ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma taˬ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ nui saˇ oꞈ nya meh lehˇ bi siˬ mawꞈ˗eu miˇ neh meh.

e Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ gaˇ mˇ duˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, sahˬ boꞈ dzaw nymˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ˗iˇ gaˇ maˬ ehˇ, naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu aˇ baˇ.

f Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ bawˬ dzaˬ luꞈ gaˇ yehˇ deuˬ laˇ kʼawꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ maˬ guˆ ni jawˇ luꞈ.

g Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Aˬ myah luꞈ nymˇ jiˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ˗awˇ oˇ daˬ coeˇ laˇ ni caw ba nehˬ.