1. Tiˬ gʼaˬ na aˬ jeˬ miˇ neh yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ pyehˆ tseˇ˗eu nga?

 Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ deuˬ yawˬ ha˗ahˇ mˇ cu˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ mˇ dui dui˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ zmˬ˗eu gʼaˇ duˬ, uˬ shawˬ paw neh uˬ ciꞈ ciꞈ le ngeh keuˆ ni pyuˇ poˆ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ gaˇ mˇ duˬ˗ahˇ iˇ˗awˇ gʼoꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, naˬ liˬ yaw myaˬ laꞈ ya cah˗eu mehˇ nmˇ gʼawˬ mya ni jawˇ˗awˇ, gaˇ yaw kah ya mˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ gʼawˬ mya gʼaˬ jawˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ heu deuˬ uˬ ciꞈ ciꞈ le ngeh˗aˬ, yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ jahˇ˗eu nui ma jiˇ maˬ paˇ ahˇ ni pyeuꞈ˗iˇ˗eu meh.

2. Nawˇ yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh jahˇ de?

² Aˬ jeˬ lehˇ gʼeh kʼawꞈ, aˬ dui Jaˇliꞈ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ ya biꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ bi muiˬ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ toˆ˗ehˇ maˬ jahˇ naˇ maˬ geuꞈ nya˗a. (1 Tiˆmoˇseˬ 4:15, 16) Tiˬ gʼaˬ na, yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ, ciˬ cuˇ ni gʼeh˗eu yamˬ pyeuꞈ˗eu uˬ shawˬ noeˬ laˇ˗awˇ nui ma saˇ lehˆ˗i gʼeh ngeh jahˇ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na naˇ˗aˬ, uˬ ciꞈ yuꞈ leˇ ngeh aˇ yamˬ yaw nymˇ nymˇ lehˇ zmˬ˗awˇ, Jaˇliꞈ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu meh.

3-4. Aˇ maꞈ aˇ muˇ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ jeˇ laˆ paˇ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

³ Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ jahˇ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ pyehˆ tseˇ paˬ nga? Aˬ dui ‘Gui˗eu jeˬ, haw˗eu jeˬ, jaˆ gahˬ jaˆ cu nga, heu deuˬ tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ maˬ haw maˬ gui doe jiˇ coeˇ nga’ lehˇ ehˇ nya meh. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, aˇ maꞈ aˇ muˇ neh kʼaˇ jahˇ doˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gui miˇ haw miˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ gʼawˬ mya gʼaˬ˗euˬ laꞈ taꞈ naˇ, toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ shaˬ dui dui˗eu meh. Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw˗eu miˇ neh, paˇ dmˬ deuˬ maˬ ehˇ, gʼoeˇsaiˇ hawˇ˗eu JW Laiˇbaˬliˬ ehˆ laꞈ kʼoeˇ gui˗eu jeˬ maˬ ehˇ, laˆ teˬ˗euˬ meh.

 ⁴ Yaw jeˬ ma jeˬ, nyaˆ taꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ Kʼoꞈlah˗euˬ paˇdmˬ maˬ paˇ jahˇ doˆ meh. Aˇ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi ahˇ laˇ˗eu puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ, jw.org^® gʼoeˇsaiˇ hawˇ˗eu yawˬ siˬ na luꞈ˗euˬ JW tiˬbiˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ gahˬ˗eu miˇ neh meh. Kʼoeˇ naˇ, Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ nyiˇ paw zmˬ˗eu dmˬ hawˇ˗eu Noeˬlaˇ˗awˬ! paˇ dmˬ heu jiˇ, tiˬ kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ smˇ dmˬ maˬ ngeuˇ naˇ maˬ paˇ bi doˆ laˇ meh. Aˇ maꞈ aˇ muˇ heu loꞈ˗ehˇ laˆ paˇ˗euˬ heu naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗eu nui jeˬ˗ahˇ bi jahˇ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui˗ahˇ “muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ [aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ]”˗ahˇ bi haw tsoˆ taˬ˗eu gʼaˇ duˬ meh. (Piˇliˇpiˆ 1:10) Aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ aˬ geu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ tseˇ nya˗awˇ, yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga lehˇ haw ma.

5-6. Aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga?

⁵ Aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗awˇ, jeˬ hu pyehˆ tseˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ dui yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Nymˬ˗mˇ naˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗awˇ, poˆ tseˇ lahˬ˗eu aˇ yamˬ bi doˆ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ jaw na luꞈ ya gui˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ jiˇ laˆ teˬ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui gui˗eu teu naˇ, gui jiˇ˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ya bi pyeuꞈ ni, gaˇ kawˆ teu nui ma laꞈ kʼoeˇ bi ahˇ iˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ ya bi pyeuꞈ meh.—Ja ceuˬ 19:14.

⁶ Aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˬ jeˬ paˇ jaˆ nga siˬ? Aˬ dui Loꞈ˗eu nymˇgoˇ hawˇ˗eu Aˇ muˇ Jaˇliꞈ dzaw ngeh zmˬ˗eu paˇ dmˬ uˬ taꞈ, jawˇ nah yaw kaˬ mehˬ bawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ mawꞈ˗eu ma. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, laꞈ nyiˇ paw zmˬ˗eu Loꞈ˗eu nymˇgoˇ hawˇ˗eu Noeˬlaˇ˗awˬ! paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ gui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.

7. Aˬ dui gʼoeˇsaiˇ hawˇ˗eu JW tiˬbiˬ laꞈ kʼoeˇ doˆ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ haw doe jiˇ coeˇ naˇ, gʼaˬ baˬ paˬ˗ehˇ gʼeh ngaˇ laˬ?

⁷ ‘Za tehꞈ˗a, ehˇ kʼawꞈ jw.org gʼoeˇsaiˇ hawˇ˗eu JW tiˬbiˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ tawˇ neh? Teu naˆ naˆ˗ehˇ myaˬ˗eu’ lehˇ aˬ dui noeˬ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, gaˇ kawˆ heu kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui gʼawˬ nyoeˇ gʼawˬ mya jeˬ jaˆ gaˇ jawˇ luꞈ˗eu lehˇ ehˇ˗awˬ. Aˬ dui maˬ dzaˬ doe jiˇ coeˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Teu miˇ neh tiˬ jeˬ na˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ tseˇ dzaˬ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui awˆlai paw kʼaˇ doˆ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ haw doe jiˇ coeˇ nya lehˇ gʼaˬ taˬ baˬ siˬ. Aˬ dui kʼaˇ gui kʼaˇ haw nya˗eu myaˆ ni tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ haw tawˬ. Heu kawˆ˗ahˇ aˬ dui pyehˆ tseˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za nya ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.

8. Loꞈ˗eu nymˇgoˇ lehˬ hmˬ ngeh, aˬ joˇ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ aˬ jeˬ za˗eu nga?

⁸ Pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui pyehˆ tseˇ luꞈ ngeh aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha gui luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ gahˇ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ jahˇ˗eu heu naˇ, kʼaˇ gui maˬ gui gui˗awˇ, dawˬ kʼoꞈ kawˆ taˬ gaˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, Loꞈ˗eu nymˇgoˇ lehˬ hmˬ ngeh, gaˇ kawˆ dahˬ beh laˇ gaˇ jaˆ˗eu kawˆ shawˆ˗ahˇ jeˬ hu ya haw˗awˇ, jiˇ naˇ gaˇ kawˆ uˬ dzah hawˇ˗eu uˬ dzah zaˬ˗ahˇ ya haw˗eu uˬ taꞈ, naˇ haˬ poˆ kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ya haw˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, gaˇ kawˆ kawˆ lah ni˗ahˇ a lawˆ lawˆ˗ehˇ duꞈ yawˇ ni ya gui˗eu meh. Aˇ deuˆ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu tsahˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw taˬ, aˬ myah myah naˇ aˇ deuˆ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu tsahˇ, aˇ deuˆ dahˬ beh laˇ gaˇ jaˆ˗eu meh. Teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ heu deuˆ naˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ gui luꞈ ngeh, aˇ deuˆ heu naˇ uˬ dzah zaˬ hawˇ˗eu gaˇ kawˆ uˬ dzah nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga lehˇ jiˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ nawˇ maˬ ya siˬ haw˗euˬ dawˬ hawˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ boꞈ taˬ˗awˇ, pyehˆ tseˇ lahˬ mawꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ boꞈ taˬ.

9. (a) Loꞈ˗eu nymˇgoˇ lehˬ hmˬ ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya haw˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya haw˗eu nga? (b) Ja ceuˬ 1:2-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui gui˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni aˬ jeˬ paˇ ya jahˇ˗eu nga?

⁹ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ dzaw˗eu heu naˇ, Jaˇliꞈ dzaw˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh Loꞈ˗eu nymˇgoˇ lehˬ hmˬ  ngeh, Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ haw, bi gui taˬ˗euˬ deuˆ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya haw˗eu meh. Jaˇliꞈ teu deuˆ˗ahˇ gui ngeh, aˬ geu dawˬ nga, aˇ deuˆ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu tsahˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu lehˇ ya haw˗eu uˬ taꞈ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya nga lehˇ shaˇ noeˬ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ aˇ yamˬ ya zmˬ˗eu meh.—Ja ceuˬ 1:2-ahˇ gui.

10. Heˬbyehˇ 5:14-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ da aˬ ma deuˬ nymˇ jiˇ uˬ duˬ tahˬ ngeh, zaˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ jeˬ pyehˆ tseˇ kawˆ aˬ jeˬ miˇ ya bi siˬ nya˗eu nga?

¹⁰ Aˬ myah myah naˇ, aˬ da aˬ ma deuˬ nymˇ jiˇ uˬ duˬ tahˬ ngeh, zaˬ˗ahˇ bi byawˬ bi cehˇ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ da aˬ ma deuˬ jeˬ hu ya lehˬ hmˬ˗eu nmˇ ngeuˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ yawˬ poˆ na luꞈ bi byawˬ˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu maˬ loˬ˗a. Nymˇ jiˇ uˬ duˬ tahˬ ngeh, yawˬ siˬ na luꞈ˗euˬ JW tiˬbiˬ haw nya˗awˇ, Noˇaˬ˗euˬ saˇ baoˬ tsoˆ niˇ gʼa nya kʼawꞈ, yawˬ jaw na luꞈ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu maˬ loˬ˗a, maˇ diˇ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ zaˬ˗ahˇ bi siˬ˗eu heu aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh. Zaˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya lehˬ hmˬ˗eu, dzaw nymˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ laˆ piˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya poˆ tseˇ˗eu lehˇ maˬ siˬ˗ehˇ, ya bi siˬ nya˗eu meh. (Heˬbyehˇ 5:14-ahˇ gui.) Zaˬ deuˬ iˇ kahˇ˗ahˇ jawˇ ngeh neh pyehˆ tseˇ dzaw taˬ˗euˬ naˇ, aˬ myah luꞈ biˬdiˬoˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ya haw˗eu aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ yaw muiˬ˗ehˇ haw tsoˆ taˬ nya laˇ˗awˇ, gʼoˆ shaw laˇ dzehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nawˇ nymˇ jiˇ uˬ duˬ tahˬ gaˇ aˇ yamˬ aˇ myaˆ ni zmˬ˗eu heu naˇ, zaˬ˗ahˇ haw haw˗ehˇ ya zmˬ˗eu meh.

11. Aˬ dui˗euˬ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ jeˬ pyehˆ tseˇ kawˆ˗ahˇ mehˬ nehˬ˗eu heu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

¹¹ Aˬ dui˗euˬ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ jiˇ, pyehˆ tseˇ jeˬ pyehˆ tseˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya˗eu loˬ meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ dzaw dahˬ beh laˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ paˇ dmˬ hawˇ˗eu bawˬ dzaˬ ngeh zmˬ˗eu paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ kawˆ taˬ˗euˬ gaˇ ya mawˇ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ poˆ tseˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu naꞈ suiˇ ni pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni ya mehˬ nehˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ nga lehˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ leh jeh ni, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ neh aˬ yawˇ yawꞈ nui noeˬ nui duˇ poˆ nya laˇ˗eu meh.

12. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ jahˇ ngeh, aˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ ya bi pyeuꞈ nga?

¹² Nawˇ pyehˆ tseˇ gaˇ maˬ ya leˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya nmˇ lehˇ noeˬ˗eu paˬ. Maˇ diˇ naˇ nawˇ jahˇ nya meh. Pyehˆ tseˇ dahˬ beh ngeh, aˇ yamˬ yaw nymˇ nymˇ lehˇ zmˬ˗awˇ, tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ laˆ lahˬ nya˗eu uˬ taꞈ, aˇ pyaˇ jiˇ ya daˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui pyehˆ tseˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ leˇ mawꞈ˗eu miˇ neh ya bi pyeuꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui pyehˆ tseˇ˗eu heu naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, yawˬ  ha ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ ya bi pyeuꞈ˗eu meh.

13. (a) Zaˬ guˬ zaˬ deuˬ sahˬ boꞈ dzaw nymˇ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ nui jah gaˇ kawˆ dzawˇ nehˬ mawꞈ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? (b) Nawˇ Gawˇlawˇsehˇ 4:6-ahˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ nya˗eu nga?

¹³ Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˇ sahˬ boꞈ dzaw luꞈ ma siˬ loˇ? Dzaw cawˬ deuˬ nawˬ˗ahˇ dzaw nymˇ˗ahˇ sahˬ paˬ sahˬ ma˗euˬ dawˬ caˇ deuˬ maˬ caˇ nga lehˇ ehˇ laˇ nya˗eu meh. Nawˇ nawˬ˗euˬ nui jah gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ mawꞈ kʼawꞈ, maˬ jahˇ nya nya lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh, nawˇ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˇ pyaˇ nyiˬ jeˬ lehˇ daˬ˗awˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. (1) Nawˇ miˇ tsaˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗eu lehˇ yaw duˬ bi baw˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, (2) nawˬ˗euˬ nui jah gaˇ kawˆ dzawˇ nehˬ nya laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, ya bi pyeuꞈ meh. (Yoˇhaˬ 17:16; 1 Beˬtuˆluˆ 3:15) Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ nya meh. ‘Aˬ yawꞈ maꞈ dawˬ caˇ teu aˬ jeˬ miˇ neh caˇ˗eu nga?’ Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ poˆ tseˇ. Nui jah gaˇ kawˆ dzawˇ nehˬ˗eu heu naˇ, nawˬ neh noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ shaˬ˗a. Tsawˇ haˬ myaˬ ni toˆ˗ehˇ caˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh taˬ huiˬ˗eu tiˬ gʼaˬ na mehˬ˗eu miˇ neh meh. Nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tiˬ kawˆ nyiˬ kawˆ na tehꞈ˗ehˇ ehˇ nehˬ nya˗euˬ kʼawꞈ, yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ siˬ nya mawꞈ luꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.—Gawˇlawˇsehˇ 4:6-ahˇ gui.

14-16. (a) Nawˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ dmˬ na˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ siˬ nya naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (b) Aˬmoˆ 1:1-ahˇ taꞈ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ, Aˬmoˆ sahˬ boꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? (“ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ mawˇ shawˇ laˇ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

¹⁴ Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˬ bawˬ laꞈ kʼoeˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nawˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ siˬ nya˗eu nyiˇ˗eu bawˇlawˇpeh b tiˬ gʼaˬ neh boꞈ˗euˬ paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ gui luꞈ˗eu lehˇ ehˇ˗awˬ. Teu ngeh nawˇ ya jahˇ dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, nawˇ yawˬ ha˗ahˇ bawˇlawˇpeh teu gʼaˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ boꞈ˗euˬ nga lehˇ siˬ nya mawꞈ laˇ ni jahˇ. Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

¹⁵ Nawˇ jahˇ nya˗eu dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ, ‘Ngaˇ paˇ dmˬ teu dmˬ˗ahˇ boꞈ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ jeˬ jeˇ siˬ nya˗eu nga? Aˬ yawꞈ aˬ suˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ gaˇ jawˇ˗eu nga, aˬ jeˬ mˇ˗eu nga?’ Aˬ yawꞈ neh dehꞈ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ jeˬ miˇ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu dawˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ jeˬ miˇ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ zmˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Nawˇ Jaˇliꞈ gui ngeh, zmˬ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw. Teu gaˇ haw naˇ boꞈ˗euˬ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

¹⁶ Kʼoeˇ naˇ, paˇ dmˬ teu dmˬ aˬ geu ngeh boꞈ˗euˬ nga lehˇ haw. Teu˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Miˇ shuiꞈ dawˬ paˇ Jaˇliꞈ˗euˬ naˇ kʼah paw jaˆ˗eu “Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ aˇ baˇ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ haw. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, nawˇ Dzaw lahˬ A6˗ahˇ bawˇlawˇpeh hawˇ˗eu sahˬ paˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ boꞈ taˬ˗euˬ aˇ yamˬ aˇ law˗euˬ oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ jiˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Nawˇ gui luꞈ˗eu gaˇ kawˆ teu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ naˇ, paˇ dmˬ teu dmˬ boꞈ ngeh jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga lehˇ poˆ tseˇ haw naˇ yaw muiˬ meh. Teu ngeh˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ, aˬ yawꞈ maꞈ jawˇ gaˇ bawˇlawˇpeh oe˗awˇ, saˇ tiˇ biꞈ le gaˇ keuˆ ni, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui noeˬ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ aˇ naˆ ni doeˇ˗euˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw. Aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ tiˬ yamˬ˗ahˇ jawˇ˗euˬ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ nga? Gaˇ kawˆ teu bi mawˇ duˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ dmˬ yawˬ˗ahˇ kʼawꞈ ya gui laˇ˗eu baw meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, bawˇlawˇpeh Aˬmoˆ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ˗euˬ nga lehˇ siˬ duˬ˗eu gʼaˇ duˬ, nawˇ Aˬmoˆ 1:1-ahˇ taꞈ˗eu, 2 Sahˬpaˬ hawˇ˗eu 2 Laˬsaˬbaˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, Aˬmoˆ nehˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ tiˬ yamˬ˗ahˇ dehꞈ˗euˬ Hawˇseˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ jiˇ gui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Jaˇliꞈ aˇ deuˆ teu deuˬ˗ahˇ gui˗eu heu naˇ, nawˬ˗ahˇ Aˬmoˆ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ yaw dehꞈ aˬ joˆ˗ehˇ dehꞈ˗euˬ nga lehˇ, gʼoˆ shaw laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.—2 Sahˬpaˬ 14:25-28; 2 Laˬsaˬbaˬ 26:1-15; Hawˇseˬ 1:1-11; Aˬmoˆ 1:1.

17-18. Ciˇ liˇ cawˇ lawˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw˗eu heu naˇ, yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ˗ahˇ byawˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

¹⁷ Aˬ dui Jaˇliꞈ gui ngeh, siˬ mawꞈ mawˇ mawꞈ˗eu nui ma neh gui naˇ yaw muiˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˇ Zaˬkaˬliˇ yaw huiˬ 12 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ, Meˬsiˇyaˆ shiˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ gui luꞈ˗eu lehˇ ehˇ˗awˬ. (Zaˬkaˬliˇ 12:10) Yaw nyiˇ 12˗ahˇ gui keuˆ leꞈ ngeh˗aˬ, nawˇ “Naˬdaˬ aˇ jeuˬ” Meˬsiˇyaˆ shiˇ˗euˬ miˇ neh nui ma cawˆ˗awˇ ngoeˇ˗eu lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ ya mawˇ tehꞈ˗a. Nawˇ duiˬ duiˬ daˬ daˬ˗ehˇ gui gui˗ehˇ iˇ ngeh to˗aˬ, tiˬ kʼehˬ naˬ leˇ˗awˇ, nawˇ yawˬ ha˗ahˇ, ‘Naˬdaˬ aˇ jeuˬ Meˬsiˇyaˆ nehˬ˗ehˇ aˬ jeˬ taꞈ˗eu nga? Gaˇ kawˆ heu nui gaˇ ahˇ nga siˬ laˬ’ lehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Nawˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu deuˬ loꞈ˗ehˇ ya geuꞈ laˇ˗eu kʼawꞈ jaˆ meh. Nawˇ Miˇshuiꞈ dawˬ paˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ˗euˬ Zaˬkaˬliˇ 12:12-ahˇ taꞈ˗eu aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ haw naˇ, Naˬdaˬ sahˬ paˬ Daˬbiˇ˗euˬ aˬ li pyeuꞈ˗eu gaˇ kawˆ boꞈ taˬ˗euˬ, 2 Saˬmeuˬlaˆ 5:13, 14-ahˇ ya mawˇ tehꞈ˗aˬ. Kʼoeˇ naˇ, Luˇkaꞈ 3:23, 31 heu deuˆ˗ahˇ jiˇ ya mawˇ tehꞈ˗a. Teu deuˆ naˇ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma Maˬliˇ paw neh Naˬdaˬ˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma pyeuꞈ˗eu meh lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. (2017 kʼoꞈ, Yehꞈ siˬ ba la, Loꞈ˗eu nymˇgoˇ myaˆ pyawˬ 32 aˇ deuˆ 4-ahˇ haw.) Teu ngeh, nawˇ Yeˬsuˇ Daˬbiˇ˗euˬ aˇ jeuˬ paw neh dehꞈ le˗eu lehˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ ya mawˇ ngeh, nui ma cehˇ tahˬ tahˬ dui dui˗eu paˬ. (Maꞈtehˬ 22:42) Shaˇ noeˬ haw sheˇ, Daˬbiˇ aˬ li 20 gʼaˬ dzehˬ ni jawˇ˗eu meh. Teu miˇ neh Zaˬkaˬliˇ Naˬdaˬ aˇ jeuˬ Yeˬsuˇ shiˇ˗euˬ miˇ ngoeˇ˗eu meh lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ heu naˇ, zahˬ dui dui leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu maˬ ngeuˇ nga loˇ?

¹⁸ Yaw jeˬ ma jeˬ dzaˇ˗i tiˬ hmˬ˗ahˇ paˇ haw ma. Luˇkaꞈ yaw huiˬ 1-ahˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ Gaˬbeˬlaˇ Maˬliˇ˗ahˇ nawˇ zaˬ pi leˇ meh lehˇ ehˇ˗awˇ, zaˬ teu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ neh jiˇ ‘Aˬ yawꞈ huiˬ dui mahˇ dui dui˗awˇ, huiˬ˗eu mahˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ Zaˬmaˇ lehˇ aˬ cawˬ kuˇ tehꞈ˗a. Sahˬpaˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ poeˬ Daˬbiˇ˗euˬ dzoeˬ dzaˬ nuiˇ mahˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ biꞈ tehꞈ˗a. Yaˬkoˆ˗euˬ zaˬ deuˬ uˆ deuˬ kʼoeˇ taˆ aˬ yawꞈ Sahˬpaˬ geuꞈ˗awˇ aˬ myah luꞈ uˆ lahˇ gʼeh  tehꞈ˗a’ lehˇ paˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 1:32, 33) Aˬ dui aˬ myah myah naˇ Gaˬbeˬlaˇ neh ngehˬ dahˬ beh gaˇ, “huiˬ˗eu mahˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ Zaˬmaˇ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Gaˬbeˬlaˇ neh Yeˬsuˇ “Sahˬpaˬ geuꞈ”˗eu lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ jiˇ haw. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ, Maˬliˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ Gaˬbeˬlaˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? Maˬliˇ Gaˬbeˬlaˇ ehˇ˗eu teu naˇ, Yeˬsuˇ sahˬ paˬ Heˬloˆ˗euˬ dah zaˇ˗ahˇ jawˇ leˇ˗awˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ˗ahˇ uˆ lahˇ le gaˇ ehˇ mawꞈ jeˬ nga lehˇ noeˬ ngaˇ loˇ? Yeˬsuˇ sahˬ paˬ pyeuꞈ naˇ, Maˬliˇ kʼawꞈ sahˬ paˬ˗euˬ aˬ ma ya geuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ kʼawꞈ sahˬ paˬ˗euˬ hawˇ nymˇ˗ahˇ ya jawˇ leˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui neh ya gui˗euˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ, Maˬliˇ Gaˬbeˬlaˇ˗ahˇ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ngehˬ˗euˬ lehˇ tiˬ gaˇ˗iˬ maˬ ehˇ taˬ˗euˬ uˬ taꞈ, Maˬliˇ gʼaˬ kʼehˇ kʼoeˇ nyiˬ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ aˇ yaˬ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗a lehˇ jiˇ tiˬ gaˇ˗iˬ maˬ ehˇ taˬ˗aˬ. (Maꞈtehˬ 20:20-23) Heu gaˇ haw ngeh, Maˬliˇ naˇ taˬ aw dui dui˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

19-20. Yaˬkoˆ 1:22-25 hawˇ˗eu 4:8-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ jeˬ jahˇ˗eu heu aˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ ya bi pyeuꞈ nga?

¹⁹ Jaˇliꞈ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh, aˬ dui neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ taˬ ngehˇ. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui “yawˬ ha˗euˬ pyawˬ naˬ aˇ gʼehˇ”˗ahˇ, Miˬyehˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya laˆ paˇ nga lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu ma. (Yaˬkoˆ 1:22-25; 4:8-ahˇ gui.) Teu miˇ neh, aˬ dui pyehˆ tseˇ˗eu lehˇ kʼaˇ gʼeh ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ. Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ, yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ jeˬ heu˗ahˇ neh muiˬ˗eu jeˬ za ni maˬ ehˇ, yawˬ ha˗ahˇ Miˬyehˇ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw nya ni maˬ ehˇ, yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ laˆ paˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.

²⁰ Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Miˬyehˇ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ˗uˇ. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ tiˬ gʼaˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗euˬ Zahˇ dawˬ˗ahˇ, naˇ haˬ geuꞈ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ, uˬ ciꞈ nah gʼahˇ maˬ tsehˆ leˇ ni, Zahˇ dawˬ dzaw geuꞈ˗eu baˬ da neh . . . kʼaˇ mˇ˗eu jeˬ guiˬ lahˬ baw meh” lehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh.—Ja ceuˬ 1:2, 3.