Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 19
Yaw haiˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ hawˇ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ
“Nawˇ˗aˬ, yaw lehˬ yaw ca mˇ gaˇ haw nahˇ˗eu Miˬyehˇ maˬ ngeuˇ˗ehˇ, nawˬ˗euˬ mehˬ shi yaw haiˬ jeˬ˗ahˇ, mˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ nawˇ maˬ biꞈ˗a.”—Ja ceuˬ 5:4.
Dawˬ caˇ 142 Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tuˆ tehˬ deuˇ taˬ
Kawˆ shawˆ a
1-3. (a) Ja ceuˬ 5:4-6-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ yaw haiˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? (b) Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ heu, aˬ jeˬ miˇ neh “Ka li˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ”˗ahˇ bahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga?
Yeˬhawˇbaˬ yaw haiˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ bye˗eu meh. (Ja ceuˬ 5:4-6-ahˇ gui.) Teu miˇ neh huiˬ˗eu iˬ baˇ pyeuꞈ˗awˇ, nui daˆ daˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ bye dui dui˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu miˇ neh, zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ bye dui dui˗awˇ, gaˇ kawˆ heu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ bi jaˆ.—Loˇmaˆ 12:9; Heˬbyehˇ 12:15, 16.
2 Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu aˬ geu jeˬ maˬ kaˬ “Ka li˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ”˗ahˇ bahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Gaˬlaˬtiˆ 6:2) Aˬ jeˬ miˇ toˆ˗ehˇ ehˇ nya˗eu nga? Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ kawˆ˗ahˇ Ka li˗euˬ zahˇ dawˬ heu naˇ, Yeˬsuˇ neh ngehˬ˗awˇ mˇ˗eu jeˬ neh mehˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh lehˇ aˬ dui ya dzaw˗euˬ ma. Zahˇ dawˬ heu nui gaˬ˗ahˇ neh doˆ laˇ˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Zahˇ dawˬ heu˗euˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ, zaˬ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ˗awˇ guˆ gaˆ˗eu jeˬ maˬ bi jaˆ ni haw piˇ nehˬ mawꞈ˗eu lehˇ zaˬ˗ahˇ noeˬ leˇ ni ya jahˇ nehˬ˗eu meh. Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, doeˇ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, zaˬ˗ahˇ laˆ guˆ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ gaˬ nya lehˇ bi noeˬ leˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.
3 Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, miˇ kʼahˬ doe ni pyeuꞈ luꞈ˗eu doeˇ dui dui˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, nui ma nyiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ deuˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, “haiˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ˗eu jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ deuˬ” myaˬ laˇ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na yaw doeˇ jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ kʼawꞈ cawˬ cawˬ laˇ˗eu miˇ neh meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:13) Kʼoeˇ uˬ taꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na, yawˬ ha˗euˬ shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ ni zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu meh. Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh huiˬ˗eu iˬ baˇ pyeuꞈ nga lehˇ haw˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu huiˬ˗eu iˬ baˇ lawˬ muˇ mˇ ngeh, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ nga lehˇ jiˇ ja sawˇ ma. b
Huiˬ˗eu iˬ baˇ
4-5. Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, zaˬ gʼaˬ˗ahˇ bahˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu nga?
4 Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu heu, gʼawˬ mya kʼoꞈ deuˬ gʼeh˗eu meh. Heu naˇ bi dawꞈ˗euˬ zaˬ gʼaˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ deuˬ˗eu meh. Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu heu huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ pyeuꞈ meh.
5 Dawꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, bi dawꞈ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ bahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ. c Heu naˇ aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ laˆ naˇ˗awˇ, bi shaˬ bi zahˬ˗eu iˬ baˇ pyeuꞈ meh. Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, zaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ laˆ cawˆ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, zaˬ˗euˬ nui ma taˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu uˬ taꞈ, zaˬ˗ahˇ laˆ guˆ nehˬ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ dzaw ma. Aˬ dui zaˬ˗ahˇ doeˇ dui dui gaˇ kawˆ heu˗ahˇ neh ya haw piˇ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, gaˇ kawˆ heu˗ahˇ ya puˬ haw˗euˬ deuˬ˗ahˇ ya ngehˬ gʼeh˗awˇ ya caw ba nehˬ˗eu meh.—1 Teˇsaˬloˇni 5:14.
6-7. Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu heu naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ hawˇ˗eu miˇ kʼahˬ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bahˬ˗eu nga?
6 Dawꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ bahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ bahˬ ngaˇ˗a lehˇ bi daˇ˗euˬ naˇ, aˇ muˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 5:16; 1 Beˬtuˆluˆ 2:12) Teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ za ni, “leh jeh dui dui˗awˇ deuˆ ceh ceh” luꞈ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ gʼawˬ mya lam gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Yuˇdaˆ 3) Aˬ dui maˬ noeˬ poˆ maˬ noeˬ paˇ˗eu toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ bi jawˇ. Toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ aˇ muˇ˗euˬ muiˬ˗eu tsawˇ myahˇ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu meh.
7 Dawꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, miˇ kʼahˬ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ bahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ. Ka li zaˬ deuˬ “sahˬ paˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ ya jawˇ meh.” (Loˇmaˆ 13:1) Aˬ dui miˇ kʼahˬ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ caw teh˗eu heu neh, uˆ lahˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za taˬ˗euˬ deuˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu ma. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na, zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu bahˬ dui dui˗eu jeˬ mˇ˗euˬ naˇ, aˬ yawꞈ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ mˇ bahˬ dui dui˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 25:8 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ paw nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ daˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ jaˆ kʼawꞈ, zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu gʼaˬ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ dzeuˇ˗iˇ ni maˬ haw piˇ nehˬ˗a. (Loˇmaˆ 13:4) Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ yawˬ ha neh kʼaˇ sehˬ˗euˬ jeˬ yawˬ ha ya yehˬ˗eu meh.—Gaˬlaˬtiˆ 6:7.
8. Tsawˇ haˬ cawˬ cawˬ mˇ bahˬ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nga?
8 Dawꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ bahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ. (Ja ceuˬ 51:4) Aˬ dui tiˬ gʼaˬ paˬ˗ahˇ mˇ bahˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jiˇ mˇ bahˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Miˬyehˇ neh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ Zahˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ hmˬ˗ahˇ haw ma. Zahˇ dawˬ teu dawˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ tiˬ jeˬ paˬ kʼoeˬ˗euˬ maˬ ehˇ, kʼaˆ dzaˬ˗eu maˬ ehˇ, heu naˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ bahˬ˗eu iˬ baˇ mˇ”˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 6:2-4) Teu miˇ neh aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ na zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗euˬ naˇ, zaˬ˗ahˇ kʼaˆ dzaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ mˇ bahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ laˆ cawˆ dui dui luꞈ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh aˬ dui zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi zawˇ˗ehˇ jawˆ˗eu yaw bahˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ya sawˇ˗awˇ, aˬ dui teu˗ahˇ ya bye˗eu meh.
9. Dzeuˇ laꞈ˗euˬ aˇ yamˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh aˬ jeˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ biꞈ taˬ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?
9 Dzeuˇ laꞈ˗euˬ aˇ yamˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ, zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Loꞈ˗eu nymˇgoˇ hawˇ˗eu Noeˬlaˇ˗awˬ! yaw myaˬ dmˬ laꞈ kʼoeˇ, dawꞈ gaˇ ya daˬ˗euˬ deuˬ nui ma paw˗euˬ maˇ byawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ laˆ saˆ nya˗eu nga, nui deuˬ jiˇ teu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nehˬ nya˗eu nga, aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya haw piˇ nehˬ˗eu nga, lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh yaw muiˬ˗ehˇ dzaw nehˬ taˬ˗awˇ, tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ja sawˇ poˆ nehˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui gaˇ kawˆ heu˗ahˇ nyehꞈ tehˬ˗eu heu naˇ, Yeˬsuˇ Ka li˗euˬ zahˇ dawˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu lehˇ yaw duˬ bi baw˗eu gʼaˇ duˬ meh.
Huiˬ˗eu iˬ baˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga?
10-12. (a) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ˗ahˇ nyehꞈ tehˬ ngeh, aˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ya ngehˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ jeˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya haw˗eu nga? (b) Yaˬkoˆ 5:14, 15-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ jeˬ jahˇ˗eu nga?
10 Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ˗ahˇ mˇ˗eu aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ kaˬ nyehꞈ tehˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ Ka li˗euˬ zahˇ dawˬ naˇ, yawˇ deuˬ˗ahˇ nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ bi bo saˆ mawꞈ˗eu uˬ taꞈ, yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ jiˇ bi mˇ caw mawꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Teu miˇ neh tiˬ gʼaˬ paˬ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ, tiˬ gʼaˬ na huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ ngaˬ lehˇ tsaꞈ laˇ naˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ gʼawˬ mya kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˬ ba tiꞈ ya shaˇ noeˬ˗eu jeˬ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ za ni hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ maˬ bi cawˆ˗eu gʼaˇ duˬ pyeuꞈ meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 22:31, 32; Maꞈtehˬ 6:9) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ ni ya caw ba nehˬ˗awˇ, yaw doeˇ jahˇ gaˇ ya daˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ ya caw ba nehˬ˗eu meh.
11 Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maˇ diˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ naˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ kʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 5:14, 15-ahˇ gui.) Yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ ni huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ, naˇ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ maˬ muiˬ˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. d Teu miˇ neh sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ saˬ laˬ gʼoˬ loꞈ˗ehˇ duˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ‘naˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ [mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ] taˬ leˇ’ ni laˆ saˆ nehˬ˗eu meh. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ teu gʼaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ yaw beh loꞈ˗ehˇ muiˬ kʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ maˇ diˇ ya noeˬ poˆ ya noeˬ paˇ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 3:19; 2 Gawˇliˬtu 2:5-10.
12 Heu gaˇ haw ngeh sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu gaˇ jaˆ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Miˬyehˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ yawˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ gʼeh˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 5:1-3) Aˬ yawꞈ maꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˇ muˇ heu naˇ, awˆ shmˇ duˬ pyeuꞈ nya lehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh, huiˬ˗eu iˬ baˇ pyeuꞈ˗eu zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ lawˬ muˇ tsaꞈ gaˬ laˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ taˆ lehˇ nyehꞈ tehˬ˗awˇ ya mˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˇ deuˆ 13, 15, 17˗euˬ aˇ deuˆ dahˬ beh laˇ gaˇ naˇ haˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ma.
13-14. Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ ya gaˬ ngeh, miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ ya caw teh ngaˇ laˬ?
13 Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu gaˇ kawˆ ya gaˬ ngeh, miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ ya caw teh ngaˇ laˬ? Ya caw teh meh. Zahˇ heu jahˇ doˆ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ jawˇ naˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ ya caw tehˬ˗eu meh. (Loˇmaˆ 13:1) Miˇ kʼahˬ˗euˬ zahˇ heu hmˬ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ˗ahˇ bahˬ˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. (Gʼaˬkʼehˇ 5:28, 29) Teu miˇ neh, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya gaˬ ngeh, taˆ lehˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ ngehˬ cawˬ gʼeh˗awˇ, zahˇ heu˗ahˇ mˇ caw˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ nui noeˬ nui duˇ shaˇ˗eu meh.
14 Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, dawꞈ gaˇ ya daˬ˗euˬ zaˬ gʼaˬ˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma˗ahˇ maˬ ehˇ, gaˇ kawˆ heu˗ahˇ siˬ nya˗eu nui deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma˗ahˇ daˬ iˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ meh lehˇ ehˇ nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, ja bu gaˇ ya daˬ˗euˬ gʼaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ pu zaˬ deuˬ jiˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ siˬ nya jiˇ˗euˬ naˇ tawˇ neh? Daˬ iˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, yawˬ ha Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ laˆ cawˆ nya lehˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh ngaˇ˗a laˬ? Maˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ laˆ cawˆ˗euˬ gʼaˬ naˇ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh.
15-16. (a) 1 Tiˆmoˇseˬ 5:19-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, daˇ tsehˆ˗eu gawˬmiˬtiꞈ muˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ miˇ neh tsawˇ kaˬ nyiˬ gʼaˬ ya jawˇ˗eu nga? (b) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ zaˬ˗ahˇ dawꞈ ngaˬ lehˇ ehˇ˗eu ya gaˬ ngeh, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?
15 Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ daˇ tsehˆ˗eu gawˬmiˬtiꞈ maˬ muˇ doˆ laꞈ mi naˆ˗ehˇ, aˬ jeˬ miˇ neh mawˇ˗euˬ tsawˇ kaˬ yaw teˬ nyiˬ gʼaˬ ya jawˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu tsaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu miˇ neh meh. Bi ja bu˗euˬ gʼaˬ, aˬ yawꞈ maˬ jahˇ˗aˬ lehˇ ehˇ naˇ, gaˇ kawˆ heu maˇ diˇ ngeuˇ˗eu lehˇ ehˇ tsehˆ le˗eu tsawˇ kaˬ yaw teˬ nyiˬ gʼaˬ ya jawˇ˗eu meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, daˇ tsehˆ˗eu gawˬmiˬtiꞈ maˬ muˇ doˆ laꞈ nya˗a. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 19:15; Maꞈtehˬ 18:16; 1 Tiˆmoˇseˬ 5:19-ahˇ gui.) Toˆ˗ehˇ naˇ, sahˬ paˬ sahˬ ma˗ahˇ daˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ tsawˇ kaˬ nyiˬ gʼaˬ maˬ jawˇ naˇ, maˬ geuꞈ nya˗a lehˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Maˬ ngeuˇ˗a. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ maˬ ehˇ, nui deuˬ maˬ ehˇ, miˇ kʼahˬ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ bahˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ daˬ˗iˇ ngeh, tsawˇ kaˬ nyiˬ gʼaˬ jawˇ˗eu maˬ loˬ˗a.
16 Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ, zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, ja bu gaˇ ya daˬ luꞈ˗eu lehˇ ya gaˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu miˇ kʼahˬ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ mˇ caw˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ daˇ tsehˆ˗eu gawˬmiˬtiꞈ muˇ˗eu loˬ ngaˇ laˬ lehˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ˗euˬ nga lehˇ poˆ tseˇ˗eu meh. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ ja bu gaˇ ya daˬ˗eu gʼaˬ˗ahˇ maˇ diˇ jahˇ maˬ laˬ lehˇ naˇ haˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maˬ jahˇ˗aˬ lehˇ ehˇ naˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ tsawˇ kaˬ deuˬ˗ahˇ naˇ haˬ iˇ˗eu meh. Ja bu˗eu gʼaˬ uˬ taꞈ maˇ diˇ mˇ bahˬ mehˬ, maˬ ngeuˇ naˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ haw mehˬ lehˇ kamˬ˗eu dzaˇ˗i tiˬ gʼaˬ jawˇ naˇ, daˇ tsehˆ˗eu gawˬmiˬtiꞈ muˇ doˆ nya˗eu meh. e Tsawˇ kaˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ jawˇ naˇ tawˇ neh? Tsawˇ kaˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ jawˇ kʼawꞈ, gaˇ kawˆ teu maˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Tsawˇ kaˬ nyiˬ gʼaˬ maˬ jawˇ kʼawꞈ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ mehˬ shi bi ja bu luꞈ˗eu gʼaˬ, zaˬ˗ahˇ doeˇ dui dui˗eu tiˬ jeˬ na jahˇ˗euˬ gaˇ duˇ naˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ gaˇ kawˆ teu baˬ da neh nui ma naˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗awˇ, aˇ muˇ˗ahˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, zaˬ˗ahˇ dawꞈ gaˇ duˇ˗eu gʼaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw tsoˆ taˬ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 20:28.
17-18. Daˇ tsehˆ˗eu gawˬmiˬtiꞈ˗euˬ gaˇ naˇ aˬ jeˬ nga?
17 Daˇ tsehˆ˗eu gawˬmiˬtiꞈ˗euˬ gaˇ naˇ, aˬ jeˬ nga? “Daˇ tsehˆ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ miˇ kʼahˬ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ kʼaˇ jaˆ˗eu loꞈ˗ehˇ daˇ˗eu geuˇ nga lehˇ daˇ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ teu paw˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ suˬ saˬ iˇ ni, miˇ kʼahˬ˗euˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ˗euˬ laꞈ˗ahˇ bi jaˆ˗eu meh. (Loˇmaˆ 13:2-4; Tiˇtuˆ 3:1) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ bi jawˇ daˆ leꞈ paˬ nga laˬ lehˇ noeˬ tsehˆ˗eu meh.
18 Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ daˇ tsehˆ˗eu gawˬmiˬtiꞈ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ nui jah paw˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ daˇ˗eu tehꞈ meh. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, Jaˇliꞈ˗ahˇ zmˬ˗awˇ zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗euˬ gʼaˬ maˇ diˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ ngaˇ laˬ lehˇ haw˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ maˬ noeˬ poˆ maˬ noeˬ paˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ neh teh doˆ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ maˬ paˇ ngeuˇ mehˬ lehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 5:11-13) Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ daˆ leꞈ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ mya kʼoꞈ maˬ ngeuˇ naˇ maˬ shiˇ tiˬ ziˇ maˬ paˇ ya mˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh lehˇ ehˇ nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, tiˬ jeˬ na ja sawˇ taˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ nawˬ˗euˬ zaˬ, zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗euˬ teu gʼaˬ˗euˬ dawˬ peh jawˇ ngeh yaw muiˬ˗ehˇ haw lehˇ ehˇ nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ehˇ nehˬ ngeh, bi dawꞈ˗euˬ zaˬ gʼaˬ naˇ aˬ geu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ ya bi siˬ˗a.
Nawˬ˗euˬ zaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ nya˗eu nga?
Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ neh, aˬ da aˬ ma zaˬ˗ahˇ haw piˇ nehˬ luꞈ. Aˬ yawꞈ maꞈ zaˬ aˬ yawꞈ shehˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ haw haw˗ehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, zaˬ˗ahˇ kʼaˬ miˬ sheu˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ luꞈ. (Aˇ deuˆ 19-22-ahˇ haw.)
19-22. Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ haw piˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jeˇ ya jahˇ˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)
19 Zaˬ˗ahˇ ya uˆ kaˬ ya uˆ lahˇ˗eu jeˬ hu hu saˬ gʼaˬ naˇ aˬ suˇ gʼaˬ nga? Aˬ da aˬ ma deuˬ meh. f Zaˬ deuˬ˗aˬ, “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ” pyeuꞈ meh. (Ja ceuˬ 127:3) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ zaˬ˗ahˇ bi haw piˇ mawꞈ˗eu meh. Nawˇ zaˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ guˆ gaˆ jeˬ teu maˬ bi keuˆ le ni aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nya˗eu nga?
20 Naˬ ba tiꞈ, zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ poˆ tseˇ. Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu tsawˇ haˬ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗awˇ, muˇ juˇ aˬ joˆ˗ehˇ juˇ˗eu nga lehˇ ya poˆ tseˇ˗eu uˬ taꞈ, yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ hawˇ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu meh. (Dawˬdaˬ 22:3; 24:3) Ya noeˬ taˬ˗eu jeˬ naˇ zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu tsawˇ haˬ myaˬ ni, zaˬ deuˬ siˬ nya˗awˇ nui ma taˬ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh.
21 Naˬ ba nyiꞈ, zaˬ nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ˗ehˇ jawˇ. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 6:6, 7) Heu naˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:19) Bi dawꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ myaˬ ni naˇ, tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ ehˇ nehˬ peuˬ˗eu lehˇ taˬ ngehˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jah gaˇ guˆ˗awˇ, dawꞈ laˇ˗euˬ gʼaˬ neh tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ taˬ ehˇ nehˬ lehˇ bi lmˬ taˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Zaˬ˗ahˇ haw ngeh tiˬ jeˬ paˬ pyeuꞈ luꞈ gaˇ duˇ naˇ aˬ za za˗ehˇ naˇ haˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ.
22 Naˬ ba smˇ, zaˬ˗ahˇ mehˬ. Zaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ shehˆ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ ni kaˬ miˬ sheu˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ. Zaˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ toeˬ ciˆ laˇ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ ya ngehˬ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ taˬ. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ nawˇ zaˬ˗ahˇ haw piˇ nehˬ gaˇ zmˬ nya˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ meh.—“ Yawˬ ha˗ahˇ hawˇ˗eu zaˬ˗ahˇ mehˬ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.
23. Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu nga? Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?
23 Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ teu naˇ nui daˆ daˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu yaw bahˬ jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, doeˇ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ sawˇ˗eu ma. Aˬ dui Ka li˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ caw teh˗eu deuˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗euˬ deuˬ ya daˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ laˆ piˇ nehˬ. Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui bi dawꞈ haw˗euˬ baˬ da neh nui ma naˇ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya caw ba˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.
Dawˬ caˇ 103 Yawˇ bo˗eu yaw sahˇ Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ
a Heu kawˆ naˇ zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ neh, zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ nehˬ nya˗eu nga lehˇ haw˗awˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ muˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ nehˬ nya˗eu nga lehˇ haw˗eu uˬ taꞈ, aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ nehˬ nya˗eu nga lehˇ jiˇ haw ma.
b Dzawˇ lahˬ: Zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, huiˬ laˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ zaˬ neh yawˬ ha yuꞈ taꞈ jawˇ taꞈ mawꞈ˗eu nui kʼahˇ˗ahˇ mˇ byah gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Heu naˇ yuꞈ taꞈ jawˇ taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗awˇ, kʼaˬ meh paw neh maˬ ehˇ, dawˬ byoe paw neh maˬ ehˇ, jawˇ gaˇ ehˇ mawꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ sehˇ hmˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ coeˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, dawˬ dahˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, nyehꞈ gaˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Bi dawꞈ˗euˬ gʼaˬ myaˬ tiˬ paˆ aˬ buˇ pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ li deuˬ jiˇ ni bi dawꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu gʼaˬ myaˬ tiˬ paˆ zaˬ yo aˬ li pyeuꞈ kʼawꞈ, zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ jiˇ zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu meh.
c Dzawˇ lahˬ: Heu kawˆ hawˇ˗eu nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ “bi dawꞈ˗euˬ gʼaˬ” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, yaw nyiˇ ngeh bi dawꞈ˗euˬ deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui heu dawˬ zmˬ˗eu heu naˇ, zaˬ gʼaˬ yaw lehˬ maˬ ahˇ˗eu uˬ taꞈ, nui ma naˇ˗awˇ, yaw muiˬ miˇ yaw doeˇ bi jahˇ˗euˬ lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ ma.
d Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ maˬ muiˬ˗eu baˬ da neh huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ lehˇ dehˬ lehꞈ˗eu heu naˇ maˬ tsaˬ˗a. Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ ya daˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ teu˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu meh.—Loˇmaˆ 14:12.
e Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ zaˬ˗ahˇ, ja bu gaˇ ya daˬ luꞈ˗eu gʼaˬ˗euˬ mehˬ shi, gaˇ kawˆ teu maˬ ya naˇ haˬ˗a. Aˬ da aˬ ma maˬ ngeuˇ naˇ zaˬ neh nui ma taˬ˗awˇ ja nehˬ peuˬ˗eu tsawˇ kʼaˆ nui deuˬ, zaˬ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ˗eu lehˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ nya meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, zaˬ gʼaˬ˗ahˇ ui cuiˆ maˬ gaˇ leˇ˗eu meh.
f Gaˇ kawˆ heu aˬ da aˬ ma deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ cawˬ˗euˬ zaˬ cu luꞈ˗eu deuˬ jiˇ zmˬ nya meh.
