1. Eˇpeˇsu 6:10-13-ahˇ ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ ceh ceh nya ni caw ba nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh meh. Aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu daˬ ma deuˬ naˇ, Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ muiˇ˗eu heu deuˬ˗ahˇ yahˇ lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ deuˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ loˬ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Eˇpeˇsu 6:10-13-ahˇ gui.) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ aˬ yawꞈ neh bi caw ba naˇ, Nehꞈ Saˬdaˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗awˇ, kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ nui kʼaˬ tsmˬ nya˗eu meh. Pawˇluˆ “Miˬyehˇ aˬ dui jawˇ paw pyawˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ suˇ gʼaˬ paˇ ciˬ daˬ laˇ peuˬ nmˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Loˇmaˆ 8:31.

2. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ nga?

² Aˬ dui maˇ diˇ Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ nui ma ahˇ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui yaw kʼaˆ˗ehˇ nui ma ahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu meh. (Ja ceuˬ 25:5) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Saˬdaˬ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nga lehˇ ya siˬ nya˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ yawꞈ˗euˬ muˇ juˇ˗ahˇ maˬ tawˆ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh. (2 Gawˇliˬtu 2:11) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ myaˬ tiˬ paˆ aˬ joˆ˗ehˇ muˇ juˇ juˇ nga lehˇ haw˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ leˇ nya nga lehˇ jiˇ ja sawˇ ma.

3-4. (a) Maw loˬ ja maw heu naˇ aˬ jeˬ nga? (b) Maw loˬ ja maw˗euˬ gaˇ kawˆ aˇ naˆ ni iˇ byaˆ taˬ˗euˬ nga?

³ Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ muˇ juˇ juˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ maꞈ zmˬ˗eu daˬ ma hmˬ naˇ, maw loˬ ja maw pyeuꞈ meh. Maw loˬ ja maw˗ahˇ zmˬ˗eu deuˬ naˇ, tsawˇ haˬ zaˬ maˬ siˬ maˬ  jahˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ jahˇ nya meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬ gʼaˬ na aˬ guiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, laꞈ kawˆ haw gaˇ neh maˬ ehˇ, mehˬ hu paw˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ehˇ nehˬ nya ma lehˇ ehˇ˗awˇ, tiˬ deuˬ na naˇ, nyiˇ paˬ shaˆ ma˗ahˇ gʼoe˗awˇ, shiˇ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, ja maw maw nya˗eu nui deuˬ jiˇ jawˇ˗eu meh. b

⁴ Maw loˬ ja maw˗euˬ gaˇ kawˆ aˇ naˆ ni iˇ byaˆ taˬ˗euˬ nga? Laˇteꞈ Aˬmeˬliˇkaˬ hawˇ˗eu Kehˇ˗leˇbi˗yamˬ paw˗euˬ 18 miˇ kʼahˬ˗ahˇ naˇ haˬ tseˇ haw ngeh, tsawˇ haˬ deuˬ 3 bymˇ laꞈ kʼoeˇ 1 bymˇ naˇ, nehꞈ toˇ toˇ˗eu, nyiˇ paˬ shaˆ ma, boeˇ mawˬ, heu deuˬ˗ahˇ jah gaˇ ya mawˇ˗awˇ, nehꞈ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya meh lehˇ jah˗eu deuˬ kʼawꞈ teu myaˆ ni jawˇ˗eu meh. Ehˇpa˗li kaˆ paw˗euˬ 18 miˇ kʼahˬ˗ahˇ naˇ haˬ tseˇ˗euˬ nyaˆ taꞈ tiˬ hmˬ˗ahˇ jiˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh naˇ haˬ˗euˬ tsawˇ haˬ myaˬ ni, nyiˇ paˬ shaˆ ma˗ahˇ jah nga lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui aˬ geu gaˇ jawˇ kʼawꞈ, maw loˬ ja maw maw˗eu jeˬ˗ahˇ ya yahˇ˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ Saˬdaˬ nymˬ˗mˇ “miˇ tsaˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ” muˇ juˇ juˇ tawˆ˗eu lehˇ leh jeh luꞈ˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 12:9.

5. Yeˬhawˇbaˬ maw loˬ ja maw maw˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga?

⁵ Yeˬhawˇbaˬ “yaw tsaˬ yaw dawˇ˗euˬ Miˬyehˇ” pyeuꞈ meh. (Ja ceuˬ 31:5, Yaw shawˇ Yehˇ boꞈ 2018) Yeˬhawˇbaˬ maw loˬ ja maw maw˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? Aˬ yawꞈ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ bye dui dui˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ “Yawˬ ha˗euˬ aˬ buˇ aˬ li˗ahˇ lawˇ duˬ kʼoeˇ taˆ dzah puiˆ˗awˇ naw maꞈ maˬ ya lawˇ˗a. Ja maw maw˗eu maˬ ehˇ, mah loˬ loˬ˗eu maˬ ehˇ, nyiˇ paˬ shiˇ˗eu maˬ ehˇ, shiˇ dzeuˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗euˬ yaw sahˇ nehˬ˗ehˇ mehˬ bawˬ mˇ˗eu maˬ ehˇ, naw maꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ maˬ ya bi jahˇ˗a. Jawꞈ dui dui˗eu gaˇ heu deuˬ mˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ, naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ bye dui dui˗eu meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 18:10-12) Ka li zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ neh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ Zahˇ sahˇ kʼoꞈ uˬ moˆ maˬ jawˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ maw loˬ ja maw˗ahˇ bye luꞈ˗a siˬ lehˇ aˬ dui siˬ nya ma.—Maˬlaˬkiˇ 3:6.

6. (a) Saˬdaˬ maw loˬ ja maw neh tsawˇ haˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ laˆ cawˆ˗eu nga? (b) Dawˬtsoˆ 9:5-ahˇ haw ngeh, shiˇ˗euˬ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

⁶ Saˬdaˬ maw loˬ ja maw maw˗eu jeˬ neh tsawˇ haˬ˗ahˇ laˆ cawˆ meh lehˇ Yeˬhawˇbaˬ siˬ nya˗eu miˇ neh, teu nehˬ˗ehˇ taˬ taꞈ leˇ lehˇ aˬ dui˗ahˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. Saˬdaˬ tsawˇ haˬ shiˇ naˇ, saꞈ laˇ tiˬ gaˇ na jawˇ iˇ meh lehˇ myawꞈ˗awˇ, gaˇ kawˆ nui deuˬ˗ahˇ myawꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, maw loˬ ja maw˗ahˇ zmˬ˗eu meh. (Dawˬtsoˆ 9:5-ahˇ gui.) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ laˆ guˆ˗awˇ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ bi kaˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ zmˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maw loˬ ja maw mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ bi gʼoe ni haiˬ˗eu yaw sahˇ deuˬ˗ahˇ bi gʼoe mawꞈ˗eu meh.

7. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ ehˇ nehˬ laꞈ˗eu nga?

⁷ Laꞈ taˆ ehˇ dzeuˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ˗euˬ muˇ juˇ˗ahˇ maˬ bi tawˆ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui siˬ nya paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui jahˇ nya˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ ja sawˇ ma.

8. (a) Aˬ dui haiˬ˗eu yaw sahˇ nehˬ˗ehˇ deuˆ nya˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (b) Ja ceuˬ 146:4 shiˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ Saˬdaˬ mehˬ bahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ pah mehˬ˗eu nga?

⁸ Jaˇliꞈ˗ahˇ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ. Heu naˇ aˬ dui haiˬ˗eu yaw sahˇ˗euˬ muˇ juˇ˗ahˇ maˬ tawˆ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui mˇ nya˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Jaˇliꞈ heu naˇ, Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju˗ahˇ pah mehˬ nya˗eu taˆ˗eu mi cehˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 6:17) Yaw jeˬ ma jeˬ, shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya meh lehˇ  jah˗eu heu naˇ, jaˬ myawꞈ dawˬ pyeuꞈ meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 146:4-ahˇ gui.) Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ mehˬ hu paw˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˇ jawˆ ni ehˇ nehˬ nya˗eu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ meh lehˇ jiˇ paˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 45:21; 46:10) Aˬ dui aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, haiˬ˗eu yaw sahˇ deuˬ muˇ juˇ juˇ laˇ ngeh, maˬ tawˆ leˇ˗eu uˬ taꞈ, haw jiˇ maˬ haw cawˬ nahˇ˗a.

9. Aˬ dui maˬ ya gm leˇ˗eu maw loˬ ja maw nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga?

⁹ Maw loˬ ja maw nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ mˇ. Aˬ dui maˇ diˇ Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, maw loˬ ja maw nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ maˬ ya mˇ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui nyiˇ paˬ shaˆ ma jawˇ gaˇ maˬ iˇ˗eu uˬ taꞈ, shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ maˬ ngehˬ cawˬ. Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ kawˆ˗ahˇ aˬ dui neh ya dzaw˗euˬ loꞈ˗ehˇ, shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ saꞈ laˇ dehꞈ luꞈ˗a siˬ lehˇ jah˗awˇ, tsawˇ haˬ shiˇ ngeh jahˇ˗eu zahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ dui maˬ gm leˇ. Kʼoeˇ naˇ, mehˬ hu paw˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui aˬ guiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw˗eu maˬ ehˇ, ja maw maw˗eu maˬ ehˇ, heu deuˬ˗ahˇ maˬ jahˇ. (Iˇsaˬyaˇ 8:19) Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, guˆ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, aˬ dui Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ nehˬ˗ehˇ do lehˇ ngehˬ cawˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma.

10-11. (a) Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ya dzaw siˬ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? (b) 1 Gawˇliˬtu 10:21-ahˇ haw ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹⁰ Maw loˬ ja maw nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu myawˬ gahˬ˗ahˇ laˆ cawˆ. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ na, maw loˬ ja maw nehˬ˗ehˇ taꞈ haw˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ya siˬ nya ngeh tiˬ jawˇ, tiˬ jeˬ paˬ taˆ lehˇ jahˇ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ aˬ yawꞈ maꞈ, “Maw loˬ loˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ kʼawꞈ, yawˬ ha˗euˬ maw loˬ sahˬ boꞈ deuˬ baꞈ uiˬ jiˇ˗awˇ, miˇ kʼahˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ mehˬ shi miˬ dzaˬ keuˬ dzeh˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 19:19) Aˬ yawꞈ maꞈ haiˬ˗eu yaw sahˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ ceh ceh˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ kʼaˇ jahˇ nya˗eu jeˬ jahˇ˗euˬ meh. Maw loˬ ja maw nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu sahˬ boꞈ paˇ dmˬ deuˬ, poeˬ dui dui˗eu kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ biꞈ nehˬ ni, maˬ ahˬ dzaˬ ni, dawˬ tawˆ luꞈ laˆ cawˆ jiˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ sahˬ boꞈ paˇ dmˬ˗euˬ  aˇ poeˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ geuꞈ mawꞈ˗eu meh.

¹¹ Aˬ dui dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ teu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Maw loˬ ja maw nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu myawˬ gah dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ cawˆ jiˇ˗eu teu naˇ, nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, kʼoeˇ jeˬ heu jeˬ maˬ bi guˬ laˇ˗eu lehˇ geuꞈ˗eu aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ, laˆ cawˆ˗eu heu meh.—1 Gawˇliˬtu 10:21-ahˇ gui.

12. Aˬ dui gui˗eu jeˬ, naˇ haˬ˗eu jeˬ haw˗eu jeˬ, heu deuˬ˗ahˇ tseˇ ngeh yawˬ ha˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya naˇ haˬ˗eu nga?

¹² Aˬ dui gui˗eu jeˬ, naˇ haˬ˗eu jeˬ, haw˗eu jeˬ, heu deuˬ˗ahˇ yahˇ. Yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ, ‘Ngaˬ neh paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ hawˇ˗eu iˇteuꞈnehꞈ laꞈ kʼoeˇ gui˗euˬ gaˇ kawˆ maˬ ehˇ, ngaˇ naˇ haˬ˗euˬ dawˬ caˇ hawˇ˗eu haw˗eu tiˬbiˬ maˬ ehˇ, mui˗euˬ biˬdiˬoˬ keˆ maˬ ehˇ, nehꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ ngaˇ laˬ? Ngaˇ gʼaˬ naˬ naˬ ngeh jahˇ˗eu jeˬ maw loˬ ja maw nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, shiˬ dawˇ˗eu nehꞈ, nehꞈ nehꞈ pyeuꞈ, heu deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, tsawˇ haˬ maˬ jahˇ nya˗eu baoˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, taꞈ ngaˇ laˬ? Gaˇ kawˆ teu deuˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh ni jahˇ doˆ leꞈ ngaˬ laˬ?’ Maˇ diˇ naˇ tsawˇ haˬ neh noeˬ doˆ˗awˇ jahˇ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ maw loˬ ja maw nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Nawˇ gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ tseˇ mˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ bye˗eu aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ maˬ bi taꞈ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yaw muiˬ˗ehˇ ya tseˇ˗eu meh. Aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh “Miˬyehˇ mehˬ shi . . . nui ma aˬ myah luꞈ shawˇ jehˆ ni jaˆ ni leh jeh luꞈ˗eu ma.”—Gʼaˬkʼehˇ 24:16. c

13. Aˬ dui aˬ jeˬ maˬ jahˇ ni ya yahˇ˗eu nga?

¹³ Nehꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ taˬ ja. Aˬ dui gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ mawꞈ˗eu ma. (1 Beˬtuˆluˆ 2:21) Aˬ yawꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗ahˇ maˬ oe ngeh, mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗awˇ, Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ  yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ngehˬ keuˆ˗a. Yeˬsuˇ Saˬdaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja nehˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ saˇ kiˇ kamˬ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, nehꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ ja˗eu maˬ ehˇ, biˇ kʼawˬ˗eu maˬ ehˇ, sha tawꞈ˗eu maˬ ehˇ, teu loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ ngeh to˗aˬ, Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, ‘naˇ haˬ muiˬ˗eu dawˬ kawˬ deuˬ aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ byah luꞈ˗awˇ’ ya ngehˬ doˆ leꞈ˗eu meh.—Ja ceuˬ 45:1.

14-15. (a) Aˬ dui haiˬ˗eu yaw sahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh guˆ˗eu maˬ loˬ nga? (b) Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ nehˬ luꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga?

¹⁴ Haiˬ˗eu yaw sahˇ deuˬ˗ahˇ taˬ guˆ. Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ laˇ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, maˬ noeˬ gaˇ laˆ tahˬ laˆ naˇ laˇ nya˗awˇ, naˇ gawˇ naˇ laˇ nya˗eu uˬ taꞈ, ja pyuˬ ni kʼawꞈ shiˇ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui gaˇ kawˆ heu deuˬ maˬ mawˇ laˇ˗eu haiˬ˗eu yaw sahˇ heu deuˬ neh bi pyeuꞈ laˇ ngaˬ lehˇ maˬ ya noeˬ˗a. Jaˇliꞈ˗ahˇ “tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ noeˬ taˬ˗euˬ aˇ yamˬ˗ahˇ maˬ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬtsoˆ 9:11, MS) Yeˬhawˇbaˬ Saˬdaˬ neh Yawˇbaˆ˗ahˇ maˬ bi sehꞈ˗euˬ gaˇ haw ngeh, nehꞈ teu deuˬ naˆ maˬ tseˇ baoˬ ahˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Yawˇbaˆ 2:6) Moˇseˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mah loˬ nya˗eu deuˬ naˆ maˬ tseˇ baoˬ ahˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 8:18; 9:11) Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ baoˬ za˗awˇ, Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ˗ahˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ teh ka leꞈ˗euˬ gaˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ naˆ maˬ tseˇ baoˬ ahˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ naꞈ suiˇ ni gʼeh˗eu duˬ kʼahˬ˗ahˇ bi biˬ ahˇ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ yaw doeˇ maˬ paˇ jahˇ laˇ nya meh.—Pah mehˬ˗eu 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ nehˬ luꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu yaw myaˬ jeˬ jaˆ˗eu meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ dui miˇ kʼahˬ doe ni yaw tsaˬ yaw dawˇ tsaꞈ gaˬ˗awˇ mehˬ luꞈ˗eu ma. (Maꞈtehˬ 28:19, 20) Teu naˇ, aˬ dui Saˬdaˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ pah mehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ laˆ naˬ nya law nmˇ˗aˬ laˆ naˬ dzeuˇ˗euˬ meh. Heu gaˇ haw ngeh aˬ yawꞈ maˬ jahˇ nya˗eu miˇ neh ngaˇ˗a lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui haiˬ˗eu yaw sahˇ deuˬ˗ahˇ guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui “miˇ tsaˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ yaw muiˬ paˬ˗ehˇ haw luꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ luꞈ˗eu meh” lehˇ siˬ nya˗eu ma. (2 Laˬsaˬbaˬ 16:9) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ naˇ, haiˬ˗eu yaw sahˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ cawˆ iˇ ni maˬ jahˇ nya˗a.

16-17. Haiˬ˗eu yaw sahˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ ceh ceh˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ miˇ neh nui kʼaˬ ya ahˇ nga lehˇ yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

¹⁶ Haiˬ˗eu yaw sahˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ ceh ceh˗eu gʼaˇ duˬ nui kʼaˬ ya ahˇ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ yaw muiˬ noeˬ˗eu cawˬ hawˇ˗eu yuiꞈ nyiˇ deuˬ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ maˬ gm leˇ˗eu miˇ neh, tiˬ jeˬ paˬ guˬ laˇ gaˇ guˆ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ nui kʼaˬ ya ahˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ nui kʼaˬ ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ meh. Gaˬnaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ aˬ buˇ pyeuꞈ˗eu Ehˇliˇkaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ dzaw ngeh 21 kʼoꞈ kʼawˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da naˇ shaˆ ma pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maw loˬ ja maw˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ ni jawˇ˗eu yaw shaˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, shiˇ dzeuˇ˗euˬ poeˬ piˬ deuˬ˗ahˇ damˬ nehˬ˗euˬ shaˬ jiˇ˗ahˇ ya dzaˬ˗eu meh. Ehˇliˇkaꞈ maˬ dzaˬ˗eu miˇ neh, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ poeˬ piˬ deuˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw nga lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ poeˬ piˬ deuˬ˗euˬ saꞈ laˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ tsawˇ uˬ bi uˬ iˇ˗awˇ, bi naˇ bi gawˇ laˇ˗a lehˇ jah˗eu meh.

¹⁷ Ehˇliˇkaꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ zahˇ heu˗ahˇ mˇ caw ni ka tiˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Ehˇliˇkaꞈ maˬ mˇ caw˗eu miˇ neh iˇ kahˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na neh Ehˇliˇkaꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ bi jawˇ laˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ biꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ nymˇ jiˇ yaw shuiꞈ baw laˇ˗awˇ, mehˇ nmˇ dmˇ ma˗ahˇ duˇ˗eu nui jah paw˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ laˇ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 10:29, 30) Ehˇliˇkaꞈ˗euˬ yuiꞈ nyiˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ myawˬ gahˬ deuˬ keuˬ puiˆ dzeh kʼawꞈ, Ehˇliˇkaꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗awˇ, nymˬ˗mˇ aˬ yawꞈ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ haiˬ˗eu yaw sahˇ deuˬ˗ahˇ maˬ guˆ˗a. Ehˇliˇkaꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, “Ngaˇ yawˬ nah na luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu ma. Nga pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ bi siˬ nya laˇ˗awˇ, laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ Miˬyehˇ gaˇ bi mˇ mawꞈ nya. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ jah bahˬ taˬ˗euˬ zahˇ teu deuˬ˗ahˇ neh bi buˬ bi law iˇ mawꞈ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.

18. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ guiˬ lahˬ za˗eu nga?

¹⁸ Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ toˆ˗ehˇ ya tahˬ puˬ˗eu nmˇ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Nehꞈ Saˬdaˬ nehˬ˗ehˇ ya deuˆ ceh ceh˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya gʼoe˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya ni za˗awˇ, Saˬdaˬ˗euˬ muˇ juˇ˗ahˇ maˬ tawˆ leˇ˗a. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui nehꞈ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ byehˇ gaˇ keuˆ ni maˬ guˆ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ paˇ bi gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu meh. Kuiˇ laꞈ Yaˬkoˆ “Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ geuꞈ˗awˬ. Nehꞈ sahˬ paˬ˗ahˇ muiˇ˗awˬ. Aˬ yawꞈ naw maꞈ jawˇ gaˇ neh cehˆ doˆ tehꞈ˗a. Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ peh jiˆ laˇ˗awˬ. Naw maꞈ˗euˬ dawˬ peh Miˬyehˇ jiˆ le tehꞈ˗a” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh.—Yaˬkoˆ 4:7, 8.