Gʼoiˇsaꞈ˗tamꞈ, nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya deˬ?

Nga pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ tiˬ jeˬ zahˇ˗iˬ maˬ tawˬ taˬ˗aˬ. Nga pehˬ Awˇsa te li˗ya miˇ kʼahˬ˗ahˇ Koiˇsaꞈ˗lehˬ˗ahˇ yaˇ kmˇ mˇ˗eu ma. Nga pehˬ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ jawˇ˗eu miˇ neh, ngaˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ya ngehˬ cawˬ˗a. Ngaˬ˗ahˇ 12 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya mawꞈ laˇ˗awˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ nawˬ˗euˬ gaˇ kawˆ bi siˬ nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ ma. Aˇ nah naˇ, ngaˇ iˇ kahˇ neh doˆ iˇ˗awˇ, Awˇsa te li˗ya miˇ kʼahˬ laꞈ oˆ paw jaˆ˗eu Ehˇdeˬleˬ meuˬ˗ahˇ gaˇ mˇ iˇ˗euˬ ma. Ngaˇ 21 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh yamˬ˗ahˇ, Seˇneˬ meuˬ˗ahˇ gʼa iˇ ngeh, Pehˬ˗mˬ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Pehˬ˗mˬ ngaˬ˗ahˇ Beˇtiꞈ˗shuiꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ zahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ja nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Beˇtiꞈ˗shuiꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ zahˇ heu naˇ, Beˇtiꞈ˗shuiꞈ tsawˇ jeuˬ pyeuꞈ˗awˇ byoˆ iˇ˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ aˇ jeuˬ aˇ ca pyeuꞈ de lehˇ ehˇ˗eu meh. Byoˆ iˇ˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ teu deuˬ naˇ, B.C. 800 heu kaˬ˗ahˇ bi nyehꞈ gʼeh˗euˬ laꞈ taˆ paw˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ 10 jeuˬ pyeuꞈ de lehˇ ehˇ˗eu meh. Ngaˇ Ehˇdeˬleˬ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ ngeh˗aˬ, gaˇ kawˆ heu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ nehˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh laˇ˗euˬ, gaˇ mˇ cawˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ naˬ liˬ myaˆ laꞈ byah ni ngehˬ cawˬ ngeh, myaˬ ni naˇ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ nui jah gaˇ kawˆ ja˗euˬ ma. Teu ngeh ngaˬ˗ahˇ yaw nyiˇ ngeh ngaˬ neh guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ dawˬ, nymˬ˗mˇ dawˬ kʼoꞈ za˗euˬ ngaˬ˗aˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh ngaˇ mˬ miˇ beh˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu Miˇkʼahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya siˬ˗awˇ, ngaˇ poeˬ dui dui˗eu “aˇ caˇ caˇ kʼawꞈ sehˇ” poˆ mawˇ˗euˬ ma.—Maꞈtehˬ 13:45, 46.

Nawˇ tawˇ neh Pehˬ˗mˬ˗oˬ, nawˇ kʼawꞈ ni sehˇ teu siˬ˗ahˇ zaˬ guˬ guˬ ngeh neh poˆ˗euˬ ngaˇ˗a. Aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ neh poˆ mawˇ deˬ?

Nga pehˬ nymˇ jiˇ naˇ zahˇ˗ahˇ taˬ huiˬ dui dui˗eu ma. Nga Pehˬ˗mˬ naˇ Niˬ˗uˇ Saoˇ Gʼoeˬ˗suiꞈ gahˬ kaˬ Haˇbeuˬ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu ma. Ngaˬ da ngaˬ ma, ngaˬ piˬ ngaˬ bawˇ dawˬ tawˆ luꞈ, Beˇtiꞈ˗shuiꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ zahˇ tawˬ˗eu meh. Ngaˇ hawˇ˗eu ngaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ maˬ ehˇ, ngaˬ nyiˇ deuˬ maˬ ehˇ, yuiꞈ nyiˇ nui deuˬ maˬ ehˇ, Miˬyehˇ Beˇtiꞈ˗shuiꞈ tsawˇ jeuˬ pyeuꞈ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh lehˇ jah˗awˇ huiˬ laˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ  ngaˬ˗ahˇ nui ma maˬ tsaˬ˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ jiˇ maˬ gʼoeˇ nya. Ngaˇ 14 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh, uˬ duˬ tahˬ nymˇ yaw myaˬ gaˇ iˇ haw˗euˬ ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, Eˬgaˬlamˬ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ, Baˇtiˇsaˬ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ, hawˇ˗eu Koꞈ nah aˇ muˇ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ, heu deuˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ ngaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ ni maˬ caw ba nehˬ nya.

Aˇ nah naˇ, nga pehˬ nymˇ jiˇ Seˇneˬ˗ahˇ pawˇ iˇ˗euˬ ma. Teu miˇ neh teu gaˇ dawˬ deh gʼa le˗euˬ Gʼoiˇsaꞈ˗tamꞈ nehˬ˗ehˇ tahˬ dzoeˇ˗euˬ ma. Uˬ soe aˬ yawꞈ neh ja˗euˬ loꞈ˗ehˇ, teu poˆ ja dzoeˇ˗euˬ zahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ teu baˬ da neh, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ ya dzaw˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ nga nyaꞈ sahˬ boꞈ boꞈ boꞈ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ neh boꞈ leꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ tehꞈ˗ehˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Dahˬ beh ngeh ngaˬ˗ahˇ zahˬ leˇ˗awˇ, nui ma jiˇ pehˇ miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˇ saˬ saˬ leˇ ngeh˗aˬ, ngaˇ jiˇ heu˗aˬ, yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ kawˆ pyeuꞈ˗eu lehˇ ha geuꞈ˗euˬ ma.

1962 kʼoꞈ˗ahˇ ngaˇ Gʼoiˇsaꞈ˗tamꞈ dawˬ peh jawˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, Ehˇdeˬleˬ meuˬ˗ahˇ pawˇ iˇ˗euˬ ma. Gʼoiˇsaꞈ˗tamꞈ ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ tiˬ gu nehˬ˗ehˇ bi jawˇ laꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ naˇ, Paˆpuꞈ˗aˬ Niˬ˗uˇ Geˇniˬ˗ahˇ miˇshaˬnaˬliˬ geuꞈ iˇ haw˗euˬ Toˇmaˆ hawˇ˗eu Jehˇneꞈ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ nui ma muiˬ˗eu lehˇ meh. Teu ngeh ngaˇ 18 kʼoꞈ tehꞈ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ nyaꞈ ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh ngaˇ Gʼoiˇsaꞈ˗tamꞈ loꞈ˗ehˇ Jaˇliꞈ ya dzaw˗awˇ, heu˗aˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ pyeuꞈ ngaˇ lehˇ ngaˬ˗ahˇ jah ziꞈ laˇ˗eu meh. Gʼoiˇsaꞈ˗tamꞈ nga nyaꞈ oeˇ mˇ baˇ˗euˬ nehˬ˗ehˇ, Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ taˆ lehˇ mˇ gʼeh˗euˬ ma. Nga nyaꞈ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, guiˬ lahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ jiˇ za˗euˬ ma. Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ mˇ˗eu heu naˇ nga nyaꞈ˗ahˇ “sehˇ” teu˗ahˇ aˇ poeˬ bi taˬ baw dzehˬ laˇ˗eu meh.

Gʼoiˇsaꞈ˗tamꞈ˗oˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ gaˇ mˇ dahˬ beh ngeh aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh nya?

Pehˬ˗mˬ ngaˬ nyaꞈ oeˇ mˇ baˇ˗awˇ tiˬ kʼehˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nga nyaꞈ˗ahˇ gaˇ ma pah dahˇ nehˬ laꞈ˗awˇ “gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu huiˬ˗eu gaˇ deuˬ” bi mˇ nehˬ laꞈ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 16:9) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ tiˬ byah tiˬ loˆ bi mˇ dahˬ beh laꞈ˗euˬ gaˇ naˇ, aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ pyeuꞈ˗eu meh. Jehˇ˗kuiꞈ Poˇdeuˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ Lawˇsuiꞈ˗leˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ ni gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Jehˇ˗kuiꞈ naˇ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˇ muˇ muˇ zaˬ pyeuꞈ˗eu nga maꞈ˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ gʼa le˗eu meh. (Nymˬ˗mˇ naˇ aˬ yawꞈ ngaˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ Awˇsa te leˇshaˬ saˇ naˇ˗ahˇ gawˬmiˬtiꞈ geuꞈ luꞈ.) Nga nyaꞈ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗euˬ gʼaˬ 5 kʼoꞈ geuꞈ˗awˇ, ngaˇ 29 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ ngeh aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ bi mˇ laꞈ˗awˇ, laꞈ oˆ paw jaˆ˗eu Pehˆsiˇpiˬ iˇ jaw lahˇ˗ahˇ bi haw˗iˇ laꞈ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ naˇ teu tsahˇ˗ahˇ Piˇjiˬ saˇ naˇ haw teˬ luꞈ meh. Teu gaˇ jaˆ˗eu iˇ jaw lahˇ teu deuˬ naˇ, Aˬmeˬliˇkaˬ Saˬmoˇ˗aˬ, Saˬmoˇ˗aˬ, Kiˇliˬbaˇtiꞈ, Naˬuˇluˬ, Ne˗uˬ, Toˇkeˬlaoˬ, Tawˆgaˬ, Tuˇbaˬluˇ, Baˬnmˇgʼaoˬtuˬ heu deuˬ pyeuꞈ meh.

Teu ngeh yamˬ˗ahˇ iˇ jaw lahˇ tiˬ tsahˇ na˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗ahˇ yahˇ˗eu meh. Teu miˇ neh nga maꞈ saˇ tiˇ taˬ˗awˇ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ ya mˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 10:16) Iˇ jaw lahˇ teu deuˬ˗ahˇ jaˆ˗eu aˇ muˇ deuˬ naˇ, aˇ muˇ muˇ zaˬ pyeuꞈ˗awˇ, tiˬ muˇ na˗aˬ nga nyaꞈ˗ahˇ yaꞈ duˬ jiˇ maˬ biꞈ nehˬ nya˗a. Teu miˇ neh pu zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ yuꞈ iˇ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ maꞈ nga nyaꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ yaw muiˬ˗ehˇ ha nehˬ laꞈ˗eu meh.

Gʼoiˇsaꞈ˗tamꞈ˗oˇ nawˇ dawˬ yuˇ paˇ gaˇ ya leˇ˗eu maˬ ngeuˇ laˬ, nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh gaˇ teu˗ahˇ nui ma ahˇ˗eu lehˇ ja nehˬ laꞈ nya meh laˬ?

Teu ngeh yamˬ˗ahˇ, Tawˆgaˬ iˇ jaw lahˇ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ, sahˬ boꞈ aˇ taꞈ hawˇ˗eu paˇ dmˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ Tawˆgaˬ dawˬ neh ui cuiˆ na jaˆ˗eu tehꞈ meh. Tawˆgaˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ, Pawˇliˬniˇsiˬ˗yaˬ˗euˬ dawˬ tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ mehˬ ngeh, Gaˬlaˬpyuˇ dawˬ paw neh˗euˬ Aˬ myah luꞈ dehꞈ˗eu jeˬ jaˆ gaˇ sheuˬ gʼeh˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ, ya zmˬ˗eu meh. Teu miˇ neh sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ dzaw nymˇ 4 jaw jaˆ ngeh, Tawˆgaˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗awˇ Gaˬlaˬpyuˇ dawˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ siˬ nya˗eu sheuˬ gʼeh˗eu 3 gʼaˬ, Tawˆgaˬ dawˬ paw neh, Yaw tsaˬ yaw dawˇ lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ dawˬ yuˇ paˇ˗eu lehˇ ja tsaˬ˗euˬ meh. Pehˬ˗mˬ naˇ dawˬ teu yuˇ paˇ ngeh boꞈ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ bi jahˇ doˆ˗iˇ˗eu meh. Dawˬ tawˆ luꞈ aˇ yamˬ 8 jaw ga leˇ˗eu meh. Dawˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ yuˇ paˇ muiˬ taˬ˗euˬ kʼawꞈ, Tawˆgaˬ dawˬ ngehˬ˗eu yaw myaˬ gʼaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ dzaw nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Nga nyaꞈ dawˬ yuˇ paˇ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ, ehˇ kʼawꞈ teu poˆ ya caw ba˗euˬ teu baˬ da neh dawˬ yuˇ paˇ gaˇ ya leˇ miˇ˗a.

Pehˬ˗mˬ˗oˇ, iˇ jaw lahˇ˗ahˇ jawˇ˗eu hawˇ˗eu Awˇsa te li˗ya˗ahˇ jawˇ˗eu aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ nya?

Beu gaˇ dui dui miˇ˗a. Iˇ jaw lahˇ˗ahˇ naˇ tiˬ gaˇ na˗aˬ, cehˇ gawˬ myaˬ˗awˇ, tiˬ gaˇ na˗aˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ tsehꞈ˗awˇ, tiˬ gaˇ na˗aˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ lahˇ˗eu meh. Tiˬ gaˇ na˗aˬ ho caꞈ myaˬ˗awˇ, tiˬ gaˇ na˗aˬ yaw jaw naˇ gawˆ jaˆ˗eu meh. Tiˬ poˆ na dzaˬ˗eu jeˬ kʼawꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jaˆ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, yawˬ nah na luꞈ Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ mˇ gʼaˬ ngeh, nga nyaꞈ Paˇleˬ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ˗eu ma. Paˇleˬ˗euˬ dawˬ  tsuiꞈ naˇ, Saˬmoˇ˗aˬ˗euˬ dawˬ nymˇ lehˇ meh. Nymˇ teu naˇ Pawˇliˬniˇsiˬ˗yaˬ˗euˬ nymˇ loꞈ˗ehˇ tsoˆ taˬ˗awˇ, kaˇ pyawˇ maˬ taw taˬ˗aˬ. Teu gaˇ˗ahˇ yaꞈ ngeh, nga nyaꞈ iˬ ma laˆ shaˆ˗ahˇ haw gʼeh ngeh, lawˬ ka ni shiˬ keuˇ ni gʼeh laˇ˗eu meh. Tiˬ miˇ na˗aˬ, ba la uˬ tsaˇ bya cehˆ ni tsehˬ˗eu miˇ neh, maˇ baˬ aˇ bawˇ dehꞈ˗eu kʼawꞈ sawˇ jehˆ ni mawˇ laˇ˗eu uˬ taꞈ, ba la uˬ tsaˇ˗euˬ yaw shehꞈ iˬ ma laˆ shaˆ˗ahˇ tahˬ bya ngeh, tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ guiˇ nyiˬ ni mawˇ laˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, guiˬ lahˬ maˬ shaˇ ni, maˬ shaˇ noeˬ maˬ shaˇ sawˇ ni maˬ jawˇ coeˇ nya. Teu naˇ maˬ muiˬ˗eu paw shaˇ noeˬ ngeh to˗aˬ, yaw muiˬ paw shaˇ noeˬ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

Teu gaˇ jawˇ ngeh, nga nyaꞈ zaˬ˗ahˇ gaˬ nya dui dui laˇ˗euˬ ma. Zaˬ deuˬ Gaˬlaˬpyuˇ pyeuꞈ˗eu nga nyaꞈ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗awˇ yaw myaˬ jeˬ siˬ mawꞈ mawˇ mawꞈ˗eu meh. Nga nyaꞈ Ne˗uˬ˗ahˇ gʼa iˇ ngeh, zaˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ Gʼoiˇsaꞈ˗tamꞈ˗euˬ laꞈ du˗ahˇ nyehꞈ tehˬ˗awˇ, “Aˇ gʼoe aˇ jiˇ˗euˬ caꞈ hm tsoꞈ nga, ngaˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu lehˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Zaˬ heu gʼaˬ laꞈ du˗ahˇ caꞈ hm heu naˆ naˆ˗ehˇ tsoꞈ˗eu maˬ mawˇ haw˗euˬ miˇ neh, aˬ jeˬ lehˇ ya ehˇ˗eu maˬ siˬ ni ngehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Teu gaˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ yaw shaˬ shaˬ gaˇ ya mawˇ ngeh, nga nyaꞈ˗ahˇ nui ma tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ muiˬ nya. Aˬ yawꞈ maꞈ muiˬ dui dui˗eu jawˇ zaˇ˗ahˇ jawˇ luꞈ kʼawꞈ, jaˆ gʼaˬ jaˆ luˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jaˆ˗eu uˬ taꞈ, dawˇ˗eu iˇ cuꞈ jiˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jaˆ˗a. Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ kʼahˬ lahˇ gaˇ maˬ duˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ teu naˇ, jeˬ˗iˬ maˬ ngeuˇ loꞈ˗ehˇ tehꞈ ngaˇ˗aˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ nymˇ jiˇ nehˬ˗ehˇ ya jawˇ˗awˇ, Bawˬdzaˬnymˇ jaˆ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya ja ceuˬ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, nga nyaꞈ˗ahˇ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh ni maˬ ehˇ, aˬ myah luꞈ yaw awˬ awˬ lehˇ dehꞈ nya ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ˗eu meh.

Pehˬ˗mˬ˗oˇ, nawˇ beu nawˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ dui dui gaˇ jawˇ kʼawꞈ, iˇ cuꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha kʼawꞈ˗awˇ, gʼawˬ nyoeˇ dzaˇ saꞈ jiˇ yawˬ haˇ yawˬ ha mˇ˗a lehˇ ehˇ nya tawˇ? Nawˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ deˬ?

Gaˇ kawˆ heu naˇ ngaˬ da˗ahˇ guiˬ lahˬ ya huiˬ meh. Ngaˬ da ngaˬ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ mehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, miˬ dzaˬ baw doꞈ˗awˇ gʼawˬ nyoeˇ dzaˇ saꞈ mˇ˗eu, kʼoeˇ naˇ gʼawˬ mya jeˬ maˬ jaˆ kʼawꞈ, maˬ shiˇ tiˬ pyaˬ dehꞈ nya ni jiˇ dzaw nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Tiˬ poˆ nga nyaꞈ Kiˇliˬbaˇtiꞈ Iˇjawˇlahˇ˗ahˇ gʼaˬ iˇ ngeh, uˬ jiˇ neh tsoˆ taˬ˗euˬ iˇ kahˇ kahˇ zaˬ˗ahˇ yaꞈ˗euˬ ma. Kaˆ pyawˇ naˇ yaꞈ bawˇ neh taw taˬ˗awˇ, miˇ tsaˬ˗ahˇ naˇ kʼaˬ loˬ hawˬ taˬ˗euˬ meh. Ngaˇ gʼawˬ nyoeˇ jahˇ dzaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, duˬ kʼawꞈ kʼawꞈ˗awˇ maˇ baˬ aˇ kʼawꞈ neh baw doˆ˗euˬ ma. Iˇ cuꞈ naˇ pu zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ kʼawꞈ iˇ˗euˬ ma. Teu gaˇ yawꞈ cehˆ taˬ˗awˇ ya dawˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ juiꞈ daˇ duˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ lmˇ dzehˬ ni mahˇ˗eu daˇ kawˬ˗ahˇ paꞈ tawꞈ taˬ˗awˇ neh kʼawꞈ˗eu meh. Ngaˬ juiꞈ daˇ duˇ˗ahˇ aˇ caˆ puiˇ˗awˇ boˇ naˬ paꞈ tawꞈ naˇ ngeuˇ leˇ˗euˬ gʼeh meh. Iˇ cuꞈ kʼawꞈ˗eu naˇ, daˇ kawˬ law duˬ˗ahˇ dawˆ puꞈ˗awˇ laˆ yehꞈ˗awˇ juiꞈ gʼeh naˇ iˇ cuꞈ ahˇ laˇ˗eu meh. Haw naˇ yaw awˬ˗ahˇ duˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ ngaˬ neh juiꞈ˗euˬ naˇ aˇ myaˆ poˆ juiꞈ˗euˬ kʼawꞈ, iˇ cuꞈ maˬ dahˬ laˇ ni bu diˇ laˇ˗eu meh. Yawˬ gʼaˬ na luꞈ ngaˇ iˇ cuꞈ kʼawꞈ gaˇ haw˗awˇ uiˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ buˇ tiˬ gʼa caw ba le˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ nui ma muiˬ˗awˇ aˬ myah luꞈ caw ba˗eu meh.

Naw nyaꞈ iˇ jaw lahˇ˗ahˇ ya mˇ gaˇ zawˇ˗ehˇ ya leˇ lehˇ ehˇ nya tawˇ, teu gaˇ nawˇ ya dui dui leˇ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ ja nehˬ˗eu za meh laˬ?

Gʼoiˇsaꞈ˗tamꞈ: Nga nyaꞈ zahˇ sahˇ kʼoꞈ tiˬ jeˬ na˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ ui cuiˆ na ya zmˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ deuˬ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ sha laˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ neh kʼaˇ jahˇ˗euˬ biꞈ nehˬ jiˇ laˇ˗eu meh. Dahˬ beh ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ ya taˬ dzeˇ nehˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh dzaˬ jiˇ nehˬ˗euˬ ma. Aˇ nah naˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ taˬ dzeˇ nehˬ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ neh mˇ˗euˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ngeuˇ leˇ˗euˬ kʼawꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ gʼoˆ shaw nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ 6 siˬ˗ahˇ tiˬ poˆ nga nyaꞈ gʼa laˇ gaˇ noeˬ tmˬ˗awˇ loꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ nga nyaꞈ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ, yawˬ muˇ yawˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ya mawˇ haw˗a.

Nga nyaꞈ teu gaˇ gʼa leˇ˗eu teu naˇ, pu zaˬ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu meh. Dahˬ beh ngeh naˇ pu zaˬ deuˬ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ zahˇ heu naˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha jahˇ doˆ ngaˬ, nui gaˇ maˬ jaˆ nga lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ nga nyaꞈ gʼa laˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ kʼawꞈ zahˬ leˇ˗awˇ nui ma˗ahˇ zaw leˇ˗euˬ meh.

Pehˬ˗mˬ: Ngaˬ neh gʼa iˇ˗euˬ gaˇ neh kʼaˇ ya leˇ˗eu tsahˇ naˇ, Kiˇliˬbaˇtiꞈ iˇ jaw lahˇ miˇ˗a. Teu ngeh teu gaˇ aˇ muˇ tiˬ muˇ tehꞈ˗ehˇ jaˆ˗awˇ, mehˇ nmˇ jiˇ gʼawˬ mya gʼaˬ maˬ jawˇ˗a. Sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ jiˇ ni Aˇtiˬniˇkaiˬ Maˬteˇlaˬ lehˇ kuˇ˗eu tiˬ gʼaˬ jawˇ˗eu tehꞈ meh. Aˬ yawꞈ nga nyaꞈ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu meh. Tiˬ nah˗aˬ, kʼaˆ sa˗ahˇ ya uˆ tiˬ siˬ tehꞈ˗ehˇ dawˆ ahˇ taˬ˗awˇ sha ha laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Nawˬ nyaꞈ˗ahˇ biꞈ nehˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu ngeh naˇ ya uˆ tiˬ siˬ biꞈ nehˬ nya˗eu heu naˇ, zawˇ˗ehˇ ngeuˇ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Biꞈ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ teu naˆ naˆ˗ehˇ gʼeh jeˬ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, nga nyaꞈ˗ahˇ nui gaˬ keuˆ gaˇ ya mawˇ˗euˬ miˇ neh, nui kʼahˇ shiˇ˗eu lehˇ miˇ˗a.

 Pehˬ˗mˬ˗oˇ, nawˇ zaˬ dzeh˗euˬ yaw myaˬ kʼoꞈ byah laˇ ngaˬ˗aˇ, nawˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ˗a?

1973 kʼoꞈ˗ahˇ ngaˇ zaˬ pi leˇ˗euˬ ma. Teu ngeh nga nyaꞈ laꞈ oˆ paw jaˆ˗eu Pehˆsiˇpiˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ ma. Teu miˇ neh nga nyaꞈ noeˬ tsehˆ˗awˇ Awˇsa te li˗ya˗ahˇ gʼoꞈ le˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ ba la 4 siˬ byah laˇ ngeh ngaˇ zaˬ dzeh˗euˬ ma. Nga nyaꞈ˗ahˇ nui ma cawˆ˗eu lehˇ˗aˬ. Aˇ yamˬ myahˇ laˇ ngeh, nui ma ui cuiˆ maˬ gaˇ laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ngehˇ leˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ nga nyaꞈ, 2009 kʼoꞈ, Oeˬ siˬ ba la 15-ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ ya gui˗euˬ ma. Teu dmˬ˗ahˇ “Gui˗eu deuˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ” lehˇ ehˇ˗eu tsahˇ˗ahˇ, “Aˬ ma uˆ maˆ laꞈ kʼoeˇ neh shiˇ˗euˬ zaˬ deuˬ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ ngaˇ loˇ?” lehˇ naˇ haˬ taˬ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ teu kawˆ naˇ, nga nyaꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ aˬ myah luꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mˇ˗eu uˬ taꞈ, haiˬ˗eu miˇ tsaˬ baˬ da neh ya shaˬ˗eu naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, laˆ byoˆ nehˬ˗awˇ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, “Nehꞈ sahˬ paˬ neh mˇ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ” le ngaˇ˗a lehˇ, gʼaˬ za laˇ˗eu miˇ˗a. (1 Yoˇhaˬ 3:8) Ya gui˗euˬ gaˇ kawˆ heu kawˆ naˇ, nga nyaꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ ya pyeuꞈ˗euˬ teu˗ahˇ, aˇ poeˬ taˬ baw dzehˬ nya laˇ ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Heu naˇ nga nyaꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ, poeˬ˗eu “aˇ caˇ caˇ kʼawꞈ sehˇ”˗ahˇ duˇ˗eu meh. Nga nyaꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ neh jawˇ nya nmˇ, Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ law nmˇ˗aˬ.

Zaˬ dzeh˗euˬ taꞈ naˇ, nga nyaꞈ Miˬyehˇ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni paˇ mˇ kʼoꞈ iˇ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ Awˇsa te li˗ya˗euˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ ba la yaw myaˬ siˬ mˇ˗awˇ, aˇ nah naˇ Niˬ˗uˇ Saoˇ Gʼoeˬ˗suiꞈ hawˇ˗eu Seˇneˬ˗ahˇ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ˗eu gaˇ 4 kʼoꞈ dawˬ peh paˇ ya mˇ iˇ˗euˬ ma. 1981 kʼoꞈ byah laˇ ngeh˗aˬ, nga nyaꞈ teu ngeh˗euˬ tsawˇ myahˇ geuꞈ luꞈ˗eu, Awˇsa te li˗ya˗euˬ saˇ naˇ˗ahˇ paˇ bi kuˇ kʼoꞈ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni teu gaˇ mˇ luꞈ ma.

Gʼoiˇsaꞈ˗tamꞈ˗oˇ, nawˬ neh laꞈ oˆ paw jaˆ˗eu Pehˆsiˇpiˬ˗ahˇ ya mˇ iˇ˗euˬ kʼoeˇ, Awˇsa te leˇshaˬ˗euˬ saˇ naˇ gawˬmiˬtiꞈ gaˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nya?

Ngeuˇ miˇ˗a, teu ngeh ya puˬ ya mawˇ˗euˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Dahˬ beh ngeh Aˬmeˬliˇkaˬ Saˬmoˇ˗aˬ hawˇ˗eu Saˬmoˇ˗aˬ iˇ jaw lahˇ˗ahˇ Awˇsa te li˗ya˗euˬ saˇ naˇ˗ahˇ bi haw teˬ nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ meh. Aˇ nah˗ahˇ naˇ, Niˬ˗yuˬ Zi lehˬ˗euˬ saˇ naˇ, Awˇsa te li˗ya ˗euˬ saˇ naˇ nehˬ˗ehˇ bawˇ le˗euˬ miˇ neh, Awˇsa te leˇshaˬ saˇ naˇ lehˇ pyeuꞈ iˇ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ naˇ Awˇsa te leˇshaˬ saˇ naˇ, Awˇsa te li˗ya, Aˬmeˬliˇkaˬ Saˬmoˇ˗aˬ hawˇ˗eu Saˬmoˇ˗aˬ, Kuˇ iˇ jaw lahˇ, Niˬ˗yuˬ Zi lehˬ, Ne˗uˬ, Tiˬmoˇ Lehˇsaꞈ˗teˆ, Toˇkeˬlaoˬ, Tawˆgaˬ, heu deuˬ˗ahˇ haw teˬ˗eu meh. Teu deuˬ dawˬ tawˆ ehˇ gʼaˬ ni˗ahˇ ngaˇ saˇ naˇ˗euˬ dahˬ zaˇ pyeuꞈ˗awˇ neh gʼa iˇ haw˗euˬ ma. Iˇ jaw lahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ teu deuˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ya mˇ taꞈ haw˗euˬ teu naˇ, ngaˬ˗ahˇ saˇ naˇ˗euˬ gawˬmiˬtiꞈ gaˇ˗ahˇ mˇ ngeh, gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu lehˇ miˇ˗a.

Ngehˬ saˬ saˬ mawꞈ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya mawꞈ˗eu tsawˇ haˬ˗aˬ, tsawˇ kʼaˆ deuˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ nga. Zaˬ maˬ ehˇ, zaˬ guˬ maˬ ehˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ nui ma maˬ ahˇ kʼawꞈ, “poeˬ˗eu aˇ caˇ caˇ kʼawꞈ sehˇ” teu˗ahˇ za mawꞈ˗eu meh. Nga nyaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ jiˇ heu loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu meh. (2 Sahˬpaˬ 5:2, 3; 2 Laˬsaˬbaˬ 34:1-3) Nga nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗awˇ, zaˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, tsawˇ kʼaˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ bi za mawꞈ nga lehˇ jah ziꞈ ma.

Nga nyaꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ 50 kʼoꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ ngeh, nga nyaꞈ poˆ luꞈ˗eu jeˬ aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ bi puˬ bi mawˇ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗aˬ. Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ kawˆ heu naˇ, aˇ poeˬ baw dui dui˗eu aˇ caˇ caˇ kʼawꞈ sehˇ pyeuꞈ nga˗aˇ. Nga nyaꞈ poeˬ˗eu sehˇ teu˗ahˇ tuˆ tehˬ ciˇ taˬ˗eu gʼaˇ duˬ, noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ ma. Tiˬ jeˬ gʼeh nehˬ˗iˬ maˬ pyehˬ dzeh.