1-2. Aˬkeˇliˬtoˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

 Nawˇ aˬ da aˬ ma Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ deˬ loˇ? Toˆ˗ehˇ ngeuˇ naˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ da aˬ ma˗ahˇ neh za nya˗eu jeˬ biˇ maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ aˬ da aˬ ma Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ ngeuˇ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ ya cawˬ˗eu meh.

² Aˬ dui mehˇ nmˇ Aˬkeˇliˬtoˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ yawꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, heu loˆ˗ehˇ maˬ huiˬ laˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ maˬ gʼoeˇ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ mˇ˗eu miˇ neh mˇ˗eu tehꞈ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˇ nah naˇ, aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ laˇ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ laˇ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ taꞈ naˇ, aˬ yawꞈ “Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, gaˇ ma tiˬ kahˇ dahˇ˗eu tehꞈ ngaˇ˗a lehˇ ngaˇ ya siˬ˗euˬ ma. Teu naˇ, ngaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha ya siˬ nya nga” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬkeˇliˬtoˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh, heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ tsaˬ laˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu jeˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ˗eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya laˇ nya˗eu nga?

3. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu heu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ˗eu nga?

³ Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ hawˇ˗eu, aˬ yawꞈ aˬ jeˬ jeˇ ngehˬ˗awˇ mˇ˗euˬ lehˇ siˬ nya naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya ngaˇ lehˇ ehˇ˗eu paˬ. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, teu naˆ tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ˗a siˬ. Aˬ dui aˇ yamˬ yuˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni ya jahˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ  neh toˆ˗ehˇ ngehˬ˗awˇ, toˆ˗ehˇ mˇ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu jeˬ teu naˇ, aˬ dui noeˬ˗eu jeˬ, noeˬ tsehˆ˗eu jeˬ, mˇ˗eu jeˬ, heu deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ nui kʼahˇ shiˇ ngaˇ laˬ lehˇ jiˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ bi mˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ ya siˬ ngeh, aˬ dui ya mˇ caw˗eu meh.

4. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

⁴ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, naˬ gʼa laˇ gaˇ ya daˬ˗eu uˬ taꞈ, bawˬ dzaˬ gaˇ iˇ dahˬ beh laˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ ya daˬ laˇ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ naˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗i maˬ byehˇ dzeh˗a. Teu naˇ, Miˬyehˇ hawˇ˗eu aˬ dui˗euˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ aˬ myah luꞈ bi ziꞈ gʼeh˗eu dawˬ pehˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ siˬ nya laˇ nya ngaˇ laˬ? Siˬ nya laˇ nya meh. Maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu Moˇseˬ hawˇ˗eu Daˬbiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh, gaˇ kawˆ heu pyeuꞈ leˇ nya ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ nyaꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya laˇ nya˗euˬ nga, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga lehˇ haw ma.

5. Moˇseˬ aˬ jeˬ jahˇ˗eu lehˇ tseˇ˗euˬ nga?

⁵ Moˇseˬ yawˬ ha neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ caw. Moˇseˬ 40 kʼoꞈ ehˇ gʼaˬ ni kʼawˆ ngeh “sahˬpaˬ zaˬ miˬ˗euˬ aˬ li” lehˇ kuˇ gaˇ maˬ geuꞈ ni, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu Heˬbyehˇ tsawˇ jeuˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu lehˇ tseˇ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 11:24) Moˇseˬ myaˆ pyawˬ naˇ mehˇ jaˆ˗eu aˇ yaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ caw ba˗eu heu naˇ, baoˬ huiˬ dui dui˗awˇ Iˇjiˇtuˆ tsawˇ haˬ deuˬ miˬ yehˇ lehˇ sawˇ˗eu Paˬlawˇ˗ahˇ nui ma bi pehˇ dui dui leˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Heu gaˇ haw ngeh, Moˇseˬ˗euˬ nui jah ziꞈ dui dui ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tiˬ ziˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu dawˬ pehˬ pyeuꞈ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 3:5.

6. Aˬ dui Moˇseˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁶ Gaˇ kawˆ heu aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? Moˇseˬ˗ahˇ duˇ ni, aˬ dui jiˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ˗awˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ ma lehˇ ya tseˇ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ, tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya byehˇ dzeh˗awˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗eu deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ ya daˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui mˬ taˆ Aˬda˗ahˇ nui ma taˬ naˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ caw ba˗eu yaw duˬ baw meh.

7-8. Moˇseˬ aˬ jeˬ jeˇ paˇ ya siˬ paˇ ya mawˇ ngaˬ siˬ?

⁷ Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ dzaw daˆ leꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh bi sheuˬ doˆ ngeh, aˬ yawꞈ jahˇ nya˗eu maˬ siˬ miˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh, maˬ jahˇ nya nya lehˇ Miˬyehˇ˗ahˇ gʼawˬ mya poˆ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗awˇ, caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 4:10-16) Teu miˇ neh, Moˇseˬ Paˬlawˇ˗ahˇ kʼaˆ dui dui˗eu yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu dawˬ ehˇ nehˬ nya˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ, Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ baoˬ neh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗awˇ, Paˬlawˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ guiˇ maꞈ deuˬ˗ahˇ Iˬ ma laˆ shaˆ Yaw neˇ laꞈ kʼoeˇ laˆ cawˆ jiˇ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 14:26-31; Ja ceuˬ 136:15.

⁸ Moˇseˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh sheuˬ doˆ leꞈ gʼaˬ ngeh, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ kaˬ dawˬ gʼoꞈ doˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ zaˬ kʼaˆ pyeuꞈ luꞈ gaˇ neh aˬ yawꞈ neh ka doˆ laꞈ˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ nui ma mahˇ dui dui gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 78:40-43) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh shaˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ laˆ paˇ nehˬ gaˇ ya mawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ taˬ aw dui dui ngaˇ lehˇ jiˇ ya siˬ˗euˬ meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 32:9-14.

9. Heˬbyehˇ 11:27-ahˇ haw ngeh, Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ aˇ naˆ ni gʼoeˇ˗eu nga?

 ⁹ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh doˆ le gʼaˬ ngeh, Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ mˬ taˆ Aˬda˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 11:27-ahˇ gui.) Jaˇliꞈ˗ahˇ Moˇseˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ gʼoeˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, “Cawˬ nyiˬ gʼaˬ dawˬ ja ja cawˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, Moˇseˬ˗ahˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ myaˆ pyawˬ ciˬ daˬ˗awˇ dawˬ ngehˬ cawˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 33:11.

10. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁰ Gaˇ kawˆ heu aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ dzaw gaˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ ni, aˬ yawꞈ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ gaˇ jiˇ ehˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ “tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ bi za mawꞈ˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ bi siˬ nya mawꞈ˗eu” meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 2:3, 4) Teu miˇ neh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ˗eu heu meh.

11. Aˬ cawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

¹¹ Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ ngeh, aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ mawꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ mawˇ nya ni caw ba gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ ma. (Yoˇhaˬ 6:44) Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗awˇ, nui ma yaw shuiꞈ beˬ paˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗aˬ baoˬ ahˇ ngaˇ lehˇ ya mawˇ˗euˬ ma. (Gawˇlawˇsehˇ 3:9, 10) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw laˇ˗awˇ, dehꞈ˗eu jeˬ bi za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ kawˬ˗aˬ gʼawˬ mya poˆ biꞈ gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ nui ma mahˇ dui dui gaˇ ya mawˇ˗euˬ ma.—Loˇmaˆ 10:13-15.

12. Doˆ˗iˇ˗eu 33:13-ahˇ haw ngeh, Moˇseˬ aˬ jeˬ shaˇ˗eu nga, aˬ jeˬ miˇ neh?

¹² Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw. Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ gʼawˬ mya jeˬ bi jahˇ˗euˬ kʼawꞈ, Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nawˬ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ paˇ shaˇ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 33:13-ahˇ gui.) Aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ shaˇ ngeh, 80 kʼoꞈ dzehˬ ni kʼawˆ laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Moˇseˬ mˬ taˆ Aˬda nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dzaw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼawˬ mya jeˬ jaˆ˗a siˬ lehˇ siˬ nya˗eu meh.

13. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni bi siˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹³ Gaˇ kawˆ heu aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ luꞈ˗eu aˇ myaˆ kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ ya taˬ baw˗eu meh. Aˬ dui aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni bi siˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu meh.

14. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui tiˬ gʼaˬ paˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ mawꞈ naˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ya ngehˬ cawˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ mawꞈ naˇ jiˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh luꞈ˗eu gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ dzawˇ nehˬ peuˬ ni taˬ gʼeh. (Eˇpeˇsu 6:18) Tuˆlaˇkiꞈ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Kiˇsaꞈ˗taꞈ ehˇ˗eu “Ngaˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ ja nehˬ naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗awˇ, nui ma taˬ dzehˬ laˇ nya. Aˬ yawꞈ ngaˬ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, ngaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ ngaˬ˗euˬ Aˬda kʼawꞈ ngeuˇ, Cawˬ jiˇ ngeuˇ miˇ˗a lehˇ noeˬ laˇ nya.”

15. Yeˬhawˇbaˬ sahˬ paˬ Daˬbiˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga?

¹⁵ Sahˬ paˬ Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ le˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Daˬbiˇ zahˇ teu˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ tawˬ˗eu miˇ neh tawˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ  nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ yawˬ haˇ yawˬ ha jahˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ gaˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Daˬbiˇ˗aˬ, “ngaˇ geuꞈ mawꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 13:22) Daˬbiˇ aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu nga?

16. Daˬbiˇ beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

¹⁶ Daˬbiˇ beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ dzaw. Daˬbiˇ yaw nyiˇ ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da˗euˬ yawˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ bo˗eu meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh beh taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ laˇ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ uˬ ciꞈ paw mˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ guiˇ deuˬ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, teu˗ahˇ Beh˗euˬ gʼaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Teu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ “Miˬyehˇ˗euˬ yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ˗ahˇ, mˬ taˆ bya cehˆ ni pah mehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ kuiˇ zaˇ laꞈ zaˇ˗ahˇ, mˬ tiˬ byah ni byaˬ taˬ˗euˬ meh” lehˇ boꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 19:1, 2) Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ beh˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 139:14) Daˬbiˇ beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ naˇ ngehˬ˗ehˇ, ya taˬ aw nya lehˇ noeˬ leˇ˗euˬ meh.—Ja ceuˬ 139:6.

17. Aˬ dui Miˬyehˇ neh beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, aˬ jeˬ˗ahˇ ya siˬ˗eu nga?

¹⁷ Gaˇ kawˆ heu aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? Aˬ dui Miˬyehˇ neh beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui ma ya ahˇ˗awˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ ya haw˗eu uˬ taꞈ, teu naˇ aˇ naˆ ni zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh nga lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ nah na luꞈ bawˇ dzahˬ sahˬ lahˬ, jeˬ zaˬ, tsawˇ haˬ, heu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu mˬ taˆ Aˬda nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ gʼawˬ mya jeˬ ya siˬ nya˗eu meh. (Loˇmaˆ 1:20) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ tiˬ nah shaˇ˗iˬ tiˬ nah myaˬ laˇ gaˇ ya mawˇ tehꞈ˗a.

18. Ja ceuˬ 18-ahˇ Daˬbiˇ aˬ jeˬ siˬ nya˗eu nga?

¹⁸ Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba˗euˬ lehˇ siˬ nya. Daˬbiˇ aˬ yawꞈ aˬ da˗euˬ yawˇ˗ahˇ aˇ laˬ jaˬ shiˇ hawˇ˗eu kʼaˬ hmˇ˗euˬ laꞈ˗ahˇ neh ka doˆ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba˗euˬ lehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ huiˬ dui dui˗eu Gawˇliˇyaˆ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ ngeh jiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba˗euˬ lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ nya˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 17:37) Myaˆ naˆ˗eu sahˬ paˬ Sawˇluˆ teh˗eu miˇ neh cehˆ ngeh jiˇ, Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ka kʼoꞈ nehˬ˗euˬ lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 18, gaˇ kawˆ uˬ dzah) Jahˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ mˇ pyeuꞈ nya˗eu teu naˇ yawˬ ha nya˗eu miˇ neh ma lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Daˬbiˇ naˇ taˬ aw˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh.—Ja ceuˬ 138:6.

19. Daˬbiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga?

¹⁹ Gaˇ kawˆ heu aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ ni, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ geu ngeh aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu lehˇ haw doˆ nya ni ya leh jeh˗eu meh. Aˬ dui taˬ aw naˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha maˬ mˇ nya˗a lehˇ siˬ nya˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ caw ba˗eu meh lehˇ haw doˆ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba˗eu ngehˬ˗ehˇ ya mawˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu meh. Piˇjiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ myahˇ laꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ Iˇtsaˆ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ nui ma tsaˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Ngaˇ haw kʼoꞈ gʼeh ngeh, ngaˇ Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh laˇ˗euˬ gaˇ neh nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu lehˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Teu naˇ, ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ maˇ diˇ jawˇ˗eu lehˇ bi jah laˇ˗euˬ meh.”

20. Aˬ dui Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

²⁰ Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya ni beh taˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 1:26) Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Daˬbiˇ  mˬ taˆ Aˬda˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ ngeh Miˬyehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Daˬbiˇ Baˬsheˬba nehˬ˗ehˇ dehꞈ bahˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ bi sehꞈ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ iˬ baˇ mˇ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (2 Saˬmeuˬlaˆ 11:1-4, 15) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu siˬ nya˗eu Daˬbiˇ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗euˬ meh. Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu miˇ neh, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ gaˬ dui dui˗eu sahˬ paˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ Daˬbiˇ˗ahˇ Iˬsaˬleˬlaˆ˗euˬ sahˬ paˬ nui deuˬ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ bi pyeuꞈ˗euˬ meh.—1 Sahˬpaˬ 15:11; 2 Sahˬpaˬ 14:1-3.

21. Eˇpeˇsu 4:24 hawˇ˗eu 5:1-ahˇ haw ngeh, aˬ dui ‘Miˬyehˇ˗ahˇ duˇ laˇ ni leh jeh’ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ nga?

²¹ Gaˇ kawˆ heu aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? Aˬ dui ‘Miˬyehˇ˗ahˇ duˇ laˇ ni ya leh jeh˗eu’ meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni Miˬyehˇ˗ahˇ jiˇ paˇ siˬ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ, aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Eˇpeˇsu 4:24; 5:1-ahˇ gui.

22-23. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ caw naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

²² Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ neh beh˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗ahˇ neh, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ pah mehˬ˗eu lehˇ aˬ dui ya siˬ˗euˬ ma. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui dzaw geuꞈ nya˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Miˬyehˇ gaˇ mˇ zaˬ gʼawˬ mya gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ahˇ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Moˇseˬ hawˇ˗eu Daˬbiˇ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ jawˇ paw˗euˬ gaˇ aˬ yawꞈ mˇ˗euˬ meh. Aˬ dui jawˇ paw jiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ jahˇ nya˗eu jeˬ ya jahˇ˗eu meh.

²³ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ dzaw jiˇ˗eu maˬ baw˗a. (Dawˬtsoˆ 3:11) Aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni siˬ nya˗eu heu maˬ ngeuˇ˗a, aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu heu meh. Aˬ dui ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu mˬ taˆ Aˬda˗ahˇ leh jeh˗awˇ dzaw geuꞈ naˇ, aˬ yawꞈ jiˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ myah luꞈ gʼoeˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 4:8) Miˬyehˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ siˬ nya˗eu leh jeh˗eu deuˬ˗ahˇ, tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh lehˇ kamˬ taˬ˗euˬ meh.