1. Aˬ dui “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh siˬ duˬ˗eu nga?

 Nawˇ 1914 kʼoꞈ˗euˬ naˇ kʼah dehꞈ le deˬ laˬ? Ngeuˇ naˇ, nawˇ “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ dehꞈ gʼeh laꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬsuˇ neh aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka˗ahˇ guiˇ deuˆ˗eu, mehꞈ˗eu shuꞈ˗eu, miˇ luˆ luˆ˗eu, yaw jaw naˇ˗eu naˇ gawˇ, yaw haiˬ jeˬ myaˬ laˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu, heu deuˬ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya gaˬ haw˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 24:3, 7-9, 12; Luˇkaꞈ 21:10-12) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui ma jiˇ Pawˇluˆ neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ meh. (“ Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ, aˬ dui “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu lehˇ siˬ duˬ˗eu ma.

2. Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya siˬ nya˗eu nga?

² 1914 kʼoꞈ dzeuˇ˗iˇ˗euˬ myahˇ laˇ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗euˬ jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Haiˬ˗eu miˇ tsaˬ bi laˆ cawˆ˗eu keuˆ laˇ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ heu nyiˬ kawˆ˗ahˇ ya siˬ nya˗eu meh. “Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ” jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ laˇ nga? Aˬ dui gaˇ kawˆ teu pyeuꞈ laˇ gaˇ dawˬ luꞈ jawˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga?

3. 1 Teˇsaˬloˇni 5:1-3-ahˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ loꞈ˗ehˇ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ aˬ jeˬ tsaꞈ gaˬ˗eu nga?

³ 1 Teˇsaˬloˇni 5:1-3-ahˇ gui. Pawˇluˆ neh “Yeˬsuˇ˗euˬ Aˇ nah [Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah, MS]” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ heu naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jaˆ˗eu zahˇ kʼawꞈ deuˬ pyeuꞈ˗eu Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ˗ahˇ laˆ cawˆ dahˬ beh laˇ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ neh, Aˬmaˬgeˬdoˬ guiˇ˗ahˇ keuˆ ni meh. (Pah mehˬ˗eu 16:14, 16; 17:5) Miˇ kʼahˬ˗ahˇ  uˆ lahˇ˗eu deuˬ “Miˇ kʼahˬ saˇ˗awˇ guˆ kʼaˇ maˬ za˗a” lehˇ tsaꞈ gaˬ gʼaˬ miˇ tsa, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah jiˇ tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ dahˬ beh laˇ˗eu meh. Miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ, miˇ kʼahˬ yaw kaˬ ziꞈ dah ni cawˬ cawˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ cawˬ ngeh, b teu dawˬ˗ahˇ duˇ leˇ ni ngehˬ kʼawꞈ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “Miˇ kʼahˬ saˇ˗awˇ guˆ kʼaˇ maˬ za˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ heu dawˬ˗ahˇ maˬ duˇ leˇ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ heu dawˬ tsaꞈ gaˬ ngeh, tsawˇ haˬ deuˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ laˆ saˇ nehˬ mehˬ lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh meh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ, “luˬ˗iˇ seˇ˗iˇ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ maꞈ kʼoeˇ taˆ keuˆ le” meh.—Maꞈtehˬ 24:21.

4. (a) “Miˇ kʼahˬ saˇ˗awˇ guˆ kʼaˇ maˬ za˗a” lehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui maˬ siˬ nya˗eu aˬ jeˬ nga? (b) Aˬ dui siˬ nya˗eu aˬ jeˬ nga?

⁴ Aˬ dui miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh “miˇ kʼahˬ saˇ˗awˇ guˆ kʼaˇ maˬ za˗a” lehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗a. Aˬ dui aˬ geu jeˬ lehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗eu uˬ taꞈ, tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ dawˬ gaˬ kʼawˬ˗eu jiˇ maˬ siˬ maˬ ngeuˇ naˇ, tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu maˬ siˬ, aˬ dui maˬ siˬ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ, miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ maˬ laˆ saˇ nehˬ nya˗a lehˇ siˬ nya˗eu ma. Aˬ dui dawˬ teu dawˬ tsaꞈ gaˬ laˇ gaˇ haw tsoˆ taˬ˗awˇ dawˬ luꞈ ma. Teu naˇ, “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah” dahˬ beh laˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

5. 1 Teˇsaˬloˇni 5:4-6, aˬ dui˗ahˇ “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah”˗ahˇ dah laˇ taˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jahˇ lehˇ ehˇ˗eu nga?

⁵ 1 Teˇsaˬloˇni 5:4-6-ahˇ gui. Pawˇluˆ˗euˬ dawˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah”˗ahˇ dah laˇ taˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu lehˇ ehˇ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui “aˬ cawˬ yuꞈ kʼaˆ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ yuꞈ kʼaˆ ni” aˬ myah luꞈ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ ya jawˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui gʼaˬ baꞈ baꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ maˬ suˬ saˬ iˇ ni ya jawˇ˗eu meh. Aˬ dui suˬ saˬ iˇ naˇ ‘miˇ tsaˬ heu˗ahˇ taꞈ’ gaˇ duˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 15:19) Aˬ dui Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ tehꞈ˗ehˇ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ laˆ saˇ nehˬ nya˗eu meh lehˇ siˬ nya˗eu ma.

6. Aˬ dui aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ ni caw ba nehˬ mawꞈ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

⁶ Aˬ dui yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ nui ma ahˇ laˇ ni caw ba nehˬ mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui ya noeˬ taˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ dahˬ beh laˇ ngeh, tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ˗eu jeˬ nahˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ ga˗iˇ dzeuˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui nymˬ˗mˇ neh kawˇ ma˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. c

7. Nymˬ˗mˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga?

⁷ “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah” oe˗eu aˇ yamˬ gʼawˬ myahˇ maˬ paˇ jaˆ˗euˬ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ bi leh jeh dui dui mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui “Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu leh jeh dui dui” luꞈ˗eu lehˇ yaw duˬ ya bi baw meh. (1 Gawˇliˬtu 15:58) Yeˬsuˇ aˬ dui mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah  aˇ yamˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ kawˆ ma deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ, tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ ya mehˬ doe tehꞈ˗a” lehˇ jiˇ ehˇ˗eu meh. (Maˬkuˆ 13:4, 8, 10; Maꞈtehˬ 24:14) Shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ dui kʼaˇ tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh, aˬ dui jiˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ heu byah laˇ ni mˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

8. Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ, aˇ naˆ ni huiˬ laˇ mahˇ laˇ luꞈ˗eu nga?

⁸ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ aˇ naˆ ni huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗euˬ nga? Yawˬ kʼoꞈ na luꞈ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ guiˬ lahˬ dawˬ ya gaˬ˗eu deuˬ myaˬ laˇ dui dui luꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ, myaˬ laˇ luꞈ gaˇ shaˇ noeˬ haw. 1914 kʼoꞈ˗ahˇ 43 miˇ kʼahˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ 5,155 gʼaˬ jawˇ˗eu tehꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ iˬ nah naˇ, 240 miˇ kʼahˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ, 8,500,000 gʼaˬ dawˬ peh byah laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ gaˇ heu maˬ jiˇ˗aˬ siˬ. Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ maˬ ngeuˇ naˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ maˬ laˆ byoˆ nehˬ nya lehˇ ya tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ meh.—Ja ceuˬ 145:11-13.

9. Aˬ dui Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ aˬ jeˬ miˇ neh ya tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ˗eu nga?

⁹ Aˬ dui Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ, Yeˬhawˇbaˬ naˬ˗awˬ lehˇ maˬ ehˇ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni maˬ naˬ siˬ. Tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗eu aˇ yamˬ aˇ myaˆ paˇ jaˆ nga siˬ? (Yoˇhaˬ 17:3) Aˬ dui maˬ siˬ. Ehˇ kʼawꞈ, huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ maˬ beh laˇ˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, tsaˬ˗eu nui ma neh leh jeh˗eu deuˬ” Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ laˇ nya meh siˬ lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. (Gʼaˬkʼehˇ 13:48, MS) Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ jeˬ nahˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ ga˗iˇ dzeuˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga?

10. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mehˬ gaˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jeˇ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ nga?

¹⁰ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇˇ neh, aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mehˬ nehˬ nya ni, kʼaˇ loˬ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui yawˬ jaw na luꞈ jawˇ nah yaw kaˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ ya mˇ dzaw˗eu ma. Mehˬ bawˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu, aˬ joˆ˗ehˇ ya gʼa kʼoꞈ˗iˇ˗eu, Jaˇliꞈ aˬ joˆ˗ehˇ ya mehˬ˗iˇ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ aˬ dui˗ahˇ Mehˬ˗eu Keu ka bawˬ keuˆ jiˇ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Keu ka teu deuˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ . . .

•   tsaꞈ gaˬ dahˬ beh nya ni caw ba nehˬ,

•   tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ nui ma ahˇ laˇ ni caw ba nehˬ,

•    tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ dzaw mawꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ,

•   Jaˇliꞈ dzaw zaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mehˬ ni caw ba nehˬ,

•   nui ma ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ gʼoeˇsaiˇ˗ahˇ bi ahˇ leˇ ni hawˇ˗eu Bawˬdzaˬnymˇ˗ahˇ kuˇ leꞈ ni caw ba nehˬ.

 Ehˇ kʼawꞈ keu ka jaˆ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ jiˇ˗a siˬ. Aˬ dui keu ka teu˗ahˇ ya zmˬ˗eu meh. d Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui nui ma ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ gʼaˬ ngeh, sahˬ boꞈ aˇ taꞈ maˬ ehˇ paˇ dmˬ maˬ ehˇ biꞈ taˬ yaꞈ naˇ, aˬ dui maˬ gʼa kʼoꞈ iˇ˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni aˬ yawꞈ maꞈ gui tawˬ nya˗eu meh. Teu naˇ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ yawˬ siˬ na luꞈ leh jeh˗awˇ ya tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

11. Aˬ jeˬ miˇ neh Awˆlai paw neh Jaˇliꞈ dzaw˗eu jeˬ, jahˇ doˆ laꞈ˗euˬ nga?

¹¹ Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ dzaw nya ni caw ba nehˬ luꞈ˗eu dzaˇ˗iˬ tiˬ jeˬ naˇ, jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ Awˆlai paw neh Jaˇliꞈ dzaw˗eu heu meh. Aˬ je miˇ neh awˆlai paw neh dzaw˗eu jeˬ jaˆ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, yawˬ siˬ na luꞈ miˇ kʼahˬ doe ni˗euˬ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni iˇteuꞈnehꞈ laꞈ kʼoeˇ Jaˇliꞈ dzaw˗eu lehˇ poˆ˗eu miˇ neh meh. Aˬ dui˗euˬ gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ awˆlai paw neh Jaˇliꞈ dzaw˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu tiˬ gʼaˬ na, aˬ dui nehˬ˗ehˇ mawˇ mawˇ˗ehˇ Jaˇliꞈ dzaw paˬ maˬ siˬ ngaˇ˗a lehˇ noeˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ mawˇ naˇ, aˬ dui jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Awˆlai paw neh Jaˇliꞈ dzaw˗eu jeˬ˗ahˇ toeˬ mehˬ nehˬ, maˬ ngeuˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ liˆ˗kuiꞈ sha nehˬ˗awˇ bi haw nya meh. e

12. Awˆlai paw neh Jaˇliꞈ dzaw˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ jeˇ gaˇ kawˆ bi siˬ laꞈ˗eu nga?

¹² Awˆlai paw neh Jaˇliꞈ dzaw˗eu jeˬ˗ahˇ uˬ dzah heu deuˬ jaˆ meh. “Jaˇliꞈ hawˇ˗eu yuˇ doˆ˗euˬ gʼaˬ”, “Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ daˬ ma deuˬ”, “Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ.” Uˬ dzah heu deuˬ naˇ dzaw˗eu deuˬ˗ahˇ, laꞈ oˆ jaˆ˗eu gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh.

•   Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

•   Yeˬhawˇbaˬ, Yeˬsuˇ, mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ, heu deuˬ aˬ suˇ gʼaˬ nga?

•   Miˬyehˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh beh˗euˬ nga?

•   Aˬ jeˬ miˇ neh shaˬ zahˬ hawˇ˗eu yaw haiˬ jeˬ jaˆ˗eu nga?

 Kʼoeˇ uˬ taꞈ, dzaw˗eu deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ . . .

•   shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ laˆ byoˆ jiˇ,

•   shiˇ dzeuˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ,

•   tiˬ jeˬ˗iˬ gaˇ maˬ pyeuꞈ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ le˗eu lehˇ jiˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

13. Awˆlai paw neh Jaˇliꞈ dzaw nya kʼawꞈ, mawˇ mawˇ˗ehˇ dzaw˗eu jeˬ jaˆ meh siˬ laˬ?

¹³ Awˆlai paw neh Jaˇliꞈ dzaw nya kʼawꞈ, mawˇ mawˇ˗ehˇ dzaw˗eu jeˬ jiˇ jaˆ meh siˬ. Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu muiˬ dui dui˗eu gaˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Awˆlai paw neh Jaˇliꞈ dzaw˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ, teu naˆ maˬ tseˇ siˬ nya mawꞈ gaˇ aˬ dui noeˬ tmˬ˗eu ma. Toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ naˇ Jaˇliꞈ shaˇ dzaw laˇ nya˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Awˆlai paw neh dzaw luꞈ˗eu yawˬ kawˆ na luꞈ˗euˬ jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ, dzaw˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ mawˇ mawˇ˗ehˇ Jaˇliꞈ dzaw nya meh lehˇ kuˇ taˬ˗euˬ meh. Miˇ kʼahˬ doe ni yawˬ nah na luꞈ gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ, tiˬ nah 230 gʼaˬ ehˇ gʼaˬ ni Jaˇliꞈ shaˇ dzaw laˇ luꞈ˗eu meh. Mawˇ mawˇ˗ehˇ Jaˇliꞈ dzaw˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui meh.

14. Maꞈtehˬ 28:19, 20 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh aˬ jeˬ jahˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

¹⁴ Maꞈtehˬ 28:19, 20-ahˇ gui. Jaˇliꞈ dzaw mehˬ ngeh, aˬ dui ‘tsawˇ jeuˬ dawˬ tawˆ luꞈ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ neh dawˬ kʼaˇ biꞈ taˬ˗euˬ  yawˬ jeˬ na luꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ naˇ haˬ˗awˇ caw teh ni mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu’ gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ya leh jeh˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu hawˇ˗eu, aˬ yawꞈ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu heu naˇ, aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ siˬ leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh. Heu naˇ, aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ caw˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu uˬ taꞈ, iˇ cuꞈ shawˇ ni leh jeh˗awˇ caw ba nehˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah˗ahˇ dzeuˇ˗iˇ nya˗eu meh.—1 Beˬtuˆluˆ 3:21.

15. Aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ jahˇ˗ehˇ maˬ paˇ ya jawˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

¹⁵ Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ dahˬ beh gaˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, haiˬ˗eu miˇ tsaˬ bi laˆ cawˆ˗eu keuˆ laˇ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh, aˬ dui maˇ diˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ mawꞈ˗eu nui ma maˬ ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ, Jaˇliꞈ mehˬ mehˬ˗ehˇ maˬ paˇ ya jawˇ meh. (1 Gawˇliˬtu 9:26) Aˬ dui gaˇ kawˇ ma˗ehˇ ya mˇ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, jeˬ nahˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ ga dzeuˇ mi naˆ˗ehˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gaˬ doe paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ jawˇ luꞈ˗eu siˬ miˇ neh meh.

16. Pah mehˬ˗eu 18:2, 4, 5, 8 laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na lu aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? (Ehˇ lahˬ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁶ Pah mehˬ˗eu 18:2, 4, 5, 8-ahˇ gui. Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ bi mˇ mawꞈ˗eu dzaˇ˗iˬ nui jeˬ paˇ jaˆ˗a siˬ lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ, Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ jeˬ gʼeh nehˬ˗iˬ maˬ ya taꞈ˗a. Iˇ cuꞈ maˬ shawˇ˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ mawꞈ˗eu Jaˇliꞈ dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ naˇ, aˬ yawꞈ zahˇ kʼawꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ haw˗euˬ maˬ ehˇ, zahˇ˗ahˇ taꞈ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ jahˇ haw˗euˬ maˬ ehˇ, pyuˇ damˬ nehˬ haw˗euˬ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ zahˇ kʼawꞈ teu deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ paˇ taꞈ˗euˬ lehˇ yaw duˬ ya bi baw˗eu meh. Aˬ yawꞈ Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, doˆ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ sahˬ boꞈ neh, maˬ ngeuˇ naˇ nui jeˬ neh maˇ jawˆ ni ya mˇ mawˇ˗eu meh. f

17. Ka li zaˬ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ya mˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

¹⁷ Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ˗euˬ gaˇ Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗eu lehˇ yaw duˬ ya bi baw˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 6:14-17) Yaw jeˬ ma jeˬ, uˬ duˬ tahˬ nymˇ hawˇ˗eu pehˇ shuiˇ nymˇ doe ni gʼaˬ mahˇ maˬ ya mahˇ iˇ˗a. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, gaˇ mˇ duˬ pah taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ kʼawꞈ, Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ya ha geuꞈ maˬ ya mˇ˗a. Ga ja zaˬ deuˬ kʼawꞈ, aˇ yamˬ gʼawˬ myahˇ ni ga leˇ˗eu zahˇ kʼawꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu gaˇ mˇ duˬ deuˬ˗ahˇ gaˇ maˬ ya mˇ iˇ˗a. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi maˬ shawˇ˗eu, zahˇ kʼawꞈ deuˬ˗euˬ mehˬ jeˬ mehˬ kawˆ hawˇ˗eu mˇ jeˬ  shaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ taꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh ma.—Iˇsaˬyaˇ 52:11. g

18. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw˗euˬ nga?

¹⁸ Dzeuˇ laꞈ˗euˬ yaw myaˬ kʼoꞈ˗ahˇ, sheuˬ gʼeh˗eu mehˇ nmˇ laꞈ saˇ maˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ meuˬ˗ahˇ jaˆ˗eu uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ gaˇ ui cuiˆ mˇ nehˬ le nehˬ laꞈ lehˇ kuˇ˗eu meh. Kuˇ˗eu teu gʼaˬ jiˇ, mehˇ nmˇ teu gʼaˬ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ˗ahˇ maˬ mˇ˗a lehˇ siˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ heu poˆ˗aˬ, maˬ gʼeh nya˗eu miˇ neh maˬ za˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni kuˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ caw teh˗eu laꞈ kʼoeˇ gaˇ teu˗ahˇ laꞈ maˬ daˬ˗aˬ. Nyaˆ taꞈ jaw keuˆ laˇ ngeh˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ dawˬ gaˬ kʼawˬ˗eu sahˬ boꞈ aˇ taꞈ˗ahˇ, laꞈ saˇ maˇ tiˬ gʼaˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ kʼoeˇ hmˬ˗ahˇ daˇ kawˬ laꞈ yaˬ taꞈ luꞈ˗eu aˇ baˇ dawˆ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ teu gʼaˬ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ maˬ mˇ caw ni gaˇ teu˗ahˇ mˇ˗euˬ law nmˇ˗aˬ, aˇ baˇ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ teu gʼaˬ naˇ, aˬ yawꞈ pyeuꞈ˗eu paˬ. Shaˇ noeˬ haw sheˇ aˇ naˆ ni deuˬ paˬ nga? Mehˇ nmˇ nui deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu paw haw nya˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ paˬ nga.

19-20. (a) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ ya siˬ nya˗eu nga? (b) Aˬ dui nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw˗eu nga?

¹⁹ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ naˇ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ “miˇ kʼahˬ saˇ˗awˇ guˆ kʼaˇ maˬ za˗a” lehˇ tsaꞈ gaˬ laˇ˗eu heu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ maˬ laˆ saˇ nya lehˇ siˬ nya˗eu ma. Aˬ dui gaˇ kawˆ heu˗ahˇ bi siˬ laꞈ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Aˬ dui dawˬ teu maˬ tsaꞈ gaˬ laˇ mi naˆ˗ehˇ hawˇ˗eu, huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ teu maˬ beh laˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ hawˇ˗eu, zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ bi mˇ mawꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui zahˇ kʼawꞈ deuˬ˗ahˇ maˬ taꞈ ni ya jawˇ˗eu meh. Teu naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ maˬ pyeuꞈ gaˇ, Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh.

²⁰ “Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗euˬ jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu jeˬ gʼawˬ mya ni jaˆ˗a siˬ. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ jiˇ gʼawˬ mya jeˬ jaˆ˗a siˬ. Teu naˇ, aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga? Aˬ dui gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗eu jeˬ teu dawˬ tawˆ luꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ nya˗eu nga? Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ haw ma.