1. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ ya tahˬ˗eu nga?

 Yeˬhawˇbaˬ Beh˗euˬ yaw sahˇ hawˇ˗eu Dehꞈ ziˇ˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ ya tahˬ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 4:11) Gaˇ kawˆ heu naˇ, yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ yaw zeu baw kʼawꞈ, tiˬ jeˬ na aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ maˬ bi tahˬ gaˇ keuˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui gaˇ kawˆ heu aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ neh pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ ya siˬ nya meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ nga lehˇ jeˬ hu haw ma.

2. Doˆ˗iˇ˗eu 34:14-ahˇ, aˬ dui Yeˬhawˇba tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ naˇ aˬ jeˬ jahˇ˗eu nga?

² Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. Teu naˇ, aˬ dui˗euˬ nui ma Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ maˬ kaˬ aˬ jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ maˬ biˇ paˆ nehˬ gaˇ ehˇ˗eu meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 34:14-ahˇ gui.

3. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh gaˬ˗eu nga?

³ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ, jeˬ˗iˬ maˬ pawꞈ gaˇ gaˬ˗eu maˬ ngeuˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya siˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ˗ahˇ ya leˇ dui dui˗eu miˇ neh ma. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ ya leˇ˗awˇ maˬ ya leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, nui ma tsaˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui aˬ yawꞈ neh tsawˇ haˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, teu˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu ma. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ bi cawˬ nehˬ laꞈ˗euˬ poeˬ sawˇ lawˬ baw˗eu lehˇ miˇ˗a. (Ja ceuˬ 25:14) Beh˗euˬ yaw sahˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui neh kʼaˇ ya siˬ nya˗euˬ jeˬ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ laˇ˗eu meh.—Yaˬkoˆ 4:8.

4. (a) Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ maˬ bi tahˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu nga? (b) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw˗eu nga?

 ⁴ Saˬdaˬ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ uˆ lahˇ luꞈ˗eu miˇ neh, miˇ tsaˬ teu˗ahˇ zmˬ˗awˇ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu shiˬ shaˬ jiˇ nui kʼahˇ˗ahˇ nui ma bi ahˇ laˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 2:1-3; 1 Yoˇhaˬ 5:19) Saˬdaˬ neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ maˬ bi tahˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui˗euˬ nui ma yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ bi biˇ paˆ nehˬ mawꞈ˗eu heu meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui Saˬdaˬ zmˬ˗eu lahˇ ju 2 jeˬ˗ahˇ haw ma. Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, pyuˇ shuiˇ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ bi pyeuꞈ iˇ˗eu heu meh. Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, maˬ muiˬ˗eu byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ bi tseˇ˗eu heu meh.

5. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh pyuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ya pyeuꞈ ni ya yahˇ˗eu nga?

⁵ Aˬ dui dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ hawˇ˗eu dm gʼaˬ dm lmˇ tsaˬ tsaˬ ni jaˆ mawꞈ˗eu heu naˇ, yaw lehˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui pyuˇ shuiˇ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ya pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ ya yahˇ˗eu meh. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, “pyuˇ˗ahˇ mehˇ juiˇ juiˇ”˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:2) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ jiˇ pyuˇ˗ahˇ gaˬ iˇ nya meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, “Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ sahˬ paˬ nyiˬ gʼaˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ maˬ geuꞈ nya˗a. Tiˬ gʼaˬ˗ahˇ bye naˇ, tiˬ gʼaˬ˗ahˇ gaˬ tehꞈ˗a. Tiˬ gʼaˬ˗ahˇ yaw zeu baw naˇ, tiˬ gʼaˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗aˇ. Naw maꞈ˗aˬ, Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ kʼaˆ hawˇ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ, nyiˬ jeˬ luꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ maˬ geuꞈ nya˗a” lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 6:24) Teu miˇ neh tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ luꞈ kʼawꞈ smˇ muiˬ muiˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ hawˇ˗eu gʼaˬ pyuˇ poˆ gaˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ zmˬ naˇ, sahˬ paˬ nyiˬ gʼaˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ geuꞈ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

6. Aˬ dui Yeˬsuˇ neh Lawˬdiˬciˆ Ka li zaˬ aˇ muˇ˗ahˇˇ ehˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

⁶ A.D. 100 kʼoꞈ aˇ yamˬ jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ, Lawˬdiˬciˆ Ka li zaˬ aˇ muˇ, “Ngaˇ smˇ muiˬ smˇ baw pyeuꞈ˗awˇ,  kʼaˇ loˬ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ jaˆ jiˇ ma” lehˇ kʼahˬ sehˇ jehˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ shi naˇ, ‘gʼawˬ shaˬ gaˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu uˬ taꞈ, iˇ shaˬ shaˬ dui dui˗awˇ, neˇ myawˆ ni gʼeh˗eu uˬ taꞈ, myaˆ behꞈ behꞈ˗eu meh.’ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ toˆ˗ehˇ ehˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ smˇ muiˬ muiˬ˗eu miˇ neh ehˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ pyuˇ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ gaˇ keuˆ ni gaˬ˗eu miˇ neh ehˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 3:14-17) Teu miˇ neh, aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyuˇ shuiˇ˗ahˇ gaˬ laˇ˗euˬ lehˇ ya siˬ naˇ, yaw kawˇ ma˗ehˇ ya laˆ byoˆ˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 6:7, 8) Aˬ dui toˆ˗ehˇ maˬ jahˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ nui ma nui jeˬ˗ahˇ biˇ nehˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ paˇ ha geuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ “nui ma dawˬ tawˆ luꞈ” bi gaˬ mawꞈ˗eu meh. (Maˬkuˆ 12:30) Pyuˇ shuiˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga?

7-9. Aˬ dui sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Daˬbiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

⁷ Aˬ dui Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ leh jeh˗eu sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Daˬbiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ gaˇ˗ahˇ zawˇ˗ehˇ leh jeh˗eu gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ haw˗euˬ ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˇ yaˬ hawˇ˗eu ba la aˇ poeˬ daˆ leˇ˗eu uˬ taꞈ, miˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ gaˇ teu paw pyawˬ˗ahˇ teˇ doˆ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ “Teu ngeh, ngaˇ kʼaˇ mˇ pyeuꞈ nya˗eu jeˬ heu dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ biꞈ˗eu miˇ neh nga lehˇ noeˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ toˆ˗ehˇ ngaˇ laˬ?

⁸ Daˬbiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ nga lehˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ “Bawˬ dzaˬ ngeh maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ luꞈ ngeh maˬ ehˇ, ngaˇ gaˇ˗euˬ gaˇ kawˆ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ luꞈ nya” lehˇ ehˇ˗awˇ, “Ngaˇ pyuˇ yaw myaˬ za laˇ kʼawꞈ, ngaˬ˗ahˇ uˬ duˬ kawꞈ˗eu lehˇ˗a. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, miˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ kawˆ paˇ jaˆ˗a siˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh.

 ⁹ Nymˬ˗mˇ Daˬbiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ naˬ ba tiꞈ taˬ luꞈ˗eu jeˬ naˇ, aˬ geu jeˬ pyeuꞈ nga lehˇ ya pyehˆ tseˇ haw nga lehˇ siˬ leˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ yaw dehꞈ ya dehꞈ paˇ nga lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ maˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ gaˇ mˇ˗eu aˇ yamˬ laˆ paˇ mawꞈ˗eu miˇ neh baw leˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ iˇ ngeh, gaˇ˗ahˇ neh paˇ bi teh doˆ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ “Uˬ bya bya laˇ ngeh, ngaˇ tiˬ poˆ na huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ ui cuiˆ yaw myahˇ geuꞈ˗eu lehˇ tsawˇ myahˇ dawˆ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ tawˇ neh? Daˬbiˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ dzeˇ zaˬ laˆ luiˆ laˆ buˇ˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ iˇ˗awˇ, tiˬ kʼehˬ naˇ, Daˬbiˇ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗awˇ, aˇ nah naˇ miˬ zaˬ gʼaˬ jiˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ mˇ luꞈ˗eu gaˇ aˬ cawˬ˗euˬˬ mehˬ shi daˬ ga laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ teu aˇ yeˇ maˬ huiˬ˗a. Aˬ yawꞈ nyaꞈ pyuˇ kʼawꞈ gaˇ hu˗euˬ, tseˇ bymˇ tiˬ bymˇ myaˆ˗i maˬ ngeuˇ naˇ maˬ paˇ za˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ nyaꞈ loˬ˗eu jeˬ jaˆ˗awˇ, pyuˇ jiˇ zmˬ loꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ naˬ ba tiꞈ bi pyeuꞈ mawꞈ˗awˇ, toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu lehˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh ya siˬ duˬ˗euˬ meh.—Maꞈtehˬ 6:31-33.

10. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bo saˆ nya˗eu nga?

¹⁰ Aˬ dui pyuˇ aˇ myaˆ ni tehꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu kʼawꞈ, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ ya bo saˆ˗eu meh. Aˬ dui pyuˇ shuiˇ˗ahˇ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ya pyeuꞈ˗iˇ ni ya yahˇ˗eu meh. Mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu gaˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ maˬ ya bi huiˬ dzehˬ˗a. Aˬ dui˗ahˇ toˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ taˬ˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. ‘Ngaˇ bawˬ dzaˬ luꞈ ngeh maˬ ehˇ tsaꞈ gaˬ luꞈ ngeh maˬ ehˇ, gaˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ luꞈ nya laˬ? Ngaˇ pyuˇ zmˬ loꞈ maˬ siˬ ngaˇ˗a lehˇ tehꞈ˗ehˇ kʼahˬ lahˇ nya loˇ? Ngaˇ yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ nehˬ˗ehˇ, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ gaˇ kawˆ jaˆ nya laˬ? Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ nya dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, loˬ naˇ aˬ cawˬ haw teˬ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼawꞈ mˇ miˇ˗a loˇ?’ (1 Tiˆmoˇseˬ 6:9-12) Naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ gaˬ meh lehˇ taˬ ngehˇ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ a nehˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ, “Ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ taˬ yaꞈ. Tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh” lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Pawˇluˆ “Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ mehˇ juiˇ taˬ juiˇ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh.—Heˬbyehˇ 13:5, 6.

11. Byawˬ gʼa˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ nya˗eu nga?

¹¹ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ mawꞈ˗eu meh. Byawˬ gʼa˗eu jeˬ jiˇ aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ “tsawˇ haˬ zaˬ gʼaˇ duˬ maˬ kʼaˇ gaˇ dzehˬ˗eu jeˬ˗aˬ, yawˬ ha neh kʼaˇ poˆ uiˬ taˬ˗euˬ jeˬ dzaˬ byawˬ dawˇ byawˬ byawˬ˗eu  kʼoeˇ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬtsoˆ 2:24) Ehˇ kʼawꞈ miˇ tsaˬ˗euˬ byawˬ gʼa˗eu jeˬ, aˬ dui˗ahˇ deuˬ laˇ nya˗eu meh. Teu naˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ iˇ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ yaw haiˬ jeˬ lehˇ sawˇ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya leˇ˗awˇ laꞈ daˬ laˇ gaˇ keuˆ ni bi pyeuꞈ laˇ˗eu meh.

12. 1 Gawˇliˬtu 10:21, 22-ahˇ haw ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ yaw gahˇ gahˇ lehˇ ya tseˇ˗eu nga?

¹² Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ mawꞈ˗eu ma. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui “Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ [Yeˬhawˇbaˬ, MS]˗euˬ hawˬ jeh”˗ahˇ dzaˬ˗awˇ, “nehꞈ˗euˬ hawˬ jeh”˗ahˇ jiˇ maˬ dzaˬ nya˗a. (1 Gawˇliˬtu 10:21, 22-ahˇ gui.) Aˬ myah myah naˇ hawˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ dzaˬ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼoeˇ˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ sawˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui diˬ˗eu ceh˗eu, dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu, nehꞈ˗ahˇ taꞈ˗eu, shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu nui kʼahˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu, heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu byawˬ gʼa˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ tseˇ naˇ, aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ dzaˬ taꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ neh jahˇ˗euˬ dzaˇ˗ahˇ dzaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ deuˬ˗eu meh.

13-14. (a) Byawˬ gʼa˗eu jeˬ dzaˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu nga? (b) Yaˬkoˆ 1:14, 15-ahˇ haw ngeh, aˬ dui byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya tseˇ˗eu nga?

¹³ Byawˬ gʼa˗eu jeˬ dzaˇ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu nga? Aˬ dui kʼaˬ meh˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu dzaˇ dawˆ ahˇ˗eu lehˇ tseˇ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui neh dzaˬ ahˇ gʼeh˗euˬ dzaˇ kʼoeˇ, aˬ dui˗euˬ shiˬ shaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi pyeuꞈ iˇ˗eu lehˇ aˬ dui maˬ tseˇ nya˗a. Dzaˇ yaw muiˬ dzaˬ ahˇ gʼeh naˇ shiˬ shaˬ muiˬ˗awˇ, maˬ muiˬ˗eu dzaˇ dzaˬ ahˇ gʼeh naˇ mawˇ do˗ahˇ deuˬ˗eu meh. Aˬ dui tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu lehˇ taˆ lehˇ maˬ ya mawˇ kʼawꞈ, ya mawˇ˗eu yaw duˬ baw meh.

¹⁴ Teu gaˇ duˇ ni, aˬ dui byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ tseˇ ngeh, aˬ dui˗euˬ nui noeˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ geu jeˬ dawˆ ahˇ˗eu lehˇ tseˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui neh haw dzeuˇ, mui dzeuˇ, naˇ haˬ dzeuˇ shaw˗euˬ naˇ, aˬ dui˗euˬ nui noeˬ hawˇ˗eu nui ma˗ahˇ zaw˗eu meh. Muiˬ˗eu byawˬ gʼa˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, maˬ muiˬ˗eu byawˬ gʼa˗eu jeˬ jiˇ aˬ dui˗ahˇ deuˬ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:14, 15-ahˇ gui.) Aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu taˆ lehˇ maˬ ya mawˇ kʼawꞈ, ya mawˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Teu miˇ neh Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ “Naw maꞈ taˬ noeˬ lehˬ. Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ myawꞈ dzeuˇ nya˗a. Yawˬ ha neh kʼaˇ sehˬ˗euˬ jeˬ yawˬ ha ya yehˬ˗eu meh. Shiˬ shaˬ jiˇ nui kʼahˇ˗ahˇ taꞈ˗eu siˬ yoeˬ sehˬ naˇ, shiˇ˗eu jeˬ ya yehˬ tehꞈ˗a” lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 6:7, 8) Teu miˇ neh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ bye˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ haw, maˬ mui, maˬ naˇ haˬ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Ja ceuˬ 97:10.

15. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ laꞈ sawˬ biꞈ nehˬ˗euˬ nga?

¹⁵ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ, iˇteuꞈnehꞈ˗ahˇ neh JW Tiˬbiˬ haw gaˇ ya leˇ˗eu meh. Mehˇliˬliˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu, “JW Tiˬbiˬ haw˗eu heu naˇ, ngaˬ˗ahˇ yaw muiˬ paw dzeˇ bi noeˬ laˇ nya. Teu laꞈ kʼoeˇ yawˬ jeˬ na luꞈ yaw muiˬ tehꞈ˗ehˇ ahˇ˗eu miˇ neh, tseˇ tseˇ˗ehˇ haw˗eu maˬ loˬ˗a. Ngaˇ nymˇ gawˬ gawˬ ngeh hawˇ˗eu gʼaˬ baˬ ngeh, dawˬ mehˬ mehˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu Uˬ shawˬ paw uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ haw˗eu ya leˇ miˇ˗a. Teu naˇ ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ bi ahˇ laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ dzehˬ laˇ nya. JW Tiˬbiˬ heu naˇ, ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ maˇ diˇ laˆ paˇ nehˬ laꞈ nya.” JW Tiˬbiˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh. Laꞈ sawˬ heu nawˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ miˇ˗a loˇ? JW Tiˬbiˬ˗ahˇ aˬ dui aˬ geu ngeh maˬ kaˬ naˇ haˬ nya˗awˇ haw nya˗eu, yawˬ siˬ na luꞈ doˆ laˇ˗eu biˬdiˬoˬ uˬ taꞈ, dzaˇ˗iˬ biˬdiˬoˬ nui deuˬ hawˇ˗eu teˇ saˇ gui ahˇ taˬ˗euˬ jeˬ maˬ ehˇ, dawˬ caˇ maˬ ehˇ ahˇ˗eu meh.

16-17. Aˬ dui byawˬ gʼa˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh yaw muiˬ˗ehˇ ya zmˬ˗eu nga?

¹⁶ Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ mui˗eu, naˇ haˬ˗eu, haw˗eu lehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu. Aˬ dui aˇ yamˬ aˇ myaˆ ni zmˬ˗eu lehˇ jiˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ naˆ maˬ tseˇ byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ yamˬ jiˇ leˇ˗eu meh. Yaw myaˬ gʼaˬ aˇ yamˬ˗ahˇ  yaw muiˬ˗ehˇ zmˬ˗eu heu naˇ, yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. 18 kʼoꞈ kʼawˆ˗eu Aˬbiˇgeˬlaˆ, “Nah ga˗i yaˬ kaw˗i mˇ˗awˇ gʼoꞈ laˇ ngeh, tiˬbiˬ ya haw naˇ lawˬ ka˗i gʼeh laˇ nya. Ehˇ kʼawꞈ maˬ noeˬ gahˇ naˇ, noeˬ laˇ ngeh˗aˬ naˬ liˬ gʼawˬ myaˆ laꞈ byah laˇ shaw nyaˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ li zaˬ guˬ pyeuꞈ˗eu Saˬmeuˬlaˆ jiˇ, “Tiˬ poˆ na ngaˇ biˬdiˬoˬ tiˬ hmˬ jiˇ naˇ tiˬ hmˬ haw˗eu ma. Dahˬ beh ngeh, tiˬ hmˬ tehꞈ˗ehˇ haw maˇ lehˇ noeˬ˗euˬ kʼawꞈ, noeˬ laˇ ngeh˗aˬ naˬ liˬ smˇ laꞈ oeˬ laꞈ byah laˇ taˬ˗awˇ jaˆ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.

¹⁷ Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ yamˬ yaw muiˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya˗eu nga? Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, nawˇ aˇ yamˬ aˇ myaˆ ni zmˬ˗eu nga lehˇ ya haw˗eu meh. Nawˇ aˇ yamˬ aˇ myaˆ ni jiˇ leˇ nga lehˇ tiˬ jaw boꞈ taˬ haw˗awˬ tawˇ. Nawˇ kʼoꞈ toꞈ la toꞈ aˇ taꞈ˗ahˇ, tiˬbiˬ haw˗eu, iˇteuꞈnehꞈ hawˇ˗eu keˆ mui˗eu aˇ yamˬ aˇ myaˆ ni jiˇ leˇ nga lehˇ boꞈ taˬ haw. Nawˇ aˇ yamˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ zmˬ dzeuˇ˗eu ya mawˇ naˇ, aˇ yamˬ biˇ paˇ. Aˇ yamˬ biˇ paˇ ngeh aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗awˇ, byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ nah hawˇ˗eu biˇ nehˬ. Kʼoeˇ naˇ, aˇ yamˬ biˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ. Nawˇ toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu aˇ yamˬ hawˇ˗eu nymˇ jiˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu aˇ yamˬ, bawˬ dzaˬ iˇ˗eu aˇ yamˬ, tsaꞈ gaˬ iˇ˗eu aˇ yamˬ, aˬ cawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu aˇ yamˬ, doˆ laˇ˗awˇ byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗eu uˬ taꞈ, aˇ yamˬ aˇ dzehˬ zmˬ dzeuˇ˗euˬ miˇ neh nui ma maˬ saˇ ni jiˇ maˬ paˇ ya gʼeh meh.

18-19. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

¹⁸ Gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ aˇ saˬ saˬ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu oe luꞈ˗eu miˇ shuiꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ boꞈ gʼaˬ ngeh, “Kʼoeˇ miˇ neh cawˬ deuˬ˗oˇ, aˇ nah kʼoeˇ nah˗ahˇ naw maꞈ dawˬ luꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ, Miˬyehˇ mehˬ shi iˬ baˇ taˬ kʼaˇ maˬ za˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ tsaˬ leˇ tsahˇ leˇ gʼaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ ni leh jeh˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (2 Beˬtuˆluˆ 3:14) Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ mˇ caw˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ ha geuꞈ˗eu jeˬ˗ehˇ leh jeh˗awˇ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ duˬ tahˬ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

¹⁹ Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˇ tsaˬ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ nui jeˬ˗ahˇ aˇ yeˇ taˬ huiˬ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ naˬ leˇ ni leh jeh˗eu meh. (Luˇkaꞈ 4:13) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui˗euˬ nui ma Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ tiˬ jeˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ biˇ paˆ nehˬ. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ za geuˇ˗eu, aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ mawꞈ˗eu ma.