1-2. (a) Aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ nah yawꞈ dehꞈ dzeuˇ jawˇ dzeuˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? (b) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

 Aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ ngeh, “Ngaˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ neh nmˇ˗aˬ, maˬ dzeuˇ˗iˇ nya luꞈ˗a” lehˇ noeˬ haw maˬ loˇ? Aˬ dui gʼawˬ mya gʼaˬ toˆ˗ehˇ noeˬ haw˗euˬ meh. Tiˬ poˆ na aˬ dui naˇ dui dui gaˇ neh beuˇ laˇ ngeh, maˬ ngeuˇ naˇ yawˬ ha gaˬ˗eu gʼaˬ bi shiˇ ngeh, teu loꞈ˗ehˇ ehˇ haw˗euˬ paˬ. Aˬ dui haw kʼoꞈ gʼeh ngeh, aˬ yawꞈ nah yawꞈ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ laꞈ nya˗euˬ teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui˗ahˇ “huiˬ dui dui˗eu baoˬ” biꞈ˗eu baˬ da neh nga lehˇ ya mawˇ meh.—2 Gawˇliˬtu 4:7-9.

² Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui haiˬ˗eu miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗ahˇ ya gʼoe˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 5:19) Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui “haiˬ dui dui˗eu mˬ taˆ˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu uˆ lahˇ˗eu deuˬ” nehˬ˗ehˇ jiˇ ya deuˆ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 6:12) Aˬ dui teu deuˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba nehˬ˗eu 2 jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗awˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh bi caw ba˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jeˇ ya jahˇ nga lehˇ jiˇ ja sawˇ ma.

3. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

³ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui yawˬ ha ya mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ shaˬ kʼawꞈ mˇ byah nya˗eu baoˬ biꞈ nehˬ˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ tseˇ jeˬ yaˇ jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, dzeuˇ˗iˇ nya˗eu heu naˇ “Ka li˗euˬ baoˬ”˗ahˇ gʼoe˗eu miˇ neh lehˇ siˬ nya meh. (2 Gawˇliˬtu 12:9) Pawˇluˆ aˬ cawˬ˗euˬˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ nyiˬ doˆ aˬ yawꞈ doˆ tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh, aˬ yawꞈ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, yawˬ ha˗ahˇ jiˇ ya mˇ cu˗eu meh. Aˬ yawꞈ Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Aˬguˇla hawˇ˗eu Biˇgiˇla˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ naˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ saˬ paˇ sehˬ gʼawˆ guꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh, tiˬ nah na Pawˇluˆ jiˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ nehˬ˗ehˇ gaˇ mˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 18:1-4) Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ Pawˇluˆ˗ahˇ yawˬ ha˗ahˇ mˇ cu˗eu gaˇ hawˇ˗eu  Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ byah nya˗eu baoˬ ahˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

4. 2 Gawˇliˬtu 12:7-9-ahˇ haw ngeh, Pawˇluˆ aˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ ya deuˆ ceh ceh˗eu nga?

⁴ 2 Gawˇliˬtu 12:7-9-ahˇ gui. “Shiˬ shaˬ jiˇ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ daˇ ceh tsawˆ”˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, Pawˇluˆ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Nawˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ, gʼawˇ mawˇ doe ni daˇ ceh tsawˆ naˇ aˇ naˆ ni naˇ paˬ nga? Teu miˇ neh Pawˇluˆ yawˬ ha˗euˬ laꞈ kʼoeˇ naˇ dui dui laˇ˗eu shaˬ zahˬ jaˆ gaˇ ehˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ heu˗ahˇ, “kʼehˬ nehˬ kʼaˆ nehˬ laꞈ” dui dui˗eu “Saˬdaˬ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ” lehˇ kuˇ˗eu meh. Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ Pawˇluˆ˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ do lehˇ daˇ ceh tsawˆ laˇ˗awˇ, laˆ shaˬ laˇ˗eu nmˇ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ Pawˇluˆ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ mawˇ ngeh, gʼawˇ mawˇ˗ahˇ daˇ ceh tsawˆ ahˇ leꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ paˇ doeˇ dzehˬ laˇ ni jahˇ˗eu meh. Pawˇluˆ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga?

5. Yeˬhawˇbaˬ Pawˇluˆ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ naˇ haˬ˗euˬ nga?

⁵ Dahˬ beh ngeh, Pawˇluˆ “daˇ ceh” teu˗ahˇ yuˇ dzeh mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ ‘Shaˬ zahˬ kʼoeˇ yuˇ dzeh nehˬ laꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, smˬ poˆ keuˆ ni Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ ngaˇ shaˇ˗euˬ ma’ lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ daˇ ceh teu tsawˆ luꞈ˗a siˬ. Teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ˗euˬ lehˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Maˬ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ laˆ byoˆ nehˬ kʼawꞈ, kamˬ coeˇ oˇ coeˇ˗eu baoˬ biꞈ nehˬ˗eu heu neh aˬ yawꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ “Nawˇ gʼaˬ baˬ luꞈ ngeh, ngaˬ˗euˬ baoˬ nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ byah dzehˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 12:8, 9, MS) Pawˇluˆ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba˗eu miˇ neh, laˬ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗eu meh.—Piˇliˇpiˆ 4:4-7.

6. (a) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ naˇ haˬ˗eu nga? (b) Heu deuˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ, nawˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu aˬ jeˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ nga?

⁶ Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ shaˬ zahˬ laˆ byoˆ nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ haw maˬ loˇ? Nawˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh guiˬ lahˬ shaˇ˗eu yaw myaˬ poˆ byah laˇ˗euˬ kʼawꞈ, shaˬ zahˬ maˬ byoˆ iˇ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ, teu naˆ maˬ tseˇ paˇ doeˇ dzehˬ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Tiˬ poˆ na Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ nui ma maˬ tsaˬ nga lehˇ kʼawꞈ noeˬ laˇ nya meh. Toˆ˗ehˇ noeˬ naˇ, Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw luꞈ˗uˇ. Yeˬhawˇbaˬ Pawˇluˆ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ naˇ, nawˬ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ kʼawꞈ naˇ haˬ nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh. Yeˬhawˇbaˬ shaˬ zahˬ teu˗ahˇ maˬ laˆ byoˆ nehˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ coeˇ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 61:3, 4) Nawˬ˗ahˇ “diˬ lah nehˬ laꞈ gaˇ ya daˬ˗euˬ” lehˇ noeˬ˗eu kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh˗a.—2 Gawˇliˬtu 4:8, 9; Piˇliˇpiˆ 4:13.

7-8. (a) Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ jaˬ lehˇ loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ duˇ˗eu nga? (b) Beˬtuˆluˆ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ gaˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ nga?

⁷ Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ lehˇ paˇ caw ba nga siˬ? Saˇ baoˬ˗ahˇ iˬ maˆ laˆ shaˆ˗ahˇ huiˬ˗eu iˇ lu dzeh gaˇ neh iˇ doˆ˗awˇ, lawˇ deh˗ahˇ iˇ keuˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu jaˬ lehˇ loꞈ˗ehˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ jiˇ aˬ dui˗ahˇ Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ shuiꞈ˗ahˇ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ le keuˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

⁸ Gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ ngaˬ shaˬ nyehꞈ zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, saˇ baoˬ teh˗eu gaˇ kawˆ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya meh. Teu baˬ da neh aˬ yawꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ gaˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, saˇ baoˬ teh˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ gaˇ duˇ˗eu ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ˗ahˇ zmˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ ‘Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗euˬ dawˬ aˬ geu dawˬ maˬ kaˬ, tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh doˆ laˇ˗euˬ jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh doˆ le˗euˬ dawˬ deuˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ zaˬ ngehˬ dah ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ uˆ lahˇ˗awˇ bi ngehˬ˗eu meh’ lehˇ boꞈ˗euˬ meh. Gaˬliˇ dawˬ ‘uˆ lahˇ˗eu’ lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu dawˬ˗ahˇ, “sheuˬ gʼeh˗eu” maˬ ngeuˇ naˇ “daˬ gʼeh˗eu” lehˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh.—2 Beˬtuˆluˆ 1:21.

9. Beˬtuˆluˆ ‘uˆ lahˇ˗eu’ maˬ ngeuˇ naˇ “daˬ gʼeh˗eu” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu˗ahˇ zmˬ ngeh, aˬ jeˬ mawˇ laˇ˗eu nga?

⁹ Beˬtuˆluˆ ‘uˆ lahˇ˗eu’ maˬ ngeuˇ naˇ, “daˬ gʼeh˗eu” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu˗ahˇ zmˬ ngeh, aˬ jeˬ mawˇ laˇ˗eu nga? Gʼaˬ kʼehˇ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ Luˇkaꞈ jiˇ jaˬ lehˇ mehˬ nah ‘bu gʼeh˗eu’ saˇ baoˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, Gaˬliˇ dawˬ aˬ yawꞈ tiˬ dawˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ nyaˆ taꞈ tiˬ jeˬ lehˇ zmˬ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 27:15) Jaˇliꞈ paw  tsawˇ gahˇ ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ, Beˬtuˆluˆ Jaˇliꞈ boꞈ˗euˬ deuˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh bi ‘uˆ lahˇ˗eu’ maˬ ngeuˇ naˇ, bi “daˬ gʼeh˗eu” lehˇ ehˇ ngeh, saˇ baoˬ teh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ bi mawˇ laˇ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ zmˬ˗euˬ meh. Jaˬ lehˇ saˇ baoˬ˗ahˇ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ gaˇ baw keuˆ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ jiˇ Jaˇliꞈ boꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ, ‘uˆ lahˇ˗eu’ maˬ ngeuˇ naˇ, “daˬ gʼeh˗eu” laꞈ kʼoeˇ, gaˇ mˇ byah nya ni caw ba nehˬ˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu uˬ taꞈ, Jaˇliꞈ boꞈ˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ saˇ baoˬ˗euˬ “lehˇ baw saˬ paˇ” gʼeu taw taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ “jaˬ lehˇ”˗ahˇ duˇ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ biꞈ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ aˬ yawꞈ mˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ boꞈ˗eu deuˬ kʼawꞈ, baoˬ teu sheuˬ gʼeh gaˇ mˇ caw˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ mˇ˗euˬ meh lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh.

10-11. Aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ bi sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ duˬ, aˬ dui ya jahˇ˗eu 2 jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹⁰ Nymˬ˗mˇ Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ Jaˇliꞈ maˬ paˇ bi boꞈ˗euˬ nmˇ ngeuˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh luꞈ˗a siˬ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ aˬ yawꞈ mˇ˗eu meh. Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ za nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ luꞈ˗eu yaw duˬ ya bi baw˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nya˗eu nga?

¹¹ Yaw jeˬ ma jeˬ heu kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw. Saˇ baoˬ teh zaˬ jaˬ lehˇ neh bi caw ba˗eu gʼaˇ duˬ 2 jeˬ ya jahˇ˗eu meh. Tiꞈ, saˇ baoˬ˗ahˇ jaˬ lehˇ pyawˬ tsaˬ gaˇ ya teh gʼeh˗eu meh. Jaˬ lehˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ˗eu saˇ baoˬ naˬ duˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ jawˇ naˇ, gaˇ ma maˬ doˆ iˇ nya˗a. Nyiꞈ, lehˇ baw saˬ paˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeu deuˇ nya˗eu ya gʼeu deuˇ taˬ˗eu meh. Jaˬ lehˇ jaˆ kʼawꞈ lehˇ baw saˬ paˇ˗ahˇ jaˬ lehˇ maˬ zaw naˇ, saˇ baoˬ maˬ le jiˆ nya˗a. Aˬ dui jiˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ maˬ caw ba naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ oˇ oꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ maˬ mˇ daˆ leꞈ nya˗a. Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ 2 jeˬ ya jahˇ˗eu meh. Tiꞈ, aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗euˬ gaˇ ma˗ahˇ ya bi jawˇ˗eu meh. Nyiꞈ, mˇ jeˬ shaˇ kawˆ teu deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ, “lehˇ baw saˇ paˇ”˗ahˇ kʼaˇ gʼeu deuˇ nya˗eu ya gʼeu deuˇ taˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 119:32) Aˬ dui heu nyiˬ jeˬ˗ahˇ mˇ gʼaˬ˗euˬ naˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw  sahˇ aˬ dui˗ahˇ iˇ lu dzeh gaˇ duˇ˗eu laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗awˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ, aˬ dui neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ miˇ shuiꞈ˗ahˇ iˇ keuˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

12. Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ daˆ leꞈ˗eu nga?

¹² Nymˬ˗mˇ aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, aˬ dui˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ nya˗eu baoˬ biꞈ nehˬ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ uˆ lahˇ˗awˇ mehˬ hu paw cah leꞈ nya ni maˬ ehˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ bi za˗eu Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ nya ni maˬ ehˇ caw ba nehˬ˗eu meh lehˇ heu 2 jeˬ˗ahˇ ja sawˇ dzeuˇ ma. Nymˬ˗mˇ aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ ya jahˇ˗eu 4 jeˬ˗ahˇ ja sawˇ ma.

13. 2 Tiˆmoˇseˬ 3:16, 17-ahˇ haw ngeh, Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga? Aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹³ Tiꞈ, Jaˇliꞈ ya pyehˆ tseˇ. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:16, 17-ahˇ gui.) “Miˬyehˇ neh bi noeˬ doˆ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu heu dawˬ Gaˬliˇ dawˬ paw neh do lehˇ ehˇ naˇ, “Miˬyehˇ saꞈ baw˗eu” lehˇ meh. Miˬyehˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ Jaˇliꞈ boꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ “baw” ahˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ hawˇ˗eu nui ma˗ahˇ iˇ ahˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ kʼaˇ bi pyeuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ˗ehˇ bi paˇ iˇ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 4:12) Ehˇ kʼawꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ gui˗awˇ naꞈ suiˇ ni ya shaˇ noeˬ ya shaˇ sawˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ aˬ dui kʼaˇ ngehˬ kʼaˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu meh.

14. (a) Mehˬ bawˬ heu naˇ, “jaˬ lehˇ” jaˆ˗eu jawˇ duˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? (b) Aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ saˇ baoˬ˗euˬ lehˇ baw saˬ paˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeu deuˇ taˬ nya˗eu nga?

¹⁴ Nyiꞈ, Miˬyehˇ˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uˬ duˬ ya tahˬ. (Ja ceuˬ 22:22) Mehˬ bawˬ heu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu “jaˬ lehˇ” jaˆ˗eu jawˇ duˬ pyeuꞈ meh. (Pah mehˬ˗eu 2:29) Aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga? Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ bawˬ dzaˬ ngeh, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ shaˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ ahˇ˗eu dawˬ caˇ caˇ˗awˇ Miˬyehˇ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu uˬ taꞈ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ mehˬ gaˇ jiˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ yaw muiˬ˗ehˇ ya lehˬ hmˬ meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ za˗awˇ, “lehˇ baw saˬ paˇ” gʼeu deuˇ taˬ˗euˬ gaˇ duˇ meh.

15. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ nga?

¹⁵ Smˇ, ya tsaꞈ gaˬ. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ ngeh hawˇ˗eu mehˬ ngeh Jaˇliꞈ zmˬ naˇ, Miˬyehˇ gaˇ mˇ gaˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh bi caw ba˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Loˇmaˆ 15:18, 19) Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ myah luꞈ ya tsaꞈ gaˬ iˇ˗awˇ kʼaˇ yehꞈ laˇ ngeh Jaˇliꞈ ya zmˬ˗eu meh. Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ bi bym laˇ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Ka li zaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu Bawˬ dzaˬ˗eu sahˬ boꞈ aˇ taꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ˗ahˇ zmˬ˗eu heu meh.

16. Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za nya˗eu kʼaˇ dawˇ˗eu kahˇ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹⁶ Oeˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ. (Maꞈtehˬ 7:7-11; Luˇkaꞈ 11:13) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za nya˗eu kʼaˇ dawˇ˗eu kahˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu meh. Aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ maˬ bi le keuˆ ni laˆ tsoeˬ laˇ nya˗eu tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ maˬ bi za ni laˆ tsoeˬ laˇ nya˗eu jeˬ jiˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ. Tawˬ˗euˬ kaˇ pyawˇ maˬ ehˇ, Saˬdaˬ maˬ ehˇ maˬ laˆ tsoeˬ laˇ nya˗a. (Yaˬkoˆ 1:17) Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ za˗eu gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ aˬ joˆ˗ehˇ shaˇ paˬ nga? Luˇkaꞈ˗euˬ Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ paˇ dmˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya mawˇ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. b

17. Luˇkaꞈ 11:5-9, 13 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ neh, aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

¹⁷ Luˇkaꞈ 11:5-9, 13-ahˇ gui. Yeˬsuˇ neh ja˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ heu naˇ, aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya shaˇ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zaˬ yo aˬ li teu gʼaˬ, aˬ yawꞈ loˬ˗eu jeˬ za˗euˬ teu naˇ, maˬ tsehˆ leˇ ni “shaˇ˗eu” miˇ neh meh. Aˬ yawꞈ sehˇ gʼahˇ ceh laˇ˗euˬ kʼawꞈ, maˬ guˆ ni cawˬ˗ahˇ shaˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ heu, aˬ dui˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? Yeˬsuˇ “Shaˇ˗awˬ. Shaˇ naˇ za tehꞈ˗a. Poˆ˗awˬ. Poˆ naˇ mawˇ tehꞈ˗a. Laˇ gʼoˆ˗ahˇ kʼoˆ˗awˬ. Kʼoˆ naˇ pah nehˬ laꞈ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui gaˇ kawˆ heu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ ya shaˇ daˆ leꞈ˗eu meh.

18. Yeˬsuˇ neh ja˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ biꞈ meh lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh jah ziꞈ˗eu nga?

¹⁸ Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yeˬsuˇ neh ja˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ jeˬ miˇ biꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zaˬ yo aˬ li teu gʼaˬ naˇ, muiˬ˗eu nymˇ sahˇ pyeuꞈ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ uˬ ciꞈ sehˇ gʼahˇ˗ahˇ gʼa laˇ˗euˬ daˬ yah˗ahˇ bi dzaˬ bi dawˇ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ maˬ jaˆ˗a. Yeˬsuˇ, cawˬ kʼoeˇ gʼaˬ kaˬ muˇ biꞈ nehˬ˗euˬ teu naˇ, zaˬ yo aˬ li teu gʼaˬ maˬ tsehˆ leˇ ni shaˇ˗eu miˇ neh meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ jeˬ mehˬ mawꞈ˗eu nga? Maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ kʼawꞈ, maˬ tsehˆ leˇ ni shaˇ˗eu cawˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba naˇ, aˬ dui˗euˬ mˬ taˆ jawˇ˗eu nui ma muiˬ˗eu Aˬda ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ maˬ tsehˆ leˇ ni shaˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ biꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Teu miˇ neh, aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ shaˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh.—Ja ceuˬ 10:17; 66:19.

19. Aˬ dui kamˬ coeˇ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah ziꞈ nya˗eu nga?

¹⁹ Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ deuˆ˗eu maˬ naˬ leˇ kʼawꞈ, aˬ dui kamˬ coeˇ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui˗ahˇ 2 jeˬ lehˇ caw ba˗eu miˇ neh meh. Tiꞈ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui˗ahˇ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu baoˬ biꞈ˗eu meh. Nyiꞈ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ “aˬ dui˗euˬ lehˇ baw saˬ paˇ”˗ahˇ baw nehˬ˗awˇ, mehˬ hu paw miˇ shuiꞈ˗ahˇ keuˆ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ za ni leh jeh luꞈ˗uˇ.