1-2. (a) Eˇpeˇsu 6:16-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh “jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ” ya jaˆ˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw˗eu nga?

 Nawˇ “jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ” jaˆ ma loˇ? (Eˇpeˇsu 6:16-ahˇ gui.) Jaˆ˗eu yaw duˬ baw meh. Gʼawˇ mawˇ˗euˬ aˇ sehˇ myaˬ tiˬ paˆ˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗eu huiˬ˗eu dehˬ daˬ duˬ loꞈ˗ehˇ, jah˗eu jeˬ jiˇ ni aˬ dui˗ahˇ, dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ uˬ taꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ maˬ mˇ caw˗eu jeˬ˗ahˇ neh jiˇ, haw piˇ nehˬ˗eu meh.

² Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ lawˬ haw laˇ gaˇ ya daˬ˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Teu miˇ neh, aˬ dui jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ aˬ myah luꞈ yaw muiˬ muiˬ˗ehˇ jaˆ ngaˇ laˬ lehˇ ya haw˗eu meh. Aˬ joˆ˗ehˇ haw nya˗eu nga? Aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ dah ni aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh nya˗eu nga? Aˬ dui gaˇ kawˆ heu deuˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ˗ahˇ haw ma.

3. Yehˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ laˆ saˆ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

³ Jaˇliꞈ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ yehˇ deuˬ dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ baˆ kʼoˆ neh gʼeu taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ baˆ kʼoˆ˗ahˇ laˆ saˆ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, shmˇ˗ahˇ shmˇ kaw maˬ bi kaw leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ tsiˇ lehꞈ˗eu uˬ taꞈ, tiˬ tsahˇ na˗ahˇ cawˆ˗iˇ taˬ˗euˬ gaˇ ya mawˇ ngeh, taˆ lehˇ laˆ saˆ˗eu meh. Teu naˇ guiˇ deuˆ˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ heu aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu nga?

4. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ ya haw˗eu nga? Aˬ dui toˆ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

⁴ Yehˇ deuˬ aˬ myah luꞈ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ ya haw˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui jiˇ ni guiˇ deuˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ myah luꞈ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ nya ni, aˬ myah luꞈ jah˗eu jeˬ˗ahˇ ya goˬ haw˗awˇ ya bo saˆ taˬ˗eu meh. Aˬ dui Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, nui jah paw˗euˬ guiˇ mˇ luꞈ˗eu ma. Aˬ dui˗ahˇ  muiˇ˗eu deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ deuˬ naˇ, haiˬ˗eu yaw sahˇ deuˬ pyeuꞈ meh. (Eˇpeˇsu 6:10-12) Aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ, tiˬ gʼaˬ neh˗iˬ maˬ bi bo saˆ dah nya˗a. Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ dah laˇ taˬ˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ yaw duˬ bi baw nya˗eu nga? Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Miˬyehˇ˗ahˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ haw mawˇ˗eu loꞈ˗ehˇ mawˇ nya ni Jaˇliꞈ ya zmˬ˗eu heu meh. (Heˬbyehˇ 4:12) Jaˇliꞈ˗ahˇ “Nawˬ˗euˬ nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ gʼoe˗awˬ. Yawˬ ha bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ˗ahˇ taˬ gʼoe” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 3:5, 6) Kʼoeˇ naˇ, maˬ myahˇ laˇ˗euˬ heu kaˬ˗ahˇ nawˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˇ pyuˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ shaˬ luꞈ ngeh, Heˬbyehˇ 13:5-ahˇ “Ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ taˬ yaꞈ. Tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh” lehˇ Yeˬhawˇbaˬ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ noeˬ doˆ laˇ miˇ˗a loˇ? Dawˬ heu Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ caw ba˗eu lehˇ bi jah ziꞈ laˇ miˇ˗a laˬ? Toˆ˗ehˇ jah naˇ, nawˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ yaw muiˬ˗ehˇ jaˆ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

5. Nawˇ nawˬ˗euˬ nui jah˗ahˇ goˬ haw ngeh, aˬ jeˬ mawˇ laˇ nya˗eu nga?

⁵ Nawˇ nawˬ˗euˬ nui jah˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ goˬ haw ngeh, nawˬ neh ya mawˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ zahˬ leˇ˗eu paˬ. Nawˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mawˇ haw˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya mawˇ˗eu paˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˇ dzehˬ dzeuˇ ni kʼahˬ lahˇ˗eu, jaˬ myawꞈ myawꞈ˗eu, gʼaˬ baˬ˗eu, heu deuˬ naˇ nawˬ˗euˬ nui jah˗ahˇ deuˬ luꞈ gaˇ ya mawˇ˗eu paˬ. Nawˇ heu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ naˇ, nawˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ maˬ bi deuˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga?

6. Aˬ jeˬ jeˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu yaw muiˬ nga?

⁶ Tiˬ jeˬ na˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu heu naˇ yaw muiˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ nui kʼahˇ maˬ shiˇ gaˇ kʼahˬ lahˇ˗eu heu meh. (1 Gawˇliˬtu 7:32) Aˬ dui huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi muiˬ kʼoꞈ laˇ paˬ nga lehˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 38:18) Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi cehˇ paˬ nga lehˇ kʼahˬ lahˇ˗awˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh paˬ nga lehˇ jiˇ kʼahˬ lahˇ nya˗eu meh.—1 Gawˇliˬtu 7:33; 2 Gawˇliˬtu 11:28.

7. Dawˬdaˬ 29:25-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh tsawˇ haˬ˗ahˇ maˬ ya guˆ˗eu nga?

⁷ Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui aˇ dzehˬ dzeuˇ ni kʼahˬ lahˇ naˇ, yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ laˇ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui dzaˬ˗eu dawˇ˗eu, dm˗eu gʼaˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ myah luꞈ kʼahˬ lahˇ˗eu heu meh. (Maꞈtehˬ 6:31, 32) Toˆ˗ehˇ gʼeh naˇ, aˬ dui pyuˇ poˆ gaˇ kaꞈ gʼa˗eu, pyuˇ shuiˇ˗ahˇ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ jiˇ pyeuꞈ˗iˇ nya˗eu meh. Teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ iˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ laˆ cawˆ nya meh. (Maˬkuˆ 4:19; 1 Tiˆmoˇseˬ 6:10) Kʼoeˇ naˇ, aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu maˬ siˬ lehˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni kʼahˬ lahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ maˬ shiˇ gaˇ guˆ˗eu naˆ maˬ tseˇ, tsawˇ haˬ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ guˆ dzehˬ laˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu maˬ siˬ lehˇ maˬ guˆ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui jah hawˇ˗eu nui kʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ ya shaˇ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 29:25-ahˇ gui; Luˇkaꞈ 17:5.

8. Aˬ dui jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ dawˬ˗ahˇ ya gaˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga?

⁸ Saˬdaˬ ‘jaˬ myawꞈ myawꞈ˗eu aˬ da yaw dzahˇ gʼaˬ’ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu deuˬ neh, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ jaˬ myawꞈ bi myawꞈ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 8:44) Yaw jeˬ ma jeˬ, Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗euˬ deuˬ, gʼoeˇsaiˇ hawˇ˗eu tiˬbiˬ paw neh maˬ ehˇ, yawˬ paw yawˬ neh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ pyehˬ kʼawˬ˗eu meh. Jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ dawˬ heu deuˬ naˇ, Saˬdaˬ˗euˬ “miˬ dzaˬ doꞈ˗eu kaˆ myaˬ” pyeuꞈ meh. (Eˇpeˇsu 6:16) Tiˬ gʼaˬ paˬ aˬ dui˗ahˇ jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ gaˇ kawˆ teu ja laˇ ngeh, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ dui maˬ naˇ haˬ. Aˬ jeˬ  miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗awˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu miˇ neh ma. Maˇ diˇ naˇ, aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ ngehˬ cawˬ. Aˬ dui gaˇ kawˆ teu˗ahˇ paˇ siˬ nya mawꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ maˬ naˇ haˬ, aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ tsawˇ pyehˇ maˬ pyehˇ˗iˇ.

9. Gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu nga?

⁹ Gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ aˬ dui˗euˬ nui jah˗ahˇ bi teˬ˗iˇ nya meh. Tiˬ poˆ na, aˬ dui shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ tahˬ puˬ˗eu miˇ neh gʼaˬ baˬ laˇ nya meh. Aˬ dui shaˬ zahˬ teu˗ahˇ ya laˆ piˇ˗eu nmˇ ngeuˇ kʼawꞈ, aˇ yamˬ dawˬ tawˆ luꞈ teu gaˇ tehꞈ˗ehˇ taˬ bi jiˇ leˇ. Aˬ dui shaˬ zahˬ teu˗ahˇ ga nuiꞈ˗awˇ jawˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ muiˬ dui dui˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˇ nya meh. (Pah mehˬ˗eu 21:3, 4) Gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi juˬ laˇ nya˗awˇ, Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ maˬ paˇ leh jeh mawꞈ ni bi pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 24:10) Aˬ dui gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya meh.

10. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ neh boꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

¹⁰ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ, naˇ dui dui˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ ya ngehˬ gʼeh ngeh, nui jah ziꞈ dah ni aˬ joˆ˗ehˇ bo saˆ nya˗euˬ nga lehˇ haw ma. Aˬ yawꞈ saˇ naˇ dawˬ pehˬ hmˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ boꞈ leꞈ˗euˬ meh. “Tiˬ poˆ na aˬ dui neh ya puˬ˗euˬ jeˬ, aˬ dui˗ahˇ bi noeˬ shaˬ˗awˇ gʼaˬ bi baˬ laˇ kʼawꞈ, noeˬ tmˬ˗eu jeˬ bya cehˆ ni jaˆ luꞈ˗a siˬ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ jah˗eu jeˬ ziꞈ˗awˇ, gʼaˬ ahˇ laˇ ni jiˇ caw ba nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ nui duˇ hawˇ˗eu gʼaˬ loˬ dui dui meh. Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗awˇ, Saˬdaˬ neh bi pyeuꞈ laˇ˗euˬ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh.” Heu gaˇ haw ngeh, aˬ dui gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ joˆ˗ehˇ? Aˬ dui neh ya puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ Saˬdaˬ neh lawˬ haw˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ haw˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ meh lehˇ nui ma taˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ neh biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ nui jah paw˗euˬ dzaˇ˗ahˇ aˇ poeˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ taˬ baw˗eu heu meh.

11. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh nga lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya naˇ haˬ˗eu nga?

¹¹ Nawˇ nawˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ ya laˆ saˆ˗eu tsahˇ˗ahˇ mawˇ maˬ loˇ? Maˬ myahˇ laˇ˗euˬ 2 siˬ 3 siˬ˗ahˇ, nawˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya maˬ loˇ? Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗euˬ deuˬ jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ dawˬ pyehˬ kʼawˬ gaˇ, nawˇ maˬ naˇ haˬ, maˬ pyehˇ iˇ ni gʼeh maˬ loˇ?  Nawˇ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ maˬ laˬ? Nawˇ ngeuˇ ma lehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ naˇ, nawˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ dah ni jaˆ luꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju gʼawˬ mya jeˬ paˇ jaˆ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ myah luꞈ ya yahˇ˗eu meh. Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju tiˬ jeˬ˗ahˇ haw ma.

12. Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu nga?

¹² Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ iˇ nya˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ yawˬ jeˬ yawˬ˗ahˇ nui ma bi ahˇ iˇ nya˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ “Guiˇ mˇ luꞈ˗eu yehˇ aˬ geu gʼaˬ maˬ kaˬ, guiˇ maꞈ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ luꞈ˗eu yaw huiˬ gʼaˬ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ byah mawꞈ˗eu miˇ neh, miˇ kʼahˬ zaˬ deuˬ mˇ˗eu shaˇ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ ni ya dzahˬ tehˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 2:4) Loˇmaˆ˗euˬ yehˇ deuˬ gaˇ nui jeˬ mˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ jaˆ˗a. Ehˇ dawˬ heu˗ahˇ maˬ naˇ haˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga?

13. Yehˇ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh gaˇ nui jeˬ maˬ ya mˇ˗eu nga?

¹³ Aˇ baˇ heu˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Guiˇ maꞈ tiˬ maꞈ mi cehˇ deuˆ dzaw luꞈ ngeh, yehˇ tiˬ gʼaˬ maˬ dzaw laˇ ni meuˬ laꞈ kʼoeˇ lehˆ˗ahˇ mˇ myawˬ ahˬ luꞈ˗awˇ, uˬ ciꞈ uˬ taw paw yehˇ deuˬ yawˬ ha˗euˬ guiˇ deuˆ keu ka˗ahˇ haw˗awˇ mi cehˇ siˬ taˆ ngeh, yehˇ teu gʼaˬ uˬ shawˬ paw ahˬ˗eu myawˬ lehˬ hmˬ gaˇ kaꞈ gʼa˗eu meh. Ni shawˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh ngeh, maˬ noeˬ maˬ duˇ˗ehˇ jawˇ gaˇ muiˇ˗eu deuˬ duiˬ lehˇ deuˆ laˇ˗euˬ lehˇ ehˇ˗awˬ. Teu ngeh guiˇ deuˆ˗eu lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗awˇ, aˬ yuiꞈ gʼaˬ˗ahˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu aˬ geu gʼaˬ nga? Nawˇ jiˇ guiˇ teu deuˆ gaˇ jawˇ luꞈ naˇ, aˬ geu gʼaˬ˗euˬ gaˇ dzeˇ jawˇ mawꞈ nya? Guiˇ deuˆ˗eu dah laˇ taˬ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ dzeˇ laˬ, yawˬ jeˬ yawˬ˗ahˇ kaꞈ gʼa˗eu gʼaˬ˗euˬ gaˇ dzeˇ laˬ?

14. Ka li˗euˬ yehˇ pyeuꞈ˗eu aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ, aˇ poeˬ kʼaˆ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹⁴ Muiˬ˗eu yehˇ˗ahˇ duˇ ni, aˬ dui jiˇ yawˬ jeˬ yawˬ˗ahˇ maˬ kaꞈ gʼa ni, aˬ dui˗euˬ guiˇ maꞈ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ byah gaˇ kaꞈ gʼa˗eu ma. Heu naˇ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ neh biꞈ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ naˆ maˬ tseˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗awˇ aˇ poeˬ kʼaˆ dzehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ mˇ gaˇ hawˇ˗eu jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ bo saˆ gaˇ, gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ yamˬ biꞈ nya˗eu yaw duˬ ya bi baw˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ neh aˬ dui˗ahˇ biꞈ˗euˬ guiˇ deuˆ˗eu keu ka nui jeˬ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ jaˆ luꞈ˗eu yaw duˬ ya bi baw˗eu meh.

15. Pawˇluˆ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

 ¹⁵ Aˬ dui aˬ myah luꞈ yaw beuˇ beuˇ lehˇ ya jawˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ “smˇ muiˬ muiˬ laˇ mawꞈ˗eu deuˬ˗aˬ, muˇ juˇ juˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ keuˆ˗iˇ”˗awˇ “jah˗eu jeˬ˗ahˇ byehˇ dzeh” meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 6:9, 10, Jaˇliꞈ yaw shuiꞈ 1997) Jah˗eu jeˬ ‘byehˇ dzeh˗eu’, maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ dmˬ na˗ahˇ “kaˬ iˇ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu naˇ, aˬ dui yawˬ jeˬ yawˬ˗ahˇ nui ma ahˇ˗awˇ, maˬ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za ni leh jeh iˇ nya˗eu meh lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ ‘tiˬ pawꞈ˗iˬ zaˬ siˬ nui gahˇ maˬ ahˇ˗ehˇ, laˆ luˬ laˆ sehˇ nya˗eu mehˇ juiˇ juiˇ˗eu gʼawˬ mya jeˬ laꞈ kʼoeˇ bi ga ahˇ iˇ˗eu meh.’ Teu miˇ neh, aˬ dui nui kʼahˇ heu deuˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ maˬ bi ahˇ laˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui˗euˬ nui jah gʼaˬ bi baˬ iˇ˗eu Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju pyeuꞈ meh lehˇ ya haw˗eu meh.

16. Maˬkuˆ 10:17-22-ahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ, aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ naˇ haˬ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu nga?

¹⁶ Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui pyuˇ gʼawˬ mya ni ahˇ naˇ, geuꞈ mawꞈ˗eu maˬ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ zeuˇ˗eu heu yaw bahˬ ngaˇ laˬ? Bahˬ˗eu nmˇ maˬ bahˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ dui myawˬ teu˗ahˇ zeuˇ nya kʼawꞈ, myawˬ teu˗ahˇ zmˬ˗eu laˆ saˆ˗eu aˇ yamˬ jaˆ maˇ laˬ? Aˬ dui myawˬ teu˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni gaˬ iˇ nya ngaˇ loˇ? Aˬ dui myawˬ deuˬ˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni gaˬ˗iˇ naˇ, Yeˬsuˇ neh Miˬyehˇ gaˇ mˇ laˇ lehˇ kuˇ˗euˬ gaˇ maˬ ha geuꞈ˗eu zaˬ yo aˬ li kʼoeˇ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗iˇ nya ngaˇ laˬ? (Maˬkuˆ 10:17-22-ahˇ gui.) Aˬ dui yaw  awˬ awˬ˗ehˇ dehꞈ˗awˇ, aˇ poeˬ baw˗eu aˇ yamˬ heu Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ gaˇ zmˬ˗eu aˇ naˆ ni muiˬ˗eu nga!

17. Aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ya ngehˇ˗eu nga?

¹⁷ Aˬ dui guiˇ deuˆ gaˇ jawˇ luꞈ˗awˇ, yawˬ nah na luꞈ deuˆ˗eu gʼaˇ duˬ, ya lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ya ngehˇ˗a. (Pah mehˬ˗eu 12:17) Mehˇ nmˇ nui deuˬ aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ maˬ baˆ dah nehˬ nya˗a. Teu miˇ neh, aˬ dui jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ heu˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha yaw muiˬ˗ehˇ ziꞈ dah ni ya tuˆ tehˬ taˬ˗eu meh.

18. Gaˇ hu saˇ ka˗ahˇ˗euˬ yehˇ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni ya tuˆ tehˬ taˬ˗eu nga?

¹⁸ Gaˇ hu saˇ ka˗ahˇ˗euˬ yehˇ tiˬ gʼaˬ kʼaˬ duˬ ni deuˆ naˇ, ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ guiˇ deuˆ iˇ˗awˇ, dehˬ daˬ duˬ maˬ baˆ ni gʼoꞈ laˇ naˇ zawˇ˗ehˇ shaꞈ dawˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Loˇmaˆ tsawˇ jeuˬ pyeuꞈ˗awˇ gaˇ hu˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Taˇshiꞈdeꞈ, “Yehˇ deuˬ dehˬ daˬ duˬ baˆ dzehˬ˗eu heu naˇ, zawˇ˗ehˇ daˬ ga laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh yehˇ deuˬ guiˇ deuˆ ngeh, dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ziꞈ dah ni ya tuˆ tehˬ taˬ˗eu meh.

19. Aˬ dui “jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ”˗ahˇ ziꞈ dah ni aˬ joˆ˗ehˇ tuˆ tehˬ taˬ nya˗eu nga?

¹⁹ Aˬ dui aˬ myah luꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ ja nehˬ naˇ, jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni tuˆ tehˬ taˬ nya meh. (Heˬbyehˇ 10:23-25) Aˬ dui yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ ya gui˗awˇ, aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ jeˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ paw na luꞈ zmˬ˗iˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:16, 17) Aˬ dui˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˆ cawˆ laˇ nya˗eu Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ˗a. (Iˇsaˬyaˇ 54:17) “Jah˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dehˬ daˬ duˬ” aˬ dui˗ahˇ haw piˇ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ kʼaˬ duˬ ni mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ nui ma gm˗awˇ mˇ naˇ, yawˬ nah na luꞈ deuˆ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ teu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗a siˬ, aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, Yeˬsuˇ Saˬdaˬ hawˇ˗eu Saˬdaˬ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu deuˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ ngeh, aˬ dui Yeˬsuˇ jawˇ paw pyawˬ˗ahˇ jawˇ˗euˬ miˇ neh, muiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Pah mehˬ˗eu 17:14; 20:10.