1. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ aˬ jeˬ miˇ neh jawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ beh˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ b nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ jawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ yawˬ˗aˬ, aˬ jeˬ tsaˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu zahˇ jahˇ doˆ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 4:11) Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu dzaˇ˗iˬ tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ˗aˬ kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ˗eu deuˬ gʼawˬ mya ni jawˇ laꞈ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ maˬ sheu cehˆ nya˗a. Yeˬhawˇbaˬ naˇ, zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ dui dui˗eu uˆ lahˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ kʼaˇ gaˬ nya˗eu gʼaˬ jiˇ pyeuꞈ meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 34:6; Loˇmaˆ 16:27; 1 Yoˇhaˬ 4:8.

2. Heˬbyehˇ 12:9-11-ahˇ haw ngeh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh yaw zeu baw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

² Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ bi naˇ haˬ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ teu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ guˆ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ ni, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu Aˬda lehˇ sawˇ˗eu miˇ neh bi pyeuꞈ mawꞈ˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Heˬbyehˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ, Miˬyehˇ “aˬ dui gʼaˇ duˬ muiˬ ni mˇ˗eu” miˇ neh, aˬ dui Aˬda Miˬyehˇ˗ahˇ “yaw zeu baw˗awˇ dehꞈ paˬ”˗ehˇ gʼeh˗eu meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.—Heˬbyehˇ 12:9-11-ahˇ gui.

3. (a) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya bi siˬ˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

³ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ nya˗eu jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ kʼaˇ ehˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ caw˗awˇ, aˬ jeˬ tsaˬ eu hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu lehˇ yawˬ ha tehꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ tsehˆ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu heu meh. (Dawˬdaˬ 3:5) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ  moˆ jawˇ˗eu awˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gehˇ deuˬ aˬ yawꞈ neh kʼaˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh siˬ laˇ˗eu miˇ neh meh. (Ja ceuˬ 145:9) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ naˇ, aˬ jeˬ jahˇ nya˗awˇ aˬ jeˬ maˬ jahˇ nya˗eu lehˇ mehˬ˗eu gʼawˬ mya ni gʼeh˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ jaˆ˗eu maˬ paˇ loˬ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ bye˗eu leh jeh˗eu ma. (Ja ceuˬ 97:10) Tiˬ poˆ na aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu heu naˇ, yaw awˬ maˬ ngeuˇ nya lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Neˬhaˬmiˇ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ da deuˬ Daˬbiˇ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ ma deuˬ Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ ma Maˬliˇ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ haw ma.

4-5. Loˇmaˆ 7:21-23-ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh maˬ awˬ nga?

⁴ Aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ bi jawˇ˗eu maˬ awˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ˗ahˇ neh oe˗euˬ iˬ baˇ aˬ dui˗ahˇ maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ bi pyeuꞈ iˇ˗euˬ miˇ neh meh. Teu miˇ neh aˬ dui tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ mawꞈ ni gʼeh˗eu meh. Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ ni aˇ siˬ dzaˬ˗euˬ taꞈ naˇ, aˬ jeˬ tsaˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu lehˇ yawˬ ha naꞈ˗i geuꞈ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:22) Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ pyawˬ˗ahˇ maˬ haw ni Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ loꞈ˗ehˇ aˬ jeˬ tsaˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu lehˇ yawˬ ha naꞈ˗i geuꞈ˗eu meh.

⁵ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ gaˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu heu naˇ, yaw awˬ maˬ ngeuˇ nya lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ jiˇ toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu meh. (Loˇmaˆ 7:21-23-ahˇ gui.) Aˬ dui kʼawꞈ Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh tsaˬ meh lehˇ ehˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ mawꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ maˬ awˬ˗a. Aˬ dui maˬ muiˬ˗eu nui kʼahˇ nehˬ˗ehˇ ya deuˆ ceh ceh daˆ leꞈ meh.

6-7. Aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ bi jawˇ˗eu maˬ awˬ˗eu 2 jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

⁶ Aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ bi jawˇ˗eu maˬ awˬ˗eu dzaˇ˗iˬ tiˬ jeˬ naˇ, yawˬ ha neh huiˬ laˇ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ hawˇ˗eu jawˇ duˬ jawˇ zaˇ baˬ da neh meh. Tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ myaˬ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ˗eu gʼaˇ duˬ, ya leh jeh dui dui˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.

⁷ Miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗ahˇ zaˬ guˬ deuˬ pyuˇ yaw myaˬ poˆ za ni ka tiˇ laˇ gaˇ ya daˬ˗eu teu naˇ, tiˬ jeˬ maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗iˇ taˬ˗euˬ meh. Mehˬliˬ c lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ jiˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ siˬ nya laˇ ngeh, miˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ neh kʼaˇ muiˬ˗eu dzaw goˇ˗eu dzaw nymˇ˗ahˇ dzaw˗euˬ meh. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ pyuˇ za dui dui laˇ˗awˇ aˬ cawˬ taˬ huiˬ˗eu gaˇ˗ahˇ bi mˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ jiˇ toˆ˗ehˇ pyeuꞈ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya siˬ nya laˇ˗awˇ gaˬ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ jiˇ paˇ˗iˇ˗euˬ meh. Mehˬliˬ ehˇ˗eu “Tiˬ poˆ na pyuˇ gʼawˬ mya ni poˆ za nya˗eu gaˇ ma mawˇ laˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ ngaˇ toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ nymˬ˗mˇ mˇ luꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ ngaˇ heu loꞈ˗ehˇ huiˬ laˇ˗euˬ miˇ neh, gaˇ teu˗ahˇ maˬ bi dzeuˇ˗iˇ mawꞈ nya. Teu miˇ neh ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nawˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ mˇ nya˗eu, pyuˇ yaw myaˬ za laˇ˗eu gaˇ mˇ mawꞈ˗eu nui ma˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ dui dui˗eu ma.”—Maꞈtehˬ 6:24.

8. Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

⁸ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu heu naˇ, yawˬ ha˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ maˬ ehˇ, aˬ da aˬ ma deuˬ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Gaˇ kawˆ teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ehˇ zmˬ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

9. Neˬhaˬmiˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ nga?

⁹ Yeˬhawˇbaˬ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ biꞈ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 5:2) Aˬ yawꞈ maꞈ Neˬhaˬmiˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh gʼawˬ mya jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Neˬhaˬmiˇ Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˇ yaˬ teu naˇ baoˬ jaˆ dui dui˗eu meh. (Neˬhaˬmiˇ 1:11; 2:7, 8; 5:14) Neˬhaˬmiˇ ya mawˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ gaˇ yaw zeu maˬ taˬ˗eu jeˬ˗ehˇ zmˬ luꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Leˬbiˇ tsawˇ haˬ˗ahˇ zahˇ dawˬ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ maˬ daˬ nehˬ˗euˬ uˬ taꞈ, jawˇ nah nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu zahˇ dawˬ˗ahˇ jiˇ maˬ mˇ caw˗aˬ. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ na aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ˗euˬ miˬ zaˬ˗ahˇ paˇ sheuˬ˗euˬ meh. Neˬhaˬmiˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ tiˬ jeˬ na ya jahˇ˗eu meh.—Neˬhaˬmiˇ 13:4-30.

10. Neˬhaˬmiˇ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga?

¹⁰ Neˬhaˬmiˇ aˬ yawꞈ uˆ lahˇ˗eu baoˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ mˇ ni maˬ ka tiˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ˗awˇ, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. (Neˬhaˬmiˇ 1:4-10; 13:1-3) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ Yeˬluˇsaˬlehˬ˗euˬ meuˬ meuˬ lahˇ tsoˆ ngeh jiˇ, yawˬ ha˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ gaˇ mˇ˗euˬ meh.—Neˬhaˬmiˇ 4:15.

11. 1 Teˇsaˬloˇni 2:7, 8-ahˇ haw ngeh, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹¹ Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ ya tahˬ puˬ˗eu gaˇ kawˆ Neˬhaˬmiˇ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ kʼawꞈ, Neˬhaˬmiˇ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ mˇ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu miˇ neh aˬ cawˬ taꞈ˗ehˇ dzehˬ ma lehˇ maˬ noeˬ ni mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nahˬ yu ni mˇ nehˬ nya˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 2:7, 8-ahˇ gui.) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ taˬ aw˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, mehˇ nmˇ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Aˬdehˬlehˬ ehˇ˗eu “Ngaˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ lmˇ boˬ ni, nahˬ yu ni gʼeh˗eu, ngehˬ cawˬ˗eu aw˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ ya leˇ meh lehˇ noeˬ  nya. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ toˆ˗ehˇ gʼeh naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ ehˇ dawˬ naˇ haˬ mawꞈ˗eu meh.” Sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu myahˇ laˇ˗euˬ, Toˬniˬ jiˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ leh jeh˗awˇ, aˬ cawˬ ngaˬ˗euˬ taꞈ˗ehˇ muiˬ dzehˬ meh lehˇ haw˗eu heu neh, Piˇliˇpiˆ 2:3-euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ zmˬ˗euˬ ma. Teu naˇ, ngaˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ ngaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ bi geuꞈ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh.”

12. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ taˬ aw˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

¹² Yeˬhawˇbaˬ taˬ aw˗eu miˇ neh sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ ya taˬ aw˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ boeˬ boeˬ luˆ luˆ laꞈ kʼoeˇ neh kʼaˇ huiˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, “awˆ kʼoꞈ”˗awˇ, “shaˬ˗eu zahˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, kʼaˬ lehˇ tsahˬ˗ahˇ neh aˬ yawꞈ gʼeu tuˇ” nehˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 18:35; 113:6, 7) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ jahˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ bye˗eu meh.—Dawˬdaˬ 16:5.

13. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˬ jeˬ miˇ neh ‘yawˬ ha˗euˬ kʼaˬ meh mehˬ boeˬ˗ahˇ yawˬ ha ya gʼaˬ leˇ˗eu’ nga?

¹³ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, ‘yawˬ ha˗euˬ mehˬ boeˬ˗ahˇ yawˬ ha ya gʼaˬ leˇ˗eu’ meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu jeˬ ngehˬ nya˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:26; Gaˬlaˬtiˆ 5:14, 15) Uˬ soe˗euˬ Aˬdehˬlehˬ kʼoeˇ gʼaˬ paˇ ehˇ˗eu “Tiˬ poˆ na ngaˬ˗ahˇ kʼawꞈ, sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu ngaˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu kʼoeˇ deuˬ˗ahˇ, ngehˬ coeˬ nehˬ mawꞈ miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ saˇ ka˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, ngaˬ˗ahˇ nahˬ yu ni taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui nga lehˇ siˬ laˇ˗euˬ meh.” Teu miˇ neh, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu jeˬ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ hawˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu cawˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu dawˬ ngehˬ˗eu heu meh.—Gawˇlawˇsehˇ 4:6.

14. Aˬ da deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ biꞈ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ tmˬ˗eu nga?

¹⁴ Yeˬhawˇbaˬ aˬ da deuˬ˗ahˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ bi sheuˬ gʼeh˗awˇ, zaˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 11:3; Eˇpeˇsu 6:4) Ehˇ kʼawꞈ aˬ da gʼaˬ˗euˬ baoˬ yaw dui baw˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ beh˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ da gʼaˬ yawˬ ha neh nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya dzawˇ nehˬ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 3:14, 15) Teu miˇ neh, aˬ da gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ehˇ zmˬ˗eu heu meh. Aˬ da deuˬ sahˬ paˬ Daˬbiˇ˗ahˇ neh gʼawˬ mya jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu meh.

15. Sahˬ paˬ Daˬbiˇ aˬ da deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ mˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ nga?

¹⁵ Yeˬhawˇbaˬ Daˬbiˇ˗ahˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, Iˇsaˬleˬlaˆ tiˬ jeuˬ jeuˬ lah ni˗ahˇ bi sheuˬ gʼeh˗euˬ meh. Daˬbiˇ sahˬ paˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na aˬ yawꞈ baoˬ teu˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ zmˬ˗awˇ, mˇ bahˬ dui dui˗euˬ meh. (2 Saˬmeuˬlaˆ 11:14, 15) Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh  mehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dzawˇ nehˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu leh jeh dui dui˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ nya˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 51:1-4) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ zaˬ miˬ zaˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ jiˇ ha geuꞈ gaˇ keuˆ ni taˬ aw˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 19:11, 12; 25:32, 33) Daˬbiˇ yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ neh gʼawˬ mya jeˬ ya dzaw˗awˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu naˬ ba tiꞈ taˬ˗euˬ meh.

16. Aˬ da deuˬ Daˬbiˇ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹⁶ Aˬ da deuˬ sahˬ paˬ Daˬbiˇ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ maˬ ya zmˬ˗a. Nawˇ mˇ bahˬ˗euˬ naˇ, yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ tawˆ˗awˇ, aˬ cawˬ neh biꞈ˗euˬ Jaˇliꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ ya ha geuꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ nawˇ taˬ aw˗eu miˇ neh, nawˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, nawˇ nymˇ jiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh nui ma laꞈ kʼoeˇ neh shaˇ˗awˇ, nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma aˇ naˆ ni taˬ˗eu lehˇ bi siˬ. Teu naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ paˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ naˬ ba tiꞈ taˬ˗eu heu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 6:6-9) Nawˇ yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ mehˬ˗eu heu naˇ, nymˇ jiˇ˗ahˇ biꞈ nehˬ nya˗eu laꞈ sawˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

17. Aˬ ma deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ biꞈ˗euˬ nga?

¹⁷ Yeˬhawˇbaˬ aˬ ma deuˬ˗ahˇ jiˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ ma deuˬ aˬ yawꞈ zaˬ deuˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ tsaˬ tsaˬ ni jaˆ meh. (Dawˬdaˬ 6:20) Maˇ diˇ naˇ, aˬ ma deuˬ neh ngehˬ˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ, zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ shiˇ tiˬ ziˇ jaˆ gʼeh meh. (Dawˬdaˬ 22:6) Aˬ ma deuˬ Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ ma Maˬliˇ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ.

18-19. Aˬ ma deuˬ Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ ma Maˬliˇ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹⁸ Maˬliˇ Jaˇliꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw zeu baw dui dui˗awˇ gʼoeˇ dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu meh.—Luˇkaꞈ 1:35-38, 46-55.

¹⁹ Aˬ ma deuˬ Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ ma Maˬliˇ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, Jaˇliꞈ gui˗awˇ aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu neh, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ gʼoeˇ ni ya jahˇ˗eu meh. Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu gʼaˇ duˬ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ya laˆ paˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˇ Yeˬhawˇbaˬ zaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi cu mawꞈ˗eu lehˇ siˬ nya dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ, nawˇ zaˬ˗ahˇ guˇ guˇ˗ehˇ dehˬ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ miˇ neh, toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu teu naˇ tiˬ jeˬ˗iˬ yawˬ lehˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ noeˬ nya meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, nawˇ gʼaˬ doeˇ doeˇ˗awˇ zaˬ deuˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, zaˬ˗ahˇ nahˬ yu ni ngehˬ˗awˇ oˇ oꞈ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ jiˇ noeˬ nya meh. (Eˇpeˇsu 4:31) Teu ngeh nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya shaˇ˗eu meh. Lu diˇ lehˇ kuˇ˗eu aˬ ma tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu “Tiˬ poˆ na zaˬ naˬ lehˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ lehˬ  ngeh, ngaˇ zaˬ˗ahˇ guˇ guˇ˗ehˇ maˬ ya dehˬ paˬ˗ehˇ taˆ lehˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Tiˬ poˆ na ngaˇ dawˬ maˬ ngehˬ saˬ˗euˬ miˇ na˗ehˇ naˬ leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Teu naˇ ngaˬ˗ahˇ nui ma aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ bi pehˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.”—Ja ceuˬ 37:5.

20. Aˬ ma tiˬ gʼaˬ na aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga?

²⁰ Aˬ ma deuˬ ya tahˬ puˬ˗eu shaˬ zahˬ dzaˇ˗iˬ tiˬ jeˬ naˇ, zaˬ˗ahˇ nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu heu meh. (Tiˇtuˆ 2:3, 4) Zaˬ miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ na, aˬ da aˬ ma nui gaˬ maˬ mˇ mawˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ meh. Nawˇ toˆ˗ehˇ ya huiˬ laˇ˗euˬ naˇ, nawˬ da nawˬ ma loꞈ˗ehˇ taˬ paˇ gʼeh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu aˬ ma deuˬ, zaˬ˗ahˇ nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ, nui ma, mˇ jeˬ shaˇ kawˆ teu˗ahˇ beˬ paˇ˗eu yaw shaˬ kʼawꞈ, maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Teu naˇ, nawˇ hawˇ˗eu nawˬ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laˇ˗eu meh.

21-22. Iˇsaˬyaˇ 65:13, 14-ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

²¹ Sahˬ paˬ Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu heu naˇ, gaˇ dahˇ tsoeˬ dui dui meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ kʼoꞈ˗aˬ, tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ kʼoꞈ pyeuꞈ˗awˇ, naˇ haˬ geuꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ biꞈ˗eu meh. Sahˬpaˬ Miˬyehˇ biꞈ˗euˬ dawˬ˗aˬ, shawˇ jehˆ ni gʼeh˗eu dawˬ pyeuꞈ˗awˇ, myaˆ nuiˆ bi mawˇ shawˇ laˇ˗eu meh. Dawˬ kʼoeˇ baˬ da nawˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ, siˬ nya mawˇ nya yahˇ nya laˇ˗awˇ, guiˬ lahˬ baw dzehˬ laˇ˗euˬ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 19:8, 11) Nymˬ˗mˇ iˬ nah, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu deuˬ hawˇ˗eu nui gaˬ keuˆ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu deuˬ beu gaˇ dui dui gaˇ ya mawˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu deuˬ naˇ, ‘laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ caˇ luꞈ’˗eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 65:13, 14-ahˇ gui.

²² Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu aˬ da aˬ ma deuˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ naˇ, yawˬ ha˗euˬ dehꞈ ziˇ muiˬ daˆ laˇ˗awˇ, nymˇ jiˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu uˬ taꞈ, aˇ muˇ˗ahˇ jiˇ mehˬ bawˬ gm dzehˬ laˇ˗eu meh. Teu naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu heu meh. (Dawˬdaˬ 27:11) Teu naˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ kʼaˇ bi cehˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.