1. Yeˬhawˇbaˬ taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga?

 Yeˬhawˇbaˬ taˬ aw˗eu deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu meh. Maˇ diˇ taˬ aw˗eu deuˬ tehꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ nya˗eu meh. “Nui ma huiˬ˗eu mahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ muiˇ”˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 5:5) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Miˬyehˇ neh bi gaˬ mawꞈ˗awˇ nui kʼahˇ bi shiˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ ni ya leh jeh˗eu meh.

2. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

² Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui naˇ haˬ˗eu jeˬ heu smˬ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma. (1) Taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ aˬ jeˬ nga? (2) Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ya taˬ aw˗eu nga? (3) Taˬ aw˗eu yaw shaˬ aˬ geu ngeh nga? Aˬ dui taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ meh lehˇ ya siˬ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 27:11; Iˇsaˬyaˇ 48:17.

3. Taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ aˬ jeˬ nga?

³ Taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ, nui ma huiˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu jahˇ gʼeh˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ dui dui˗eu meh. Taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗aˬ, Yeˬhawˇbaˬ yawˬ ha taꞈ˗ehˇ huiˬ dzehˬ mahˇ dzehˬ meh lehˇ noeˬ˗awˇ, aˬ cawˬ deuˬ jiˇ yawˬ ha taꞈ˗ehˇ tiˬ jeˬ na dzehˬ meh lehˇ ha geuꞈ˗eu meh lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.—Piˇliˇpiˆ 2:3, 4.

4-5. Taˬ aw gaˇ duˇ˗eu tsawˇ haˬ, maˇ diˇ naˇ maˬ taˬ aw˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga?

⁴ Tiˬ gʼaˬ na laꞈ nyiˇ paw haw ngeh, nahˬ yu ni taˬ aw gaˇ duˇ kʼawꞈ, maˇ diˇ naˇ maˬ taˬ aw˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ nahˬ yu ni gʼeh˗eu teu naˇ, shaꞈ dawˇ˗eu, maˬ ngehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ miˇ neh pyeuꞈ nya˗awˇ, zahˇ sahˇ kʼoꞈ hawˇ˗eu aˬ da aˬ ma baˬ da neh jiˇ pyeuꞈ nya meh. Maˇ diˇ naˇ, aˬ yawꞈ zawˇ˗ehˇ jahˇ gʼeh nya˗eu tiˬ gʼaˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, tiˬ kʼehˬ naˇ aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ duˬ laˇ˗eu meh.—Luˇkaꞈ 6:45.

⁵ Kʼoeˇ naˇ, nui kʼaˬ tsmˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ dawˇ coe ni ngehˬ˗eu deuˬ jiˇ,  jahˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. (Yoˇhaˬ 1:46, 47) Ehˇ kʼawꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha nui kʼaˬ tsmˬ˗eu deuˬ, jahˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ maˬ ya pyeuꞈ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha nya˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ dzehˬ maˬ gʼoe dzeuˇ ni ya yahˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, nui ma laꞈ kʼoeˇ neh taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ ni ya leh jeh˗eu meh.

6. 1 Gawˇliˬtu 15:10-ahˇ haw ngeh, aˬ dui Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

⁶ Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh bi zmˬ dui dui˗awˇ, meuˬ gʼawˬ mya meuˬ˗ahˇ aˇ muˇ yaw shuiꞈ gʼawˬ mya muˇ beh gaˇ cawˬ ba˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ nui deuˬ naˆ maˬ tseˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗euˬ gaˇ duˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ mehˇ nmˇ nui deuˬ taꞈ˗ehˇ dzehˬ de lehˇ maˬ noeˬ˗a. Pawˇluˆ nahˬ yu ni taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ “Gʼaˬ kʼehˇ dawˬ tawˆ luꞈ laꞈ kʼoeˇ ngaˇ aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ teˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu ma. Miˬyehˇ˗euˬ Ka li zaˬ aˇ muˇ˗ahˇ kʼehˬ haw kʼaˆ haw˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, gʼaˬ kʼehˇ lehˇ bi kuˇ˗eu kʼawꞈ maˬ geuˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 15:9) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ nya˗eu heu naˇ, ngaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ hawˇ˗eu ngaˬ˗euˬ gaˇ baˬ da neh maˬ ngeuˇ, Miˬyehˇ˗euˬ guiˬ lahˬ yaw dzahˇ baˬ da neh meh lehˇ kʼaˇ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 15:10-ahˇ gui.) Pawˇluˆ taˬ aw˗eu jeˬ mˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ neh Gawˇliˬtu aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ˗euˬ gaˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na aˬ yawꞈ maꞈ Pawˇluˆ taꞈ˗ehˇ maˬ gaˇ dzehˬ ma lehˇ kʼahˬ sehˇ jehˆ kʼawꞈ, Pawˇluˆ naˇ toˆ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a.—2 Gawˇliˬtu 10:10.

7. Tsawˇ myahˇ doˆ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ, aˬ joˆ˗ehˇ taˬ aw˗eu nga?

⁷ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ, Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Kaˇ Keuˬ˗laiˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh gʼaˬ za˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ Kaˇ taˬ aw˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ jaˆ˗eu uˬ taꞈ gʼaˬ jiˇ baˬ miˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, 1922 kʼoꞈ˗ahˇ, aˬ yawꞈ tsaꞈ gaˬ dahˬ beh iˇ˗euˬ poˆ taꞈ naˇ,  tsaꞈ gaˬ˗eu zawˇ˗ehˇ shaˬ nya lehˇ noeˬ˗awˇ, maˬ paˇ tsaꞈ gaˬ iˇ ni 2 kʼoꞈ jawˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mˇ luꞈ ngeh jiˇ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ mehˬ laˇ tsoˆ laˇ ngeh, mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗ahˇ nui ma tiˬ kʼehˬ pehˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ aˇ dzehˬ˗ehˇ noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu miˇ neh, nui ma ga ka˗euˬ naˇ gawˇ naˇ laˇ˗awˇ, aˇ nah naˇ taˬ leˇ˗euˬ meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh kʼawꞈ, aˬ yawꞈ aˇ yeˇ huiˬ˗awˇ nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ gʼawˬ mya jeˬ ya mˇ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ Kaˇ aˇ naˆ ni taˬ aw˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ tsawˇ myahˇ doˆ˗eu mehˇ nmˇ pyeuꞈ kʼawꞈ, yawˬ ha gʼaˬ baˬ˗eu gaˇ kawˆ ja nehˬ˗eu meh. Mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ, mehˇ nmˇ Kaˇ˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh maˬ zaꞈ taˬ ni ja˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ nymˬ˗mˇ keuˆ ni noeˬ luꞈ˗a siˬ. b

8. 1 Beˬtuˆluˆ 5:6-ahˇ haw ngeh, taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁸ Aˬ dui nahˬ yu ni taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ mawꞈ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ mawꞈ˗eu miˇ neh ma. Gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 5:6-ahˇ gui.) “Ngaˬ˗euˬ mehˬ nah caw teh laˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ˗ahˇ, Beˬtuˆluˆ˗euˬ dawˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. “Nui ma huiˬ˗eu mahˇ˗eu jeˬ dzaˇ doꞈ˗ahˇ duˇ˗awˇ, luˬ˗iˇ seˇ˗iˇ˗eu jeˬ bi keuˆ le nya˗eu meh. Nui ma huiˬ˗eu mahˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ cawˬ taꞈ˗ehˇ nya˗eu gʼaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ maˬ baw ni bi pyeuꞈ iˇ nya˗awˇ, tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ nya˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw dui dui˗eu tsawˇ haˬ bi pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. . . . Yeˬhawˇbaˬ nawˇ taˬ aw˗eu miˇ neh, nawˬ˗ahˇ laꞈ sawˬ biꞈ nehˬ˗eu meh.” c Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu jeˬ mˇ˗eu taꞈ˗ehˇ muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗eu, maˬ ngeuˇ nga loˇ?—Dawˬdaˬ 23:15.

9. Aˬ dui taˬ aw naˇ aˬ cawˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˬ dui˗euˬ dawˬ peh jawˇ mawꞈ˗eu nga?

⁹ Taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha˗ahˇ kʼawꞈ gaˇ dahˇ gʼawˬ mya jeˬ tsoeˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ cawˬ deuˬ aˬ dui˗euˬ dawˬ peh jawˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ ya leˇ nya lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. (Maꞈtehˬ 7:12) Nawˇ aˬ cawˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ ni yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ tehꞈ˗ehˇ geuꞈ˗eu tsawˇ haˬ dawˬ peh maˬ jawˇ mawꞈ˗eu paˬ. Ehˇ kʼawꞈ ‘ti gʼaˬ tiˇ gʼaˬ aˬ yuiꞈ aˬ nyiˇ loꞈ˗ehˇ gaˬ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ nui nahˬ nui yu ahˇ’˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ dawˬ peh jawˇ mawꞈ˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:8) Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ˗euˬ dawˬ peh jawˇ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ cawˬ deuˬ jiˇ ni nawˇ taˬ aw naˇ nawˬ˗euˬ dawˬ peh jawˇ mawꞈ˗eu meh.

10. Taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi awˬ dzehˬ laˇ˗eu nga?

 ¹⁰ Taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ awˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Tiˬ poˆ na, aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya mawˇ˗awˇ, yawˬ ha ya tahˬ puˬ˗eu jiˇ pyeuꞈ nya meh. Nui gahˇ ahˇ˗eu sahˬ paˬ Sawˇlaˬmoˬ “Zaˬ kʼaˆ deuˬ mahˬ˗ahˇ dziˬ˗awˇ, sahˬ paˬ zaˬ yo deuˬ zaˬ kʼaˆ loꞈ˗ehˇ kuiˇ zoˬ cah˗eu ngaˇ mawˇ haw˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬtsoˆ 10:7) Bym dui nya dui dui˗eu deuˬ aˬ myah luꞈ ja ceuˬ gaˇ za˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Tiˬ poˆ na yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ bym maˬ nya˗eu deuˬ aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ ja ceuˬ˗eu jeˬ za nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ kʼawꞈ Sawˇlaˬmoˬ, pyeuꞈ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui ma cawˆ cawˆ˗ehˇ jawˇ ngeh to˗aˬ, kʼaˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu teu naˇ nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬtsoˆ 6:9) Aˬ dui taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ naˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ pyeuꞈ laˇ kʼawꞈ, kʼaˇ pyeuꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laꞈ daˬ˗eu yaw awˬ meh.

11. Aˬ dui˗ahˇ mehˬ laˇ tsoˆ laˇ ngeh aˬ jeˬ miˇ neh ya taˬ aw˗eu nga?

¹¹ Yawˬ nah na luꞈ aˬ dui yawˬ ha taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu hawˇ˗eu maˬ pyeuꞈ˗eu mˇ mawˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ gahˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui˗ahˇ mehˬ laˇ tsoˆ laˇ ngeh. Tiˬ gʼa gʼaˬ aˬ dui˗ahˇ saˇ tiˇ biꞈ laˇ˗eu leh jeh naˇ, aˬ dui yawˬ ha neh noeˬ˗euˬ naˆ maˬ tseˇ mˇ bahˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ tiˬ gʼaˬ paˬ mehˬ laˇ tsoˆ laˇ ngeh, aˬ dui mˇ dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, laꞈ maˬ daˬ ni mehˬ laˇ tsoˆ laˇ˗eu gʼaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ dawˬ gʼoꞈ doˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw doeˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ naˇ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ noeˬ nya ni leh jeh˗eu meh.

12. Dawˬdaˬ 27:5, 6-ahˇ haw ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh aˬ dui˗ahˇ mehˬ laˇ tsoˆ laˇ˗eu deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹² Taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ naˇ, mehˬ laˇ tsoˆ laˇ gaˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Bawˬdzaˬnymˇ laꞈ kʼoeˇ nawˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ gʼaˬ ngeh, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ ciˬ cuˇ saˆ ni laˇ˗awˇ nawˬ˗euˬ seuˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ paˬ lehꞈ nga lehˇ ehˇ laˇ naˇ, nawˇ shaꞈ dawˇ dui dui kʼawꞈ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu maˬ ngeuˇ nya loˇ? Maˇ diˇ naˇ, nawˇ teu˗euˬ jeˬ hu neh bi ehˇ nehˬ mawꞈ˗eu paˬ. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui taˬ aw paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, aˬ dui gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mehˬ laˇ tsoˆ laˇ peuˬ˗eu teu gʼaˬ˗ahˇ jiˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu uˬ taꞈ, mehˇ nmˇ teu gʼaˬ aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ˗a, aˬ dui˗euˬ cawˬ pyeuꞈ meh lehˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.—Dawˬdaˬ 27:5, 6-ahˇ gui; Gaˬlaˬtiˆ 4:16.

13. Aˬ cawˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ za ngeh, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ taˬ aw nya˗eu nga?

¹³ Aˬ cawˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ deuˬ za ngeh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Jeˇsahˬ “Aˬ cawˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ za gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ jeˬ miˇ neh ngaˬ˗ahˇ maˬ biꞈ˗a leˇ lehˇ noeˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ haw  maˬ loˇ? Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ “mˇ mawꞈ˗eu” heu naˇ, yaw lehˬ maˬ ngeuˇ˗a. (1 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ ya yahˇ˗eu meh. Aˬ dui maˬ yahˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ nui ma huiˬ laˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ gaˇ heu hmˬ˗ahˇ ngaˇ mˇ naˇ tsaˬ leˇ dzehˬ nga lehˇ noeˬ laˇ nya˗awˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ jiˇ ‘Ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ law nmˇ˗aˬ, teu gʼaˬ naˆ maˬ tseˇ mˇ nya tehꞈ˗a’ lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui maˇ diˇ taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ naˇ, teu loꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ˗a.

14. Moˇseˬ neh aˬ cawˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ˗ahˇ za ngeh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh, aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui gaˇ kawˆ heu Moˇseˬ neh aˬ cawˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ˗ahˇ za ngeh, mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya meh. Moˇseˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu aˬ yuiꞈ ya geuꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nui deuˬ˗ahˇ, Moˇseˬ neh mˇ˗euˬ gaˇ tiˬ jeˬ na˗ahˇ bi mˇ laˇ ngeh, Moˇseˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ yawꞈ myaˆ maˬ naˆ˗aˬ. (Bawˇtsahˬ 11:24-29) Taˬ aw˗eu jeˬ Moˇseˬ˗ahˇ, aˬ cawˬ deuˬ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ laˇ ngeh, laꞈ daˬ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 18:13-24) Teu miˇ neh, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ, gaˇ teu˗ahˇ mˇ laˇ˗euˬ deuˬ myaˬ laˇ˗awˇ, yaˇ kʼaˬ daˇ gaˇ gʼawˬ myahˇ ni loꞈ˗eu maˬ paˇ loˬ meh. Heu gaˇ haw ngeh Moˇseˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ, zaˬ lahˇ deuˬ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ ngaˇ˗a lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu naˇ aˬ dui dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ mawꞈ naˇ, taˬ aw˗eu jeˬ bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ ‘goˇ dui dui gaˇ jawˇ luꞈ kʼawꞈ’ “nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗eu meh.”—Ja ceuˬ 138:6; 1 Beˬtuˆluˆ 5:5.

15. Mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ, aˬ jeˬ poˆ laˇ paˇ laˇ gaˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ nga?

¹⁵ Poˆ laˇ paˇ laˇ ngeh. Maˬ myahˇ laˇ˗euˬ heu myaˆ kʼoꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu yaw myaˬ tseˇ kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ, za taˬ˗euˬ gaˇ bi poˆ bi paˇ laˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, 2014 kʼoꞈ˗ahˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ gahˬ kaˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ maˬ paˇ bi baw˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ nyaꞈ dzeˇ zaˬ Miˬyehˇ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu  yawˬ jeˬ yawˬ˗euˬ gaˇ ya mˇ paˇ iˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ teu kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ 70 kʼoꞈ dzehˬ iˇ˗euˬ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ jiˇ gaˇ bi naˬ˗awˇ, 80 kʼoꞈ dzehˬ iˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ aˇ muˇ˗ahˇ ja uˇ˗eu aˬ yuiꞈ gʼaˬ maˬ paˇ bi geuꞈ˗euˬ meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, dzeuˇ laꞈ˗euˬ yaw myaˬ kʼoꞈ˗ahˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mˇ luꞈ˗eu mehˇ nm gʼawˬ mya gʼaˬ jiˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ ya geuꞈ iˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ ya ngehˬ gʼeh˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, shaˬ zahˬ nui deuˬ baˬ da neh maˬ ehˇ, gaˇ˗ahˇ neh ya doˆ iˇ˗euˬ deuˬ jiˇ gʼawˬ mya gʼaˬ paˇ jawˇ˗a siˬ.

16. Aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ poˆ laˇ paˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ taˬ aw˗eu nga?

¹⁶ Heu loꞈ˗ehˇ poˆ laˇ paˇ laˇ˗eu jeˬ heu naˇ, mehˇ nmˇ teu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha neh yaw myaˬ kʼoꞈ mˇ laꞈ˗euˬ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ ya byehˇ dzeh˗eu miˇ neh “nui ma cawˆ˗eu” meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ maꞈ maˬ gaˇ laˇ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ a nehˬ˗eu jeˬ heu naˇ, gaˇ hawˇ˗eu aˇ yaˬ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ ma lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 3:23) Aˬ yawꞈ maꞈ taˬ aw˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˬ geu jeˬ˗euˬ gaˇ maˬ kaˬ, ya mˇ daˆ leꞈ luꞈ˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˇ diˇ kʼahˬ lahˇ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, “noeˬ shaˬ noeˬ zahˬ˗eu dawˬ tawˆ luꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ”˗eu meh.—1 Beˬtuˆluˆ 5:6, 7.

17. Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ ni mehˬ nehˬ laꞈ˗eu, aˬ jeˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu nga?

¹⁷ Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ taˬ aw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ ni mehˬ nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a. Aˬ dui taˬ aw˗eu leh jeh naˇ, aˬ cawˬ jiˇ aˬ dui˗euˬ dawˬ peh jawˇ mawꞈ˗eu meh. Taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu uˬ taꞈ, shaˬ zahˬ˗ahˇ laˆ piˇ˗eu jiˇ awˬ dzehˬ laˇ˗awˇ, aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ mˬ taˆ Aˇda Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu meh. Miˬyehˇ ‘huiˬ˗eu goˇ˗eu Miˬyehˇ’ pyeuꞈ kʼawꞈ, nahˬ yu ni taˬ aw˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ miˇ˗a.—Iˇsaˬyaˇ 57:15.