Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 33

“Nawˬ neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ” ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za

“Nawˬ neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ” ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za

“Yawˬ ha˗euˬ gʼawˇ mawˇ gaˇ kawˆ maˬ ehˇ, yawˬ ha mehˬ˗eu tsoˆ˗eu jeˬ gaˇ kawˆ maˬ ehˇ, yaw muiˬ˗ehˇ yahˇ˗awˬ. Gaˇ heu deuˬ˗ahˇ maˬ byehˇ ni mˇ daˆ leꞈ˗awˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, nawˇ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu kʼoeˇ˗aˬ, nawˬ˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, nawˬ neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, ka kʼoꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh.”—1 Tiˆmoˇseˬ 4:16.

Dawˬ caˇ 67 “Mehˬ iˇ tsoˆ iˇ”

Kawˆ shawˆ a

1. Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga?

 Pawˇliˬ b ehˇ˗eu, “Ngaˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ dzaw dahˬ beh laˇ ngeh, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ, ngaˬ nehˬ˗ehˇ miˇ shuiꞈ˗ahˇ bi uˇ laˇ mawꞈ nya. Ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Gʼoeˇ˗eˬ hawˇ˗eu ngaˬ li˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, ngaˬ nehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ bi mˇ laˇ mawꞈ dui dui nya.” Nawˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ mˇ˗eu deuˬ jawˇ meh loˇ? Nawˇ jiˇ ni Pawˇliˬ loꞈ˗ehˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ bi mˇ laˇ mawꞈ˗eu paˬ?

2. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ nga?

2 Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ ha geuꞈ ni maˬ ka tiˇ nya kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ nui ma laˇ gʼoˆ pah laˇ ni caw ba nehˬ nya meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:14, 15) Heu kawˆ˗ahˇ aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya tsaꞈ gaˬ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ ya noeˬ keuˆ nehˬ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ, aˬ dui loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga? lehˇ ja sawˇ ma.

Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya tsaꞈ gaˬ˗eu nga?

3. 2 Beˬtuˆluˆ 3:9-ahˇ haw ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ˗eu nga?

3 Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ laˆ cawˆ ngeh, “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, tsaˬ˗eu nui ma neh leh jeh˗eu deuˬ” tehꞈ˗ehˇ ya buˬ iˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 13:48MS) Aˬ dui yawˬ ha maˬ siˬ nya˗eu deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ hawˇ˗eu gʼaˬ gʼawˬ mya ni zmˬ˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗eu miˇ neh, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ laˇ ni caw ba nehˬ mawꞈ˗eu ma. Yeˬhawˇbaˬ “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi luˬ maˬ bi seˇ˗iˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, dawˬ tawˆ luꞈ iˬ baˇ bi noeˬ poˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ oˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh.”—2 Beˬtuˆluˆ 3:9-ahˇ gui.

4. Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ˗eu nga?

4 Aˬ dui ka kʼoꞈ˗eu jeˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ ngeh, ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ lehˇ baw˗eu meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ myah myah naˇ aˬ dui yawˬ ha maˬ siˬ nya˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh, yahˇ yahˇ˗ehˇ ngehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngehˬ˗aˬ, tiˬ poˆ na do do˗ehˇ maˬ yahˇ ni ngehˬ˗eu meh.

5. Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngeh, aˬ jeˬ˗ahˇ ya noeˬ taˬ˗eu nga?

5 Aˬ dui gaˇ hu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ dahˬ beh˗euˬ aˇ yamˬ˗ahˇ haw kʼoꞈ gʼeh ngeh, gʼawˬ mya gʼaˬ toˆ˗ehˇ maˬ ngehˬ˗euˬ nmˇ˗aˬ gʼaˬ miˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ, “Naw maꞈ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ deuˬ˗aˬ, aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ laˆ saˆ˗awˇ, aˬ cawˬ naˇ haˬ mawꞈ˗eu dawˬ deuˬ bi pyeuꞈ˗awˬ. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ dawˬ yaw muiˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya ngehˬ cawˬ kʼoꞈ nehˬ˗eu gaˇ kawˆ siˬ nya˗eu tsaˬ meh” lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Gawˇlawˇsehˇ 4:5, 6) Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngeh, nui noeˬ nui duˇ heu˗ahˇ noeˬ taˬ naˇ yaw muiˬ meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui ngehˬ gaˇ naˇ haˬ jeˬ maˬ naˇ haˬ ni nui ma pehˇ nya˗eu meh.

Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nya˗eu nga?

Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ caw ba nya˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ˗eu jeˬ heu hawˇ˗eu aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu heu meh (Aˇ deuˆ 6-8-ahˇ haw) d

6-7. Aˬ dui Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu nymˇ dahˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ ya noeˬ keuˆ nehˬ nga lehˇ yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

6 Aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ. Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Pawˇliˬ ehˇ˗eu, “Ngaˇ dahˬ beh ngeh ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ tehꞈ˗ehˇ ja˗euˬ ma.” Gʼoeˇ˗eˬ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ˗ahˇ ui cuiˆ na maˬ ngeuˇ naˇ maˬ siˬ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ miˬ zaˬ ngehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ maˬ gʼoˆ shaw nya˗a. Aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ tehꞈ˗ehˇ byah nga lehˇ noeˬ˗awˇ, bi sheuˬ bahˬ taˬ˗euˬ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ muˇ nehˬ˗ehˇ gm leˇ gaˇ guˆ˗eu meh.

7 Pawˇliˬ aˬ yawꞈ yaw beh tiˬ poˆ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ uˬ ciˬ uˬ taw paw maˬ ehˇ, koꞈ nah jawˇ nah˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ yamˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ zmˬ dzeuˇ nyaˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗awˇ tsaꞈ gaˬ iˇ˗eu uˬ taꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ cawˬ cawˬ taꞈ iˇ˗eu meh. Pawˇliˬ “Tiˬ poˆ na ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ iˇ kahˇ gʼoꞈ laˇ ngeh tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ˗eu miˇ neh, nymˇ gawˬ gawˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ zaˬ hawˇ˗eu miˬ zaˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ ma zaˬ aˬ suˇ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ aˬ gaˇ iˇ˗euˬ lehˇ maˬ siˬ nya˗eu uˬ taꞈ, miˬ zaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ naˆ maˬ tseˇ cawˬ deuˬ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Teu miˇ neh Gʼoeˇ˗eˬ aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ gʼawˬ˗eu lehˇ lmˬ˗eu meh. Nawˇ shaˇ noeˬ ngeh, Pawˇliˬ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

8. 1 Beˬtuˆluˆ 3:1, 2-ahˇ haw ngeh, aˬ dui˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ haw˗eu nga?

8 Nawˇ yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ gaˇ bi mawˇ. Aˬ myah myah naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ, aˬ dui ngehˬ gaˇ naˆ maˬ tseˇ gaˇ haw˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:1, 2-ahˇ gui.) Aˇ nah naˇ, Pawˇliˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ gʼoˆ shaw˗awˇ ehˇ˗eu, “Maˇ diˇ naˇ ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ nga nyaꞈ ma zaˬ˗ahˇ gaˬ meh lehˇ ngaˇ siˬ nya ma. Aˬ yawꞈ ngaˬ nehˬ˗ehˇ maˬ gʼawˬ mawꞈ˗a. Ngaˬ nehˬ˗ehˇ gʼawˬ ma lehˇ lmˬ laˇ ngeh tiˬ jawˇ, ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh miˬ sawˇ yo zaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, mehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya mˇ caw nga lehˇ noeˬ laˇ nyaˬ. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, ngaˇ mehˬ boeˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ mehˬ˗eu loˬ nga.” Pawˇliˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ nehˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngehˬ ni nui jeˬ jiˇ ngehˬ laˇ˗awˇ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ jiˇ miˬ zaˬ gʼaˬ nui ma je lawˆ ni gʼeh laˇ˗euˬ uˬ taꞈ, zaˬ gʼaˬ jiˇ ehˇ dawˬ naˇ haˬ laˇ˗euˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (Dawˬdaˬ 31:18, 27, 28) Gʼoeˇ˗eˬ Jaˇliꞈ aˬ yawꞈ pehˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ muiˬ gaˇ ya mawˇ ngeh, Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ shaˇ noeˬ laˇ˗awˇ nui ma ahˇ laˇ˗euˬ meh.—1 Gawˇliˬtu 7:12-14, 16.

9. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ ya caw ba daˆ leꞈ˗eu nga?

9 Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ leh jeh˗awˇ caw ba daˆ leꞈ. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh meh. Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ dehꞈ˗eu jeˬ bi za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ kawˬ˗aˬ “maˬ tsehˆ leˇ ni” biꞈ˗eu meh. (Yeˬlaˬmiˇ 44:4) Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ caw ba daˆ leꞈ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ neh mehˬ nehˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, ka kʼoꞈ˗eu miˇ neh meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 4:16) Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ bi siˬ nya mawꞈ˗eu ma. Myahˇ laˇ ngeh, Pawˇliˬ neh ngehˬ˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ, aˬ yawꞈ nymˇ jiˇ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ Pawˇliˬ aˬ yawꞈ kʼaˬ dzeˇ zaˬ nehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ ya mˇ˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh. Nymˬ˗mˇ nyiˬ gʼaˬ luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗awˇ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ jiˇ geuꞈ luꞈ meh.

10. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni ya taˬ˗eu nga?

10 Nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ ma˗ahˇ cah laˇ ngeh, yawˬ ha hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ beˬ paˇ˗euˬ ma. Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ laꞈ daˬ˗eu yaw shaˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ mawˇ dahˬ beh˗eu jeˬ˗aˬ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ zahˇ paw˗euˬ bawˬ˗iˬ deuˬ maˬ gm leˇ˗eu, sahˬ paˬ sahˬ ma˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ paˇ kaꞈ gʼa˗euˬ miˇ neh meh. Dahˬ beh ngeh, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na nui ma pehˇ dui dui˗eu meh. (Maꞈtehˬ 10:35, 36) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˬ ya noeˬ jiˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ nui jah˗ahˇ siˬ nya laˇ ni maˬ paˇ caw ba nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu maˬ geuˇ nga lehˇ daˇ nehˬ dzeuˇ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Daˇ˗eu heu, aˬ dui˗euˬ gaˇ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ kawˆ Yeˬsuˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ a nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 5:22) Aˬ dui nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ha geuꞈ laˇ nya meh.—“ Aˬ dui˗euˬ gʼoeˇsaiˇ˗ahˇ neh jiˇ mehˬ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.

11-13. Aˬ dui Ehˇliˬ˗suiꞈ neh aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

11 Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mˇ muiˬ nehˬ kʼawꞈ ziꞈ dah ni gʼeh. (Dawˬdaˬ 15:2) Ehˇliˬ˗suiꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ yawꞈ aˬ da aˬ ma deuˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ kaˬ iˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya dzaw˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ jah˗eu uˬ taꞈ, miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ nui ma ahˇ˗eu meh. Ehˇliˬ˗suiꞈ aˬ yawꞈ neh Jaˇliꞈ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ, aˬ da aˬ ma˗ahˇ kawˇ ma˗ehˇ ya ehˇ nehˬ nga lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Nawˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ nawˬ neh jah paˇ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu zahˇ paw˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ deuˬ dzawˇ nehˬ˗eu nyi naˬ nyi naˬ˗ehˇ jawˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˇ nah hawˇ˗eu ya siˬ nya ngeh tsawˬ guˆ˗iˇ˗eu meh.” Ehˇliˬ˗suiꞈ aˬ da aˬ ma ya leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nui gaˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗awˇ, aˬ da aˬ ma jawˇ gaˇ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Jaˇliꞈ aˬ jeˬ jeˇ lehˇ ehˇ˗eu nga, aˬ da aˬ ma aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya lehˇ sahˬ boꞈ boꞈ gʼeh˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 13:1-13) Kʼoeˇ naˇ, Ehˇliˬ˗suiꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ cu nehˬ laꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a lehˇ laꞈ sawˬ sha gʼeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ iˇ kahˇ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ ngeh kʼawꞈ, aˬ ma˗ahˇ iˇ kahˇ˗euˬ gaˇ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ mˇ caw nehˬ˗euˬ meh. Dahˬ beh ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma nui jah yaw shuiꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ ja gaˇ maˬ ya leˇ˗a.

12 Ehˇliˬ˗suiꞈ iˇ kahˇ˗ahˇ aˬ da aˬ ma nehˬ˗ehˇ jawˇ ngeh, Jaˇliꞈ yawˬ nah na luꞈ gui˗eu meh. Ehˇliˬ˗suiꞈ ehˇ˗eu “Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, ngaˬ ma˗ahˇ Jaˇliꞈ ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga lehˇ mawˇ leˇ˗eu meh.” Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ˗ahˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ bi paˇ iˇ˗euˬ aˬ jeˬ nga lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu miˇ meh maˬ ehˇ, Jaˇliꞈ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ nyehꞈ bahˬ mawꞈ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ dzaw˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Ehˇliˬ˗suiꞈ ehˇ˗eu “Ngaˇ, ngaˬ da˗ahˇ Jaˇliꞈ tiˬ dmˬ biꞈ nehˬ˗awˇ, sahˬ boꞈ jiˇ boꞈ˗awˇ dawˆ tehˬ nehˬ˗euˬ ma.” Aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da Jaˇliꞈ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ nyehꞈ bahˬ nya˗euˬ uˬ taꞈ, Jaˇliꞈ˗ahˇ jiˇ paˇ ya leˇ˗eu meh.

13 Aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya daˬ kʼawꞈ, ziꞈ dah ni ya gʼeh˗awˇ ya mˇ muiˬ daˆ leꞈ meh. (1 Gawˇliˬtu 4:12) Yaw jeˬ ma jeˬ, Ehˇliˬ˗suiꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma laˆ tsoeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Ngaˇ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh, ngaˬ ma ngaˬ˗ahˇ naˬ lehˬ lehˬ˗eu zaˬ pyeuꞈ nga” lehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? “Ngaˇ nui jah gaˇ kawˆ maˬ paˇ ja ni byehˇ ngeh to˗aˬ, yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ miˇ neh Saˇ kiˇ geuꞈ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu, tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ paˇ noeˬ paˇ˗eu gaˇ kawˆ dzawˇ nehˬ˗euˬ ma. Ngaˇ ngaˬ ma˗ahˇ yaw beh loꞈ˗ehˇ gaˬ luꞈ ma siˬ lehˇ bi siˬ˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ, nyiˬ gʼaˬ luꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ngoeˇ˗awˇ, jiˇ naˇ ngaˬ ma˗ahˇ gʼawˬ nyoeˇ yaw kuiˇ kuiˇ lehˇ jahˇ˗awˇ bi dzaˬ˗euˬ ma. Teu gaˇ neh naˇ, ngaˬ ma jiˇ Jaˇliꞈ ngaˬ˗ahˇ maˇ diˇ muiˬ daˆ laˇ ni caw ba nehˬ ngaˇ lehˇ ha geuꞈ laˇ˗euˬ meh.”

14. Aˬ dui˗ahˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ ka tiˇ laˇ ngeh, aˬ jeˬ miˇ neh ziꞈ dah ni ya gʼeh˗eu nga?

14 Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ ya zmˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Ehˇliˬ˗suiꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma neh poˆ nehˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ mˇ ni huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh jiˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma paˇ ngoeˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Ehˇliˬ˗suiꞈ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ, ehˇ˗eu “Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ nawˬ˗ahˇ ka tiˇ laˇ ngeh, nawˇ mˇ caw naˇ aˬ yawꞈ maꞈ nui jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ ka tiˇ laˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nawˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗awˇ muiˬ˗eu jeˬ mˇ daˆ leꞈ naˇ, nawˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na ha geuꞈ laˇ nya˗eu meh.” Heu naˇ Ehˇliˬ˗suiꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ meh. Nymˬ˗mˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ laˇ˗awˇ, aˬ da gʼaˬ naˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ jiˇ pyeuꞈ meh.

Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga?

Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, aˬ dui˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga? (Aˇ deuˆ 15-16-ahˇ haw) e

15. Maꞈtehˬ 5:14-16 hawˇ˗eu 1 Beˬtuˆluˆ 2:12-ahˇ neh, mehˇ nmˇ deuˬ neh mˇ˗euˬ “yaw muiˬ jeˬ” nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

15 Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ sheuˬ laꞈ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ neh “yaw muiˬ jeˬ” bi mˇ˗eu heu meh. (Maꞈtehˬ 5:14-16; 1 Beˬtuˆluˆ 2:12-ahˇ gui.) Nawˬ˗euˬ nymˇ dahˬ Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ yawꞈ nawˬ˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ mawˇ haw meh loˇ? Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Pawˇliˬ kʼoeˇ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ bi siˬ nya laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ iˇ kahˇ kuˇ laꞈ˗eu meh. Gʼoeˇ˗eˬ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ ngeh yamˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Mehˇ nmˇ teu gʼaˬ gaˇ shaˇ naˬ˗awˇ, ngaˬ nehˬ˗ehˇ baw duiˇ haw laˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh, ngaˇ aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ aˬ cawˬ loꞈ˗ehˇ tehꞈ ngaˇ˗a lehˇ ya siˬ˗euˬ ma.”

16. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ bawˬ dzaˬ gaˇ ya kuˇ gʼeh˗eu nga?

16 Muiˬ dui dui˗eu dzaˇ˗iˬ tiˬ jeˬ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ sheuˬ˗awˇ bawˬ dzaˬ laˇ˗eu heu meh. (1 Gawˇliˬtu 14:24, 25) Gʼoeˇ˗eˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ laˇ dahˬ beh˗euˬ poˆ naˇ, Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ jahˇ ngeh meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, mehˬ bawˬ heu gaˇ mˇ gʼaˬ jiˇ ngeh jahˇ˗eu uˬ taꞈ, aˇ yamˬ yaw nymˇ nymˇ lehˇ jahˇ˗eu miˇ neh meh. Gʼoeˇ˗eˬ ehˇ˗eu “Ngaˬ˗ahˇ dawˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ aˬ jeˬ mehˬ˗eu lehˇ nmˇ maˬ siˬ laˇ nya. Ehˇ kʼawꞈ ngaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw laˇ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, teu gaˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ aˬ laꞈ tsaꞈ laˇ˗awˇ, dawˬ cawˬ puˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni ngehˬ gʼeh˗eu maˬ siˬ.” Teu muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nyiˬ nyaꞈ dzeˇ zaˬ ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ hawˇ˗eu ngaˬ li˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, ngehˬ gʼeh dui dui˗eu meh. Gʼoeˇ˗eˬ miˬ zaˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ mehˇ nmˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ teu gʼaˬ˗ahˇ kuˇ˗awˇ Jaˇliꞈ bi mehˬ laˇ˗euˬ meh.

17. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh yawˬ ha˗ahˇ maˬ ya toˇ˗eu nga, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ nui ma maˬ ya jiˇ laˇ˗eu nga?

17 Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ bi mˇ laˇ mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui aˇ naˆ ni leh jeh kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ Saˇ kiˇ maˬ pyeuꞈ laˇ naˇ, aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ toˇ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ dui jah˗eu jeˬ˗ehˇ jah laˇ ni maˬ ka tiˇ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ cehˇ gaˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mawˇ leˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ ahˇ leˇ ni ngehˬ luꞈ˗uˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma jiˇ laˇ˗eu taˬ tehˬ. (Gʼaˬkʼehˇ 20:20) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ neh leh jeh˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗awˇ, nawˬ neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ jiˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za˗eu yaw duˬ baw meh.

Dawˬ caˇ 57 Tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ

a Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ mawꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu laˬ, maˬ mˇ˗eu laˬ lehˇ yawˬ ha naꞈ˗i ya noeˬ tsehˆ˗eu meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ, aˬ dui neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga lehˇ ja sawˇ ma.

b Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ tiˬ myahˇ na laˆ paˇ taˬ. Heu kawˆ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, yuiꞈ nyiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ zmˬ nya meh.

c Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da˗ahˇ lawˬ liˬ laˆ saˆ gaˇ caw ba jawˬ˗ehˇ, yehꞈ laˇ˗euˬ miˇ neh jw.org® laꞈ kʼoeˇ˗euˬ biˬdiˬoˬ bi haw luꞈ.

d Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ, teu ngeh nah gaˇ aˇ naˆ ni suˬ saˬ˗eu gaˇ kawˆ ja nehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ luꞈ. Kʼoeˇ gaˇ neh naˇ, miˬ zaˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ nehˬ˗ehˇ mui niˇ gʼa luꞈ.

e Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ zaˬ gʼaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ iˇ kahˇ˗ahˇ kuˇ laꞈ. Mehˇ nmˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ nehˬ˗ehˇ siˬ nya mawꞈ. Aˇ nah naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ miˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ laˇ.