1. Paˇshaˇ sahˬ paˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ mawꞈ˗eu deuˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

 Nawˇ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ 2,500 kʼoꞈ˗ahˇ Paˇshaˇ miˇ kʼahˬ˗ahˇ dehꞈ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Nawˇ sahˬ paˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ jeˬ paˬ ngehˬ cawˬ mawꞈ˗eu miˇ neh, Suˇsaˬ meuˬ˗ahˇ iˇ˗euˬ lehˇ ehˇ˗awˬ. Ehˇ kʼawꞈ, nawˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ maˬ ngehˬ cawˬ mi naˆ˗ehˇ aˬ kawˬ˗aˬ jeˬ hu ya shaˇ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ naˇ ya shiˇ laˇ nya˗eu meh.—Iˇsaˬtaˆ 4:11.

2. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh mawꞈ˗eu nga?

² Yeˬhawˇbaˬ Paˇshaˇ sahˬ paˬ˗ahˇ maˬ duˇ˗eu miˇ neh, aˬ dui guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ naˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu sahˬ paˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ naˆ maˬ tseˇ huiˬ dzehˬ mahˇ dzehˬ kʼawꞈ, aˬ dui aˬ myah luꞈ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ guˆ guˆ tsi tsi˗ehˇ maˬ gʼeh ni bi ngehˬ cawˬ mawꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗awˇ Baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, Dawˬ tawˆ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ dui˗ahˇ lmˇ boˬ ni yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ bi gʼeh laˇ˗eu “Aˬda” lehˇ bi kuˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 6:9) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ toˆ˗ehˇ bi haw mawꞈ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui miˇ˗a.

3. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “Aˬda” lehˇ kuˇ nya˗eu nga? Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

³ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “Aˬda” lehˇ kuˇ˗eu heu naˇ tsaˬ leˇ dui dui˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ Dehꞈ ziˇ˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh. (Ja ceuˬ 36:9) Aˬ yawꞈ aˬ dui˗euˬ Aˬda pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ ya naˇ haˬ meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ mˇ caw ngeh jawˇ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya jeˬ za˗eu meh. (Heˬbyehˇ 12:9) Guiˬ lahˬ teu deuˬ naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ hawˇ˗eu mˬ taˆ aˬ myah luꞈ dehꞈ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, nymˬ˗mˇ iˬ nah za luꞈ˗eu guiˬ lahˬ deuˬ jiˇ ni pyeuꞈ meh. Heu kawˆ˗ahˇ nymˬ˗mˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu Aˬda pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi mawˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗awˇ, mehˬ hu paw aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh˗a lehˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh jah nya˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ ja sawˇ ma. Ehˇ kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ aˬ dui mˬ taˆ Aˬda aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ dui dui  meh lehˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga lehˇ jeˬ hu haw ma.

4. Tiˬ gʼaˬ na Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ Aˬda tiˬ gʼaˬ lehˇ noeˬ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ, aˬ jeˬ miˇ neh noeˬ˗eu nga?

⁴ Nawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ Aˬda tiˬ gʼaˬ lehˇ noeˬ˗eu yaw shaˬ miˇ˗a loˇ? Tiˬ gʼaˬ na Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ haw ngeh, teˬ dui nyiˇ dui dui nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ ngaˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ meh laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu mˬ taˆ Aˬda Miˬyehˇ, aˬ dui˗ahˇ toˆ˗ehˇ maˬ bi noeˬ mawꞈ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ dehꞈ ziˇ biꞈ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ bi cawˬ mawꞈ˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Aˬteˬ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ ehˇ nehˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ “aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗a” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 17:24-29) Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu aˬ da˗ahˇ lawˬ ka ni ngehˬ cawˬ˗eu zaˬ tiˬ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ bi ngehˬ cawˬ mawꞈ˗eu meh.

5. Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

⁵ Dzaˇ˗iˇ tiˬ deuˬ na naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ aˬ da da maˇ˗euˬ nui gaˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ za haw˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ za haw˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ Aˬda tiˬ gʼaˬ lehˇ noeˬ˗eu yaw shaˬ meh. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ da ziˇ dui dui˗awˇ ngaˬ˗ahˇ dehˬ coeˇ˗eu lehˇ meh. Teu miˇ neh, ngaˇ Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh laˇ ngeh, mˬ taˆ Aˬda nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ leˇ˗eu shaˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ngeh˗aˬ, yawˬ jeˬ na luꞈ paˇ˗iˇ jiˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ jiˇ toˆ˗ehˇ gʼeh miˇ˗a loˇ? Toˆ˗ehˇ naˇ, nawˇ jiˇ tiˬ nah Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nawˬ˗euˬ muiˬ dui dui˗eu Aˬda lehˇ noeˬ nya laˇ meh lehˇ jah ziꞈ luꞈ˗uˇ.

6. Maꞈtehˬ 11:27-ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Aˬda tiˬ gʼaˬ lehˇ noeˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

⁶ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Aˬda tiˬ gʼaˬ lehˇ noeˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ neh ngehˬ˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ heu meh. (Maꞈtehˬ 11:27-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ “Ngaˬ˗ahˇ kʼaˇ ya mawˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗aˬ, Aˬda˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ gaˇ duˇ meh” lehˇ ehˇ nya gaˇ keuˆ ni, aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ tiˬ jeˬ ehˇ kʼaˇ maˬ za ni dzaw geuꞈ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 14:9) Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ Aˬda lehˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ngehˬ keuˆ˗awˇ, Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ oeˬ dmˬ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ, “Aˬda” lehˇ aˇ yaˇ poˆ dzehˬ ni kuˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ toˆ˗ehˇ kuˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu Aˬda pyeuꞈ meh lehˇ bi siˬ mawꞈ˗eu miˇ neh meh.—Yoˇhaˬ 17:25, 26.

7. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh Yeˬsuˇ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

⁷ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ luꞈ˗uˇ. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ naˇ haˬ˗eu uˬ taꞈ, naˇ haˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu dawˬ kʼoꞈ jiˇ biꞈ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 11:41, 42) Yeˬsuˇ aˬ jeˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ gaˬ˗awˇ caw ba meh lehˇ siˬ nya˗eu meh.—Luˇkaꞈ 22:42, 43.

8. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ loˬ˗eu aˬ geu jeˬ biꞈ˗euˬ nga?

⁸ Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ Dehꞈ ziˇ˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ yaw dehꞈ dehꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ Biꞈ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, “Ngaˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ baˬ da neh dehꞈ luꞈ˗eu ma” lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 6:57) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼawˇ mawˇ hawˇ˗eu nui jah paw loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ laꞈ meh lehˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ nui ma taˬ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 4:4.

9. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁹ Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ Aˬda ngaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ caw ba meh lehˇ nui kʼaˬ tsmˬ ni jahˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 26:53; Yoˇhaˬ 8:16) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ shaˬ zahˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ laˆ piˇ nehˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ kamˬ coeˇ oˇ coeˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ yawˬ jeˬ na luꞈ, tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ jaˆ˗eu tehꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh.  (Heˬbyehˇ 12:2) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ ngehˬ gaˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ, loˬ˗eu jeˬ biꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ dzaw nehˬ˗awˇ caw ba nehˬ˗eu heu naˇ, gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Yoˇhaˬ 5:20; 8:28) Nymˬ˗mˇ aˬ dui mˬ taˆ Aˬda aˬ dui˗ahˇ jiˇ teu gaˇ duˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nga lehˇ haw ma.

10. Ja ceuˬ 66:19, 20-ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi siˬ˗eu nga?

¹⁰ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ. (Ja ceuˬ 66:19, 20-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ tiˬ nah guiˬ lahˬ aˇ myaˆ poˆ shaˇ nya˗awˇ, aˇ mah ni ya mahˇ˗eu, aˬ jeˬ gaˇ kawˆ ya shaˇ˗eu lehˇ maˬ laˆ baw taˬ˗aˬ. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ bi shaˇ mawꞈ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:17) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh, aˬ geu gaˇ maˬ kaˬ guiˬ lahˬ shaˇ nya meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui shaˇ gaˇ naˇ haˬ˗eu maˬ dah gaˇ keuˆ ni maˬ gʼeh haw˗aˬ. Aˬ yawꞈ aˬ myah luꞈ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ gaˬ laˇ˗eu meh. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ ‘Ngaˬ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ haˬ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ngaˇ gaˬ˗eu ma’ lehˇ ehˇ˗eu meh.—Ja ceuˬ 116:1.

11. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga?

¹¹ Mˬ taˆ Aˬda aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, dawˬ kʼoꞈ jiˇ biꞈ˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ ‘Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ dui shaˇ naˇ, aˬ dui kʼaˇ shaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ naˇ haˬ nehˬ laꞈ tehꞈ˗a’ lehˇ kamˬ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 5:14, 15) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ, aˬ dui neh noeˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ ni kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, tiˬ poˆ na shaˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ biꞈ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ bi dawˬ mawꞈ˗eu meh.—2 Gawˇliˬtu 12:7-9.

12-13. Mˬ taˆ Aˬda aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ lehˇ biꞈ˗eu nga?

¹² Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui loˬ˗eu jeˬ biꞈ. Aˬ yawꞈ nymˇ sahˇ aˬ da yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ bi mˇ cu mawꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 5:8) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu jeˬ jaˆ ni ngehˬ gʼeh nehˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ, dm gʼaˬ dm lmˇ, jawˇ duˬ jawˇ zaˇ, gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ maˬ bi kʼahˬ lahˇ mawꞈ˗a. (Maꞈtehˬ 6:32, 33; 7:11) Yeˬhawˇbaˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu aˬ da loꞈ˗ehˇ, mehˬ hu paw aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ni lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ meh.

¹³ Aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ nui jah paw loˬ˗eu jeˬ lehˬ hmˬ nehˬ laꞈ˗eu heu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu maˇ maˇ ni gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ dehꞈ le˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, mehˬ hu paw˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ neh pah mehˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh laˇ ngeh neh, aˬ dui˗ahˇ aˬ da aˬ ma deuˬ neh maˬ ehˇ, nui deuˬ neh maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ bi mehˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ maˬ ehˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ maˬ ehˇ, aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ nymˇ jiˇ tiˬ jiˇ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu Ka li zaˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ya dzaw˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, nui jeˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ mehˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu Aˬda pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu meh.—Ja ceuˬ 32:8.

14. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh dzaw˗eu nga? Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw nehˬ˗eu nga?

¹⁴ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ dzaw nehˬ. Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ duˇ˗a. Teu miˇ neh gaˬ˗eu Aˬda aˬ dui˗ahˇ dzaw ngeh, loˬ naˇ aˬ dui˗ahˇ mehˬ paˇ tsoˆ paˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ gaˬ˗eu gʼaˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ mehˬ paˇ tsoˆ paˇ nehˬ” meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 12:6, 7) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ mehˬ paˇ tsoˆ paˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui neh Jaˇliꞈ˗ahˇ ya gui mawˇ˗euˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ neh maˬ ehˇ, mehˬ bawˬ˗ahˇ neh ya gaˬ˗euˬ tiˬ jeˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, aˬ dui˗ahˇ laˆ paˇ nehˬ˗eu meh. Tiˬ poˆ na naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ neh jiˇ mehˬ paˇ tsoˆ  paˇ nehˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ geu jeˬ lehˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ kʼawꞈ, teu naˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh mˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Yeˬlaˬmiˇ 30:11.

15. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ˗eu nga?

¹⁵ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui shaˬ zahˬ tahˬ puˬ ngeh caw ba nehˬ. Zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu aˬ da tiˬ gʼaˬ zaˬ shaˬ ngeh caw ba nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, mˬ taˆ Aˬda jiˇ aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh caw ba nehˬ˗eu meh. Miˬyehˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ piˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 11:13) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ aˬ dui noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ ngeh jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ muiˬ dui dui˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ biꞈ˗euˬ meh. Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu naˇ, shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ kamˬ coeˇ oˇ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ geu jeˬ lehˇ gʼeh˗eu yaw doeˇ keuˆ le kʼawꞈ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu Aˬda gaˇ kawˆ teu deuˬ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ pyeuꞈ laˇ haw˗euˬ loꞈ˗ehˇ laˆ byoˆ jiˇ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ heu tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ jaˆ˗eu tehꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ naˇ aˬ myah luꞈ ziꞈ gʼeh meh.—2 Gawˇliˬtu 4:16-18.

16. Aˬdaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu Aˬda ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ˗eu miˇ neh, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

¹⁶ Yeˬhawˇbaˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ pyeuꞈ beh beh laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ nyehꞈ tehˬ gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ gaˬ ngaˇ lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ laˇ˗eu meh. Aˬdaˬ mˬ taˆ Aˬda˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ hawˇ˗eu oeˬ paˬ oeˬ ma deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ paˇ ya jawˇ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 5:12; 7:14) Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ jeˬ paˬ jahˇ˗euˬ meh.

17. Aˬdaˬ puiˬ gʼaˬ˗euˬ tiˬ dehˬ, Yeˬhawˇbaˬ taˆ lehˇ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga?

¹⁷ Yeˬhawˇbaˬ Aˬdaˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma deuˬ˗ahˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni toˆ˗ehˇ maˬ byehˇ dzeh nehˬ˗aˬ. Aˬdaˬ puiˬ gʼaˬ˗euˬ tiˬ dehˬ, Yeˬhawˇbaˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ paˇ ya gʼoꞈ uˇ laˇ meh lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:15; Loˇmaˆ 8:20, 21) Yeˬhawˇbaˬ  saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ gaˬ dui dui˗eu Zaˬmaˇ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ bi shiˇ dah le˗euˬ meh. Heu gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.—Yoˇhaˬ 3:16.

18. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ bi pyeuꞈ mawꞈ meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ jah ziꞈ nya nga?

¹⁸ Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ bi jawˇ mawꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ kʼaˆ behˆ pyeuꞈ nya lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ noeˬ haw˗aˬ. Aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma laˆ cawˆ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, paˇ byehˇ dzeh nehˬ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ nui ma maˬ jiˇ laˇ˗a, tiˬ nah aˬ dui gʼoꞈ laˇ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ byoˆ˗iˇ˗euˬ aˬ li tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu Aˬda pyeuꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 15:11-32) Yaw jeˬ ma jeˬ heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ da heu gʼaˬ, tiˬ nah aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li gʼoꞈ laˇ meh lehˇ noeˬ tmˬ˗awˇ, aˬ li gʼoꞈ laˇ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ ha kʼoꞈ˗euˬ meh. Dzeuˇ yaꞈ ngeh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu Aˬda nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ha kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya meh.

19. Yeˬhawˇbaˬ Aˬdaˬ neh laˆ cawˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ laˆ muiˬ˗eu nga?

¹⁹ Mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ, Aˬdaˬ neh laˆ cawˆ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ laˆ muiˬ kʼoꞈ nehˬ jiˇ˗eu meh. Aˬdaˬ puiˬ gʼaˬ˗euˬ nehˬ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh 144,000 gʼaˬ˗ahˇ tseˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ mˬ taˆ piˇ ma hawˇ˗eu sahˬ paˬ geuꞈ˗awˇ bi uˆ lahˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Miˇ shuiꞈ˗ahˇ Yeˬsuˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ, ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Lawˬ haw˗eu aˇ saˬ saˬ˗eu poˆ˗ahˇ dzeuˇ˗iˇ nya˗euˬ deuˬ ngeh, Miˬyehˇ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗awˇ, teu ngeh miˇ tsaˬ˗ahˇ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ tehꞈ˗ehˇ jawˇ gaˇ Miˬyehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh. Teu naˇ aˇ naˆ ni muiˬ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ nga.

20. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi mawˇ˗eu nga? Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

²⁰ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ bi mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ geuꞈ mawꞈ˗eu Aˬda pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ laꞈ˗eu uˬ taꞈ, shiˬ shaˬ jiˇ hawˇ˗eu nui jah paw loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ dzaw nehˬ˗awˇ, ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu uˬ taꞈ, mehˬ hu paw jiˇ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya jeˬ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Mˬ taˆ Aˬda aˬ dui˗ahˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu teu naˇ, aˇ naˆ ni lmˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga! Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ pyeuꞈ˗eu aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ kʼoꞈ nya nga lehˇ ja sawˇ ma.