1. Pawˇluˆ Heˬbyehˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ, aˬ jeˬ miˇ neh tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ “gʼaˬ biꞈ tehˇ tehˬ kaˇ˗euˇ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ nga?

 A.D. 100 kʼoꞈ heu kaˬ˗ahˇ Pawˇluˆ Heˬbyehˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ, “Aˬ cawˬ˗ahˇ gʼoeˇ nya gaˬ nya˗awˇ yaw muiˬ jeˬ mˇ nya ni, aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ kʼahˇ kʼoꞈ˗awˇ ngehˬ gʼeh kaˇ˗euˇ. Aˬ cawˬ loꞈ˗ehˇ maˬ gʼeh ni, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tahˬ dzoeˇ˗awˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu gaˇ heu hmˬ maˬ byehˇ ni mˇ daˆ leꞈ kaˇ˗euˇ. Sahˬpaˬ Miˬyehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ le˗eu aˇ nah dawˬ peh peh le˗euˬ naw maꞈ siˬ luꞈ mawˇ luꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ tehˇ tehꞈ kaˇ˗euˇ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 10:24, 25) Teu ngeh mehˇ nmˇ deuˬ, Pawˇluˆ aˬ jeˬ miˇ neh tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ tehˇ tehˬ kaˇ˗euˇ lehˇ ehˇ˗eu nga lehˇ noeˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ 5 kʼoꞈ maˬ byah laˇ mi na˗ehˇ ya siˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu aˇ nah peh le shaw ngaˇ lehˇ ya mawˇ˗euˬ uˬ taꞈ, Yeˬsuˇ neh Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ neh cehˆ doˆ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ya mˇ caw nga lehˇ jiˇ ya siˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 21:20-22; Gʼaˬkʼehˇ 2:19, 20) Ehˇ loꞈ˗ehˇ A.D. 70 kʼoꞈ byah laˇ ngeh, Loˇmaˆ guiˇ maꞈ Yeˬluˇsaˬlehˬ  meuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah maˇ diˇ keuˆ le˗euˬ meh.

2. Nymˬ˗mˇ iˬ nah ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh gʼaˬ biꞈ˗eu ya leh jeh˗eu nga?

² Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui kʼawꞈ teu loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ ma. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗euˬ aˇ nah˗aˬ, guˆ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ” keuˆ le˗eu peh laˇ taˬ˗euˬ meh. (Yawˇlaˆ 2:11) Kʼoeˇ naˇ, “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ aˇ nah nah huiˬ, yaw kawˇ kawˇ˗ehˇ keuˆ le luꞈ meh” lehˇ Zeˬpaˬniˇ neh ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ heu, nymˬ˗mˇ aˬ dui˗euˬ saˇ ka˗ahˇ keuˆ ni zm nya˗eu meh. (Zeˬpaˬniˇ 1:14) Teu miˇ neh, aˬ dui “aˬ cawˬ˗ahˇ gʼoeˇ nya gaˬ nya˗awˇ yaw muiˬ jeˬ mˇ nya ni, aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ kʼahˇ kʼoꞈ˗awˇ ngehˬ gʼeh”˗eu loˬ meh. (Heˬbyehˇ 10:24) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ gʼaˬ baˬ ngeh gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma ya ahˇ˗eu meh.

3. Pawˇluˆ gʼaˬ biꞈ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)

³ “Kʼahˬ lahˇ˗eu nui ma yawˬ ha˗ahˇ kʼehˬ˗awˇ, dawˬ muiˬ tmˇ gaˇ nui saˇ caw˗eu meh.” (Dawˬdaˬ 12:25) Tiˬ poˆ na, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu meh. Pawˇluˆ neh ngehˬ˗euˬ gaˇ haw ngeh, aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu deuˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Pawˇluˆ Loˇmaˆ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ “ Naw maꞈ˗ahˇ ngaˇ mawˇ mawꞈ dui dui nya. Saꞈ laˇ paw˗euˬ guiˬ lahˬ biꞈ taꞈ yuˇ taꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ, naw maꞈ gʼaˬ ahˇ dzehˬ laˇ ni mˇ mawꞈ dui dui nya. Ngaˇ ehˇ mawꞈ˗eu˗aˬ, ngaˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ baˬ da neh naw maꞈ gʼaˬ ahˇ dzehˬ laˇ˗eu uˬ taꞈ, naw maꞈ˗euˬ jah˗eu jeˬ baˬ da neh ngaˇ gʼaˬ ahˇ dzehˬ laˇ˗awˇ, nyiˬ paw luꞈ guiˬ lahˬ baw˗eu jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu ma” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 1:11, 12) Tiˬ poˆ na Pawˇluˆ jiˇ mehˇ nmˇ deuˬ neh gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu meh.—Loˇmaˆ 15:30-32-ahˇ gui.

4, 5. Aˬ dui gʼaˬ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗ahˇ biꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

⁴ Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya meh. Yaw jeˬ ma je, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha ya leˇ˗eu yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, Miˇshaˬnaˬliˬ deuˬ maˬ ehˇ, Beˬdeˬlaˇ hawˇ˗eu dawˬ yuˇ paˇ duˬ (RTO)˗ahˇ mˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu miˬ zaˬ gʼaˬ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu gʼaˇ duˬ gʼawˬ mya jeˬ byehˇ dzeh˗euˬ meh. Teu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ ya biꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, yaw beh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ haw˗euˬ kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ naˇ maˬ paˇ mˇ nya ni pyeuꞈ iˇ˗euˬ deuˬ jiˇ jawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ za ngeh, guiˬ lahˬ huiˬ˗eu meh.

⁵ Gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu aˬ suˇ gʼaˬ paˇ jawˇ nga siˬ? Mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ neh “Ka li zaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya dahˬ dzaˬ˗iˇ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ mawꞈ˗eu miˇ neh, maˬ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗eu lehˇ tseˇ˗euˬ meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ teu deuˬ˗ahˇ jiˇ gʼaˬ biꞈ nya meh. (1 Gawˇliˬtu 7:39) Miˬ zaˬ deuˬ kʼawꞈ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ ngaˇ nawˬ˗ahˇ gaˬ miˇ˗a lehˇ ehˇ laˇ˗awˇ nawˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw ngaˇ lehˇ ya siˬ ngeh gʼaˬ ahˇ laˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 31:28, 31) Kʼoeˇ naˇ kʼehˬ gaˇ ya daˬ luꞈ˗eu deuˬ hawˇ˗eu naˇ luꞈ˗eu Ka li zaˬ deuˬ kʼawꞈ, gʼaˬ za˗eu geuˇ meh. (2 Teˇsaˬloˇni 1:3-5) Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ heu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh.—2 Teˇsaˬloˇni 2:16, 17-ahˇ gui.

6. Iˇsaˬyaˇ 32:1, 2-ahˇ ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ jaˆ˗eu nga?

⁶ Iˇsaˬyaˇ 32:1, 2-ahˇ gui. Nymˬ˗mˇ aˬ dui shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ˗eu miˇ neh, nui ma cawˆ laˇ˗awˇ gʼaˬ baˬ laˇ˗eu yaw awˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, “aˬ yuiꞈ aˬ tsu” pyeuꞈ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu yawˇ nui deuˬ˗ahˇ zmˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ  nui jah˗ahˇ “uˆ lahˇ˗eu” deuˬ maˬ ngeuˇ˗a, aˬ dui˗ahˇ laꞈ kʼaˬ bi cehˇ˗eu aˬ dui˗euˬ “gaˇ mˇ cawˬ” pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ bi mˇ daˆ leꞈ mawꞈ˗eu meh.—2 Gawˇliˬtu 1:24.

7, 8. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ boeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu jeˬ neh gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga?

⁷ Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˬ myah luꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu Pawˇluˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ kʼehˬ gaˇ ya daˬ˗eu Teˇsaˬloˇni meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ “Naw maꞈ˗ahˇ nga maꞈ gʼoeˇ dui gaˬ dui dui˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ ni, nga maꞈ˗euˬ gʼawˇ mawˇ kʼawꞈ naw maꞈ gʼaˇ duˬ shiˇ dah nehˬ coeˇ ma. Naw maꞈ˗ahˇ nga maꞈ gaˬ dui dui˗eu ma” lehˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh.—1 Teˇsaˬloˇni 2:8.

⁸ Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kʼaˬ meh mehˬ boeˬ neh gʼaˬ biꞈ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, teu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ˗a siˬ. Pawˇluˆ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ “‘Za˗eu naˆ maˬ tseˇ biꞈ˗eu guiˬ lahˬ huiˬ dzehˬ meh’ lehˇ Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ kʼoeˇ dawˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ, kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ gaˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ mˇ˗awˇ gʼaˬ baˬ˗eu deuˬ˗ahˇ ya caw ba meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 20:35) Pawˇluˆ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ “kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ . . . damˬ˗eu” meh. (2 Gawˇliˬtu 12:15) Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ duˇ ni nymˬ˗mˇ iˬ nah sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ kʼawꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ laˇ ni nui ma saˇ laˇ ni mehˬ boeˬ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, laꞈ ya mˇ keuˆ iˇ˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˇ diˇ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—1 Gawˇliˬtu 14:3.

9. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ gʼaˬ biꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ nui noeˬ nui duˇ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga?

⁹ Tiˬ poˆ na sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, nui noeˬ nui duˇ ya biꞈ nehˬ˗eu meh. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nui noeˬ nui duˇ biꞈ ngeh, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ neh gʼaˬ ahˇ leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ naˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu paw aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ meh. A yawꞈ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ˗awˇ, Aˬshaˆ miˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu Eˇpeˇsu, Beˬlaˬgaˬ, Saˬdiˬlehˇ aˇ muˇ heu deuˬ˗ahˇ dawˬ tsaꞈ biꞈ gʼeh ngeh, nui noeˬ nui duˇ yaw kʼaˆ kʼaˆ˗ehˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ maˬ biꞈ mi na˗ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗awˇ, ja ceuˬ nehˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu˗eu 2:1-5, 12, 13, 18, 19) Yeˬsuˇ Lawˬdiˬciˆ aˇ muˇ˗ahˇ “Ngaˇ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, ngaˇ dehˬ dehˬ˗ehˇ zuiˆ˗eu ma. Nui ma˗ahˇ noeˬ˗awˇ, iˬ baˇ noeˬ poˆ˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu˗eu 3:19) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nui noeˬ nui duˇ biꞈ ngeh, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh.

10. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga?

¹⁰ Maˇ diˇ naˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ tehꞈ˗ehˇ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ ya biꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Pawˇluˆ Ka li zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ “nawˬ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ aˬ cawˬ gʼaˇ duˬ muiˬ ni, loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ caw ba nya˗awˇ bi huiˬ bi mahˇ laˇ nya˗eu gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu dawˬ ngehˬ˗awˬ” lehˇ laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. (Eˇpeˇsu 4:29) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Pawˇluˆ Heˬbyehˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ “Laꞈ guˬ shiˇ laˇ˗euˬ naw maꞈ˗euˬ aˬ laꞈ paˇ cawˬ diˇ˗awˇ, gʼaˬ juˬ laˇ˗euˬ naw maꞈ˗euˬ pawˬ tsuiꞈ gʼaˬ paˇ bi ahˇ kʼoꞈ laˇ˗awˬ. Kuiˇ shiˇ shiˇ˗eu tsawˇ haˬ yoeˬ tsuiꞈ maˬ bi jiˆ paˇ˗iˇ˗eu” gʼaˇ duˬ ya caw ba meh lehˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 12:12, 13) Maˇ diˇ naˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˇ kʼoꞈ yaw nyiˇ kʼawꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˬ ni ngehˬ nehˬ nya meh.

11. Maˬteꞈ nui ma cawˆ luꞈ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ neh caw ba nehˬ˗euˬ nga?

¹¹ Mehˇ nmˇ Maˬteꞈ a (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) nui ma  cawˆ luꞈ ngeh, “Tiˬ nah ngaˇ gʼaˬ ahˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ mehˇ nmˇ aˬ piˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ mawˇ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ, teu ngeh ngaˇ loˬ luꞈ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ neh ya puˬ laꞈ˗euˬ jeˬ ngaˬ˗ahˇ ja nehˬ laꞈ ngeh, ngaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu miˇ neh, ngaˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ ya puˬ˗eu maˬ ngeuˇ nya lehˇ noeˬ laˇ˗awˇ nui ma saˇ laˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ aˬ piˬ heu gʼaˬ, aˬ yawꞈ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ, Maˬteꞈ˗ahˇ gʼaˬ aˇ naˆ ni ahˇ leˇ˗euˬ lehˇ maˬ siˬ nya˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

12, 13. Piˇliˇpiˆ 2:1-4 laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ, aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ laˇ nya˗eu nga?

¹² Pawˇluˆ Piˇliˇpiˆ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ, “Kʼoeˇ miˇ neh, ngaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ byah laˇ ni, naw maꞈ nui noeˬ tiˬ gaˇ taꞈ˗awˇ, gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ahˇ˗awˇ, nui ma tiˬ siˬ tehꞈ˗ehˇ taˬ˗eu gʼaˇ duˬ, ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ shaˇ˗eu ma. Yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu jeˬ maˬ ehˇ, yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ bi noeˬ huiˬ˗eu gʼaˇ duˬ kʼahˬ sehˇ jehˆ˗eu jeˬ maˬ ehˇ, tiˬ pawꞈ˗iˬ taˬ mˇ. Ehˇ kʼawꞈ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ nui ma nahˬ yu ni taˬ˗awˬ. Aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ maˬ gaˇ ma lehˇ noeˬ˗eu nui ma taˬ bi ahˇ. Yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni, aˬ cawˬ gʼaˇ duˬ shaˇ noeˬ˗awˬ” lehˇ boꞈ gʼeh˗euˬ meh.—Piˇliˇpiˆ 2:2-4.

¹³ Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ paˬ nga lehˇ, shaˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, “tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ nui gaˬ neh gʼaˬ biꞈ”˗awˇ “kʼahˬ lahˇ”˗eu uˬ taꞈ, “nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ” ya mˇ mawˇ˗eu meh.—Piˇliˇpiˆ 2:1, MS.

14. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga?

¹⁴ Gaˇ hu aˬ dui neh caw ba˗euˬ deuˬ, nymˬ˗mˇ keuˆ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ luꞈ˗a siˬ lehˇ ya gaˬ ngeh, aˬ dui laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Yoˇhaˬ “Ngaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ laꞈ kʼoeˇ  dehꞈ luꞈ meh lehˇ ya gaˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ, ngaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu nui jeˬ maˬ paˇ jaˆ ma” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (3 Yoˇhaˬ 4) Huˬ mehˬ mehˬ˗eu mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ, gaˇ hu aˬ yawꞈ maꞈ neh Jaˇliꞈ mehˬ nehˬ˗euˬ deuˬ, nymˬ˗mˇ keuˆ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ luꞈ˗eu uˬ taꞈ, tiˬ gʼaˬ na huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ jiˇ geuꞈ luꞈ meh lehˇ ya gaˬ ngeh, gʼaˬ ahˇ leˇ˗awˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, huˬ mehˬ mehˬ˗eu deuˬ gʼaˬ baˬ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˇ hu aˬ yawꞈ maꞈ neh aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba˗euˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ leˇ ni ya laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh.

15. Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ gaˇ mˇ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nya˗eu nga?

¹⁵ Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼawˬ mya gʼaˬ, aˬ yawꞈ maꞈ aˇ muˇ doe ni gʼa leˇ gʼaˬ˗awˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu sahˬ boꞈ za ngeh, nyiˬ dzeˇ zaˬ luꞈ gʼaˬ ahˇ laˇ nya lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ gaˇ mˇ luꞈ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu miˇshaˬnaˬliˬ deuˬ maˬ ehˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu deuˬ hawˇ˗eu Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, heu deuˬ jiˇ aˬ dui guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a lehˇ ehˇ nehˬ ngeh, aˬ dui neh noeˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ˗eu meh.

16. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ yaw awˬ awˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga?

¹⁶ Gʼaˬ biꞈ˗eu dawˬ maˬ ngehˬ nya naˇ, nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ le? Maˇ diˇ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu heu naˇ maˬ shaˬ˗a. Mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ uiˇ cawˬ nehˬ haw˗awˬ lawˇ, aˬ yawꞈ maꞈ maˬ uiˇ cawˬ kʼoꞈ laˇ naˇ, aˬ yawꞈ gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ paˬ jaˆ luꞈ˗awˇ tiˬ gʼaˬ paˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ mawꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nawˇ aˬ yawꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Yaˬkoˆ 1:19.

17. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ, aˬ jeˬ neh gʼaˬ biꞈ˗euˬ nga?

¹⁷ Haˬli lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ,  nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ yaw myaˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ maˬ paˇ mˇ˗euˬ miˇ neh, nui ma cawˆ dui dui˗eu meh. Teu laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ gʼaˬ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ haw˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da meh. Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ, Haˬli nui ma cawˆ luꞈ gaˇ haw mawˇ˗awˇ, kawˇpiˬ dawˇ iˇ ma lehˇ cawˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Haˬli ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ˗euˬ miˇ neh, nymˇ jiˇ˗ahˇ caw ba nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ˗eu heu tehꞈ ngaˇ lehˇ Haˬli˗ahˇ siˬ leˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ, Ja ceuˬ 46, Zeˬpaˬniˇ 3:17, Maˬkuˆ 10:29, 30 heu deuˬ˗ahˇ neh jiˇ gʼaˬ za˗euˬ meh.

18. (a) Sahˬ paˬ Sawˇlaˬmoˬ gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga? (b) Pawˇluˆ aˬ jeˬ jahˇ lehˇ ehˇ˗eu nga?

¹⁸ Aˬ dui Maˬteꞈ hawˇ˗eu Heˬli˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Maˇ diˇ naˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nya˗eu meh. Sahˬ paˬ Sawˇlaˬmoˬ ehˇ˗eu, “Dawˬ muiˬ ngehˬ˗eu laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu meh. Myaˆ pyawˬ yaw bya nui ma˗ahˇ laˆ saˆ˗awˇ, dawˬ muiˬ shaˬ yoeˬ˗ahˇ laˆ saˆ˗eu meh.” (Dawˬdaˬ 15:23, 30) Nymˬ˗mˇ nawˇ siˬ nya˗eu deuˬ laꞈ kʼoeˇ nui ma nyiˇ nui ma cawˆ luꞈ˗eu aˬ suˇ gʼaˬ˗a? Aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ, maˬ ngeuˇ naˇ gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ kawˆ na˗ahˇ gui˗awˇ, yaw awˬ awˬ lehˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya meh. Pawˇluˆ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ dawˬ caˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ caˇ˗eu heu kʼawꞈ, bi muiˬ daˆ laˇ nya meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ, “tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ mehˬ˗awˬ tsoˆ˗awˬ. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu ja ceuˬ˗eu caˇ dawˬ deuˬ, Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ caˇ˗eu caˇ dawˬ deuˬ hawˇ˗eu, guiˬ lahˬ saꞈ laˇ paw taꞈ leˇ˗eu caˇ dawˬ deuˬ caˇ caˇ˗ehˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ guiˬ lahˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Gawˇlawˇsehˇ 3:16; Gʼaˬkʼehˇ 16:25.

19. Tiˬ gʼaˬ tiˬ gʼaˬ, gʼaˬ biꞈ˗eu heu, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ laˇ tehˇ tehˬ nga, aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ nga?

¹⁹ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah ngehˬ˗ehˇ peh le naˇ ngehˬ˗ehˇ, aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˬ gʼaˬ, gʼaˬ biꞈ˗eu aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. (Heˬbyehˇ 10:25) Aˬ dui Pawˇluˆ neh “nymˬ˗mˇ naw maꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ˗awˇ caw dehˬ caw toˆ luꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ, mehˬ hu paw kʼawꞈ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ dehꞈ daˆ leꞈ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ mˇ caw naˇ, laꞈ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh.—1 Teˇsaˬloˇni 5:11.