Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

‘Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ ja ceuˬ-awˬ’—Aˬ jeˬ miˇ neh?

‘Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ ja ceuˬ-awˬ’—Aˬ jeˬ miˇ neh?

“Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ ja ceuˬ-awˬ . . . muiˬ dui dui meh. Aˬ yawꞈ-ahˇ ja ceuˬ-eu jeˬ tsaˬ” meh.—Ja ceuˬ 147:1 MS.

Dawˬ caˇ: 59, 3

1-3. (a) Ja ceuˬ 147 aˬ geu ngeh yamˬ-ahˇ boꞈ-euˬ gaˇ duˇ-eu nga? (b)  Aˬ dui Ja ceuˬ 147-ahˇ pyehˆ tseˇ gaˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ-eu nga?

 Aˬ dui tiˬ g’aˬ na neh ngehˬ-euˬ jeˬ hawˇ-eu mˇ-euˬ jeˬ-ahˇ ya leˇ ngeh ciˬ huiˬ-eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ teu naˆ maˬ tseˇ ja ceuˬ mawꞈ-eu ma. Beh taˬ-euˬ jeˬ-ahˇ-neh ya mawˇ-eu aˬ yawꞈ-euˬ huiˬ dui dui-eu baoˬ-ahˇ ja ceuˬ-awˇ aˬ yawꞈ aˬ dui-ahˇ gaˬ dui dui-eu miˇ neh Zaˇmaˇ tiˬ g’aˬ tehꞈ k’awꞈ aˬ dui g’aˇ duˬ bi shiˇ dah le-euˬ gaˇ ja ceuˬ ma.

2 Aˬ dui Ja ceuˬ 147–ahˇ gui ngeh boꞈ-euˬ g’aˬ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ ja ceuˬ mawꞈ dui dui-eu lehˇ siˬ laˇ-eu meh. Aˬ yawꞈ nui deuˬ-ahˇ jiˇ ni aˬ yawꞈ nehˬ-ehˇ Miˬyehˇ-ahˇ ja ceuˬ-eu g’aˇ duˬ g’aˬ biꞈ-eu meh.—Ja ceuˬ 147:1, 7, 12-ahˇ gui.

3 Ja ceuˬ 147-ahˇ aˬ suˇ g’aˬ neh boꞈ-euˬ lehˇ aˬ dui maˬ siˬ nya-a. Ehˇ k’awꞈ boꞈ-euˬ heu g’aˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ neh Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ Baˬbuˇloˬ-ahˇ neh Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ-ahˇ pyehˬ k’oꞈ laꞈ-euˬ aˬ yamˬ heu ngeh dehꞈ-euˬ gaˇ duˇ-eu meh (Ja ceuˬ 147:2) Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-euˬ g’aˬ Miˬyehˇ-euˬ zaˬ lahˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ-euˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ uˬ duˬ tiˬ poˆ paˇ ya tahˬ k’oꞈ laˇ-euˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ ja ceuˬ-euˬ meh. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-euˬ g’aˬ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ ja ceuˬ paˬ-ehˇ gaˇ kahˇ dahˇ-eu jeˬ-ahˇ ehˇ keuˆ taˬ-euˬ meh. Gaˇ kahˇ teu aˬ jeˬ nga? K’oeˇ naˇ “Haˬleˬluˇyaˬ” maˬ ngeuˇ naˇ “Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ ja ceuˬ” lehˇ caˇ doˆ leꞈ paˬ-ehˇ nawˇ aˬ jeˬ gaˇ kahˇ dahˇ-eu jeˬ jaˆ le?—Ja ceuˬ 147:1 MS.

Yeˬhawˇbaˬ nui ma paˆ iˇ taˬ-euˬ deuˬ-ahˇ laˆ saˆ nehˬ

4. Sahˬ paˬ Guˇluˆ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ-ahˇ pyehˬ nehˬ ngeh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ-euˬ nui ma aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ paˬ-ehˇ g’eh-eu nga? aˬ jeˬ miˇ neh?

4 Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Baˬbuˇloˬ-ahˇ bi nyehꞈ g’eh ngeh aˬ yawꞈ maꞈ-euˬ nui ma aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ luꞈ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ nyehꞈ g’eh-euˬ deuˬ cehꞈ lehꞈ ka niˇ g’a jawˬ-ehˇ “Ziˇoˬ meuˬ-euˬ caˇ dawˬ caˇ sheˇ” lehˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ Yuˇdaˆ deuˬ-euˬ nui ma dawˬ caˇ nehˬ-ehˇ maˬ jaˆ-a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ-euˬ laꞈ k’aˬ cehˇ duˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ bi laˆ cawˆ-euˬ miˇ neh meh. (Ja ceuˬ 137:1-3, 6) Aˬ yawꞈ maꞈ nui ma paˆ iˇ taˬ-awˇ g’aˬ loˬ-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh ehˇ taˬ-euˬ dawˬ jaˆ-eu loꞈ-ehˇ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ caw ba nehˬ-eu nga? Paˇshaˇ sahˬ pa Guˇluˆ Baˬbuˇloˬ meuˬ-ahˇ yuˇ geuꞈ g’aˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ “Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ-ahˇ aˬ yawꞈ g’aˇ duˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ tsoˆ” lehˇ k’ehˇ-eu meh lehˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh. Teu miˇ neh Guˇluˆ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ “Miˬyehˇ-euˬ tsawˇ haˬ k’aˇ ngeuˇ-eu naw maꞈ dawˬ tawˆ luꞈ k’oeˇ gaˇ le-awˬ . . . Miˬyehˇ naw maꞈ nehˬ-ehˇ jawˇ luꞈ-uˇ” lehˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 36:23) Gaˇ kawˆ heu naˇ Baˬbuˇloˬ-ahˇ jawˇ-eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ g’aˬ ahˇ dui dui leˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu meh.

5. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-euˬ g’aˬ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ baoˬ-ahˇ aˬ dui-ahˇ laˆ saˆ ngeh aˬ joˆ-ehˇ ngehˬ keuˆ-eu nga?

5 Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ jeuˬ lah-ehˇ tehꞈ-ehˇ ma ngeuˇ-eu aˬ yawꞈ g’aˬ yawꞈ-ahˇ ji ni g’aˬ biꞈ nehˬ-eu meh. Nymˇ iˬ nah k’awꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ teu loꞈ-ehˇ jahˇ nehˬ-eu meh. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-euˬ g’aˬ Miˬyehˇ “nui ma tsawˬ paˆ-iˇ-euˬ deuˬ-ahˇ aˬ yawꞈ laˆ taˬ nehˬ-awˇ maˇ k’ehˬ-ahˇ lahˇ cuꞈ nehˬ-eu meh” lehˇ ehˇ-eu meh. (Ja ceuˬ 147:3) Aˬ dui naˇ ngeh maˬ ehˇ nui ma cawˆ ngeh maˬ ehˇ Yeˬhawˇbaˬ haw nehˬ meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ yaw muiˬ-ehˇ g’aˬ biꞈ-awˇ maˇ naˇ-ahˇ laˆ saˆ nehˬ-eu meh. (Ja ceuˬ 34:18; Iˇsaˬyaˇ 57:15) Aˬ yawꞈ aˬ dui shaˬ zahˬ deuˬ-ahˇ kamˬ coeˇ ni g’aˬ hawˇ-eu nui gahˇ biꞈ nehˬ-eu meh—Yaˬkoˆ 1:5.

6. Ja ceuˬ 147-ahˇ boꞈ-euˬ g’aˬ-euˬ dawˬ-ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ-eu jeˬ-ahˇ za-euˬ nga? (Dahˬ beh-eu baˬ-ahˇ haw.)

6 Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-euˬ g’aˬ mˬ taˆ paw haw-awˇ ehˇ-eu Yeˬhawˇbaˬ “aˬ guiˇ aˇ myaˆ siˬ ya bi byah-eu aˬ yawꞈ sawˇ duˬ taˬ-awˇ yawˬ siˬ na luꞈ-ahˇ tsawˇ myahˇ biꞈ taˬ-euˬ meh.” (Ja ceuˬ 147:4) Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-euˬ g’aˬ aˬ guiˇ-ahˇ haw mawˇ nya k’awꞈ aˇ myaˆ ni jaˆ-eu lehˇ maˬ siˬ nya-a. Nymˇ iˬ nah zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ-eu deuˬ aˬ dui-euˬ gaˇlehˬsiˬ-ahˇ aˬ guiˇ g’awˬ mya heˇ lam siˬ jaˆ-awˇ boeˬ boeˬ luˆ luˆ laꞈ k’oeˇ gaˇlehˬsiˬ g’awˬ mya heˇ lam hmˬ jaˆ nga lehˇ jiˇ siˬ nya-eu meh. Tsawˇ haˬ-aˬ aˬ guiˇ-ahˇ maˬ gui jiˇ coeˇ-a. Ehˇ k’awꞈ beh-euˬ g’aˬ gui jiˇ nya-eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ guiˇ yawˬ siˬ na luꞈ-ahˇ yaw muiˬ-ehˇ siˬ nya-awˇ tsawˇ myahˇ jiˇ biꞈ nehˬ taˬ-euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 15:41) Miˬyehˇ aˬ guiˇ yawˬ siˬ na luꞈ aˬ gaˇ jaˆ-eu lehˇ siˬ nya-eu loꞈ-ehˇ aˬ yawꞈ nawˬ-ahˇ k’awꞈ siˬ nya meh. Nawˇ aˬ gaˇ jawˇ-awˇ nui ma aˬ joˆ-ehˇ g’eh-eu aˬ jeˬ loˬ-eu lehˇ aˬ yawꞈ siˬ nya-eu meh.

7, 8. (a) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nehˬ-ehˇ taꞈ leˇ-awˇ aˬ jeˬ-ahˇ g’oˆ shaw-eu nga? (b) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ g’oˆ shaw nehˬ-eu gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw sheˇ?

7 Yeˬhawˇbaˬ nawˇ aˬ jeˬ jeˇ ya tahˬ puˬ laꞈ haw-euˬ lehˇ siˬ nya-awˇ nawˇ shaˬ zahˬ deuˬ-ahˇ kamˬ coeˇ-eu g’aˬ jiˇ biꞈ nehˬ nya-eu meh. (Ja ceuˬ 147:5-ahˇ gui.) Nawˇ nawˬ-euˬ gaˇ kawˆ teu naˇ yaꞈ dui dui-awˇ maˬ teuˆ piˇ nya nya lehˇ noeˬ-eu paˬ. Miˬyehˇ aˬ dui-euˬ dui dui baw-eu jeˬ-ahˇ g’oˆ shaw nehˬ-awˇ “aˬ dui miˇ tsaˬ pyeuꞈ-eu aˬ yawꞈ maˬ ngehˇ-a.” (Ja ceuˬ 103:14) Aˬ dui maˬ byah kuꞈ-eu miˇ neh mˇ bahˬ-euˬ taꞈ-ehˇ mˇ bahˬ-awˇ g’aˬ baˬ laˇ nya-eu meh. Aˬ dui yawˬ ha neh ngehˬ-euˬ jeˬ hawˇ-eu yawˬ ha-euˬ maˬ muiˬ-eu nui k’ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ maˇ diˇ yawˬ ha laꞈ k’oeˇ ahˇ-eu mehˇ juiˇ juiˇ-eu jeˬ heu deuˬ baˬ da neh nui ma cawˆ-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ g’aˬ baˬ-eu maˬ baw-a. Ehˇ k’awꞈ aˬ dui aˬ joˆ-ehˇ g’eh-eu lehˇ aˬ yawꞈ siˬ nya-eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 40:28.

8 Yeˬhawˇbaˬ-euˬ baoˬ shaˬ zahˬ laꞈ k’oeˇ neh muiˬ daˆ laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ miˇ-a lehˇ noeˬ haw-euˬ jeˬ jaˆ ma lo? (Iˇsaˬyaˇ 41:10, 13) Gaˇ kawˆ heu huˬ mehˬ mehˬ-eu g’aˬ pyeuꞈ-eu mehˇ nmˇ Ke-yoˇkoꞈ-ahˇ pyeuꞈ laˇ-euˬ meh. Aˬ yawꞈ biˇ daˇ nehˬ laꞈ-euˬ jawˇ duˬ-ahˇ jawˇ iˇ ngeh nui ma g’aˬ baˬ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ Ke-yoˇkoꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ g’oˆ shaw-eu lehˇ aˬ joˆ-ehˇ ya siˬ-euˬ nga? Aˬ yawꞈ neh jawˇ iˇ-euˬ aˇ muˇ yaw shuiꞈ heu laꞈ k’oeˇ jawˇ-eu deuˬ k’awꞈ aˬ yawꞈ-euˬ gaˇ kawˆ g’oˆ shaw nehˬ-awˇ aˬ yawꞈ-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ “Ngaˇ nawˬ-ahˇ gaˬ-eu heu naˇ nawˇ huˬ mehˬ mehˬ-eu miˇ neh maˬ ngeuˇ nawˇ ngaˬ-ahˇ a nehˬ taˬ-awˇ ngaˬ buˇ pyeuꞈ-eu miˇ neh ngaˇ nawˬ-ahˇ ngaˬ-euˬ saˇ kiˇ pyeuꞈ-eu dehꞈ ziˇ heu laꞈ k’oeˇ laꞈ k’aˬ bi cehˇ mawꞈ-eu ma” lehˇ ngehˬ gaˇ duˇ nya lehˇ ehˇ-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ “maˬ ehˇ jiˇ coeˇ ni g’oˆ shaw nehˬ nya-eu” lehˇ aˬ joˆ-ehˇ mˇ mawˇ-eu nga?

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui loˬ-eu jeˬ-ahˇ biꞈ

9, 10. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ jeˬ hu caw ba-eu aˇ yehˇ huiˬ-eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ja.

9 Aˬ dui g’awˬ mya jeˬ loˬ-eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ moeˬ tsoeˬ jawˇ zaˇ heu deuˬ meh. Nawˇ maˬ dzaˬ maˬ dawˇ dehˆ loꞈ gaˇ k’ahˬ lahˇ-eu paˬ. Yeˬhawˇbaˬ miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ yawˬ g’aˬ na luꞈ dzaˬ dehˆ loꞈ ni beh taˬ-euˬ tehꞈ-ehˇ maˬ g’aˬ ni “jeˬ shiˇ k’aˬ dzeˇ-euˬ zaˬ deuˬ dzaˇ mehꞈ-awˇ mahˇ ngeh” bi dzaˬ-eu g’aˇ duˬ jiˇ beh taˬ-euˬ meh. (Ja ceuˬ 147:8, 9-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ jeˬ shiˇ k’aˬ dzeˇ-ahˇ bi dzaˬ dehˆ naˇ aˬ yawꞈ aˬ dui loˬ-eu jeˬ-ahˇ k’awꞈ biꞈ nehˬ-eu yaw duˬ baw meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya meh.—Ja ceuˬ 37:25.

10 Teu naˆ maˬ tseˇ aˇ yehˇ huiˬ dzehˬ-eu jeˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ ziꞈ-eu nui jah-ahˇ bo saˆ daˆ leꞈ nya-eu jeˬ hawˇ-eu “tsawˇ haˬ zaˬ maˬ noeˬ doˆ coeˇ-eu Miˬyehˇ-euˬ nui saˇ oꞈ-eu jeˬ” biꞈ nehˬ-eu meh. (Piˇliˇpiˆ 4:6, 7) Maˇtsuˇ-oˇ hawˇ-eu aˬ yawꞈ-euˬ nymˇ dahˬ aˬ yawꞈ nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ caw baˬ nehˬ-eu jeˬ-ahˇ ya mawˇ haw-euˬ meh. 2011 k’oꞈ-ahˇ Jaˬpaˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ suˬnaˇmiˬ pyeuꞈ laˇ ngeh aˬ yawꞈ pehˬ nymˇ mˬ-ahˇ cehˇ daˆ-awˇ shaˬ maˬ ciꞈ-ehˇ ya buˬ iˇ-euˬ meh. Teu ngeh nah aˬ yawꞈ pehˬ k’aˇ jaˆ-eu jeˬ byoˆ jiˇ gaˇ duˇ-eu meh. aˬ yawꞈ pehˬ zahˇ tsui ni yaw gaˆ gaˆ dui dui-ehˇ aˬ yawꞈ pehˬ kahˇ laꞈ taˆ tiˆ-ahˇ miˇ lah ni shaˬ bya-euˬ meh. Uˬ bya bya laˇ ngeh aˬ yawꞈ pehˬ-ahˇ g’aˬ biꞈ nehˬ-eu jeˬ-ahˇ poˆ-euˬ meh. Aˬ yawꞈ pehˬ neh poˆ mawˇ-euˬ jeˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ Saˇkiˇ-euˬ K’oꞈlah paˇ dmˬ 2006 pyeuꞈ meh. Maˇtsuˇ-oˇ paˇ dmˬ-ahˇ pah haw ngeh “k’aˇ boꞈ taˬ-euˬ laꞈ k’oeˇ neh huiˬ dzehˬ dzehˬ-eu suˬnaˇmiˬ” lehˇ boꞈ taˬ-euˬ uˬ dzah tiˬ hmˬ-ahˇ ya mawˇ-euˬ meh. Teu naˇ 2004 k’oꞈ Suˬmaˇtaˬ-ahˇ pyeuꞈ laˇ-euˬ K’aˇ boꞈ taˬ-euˬ laꞈ k’oeˇ neh huiˬ dzehˬ dzehˬ-eu suˬ naˇ miˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ pehˬ teu gaˇ jawˇ-eu mehˇ nmˇ deuˬ neh ya puˬ-euˬ jeˬ-ahˇ gui ngeh ngoeˇ-eu meh. Gaˇ kawˆ teu naˇ aˬ yawꞈ pehˬ pyeuꞈ luꞈ-eu jeˬ nehˬ-ehˇ tsaˬ-eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ g’aˬ biꞈ nya lehˇ noeˬ-eu meh. K’oeˇ uˬ taꞈ Yeˬhawˇbaˬ nui paw neh jiˇ paˇ ngehˬ g’eh nehˬ-eu meh. Jaˬpaˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ nui gaˇ jawˇ-eu mehˇ nmˇ deuˬ k’awꞈ aˬ yawꞈ pehˬ-ahˇ moeˬ tsoeˬ hawˇ-eu dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ biꞈ nehˬ le-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ aˬ yawꞈ pehˬ-ahˇ g’aˬ za dzehˬ laˇ-eu hmˬ naˇ aˇ muˇ-ahˇ aˇ maꞈ-euˬ dah zaˇ deuˬ laˇ-awˇ g’aˬ biꞈ nehˬ laˇ-euˬ heu meh. Maˇtsuˇ-oˇ “Yeˬhawˇbaˬ nga maꞈ-euˬ gaˇ dzeˇ jawˇ-awˇ neh g’aˬ biꞈ gaˇ duˇ-awˇ maˇ diˇ g’aˬ pyeuꞈ miˇ-a” lehˇ ehˇ-eu meh. Miˬyehˇ aˬ dui-ahˇ ziꞈ-eu nui jah-ahˇ bo saˆ daˆ leꞈ nya-eu jeˬ jeˬ hu biꞈ-awˇ neh tehꞈ-ehˇ aˇ nah hawˇ-eu myawˬ gahˬ deuˬ biꞈ-eu meh.

Miˬyehˇ neh caw ba-euˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ

11. Miˬyehˇ neh caw ba nehˬ laꞈ-eu jeˬ-ahˇ za-eu g’aˇ duˬ aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ-eu nga?

11 Yeˬhawˇbaˬ “nui nahˬ nui yu ahˇ-eu deuˬ-ahˇ g’eu tuˇ” nehˬ-eu meh. Aˬ yawꞈ taˬ aw-eu deuˬ-ahˇ gaˬ-awˇ caw ba-eu lehˇ aˬ myah luꞈ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ-eu meh. (Ja ceuˬ 147:6) Aˬ yawꞈ neh caw ba-euˬ jeˬ-ahˇ aˬ dui gaˇ dahˇ tsoeˬ-eu jeˬ aˬ joˆ-ehˇ za nya-eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ nehˬ-ehˇ ziꞈ dah ni cawˬ ya cawˬ-eu meh. Teu loꞈ-ehˇ jahˇ nya-eu g’aˇ duˬ aˬ dui ya taˬ aw-eu meh. (Zeˬpaˬniˇ 2:3) Taˬ aw-eu deuˬ naˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ-eu jeˬ hawˇ-eu shaˬ zahˬ deuˬ-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ laˆ piˇ nehˬ meh lehˇ g’oe-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ ha geuꞈ-eu meh.

12, 13. (a) Miˬyehˇ neh caw ba nehˬ laꞈ-eu jeˬ-ahˇ za-eu g’aˇ duˬ aˬ dui aˬ jeˬ-ahˇ ya yahˇ-eu nga? (b) Miˬyehˇ aˬ joˆ-ehˇ g’eh-eu tsawˇ haˬ-ahˇ nui k’ahˇ shiˇ-eu nga?

12 Ehˇ k’awꞈ Yeˬhawˇbaˬ “haiˬ-eu tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ miˇ tsaˬ-ahˇ nawˬ pahˬ nehˬ-eu meh.” (Ja ceuˬ 147:6) Gaˇ kawˆ heu aˬ dui-ahˇ maˬ bi pyeuꞈ laˇ mawꞈ-eu duˬ meh. Aˬ dui Miˬyehˇ neh maˬ tsehˆ leˇ ni bi gaˬ mawꞈ-eu miˇ neh aˬ yawꞈ bye-eu jeˬ-ahˇ ya bye-eu meh. (Ja ceuˬ 97:10) Yaw jeˬ ma jeˬ aˬ dui dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ-eu jeˬ-ahˇ bye-eu lehˇ ehˇ-eu heu naˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ gaˇ sheuˬ g’eh-eu moeˬ tsoeˬ maˬ dm g’oeˬ-eu aˇ baˇ hawˇ-eu maˬ muiˬ-eu aˇ baˇ deuˬ-ahˇ yahˇ gaˇ ehˇ mawꞈ-eu meh. (Ja ceu 119:37; Maꞈtehˬ 5:28) Heu deuˬ-ahˇ deuˆ ceh ceh-eu yaw shaˬ k’awꞈ aˬ dui leh jeh naˇ aˇ poeˬ baw-awˇ Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ biꞈ-eu meh.

13 Aˬ dui yawˬ ha tehꞈ-ehˇ maˬ deuˆ g’aˬ nya-a. Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ ya g’oe-eu meh. Aˬ dui yawˬ ha hawˇ-eu tsawˇ haˬ-ahˇ g’oe naˇ Yeˬhawˇbaˬ nui k’ahˇ maˬ shiˇ nga laˬ? Yeˬhawˇbaˬ “g’aˬ k’aˆ-eu mahˬ paˬ-ahˇ aˬ yawꞈ nui ma maˬ huiˬ-ehˇ nui k’aˬ ahˇ-eu yehˇ-ahˇ aˬ yawꞈ laˬ k’aˬ maˬ cehˇ-a” lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. (Ja ceuˬ 147:10) Teu loꞈ-ehˇ g’eh ngeh to-aˬ aˬ dui-ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ-awˇ aˬ dui g’aˬ baˬ-eu jeˬ-ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ ya tahˬ shaˇ-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-euˬ shaˇ dawˬ-ahˇ naˇ haˬ-eu g’aˬ doeˇ doeˇ-eu aˇ nah maˬ baw-a. “Aˬ yawꞈ-ahˇ taˬ huiˬ-eu tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ-eu maˬ tsehˆ leˇ nya-eu aˬ yawꞈ-euˬ g’oeˇ-eu gaˬ-eu jeˬ-ahˇ g’oe-eu tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ aˬ yawꞈ nui k’ahˇ shiˇ-eu meh.” (Ja ceuˬ 147:11) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ gaˬ-awˇ saˇ jaˇ ziꞈ-eu miˇ neh aˬ dui-euˬ maˬ muiˬ-eu jeˬ geuꞈ mawꞈ-eu nui ma-ahˇ g’aˬ leˇ ni caw ba nehˬ meh lehˇ aˬ dui siˬ nya-eu ma.

14. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-eu g’aˬ aˬ jeˬ-ahˇ jahˇ-euˬ nga?

14 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui shaˬ zahˬ jaˆ ngeh caw ba nehˬ ma lehˇ aˬ dui-ahˇ bi siˬ laꞈ-eu meh. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ deuˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ-ahˇ g’oˆ iˇ ngeh Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-eu g’aˬ Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ caw ba nehˬ-eu jeˬ-ahˇ noeˬ mawˇ-eu meh. “Nawˬ-euˬ lahˇ k’ehˬ laˇ g’oˆ-ahˇ aˬ yawꞈ neh laˆ ziꞈ-awˇ nawˬ-euˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ nui saˇ oꞈ-eu jeˬ aˬ yawꞈ neh bi keuˆ le”-eu meh lehˇ aˬ yawꞈ dawˬ caˇ caˇ-eu meh. (Ja ceuˬ 147:13, 14) Yeˬhawˇbaˬ lahˇ k’ehˬ laˇ g’oˆ-ahˇ laˆ ziꞈ nehˬ-eu lehˇ ehˇ-eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-euˬ tsawˇ haˬ-ahˇ haw piˇ nehˬ meh lehˇ bi siˬ-eu meh.

Aˬ dui shaˬ zahˬ mˇ-eu baˬ da neh noeˬ shaˬ dui dui luꞈ ngeh Miˬyehˇ-euˬ dawˬ aˬ dui-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ caw ba nehˬ-eu nga? (Aˇ deuˆ 15-17-ahˇ haw.)

15-17. (a) Tiˬ poˆ na aˬ dui yawˬ ha shaˬ zahˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ noeˬ-eu nga ehˇ k’awꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-euˬ dawˬ neh aˬ joˆ-ehˇ caw ba-eu nga? (b) Aˬ dui-ahˇ caw ba-eu g’aˇ duˬ Miˬyehˇ-euˬ dawˬ yaw kawˇ-ehˇ iˇ-eu lehˇ yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw sheˇ?

15 Nawˬ-euˬ shaˬ zahˬ baˬ da neh nawˇ k’ahˬ lahˇ paˬ. Ehˇ k’awꞈ nawˇ gaˇ kawˆ deuˬ-ahˇ laˆ piˇ nya ni Yeˬhawˇbaˬ zaˬ siˬ nui gahˇ biꞈ nehˬ nya meh. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-eu g’aˬ Miˬyehˇ “miˇ tsaˬ tahˬ k’awˇ-ahˇ aˬ yawꞈ dawˬ tiˬ dawˬ biꞈ ngeh aˬ yawꞈ neh k’aˇ-ehˇ-euˬ jeˬ yaw kawˇ-ehˇ keuˆ le-eu meh” lehˇ ehˇ-awˇ ngehˇ ceuˬ uˬ yehˇ aˇ siˬ-ahˇ ngehˬ keuˆ-awˇ “aˬ yawꞈ neh pyehˬ g’eh leꞈ-euˬ yaw tsehꞈ-ahˇ” aˬ suˇ g’aˬ kamˬ coeˇ nmˇ? lehˇ naˇ haˬ-eu meh. K’oeˇ naˇ Miˬyehˇ “dawˬ biꞈ ngeh ngehˇ guiˇ-iˇ” jiˇ-eu meh lehˇ paˇ ehˇ-eu meh. (Ja ceuˬ 147:15-18) Aˬ dui-euˬ Miˬyehˇ yawˬ jeˬ na luꞈ siˬ nya-awˇ yawˬ jeˬ na luꞈ jahˇ nya meh. Aˬ yawꞈ uˬ yehˇ aˇ siˬ hawˇ-eu ngehˇ-ahˇ nyehꞈ tehˬ-awˇ nawˬ-euˬ shaˬ zahˬ deuˬ-ahˇ caw ba nya-eu yaw duˬ baw meh.

16 Nymˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-euˬ dawˬ neh aˬ dui-ahˇ sheuˬ g’eh-eu meh. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-euˬ g’aˬ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ dawˬ aˬ dui-ahˇ caw ba-eu g’aˇ duˬ “yaw kawˇ-ehˇ” iˇ-eu meh lehˇ ehˇ-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ tsaˬ-eu aˇ yamˬ hawˇ-eu tsaˬ-eu gaˇ ma-ahˇ sheuˬ g’eh-eu meh. Jaˇliꞈ hawˇ-eu “saˇ jaˇ ziꞈ-awˇ noeˬ dahˇ doe-eu zaˬ k’aˆ” neh jahˇ doˆ laꞈ-euˬ paˇ dmˬ deuˬ maˬ ehˇ tiˬ biˬ jw hawˇ-eu aˇ muˇ-ahˇ sheuˬ g’eh-eu deuˬ maˬ ehˇ nawˬ-euˬ mehˇ nmˇ deuˬ maˬ ehˇ nawˬ-ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ-eu jeˬ aˬ joˆ-ehˇ biꞈ nehˬ laꞈ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. (Maꞈtehˬ 24:45) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ-ahˇ sheuˬ g’eh-eu g’aˇ duˬ yaw kawˇ-ehˇ iˇ gaˇ nawˇ mawˇ ma loˇ?

17 Siˬmoˇ-lawˬ Miˬyehˇ-euˬ dawˬ neh aˬ yawꞈ-ahˇ caw ba gaˇ ya mawˇ-euˬ meh. Aˬ yawꞈ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ nya lehˇ noeˬ-awˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-ahˇ maˬ ya leˇ nga lehˇ noeˬ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ aˬ yawꞈ g’aˬ baˬ ngeh maˬ tsehˆ leˇ ni Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ tahˬ shaˇ-awˇ Jaˇliꞈ dzaw daˆ leꞈ-euˬ meh. “Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ neh g’aˬ biꞈ-eu jeˬ haw-eu sheuˬ g’eh-eu jeˬ-ahˇ maˬ za ni maˬ jawˇ haw-aˬ” lehˇ Siˬmoˇ-lawˬ ehˇ-eu meh. Gaˇ kawˆ heu naˇ aˬ yawꞈ-ahˇ yaw muiˬ paw haw nya ni caw ba nehˬ-euˬ meh.

18. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ-euˬ dawˬ peh jawˇ-eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh noeˬ nya Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya ja ceuˬ-eu nga?

18 Yeˬhawˇbaˬ miˇ k’ahˬ doeˬ ni jawˇ-eu tsawˇ haˬ deuˬ laꞈ k’oeˇ neh Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ-ahˇ tseˇ-awˇ aˬ yawꞈ-euˬ tsawˇ haˬ bi geuꞈ-euˬ meh lehˇ ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-eu g’aˬ siˬ nya-eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ “dawˬ” hawˇ-eu “zahˇ sahˇ k’oꞈ” za-euˬ tiˬ jeuˬ pyeuꞈ-eu tehꞈ meh. (Ja ceuˬ 147:19, 20-ahˇ gui.) Nymˇ iˬ nah aˬ dui Miˬyehˇ tsawˇ myahˇ loꞈ-ehˇ ya bi kuˇ-eu heu naˇ muiˬ dui dui miˇ-a. Aˬ dui Miˬyehˇ-ahˇ ya siˬ nya-awˇ aˬ dui-ahˇ sheuˬ g’eh-eu aˬ yawꞈ-euˬ dawˬ jaˆ-eu uˬ taꞈ aˬ yawꞈ-euˬ dawˬ peh jiˆ leˇ nya meh lehˇ jiˇ ya siˬ nya-euˬ ma. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ-eu g’aˬ loꞈ-ehˇ duˇ ni nawˇ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ “ja ceuˬ” laˇ-awˇ aˬ cawˬ-ahˇ ja ceuˬ lehˇ g’aˬ biꞈ-eu gaˇ k’ahˇ dahˇ-eu meh.