Nawˬ˗euˬ myaˆ nuiˆ aˬ geu gaˇ haw luꞈ?
“Nawˬ˗ahˇ ngaˇ gʼawˇ leuˇ haw˗eu ma. Nawˇ uˆ lahˇ luꞈ˗eu mˬ kʼoeˇ taˆ ngaˇ gʼawˇ leuˇ haw˗eu ma.”—Ja ceuˬ 123:1.
1, 2. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ haw˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?
Nymˬ˗mˇ aˬ dui “shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ” laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ ma. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Yeˬhawˇbaˬ haiˬ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ laˆ cawˆ le˗eu lehˇ gʼeh ngeh hawˇ˗eu, aˬ yawꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ maˇ diˇ nui saˇ oˆ˗eu jeˬ bi jaˆ laˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, yaw dehꞈ dehꞈ˗eu jeˬ shaˬ laˇ tehˇ tehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˇ nui noeˬ nui duˇ hawˇ˗eu caw ba˗eu jeˬ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ haw paˬ nga?’ lehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui taˆ lehˇ “Yeˬhawˇbaˬ” lehˇ ehˇ˗eu paˬ, teu naˇ tsaˬ dui dui˗eu dawˬ kʼoꞈ pyeuꞈ meh.
2 Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ haw˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui shaˬ zahˬ jaˆ ngeh kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ haw luꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ laˆ duˬ taˬ nya˗eu nga? Aˬ dui caw ba˗eu jeˬ loˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗awˇ shaˇ ju˗eu heu aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga lehˇ, Jaˇliꞈ boꞈ zaˬ tiˬ gʼaˬ ehˇ taˬ˗euˬ myahˇ laˇ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 123:1-4-ahˇ gui.) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ haw ngeh, baw leˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ tiˬ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ duˇ meh lehˇ, Jaˇliꞈ boꞈ zaˬ tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu meh. Aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ nya˗eu nga? Zaˬ kʼaˆ naˇ, ya dzaˬ ya dawˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu bi haw piˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha˗euˬ baw leˬ˗ahˇ ya haw tsoˆ taˬ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ ya gʼoe˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ baw leˬ aˬ jeˬ bi mˇ mawꞈ nga lehˇ ya siˬ˗awˇ, mˇ caw˗eu gʼaˇ duˬ baw leˬ˗ahˇ maˬ tsehˆ leˇ ni ya haw tsoˆ taˬ˗eu meh. Aˬ dui kʼawꞈ teu gaˇ duˇ ni, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ bi mˇ mawꞈ nga lehˇ siˬ nya˗awˇ mˇ caw˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ ya gui˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh.—Eˇpeˇsu 5:17.
3. Aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ bi haw tsoˆ taˬ˗eu aˬ jeˬ nga?
3 Aˬ dui aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya haw tsoˆ taˬ meh lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, tiˬ poˆ na maˬ haw tsoˆ taˬ ni kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Gaˇ kawˆ heu Yeˬsuˇ˗euˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ Maˬta˗ahˇ pyeuꞈ laˇ haw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maˬ haw tsoˆ taˬ ni “dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ laˆ saˆ˗eu tehˬ gʼa luꞈ˗eu” meh. (Luˇkaꞈ 10:40-42) Maˬta loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu tsawˇ haˬ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ teu gaˇ bi jawˇ taˬ˗awˇ neh maˬ haw tsoˆ taˬ ni pyeuꞈ nya gaˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ, gaˇ kawˆ heu aˬ dui kʼoeˇ taˆ keuˆ le ngeh kʼawꞈ aˬ dui maˬ zahˬ leˇ. Teu miˇ neh, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ bi haw tsoˆ taˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ, aˬ cawˬ neh mˇ˗eu jeˬ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ maˬ bi haw tsoˆ taˬ nya˗eu nga? lehˇ hawˇ˗eu, aˬ dui aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw tsoˆ taˬ nya˗eu nga? lehˇ haw ma.
Aˬ kawˬ˗aˬ smˇ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ
4. Moˇseˬ Miˬyehˇ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˇ leˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ smˇ˗euˬ gaˇ, aˬ jeˬ miˇ neh zahˬ leˇ˗eu nga?
4 Moˇseˬ nui noeˬ nui duˇ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗eu yaw duˬ baw meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ “maˬ mawˇ nya˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ ya mawˇ haw˗euˬ loꞈ˗ehˇ . . . nui ma ziꞈ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 11:24-27-ahˇ gui.) Kʼoeˇ naˇ, “Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ laꞈ kʼoeˇ, Moˇseˬ˗ahˇ duˇ˗eu Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ doˆ laˇ haw˗aˬ. Sahˬpaˬ Miˬyehˇ myaˆ pyawˬ ciˬ daˬ˗awˇ dawˬ ngehˬ cawˬ˗euˬ aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ maˬ jawˇ˗a” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 34:10) Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ gʼoeˇ kʼawꞈ, Miˬyehˇ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˇ leˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ smˇ˗euˬ meh. (Bawˇtsahˬ 20:12) Aˬ jeˬ miˇ neh nga?
5-7. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh doˆ laˇ˗euˬ tiˬ kʼehˬ naˇ, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? Moˇseˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga?
5 Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh doˆ laˇ˗euˬ ba la nyiˬ siˬ maˬ byah laˇ mi na˗ehˇ, Siˇnaˆ gawˬ jawˬ˗ahˇ le keuˆ˗eu keuˆ laˇ ngeh gaˇ kawˆ doˆ laˇ˗euˬ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ iˇ cuꞈ dawˇ˗eu maˬ jaˆ˗eu miˇ neh Moˇseˬ˗ahˇ nui ma pehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “Tsawˇ haˬ heu deuˬ˗ahˇ ngaˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ nehˬ nmˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ kʼaˬ lo neh biˬ sehꞈ˗eu lehˇ gʼeh˗eu meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 17:4) Teu ngeh, Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gawˬ yoeˬ neh kʼaˬ lo˗ahˇ juiꞈ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ Siˇnaˆ gawˬ jawˬ lo guˇ kʼoeˇ taˆ “Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ˗euˬ mehˬ shi, Moˇseˬ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ iˇ cuꞈ yoeˇ doˆ le˗awˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ ya dawˇ ngeh, gaˇ kawˆ ui cuiˆ maˬ gaˇ laˇ˗euˬ meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 17:5, 6.
6 Moˇseˬ teu tsahˇ˗ahˇ Maˬsaˬ lehˇ myahˇ nehˬ˗awˇ dawˬ tsuiꞈ naˇ “lawˬ haw˗eu” lehˇ meh. Kʼoeˇ naˇ, Meˬliˇbaˬ lehˇ jiˇ myahˇ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ naˇ, “dawˬ gʼoꞈ doˆ˗eu” lehˇ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ myahˇ nehˬ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, “Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ . . . ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ aˬ dui maꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ nga loˇ, maˬ jawˇ nga loˇ?’ lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ ehˇ˗awˇ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ lawˬ haw˗euˬ” miˇ neh meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 17:7.
7 Yeˬhawˇbaˬ Meˬliˇbaˬ˗ahˇ doˆ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? Miˬyehˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Moˇseˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ leuˇ˗eu tehꞈ maˬ ngeuˇ˗eu, aˬ yawꞈ˗ahˇ puiˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ jiˇ muiˇ nga lehˇ noeˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 95:8, 9-ahˇ gui.) Aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ bahˬ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Moˇseˬ naˇ, tsaˬ˗eu jeˬ mˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ neh kʼaˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh.
8. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Miˬyehˇ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ ya uˇ leˇ˗eu keuˆ laˇ ngeh aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?
8 40 kʼoꞈ dzeuˇ iˇ ngeh, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ paˇ doˆ laˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ maꞈ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ cah˗eu aˇ saˬ saˬ˗eu keuˆ laˇ˗awˇ, Kaˬdeˬshaˇ˗euˬ dawˬ peh laˇ keuˆ˗euˬ uꞈ taꞈ, Miˬyehˇ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ ya uˇ leˇ˗eu keuˆ laˇ taˬ˗euˬ meh. Teu tsahˇ˗ahˇ kʼawꞈ Meˬliˇbaˬ lehˇ kuˇ˗eu meh. a (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Aˬ jeˬ miˇ neh? Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ iˇ cuꞈ dawˇ˗eu maˬ jaˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ nyaˆ taꞈ tiˬ poˆ dawˬ gʼoꞈ paˇ doˆ˗eu miˇ neh meh. (Bawˇtsahˬ 20:1-5) Ehˇ kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ poˆ naˇ, Moˇseˬ mˇ bahˬ dui dui˗euˬ meh.
9. Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ aˬ jeˬ ehˇ nehˬ˗euˬ nga? Ehˇ kʼawꞈ Moˇseˬ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)
9 Moˇseˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ muiˇ ngeh aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? Aˇ yawꞈ nui noeˬ nui duˇ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw beh poˆ loꞈ˗ehˇ haw tsoˆ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ heu poˆ naˇ Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ kʼaˬ lo˗ahˇ juiꞈ lehˇ maˬ ehˇ nehˬ˗aˬ, gawˬ yoeˬ yuˇ gʼeh˗awˇ, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ kʼaˬ lo jaˆ gaˇ sheuˬ gʼeh˗awˇ, Moˇseˬ˗ahˇ kʼaˬ lo˗ahˇ dawˬ ngehˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Bawˇtsahˬ 20:6-8) Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jahˇ ngaˇ loˇ? Maˬ, maˬ jahˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ nui ma pehˇ dui dui˗awˇ, “Puiˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗oˇ, naw maꞈ gʼaˇ duˬ kʼaˬ lo heu siˬ˗ahˇ neh ngaˇ iˇ cuꞈ ya bi yoeˇ le ta loˇ” lehˇ guˇ˗awˇ, kʼaˬ lo˗ahˇ tiˬ poˆ maˬ loꞈ nyiˬ poˆ juiꞈ˗euˬ meh.—Bawˇtsahˬ 20:10, 11.
10. Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga?
10 Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ nui ma pehˇ dui dui˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 1:37; 3:26) Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ yaw shuiꞈ teu˗ahˇ maˬ mˇ caw˗eu miˇ neh meh.
11. Moˇseˬ neh kʼaˬ lo˗ahˇ juiꞈ˗eu teu naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ leˇ nya˗eu nga?
11 Yeˬhawˇbaˬ nui ma pehˇ˗eu teu naˇ, gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ paˬ jaˆ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Meˬliˇbaˬ yaw beh tsahˇ˗euˬ kʼaˬ lo gaˬlawˇ˗ehˇni teu naˇ, yaw gʼahˇ miˇ neh kʼa lo teu˗ahˇ aˇ naˆ ni juiꞈ kʼawꞈ iˇ cuꞈ juiꞈ doˆ nya paˬ lehˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ noeˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, Meˬliˇbaˬ nyiˬ tsahˇ aˬ yawꞈ tsahˇ naˇ yaw beh tsahˇ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ dui dui˗eu meh. Heu tsahˇ˗euˬ kʼaˬ loˬ naˇ, myaˬ ni kʼaˬ loˬ loˬ nahˬ pyeuꞈ˗awˇ, gaˬlawˇ˗ehˇni kʼaˬ lo naˆ ni maˬ gʼahˇ˗a. Kʼaˬ lo yaw nahˬ teu laꞈ kʼoeˇ iˇ cuꞈ yaw awˬ˗ehˇ dahˬ leˇ nya˗awˇ jaˆ nya˗eu meh. Iˇ cuꞈ geuꞈ mawꞈ˗eu aˬ suˇ gʼaˬ maˬ kaˬ, kʼaˬ lo teu˗ahˇ tsawˆ byoe naˇ iˇ cuꞈ yoeˇ le˗eu meh. Teu miˇ neh, Moˇseˬ kʼaˬ lo teu˗ahˇ dawˬ biꞈ˗awˇ iˇ cuꞈ bi yoeˇ le jeˬ, dawˬ maˬ biꞈ ni juiꞈ˗awˇ bi yoeˇ leˇ˗eu teu naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ iˬ cuꞈ teu˗aˬ Yeˬhawˇbaˬ neh zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ bi yoeˇ le˗euˬ jeˬ maˬ ngeuˇ nga lehˇ kʼawꞈ noeˬ leˇ nya˗eu meh. b (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Ehˇ kʼawꞈ, maˇ diˇ naˇ gaˇ kawˆ teu aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ aˬ dui maˬ siˬ nya˗a.
Moˇseˬ, dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ puiˬ˗euˬ nga?
12. Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ hawˇ˗eu Aˬloˬ˗ahˇ nui ma pehˇ˗eu teu naˇ, aˬ jeˬ baˬ da neh paˇ pyeuꞈ nya nga siˬ?
12 Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ hawˇ˗eu Aˬloˬ˗ahˇ nui ma pehˇ dui dui˗eu teu naˇ, nyaˆ taꞈ tiˬ kawˆ paˇ jaˆ nya˗a siˬ. Moˇseˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ, “naw maꞈ gʼaˇ duˬ kʼaˬ lo heu siˬ˗ahˇ neh ngaˇ (nga maꞈ) iˇ cuꞈ ya bi yoeˇ le ta loˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Moˇseˬ “nga maꞈ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ hawˇ˗eu Aˬloˬ˗ahˇ ehˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh kʼawꞈ, Moˇseˬ neh jahˇ˗euˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ za geuˇ˗eu ja ceuˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ biꞈ˗eu miˇ neh, yaw zeu maˬ taˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Ja ceuˬ 106:32, 33-ahˇ “Tsawˇ haˬ kʼoeˇ deuˬ Meˬliˇbaˬ lawˇ gawˆ dawˬ peh, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ nui ma pehˇ ni mˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ baˬ da neh Moˇseˬ shaˬ zahˬ naꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nui ma naˇ dui dui ni aˬ yawꞈ maꞈ jahˇ˗awˇ, maˬ shaˇ noeˬ ni dawˬ kʼaˆ ngehˬ dzeuˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. c (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) (Bawˇtsahˬ 27:14) Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ za geuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ yaw zeu maˬ taˬ˗aˬ. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ hawˇ˗eu Aˬloˬ˗ahˇ, “Ngaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naw nyaꞈ puiˬ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Bawˇtsahˬ 20:24) Heu naˇ, huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ pyeuꞈ meh.
13. Yeˬhawˇbaˬ neh Moˇseˬ˗ahˇ daˇ nehˬ˗euˬ teu naˇ, tsaˬ meh dawˇ meh lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga?
13 Moˇseˬ hawˇ˗eu Aˬloˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu aˬ yuiꞈ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ nui deuˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 12:48) Yaw beh tiˬ poˆ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ puiˬ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ tiˬ shehˆ˗ahˇ, aˬ yawꞈ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˇ˗ahˇ maˬ bi ahˇ leˇ ni daˇ nehˬ˗euˬ meh. (Bawˇtsahˬ 14:26-30, 34) Teu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ puiˬ˗euˬ Moˇseˬ˗ahˇ kʼawꞈ, Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ yaw beh˗euˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ maˬ bi ahˇ leˇ ni daˇ nehˬ˗euˬ teu naˇ tsaˬ meh dawˇ meh.
Gaˇ kawˆ aˬ jeˬ baˬ da neh pyeuꞈ laˇ
14, 15. Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ puiˬ˗eu teu naˇ, aˬ jeˬ baˬ da neh nga?
14 Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ puiˬ˗eu teu naˇ, aˬ jeˬ baˬ da neh nga? Aˬ dui Ja ceuˬ 106:32, 33-ahˇ tiˬ poˆ paˇ haw ma. “Tsawˇ haˬ kʼoeˇ deuˬ Meˬliˇbaˬ lawˇ gawˆ dawˬ peh, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ nui ma pehˇ ni mˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ baˬ da neh Moˇseˬ shaˬ zahˬ naꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nui ma naˇ dui dui ni aˬ yawꞈ maꞈ jahˇ˗awˇ, maˬ shaˇ noeˬ ni dawˬ kʼaˆ ngehˬ dzeuˇ˗euˬ meh.” Maˇ diˇ naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ puiˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Moˇseˬ nui pehˇ˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ˗eu uˬ taꞈ, shaˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ noeˬ keuˆ ni dawˬ kʼaˆ ngehˬ˗euˬ meh.
15 Moˇseˬ aˬ cawˬ˗euˬ mˇ jeˬ mˇ kawˆ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ bi laˆ naˬ˗euˬ meh. Yaw beh poˆ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ, iˇ cuꞈ gaˇ kawˆ toˇ ngeh, Moˇseˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mˇ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 7:6) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ puiˬ˗eu gʼawˬ mya kʼoꞈ byahˇ laˇ˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ nehˬ˗ehˇ ya jawˇ˗eu gʼaˬ doeˇ doeˇ˗awˇ, ya shaˬ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyehꞈ nya meh. Teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ˗eu jeˬ maˬ bi shaˇ noeˬ ni, Moˇseˬ aˬ yawꞈ nui ma aˇ naˆ ni pehˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ bi shaˇ noeˬ˗eu meh.
16. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh, Moˇseˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya shaˇ sawˇ˗eu nga?
16 Moˇseˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu ngehˬ dah˗eu tsawˇ haˬ kʼawꞈ, baˇ iˇ nya˗awˇ mˇ bahˬ nya naˇ, aˬ dui˗ahˇ kʼawꞈ teu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗eu yaw awˬ meh. Moˇseˬ ui cuiˆ neh maˬ ngeuˇ nmˇ˗aˬ, Miˬyehˇ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ ya uˇ leˇ˗eu keuˆ laˇ taˬ˗euˬ meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui kʼawꞈ, miˇ shuiꞈ˗ahˇ ya uˇ leˇ˗eu keuˆ laˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Beˬtuˆluˆ 3:13) Aˬ dui aˬ kawˬ˗aˬ teu˗ahˇ maˬ bi smˇ˗iˇ mawꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Teu miˇ neh aˬ dui maꞈ miˇ shuiꞈ˗ahˇ ya uˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya haw tsoˆ taˬ˗awˇ, ehˇ dawˬ ya naˇ haˬ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 2:17) Aˬ dui Moˇseˬ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya dzaw geuꞈ˗euˬ nga?
Aˬ cawˬ˗euˬ mˇ jeˬ neh aˬ dui˗ahˇ taˬ bi laˆ baˇ
17. Tiˬ gʼaˬ paˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma laˆ pehˇ laˇ naˇ, aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu nga?
17 Tiˬ gʼaˬ paˬ nawˬ˗ahˇ nui ma laˆ pehˇ ngeh, nawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ ni leh jeh. Tiˬ poˆ na aˬ dui gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ tiˬ hmˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ yaw myaˬ poˆ ya puˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ, “Gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ ni yaw muiˬ jeˬ mˇ kaˇ˗euˇ. Aˬ dui nui ma maˬ cawˆ naˇ, aˇ yamˬ keuˆ laˇ ngeh ya yehˬ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Gaˬlaˬtiˆ 6:9; 2 Teˇsaˬloˇni 3:13) Teu miˇ neh, tiˬ jeˬ paˬ maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ gʼaˬ paˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma pehˇ laˇ ni yaw myaˬ poˆ jahˇ laˇ naˇ, aˬ dui maˬ ngehˬ mi na˗ehˇ shaˇ noeˬ ma loˇ? Nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ ma loˇ? (Dawˬdaˬ 10:19; 17:27; Maꞈtehˬ 5:22) Aˬ dui˗ahˇ tiˬ gʼaˬ na nui ma laˆ pehˇ laˇ ngeh, aˬ dui “Miˬyehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ luꞈ˗uˇ” lehˇ noeˬ nya ni ya dzaw taˬ˗eu meh. (Loˇmaˆ 12:17-21-ahˇ gui.) Heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Aˬ dui nui ma pehˇ ngeh to˗aˬ, loˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ tiˬ jeˬ paˬ jahˇ meh lehˇ oˇ oꞈ˗awˇ dawˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui maˬ dawˬ ni laꞈ poˆ mˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ gʼoe˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.
18. Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ jeˬ noeˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?
18 Doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ caw. Yeˬhawˇbaˬ doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ biꞈ ngeh, aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ caw ma loˇ? Aˬ dui gaˇ hu neh mˇ dzaw taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ mˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ yaw shuiꞈ˗ahˇ yaw kawˇ ma˗ehˇ mˇ caw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Heˬbyehˇ 13:17) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui ‘Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ boꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ caw teh˗awˇ dehꞈ nya ni’ ya leh jeh˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 4:6) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ caw ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ gaˇ duˇ˗eu meh.
19. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ, aˬ cawˬ˗euˬ yaw lehˬ neh maˬ bi laˆ cawˆ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?
19 Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu nawˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ, aˬ cawˬ˗euˬ yaw lehˬ neh taˬ bi laˆ cawˆ. Aˬ dui aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ laˆ cawˆ˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ kʼawꞈ nui ma maˬ pehˇ˗a. Aˬ dui Moˇseˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ za taˬ˗euˬ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, gaˇ kawˆ heu aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. Ka li zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ, ya buˬ ya law iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, ya leh jeh dui dui˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ yaw muiˬ˗ehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 2:12) Aˬ dui huiˬ˗eu gaˇ ngehˬ˗ehˇ za taˬ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ zawˇ˗ehˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 12:48) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dui dui naˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ aˬ dui˗ahˇ coˬ iˇ ni maˬ jahˇ nya˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ mˇ mawˇ˗eu nui gaˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ laˆ tsoeˬ nya.—Ja ceuˬ 119:165; Loˇmaˆ 8:37-39.
20. Aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?
20 Aˬ dui suˬ saˬ˗awˇ shaˬ zahˬ tehꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu saˇ ka˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui ‘mˬ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ luꞈ˗eu’ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ haw tsoꞈ taˬ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui aˬ myah luꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu loˬ meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ, aˬ cawˬ˗euˬ mˇ jeˬ mˇ kawˆ neh maˬ ya bi laˆ cawˆ˗a. Moˇseˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ jeˬ heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ mehˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ cawˬ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ haw tsoˆ ngeh to˗aˬ, aˬ dui ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ laꞈ ni, haw tsoˆ taˬ’ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.—Ja ceuˬ 123:1, 2.
a Meˬliˇbaˬ nyiˬ tsahˇ aˬ yawꞈ tsahˇ heu naˇ, Leˬpiˇdeˬ nyaˆ taꞈ tiˬ myahˇ naˇ Maˬsaˬ lehˇ kuˇ˗eu jawˇ duˬ˗euˬ dawˬ peh jaˆ˗eu Meˬliˇbaˬ yaw beh tsahˇ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ˗eu meh. Meˬliˇbaˬ teu nyiˬ tsahˇ luꞈ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ kuˇ˗eu teu naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ teu gaˇ jawˇ ngeh dawˬ gʼoꞈ doˆ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ, toˇ˗eu miˇ neh meh.—Miˇ kʼahˬ aˇ baˇ Miˇ shuiꞈ dawˬ paˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Dzaw lahˬ B3-ahˇ haw.
b Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu nui gahˇ ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ, Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ˗euˬ dawˬ daˬ laꞈ kʼoeˇ, puiˬ˗eu deuˬ gaˇ kawˆ heu zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a, Moˇseˬ kʼaˬ lo teu laꞈ kʼoeˇ iˇ cuꞈ dahˬ˗eu lehˇ siˬ nya dzeuˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ Moˇseˬ˗ahˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ tiˬ poˆ paˇ bi jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˬ lo yawˬ siˬ yawˬ˗ahˇ bi juiꞈ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, gaˇ kawˆ heu jiˇ ni dawˬ daˬ daˬ ka leꞈ˗euˬ tehꞈ meh.
c 1987, Tseˇ siˬ ba la 15-ahˇ doˆ laˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ paˇ dmˬ, “Gui˗eu deuˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ haw.