1, 2. 2018 kʼoꞈ˗ahˇ mehˬ bawˬ bi gm˗eu aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ nga? aˬ jeˬ miˇ neh? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)

 2018 kʼoꞈ Smˇ siˬ ba la 31 nah˗ahˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya lam gʼaˬ, tiˬ kʼoꞈ˗ahˇ tiˬ poˆ jahˇ˗eu noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ heu˗ahˇ uiˬ iˇ˗eu meh. Nahˇ ma ga uˇ shaw naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ hawˇ˗eu, nui deuˬ gʼawˬ mya gʼaˬ, Yeˬsuˇ neh aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ lawˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, mehˬ bawˬ mˇ˗eu meh. Yawˬ kʼoꞈ na luꞈ Yeˬsuˇ shiˇ˗euˬ gaˇ noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ heu hmˬ naˇ, mehˬ bawˬ nui jeˬ naˆ maˬ tseˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ bi uiˬ laˇ˗awˇ mehˬ bawˬ bi gm˗eu meh.

² Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya lam gʼaˬ, naˬ liˬ tiˬ laꞈ saˇ˗i tiˬ laꞈ aˇ yeˇ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ heu˗ahˇ uiˬ laˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Jaˇliꞈ ehˇ˗eu “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ gui jiˇ coeˇ ni myaˬ˗eu tsawˇ haˬ aˇ maꞈ tiˬ maꞈ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ maꞈ˗aˬ, miˇ tsaˬ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ taꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ pyeuꞈ˗awˇ” aˬ yawꞈ maꞈ “ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗aˬ, dzoeˬ dzaˬ nuiˇ mahˬ kʼoeˇ taˆ nuiˇ luꞈ˗eu  aˬ dui˗euˬ Miˬyehˇ hawˇ˗eu aˬ dui˗euˬ Yawˇzaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ meh” lehˇ guˇ˗eu˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu˗eu 7:9, 10) Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ yawˬ kʼoꞈ na luꞈ˗ahˇ, tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ, taˬ huiˬ dui dui˗eu miˇ neh zawˇ˗ehˇ muiˬ dui dui˗eu meh.

3. Aˬ dui heu kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

³ Nawˇ heu kawˆ˗ahˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu naˇ haˬ˗eu jeˬ heu oeˬ kawˆ˗ahˇ ya siˬ tehꞈ˗a (1) Ngaˇ noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ heu nah˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? (2) Mehˬ bawˬ heu Miˬyehˇ gaˇ mˇ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ nui ma aˬ joˆ˗ehˇ bi taꞈ˗eu nga? (3) Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ uiˬ gaˇ, nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ jaˆ ni ngaˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? (4) Mehˬ bawˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu poˆ lehˇ baw ngaˇ la? Aˬ geu ngeh nga?

4. Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu heu, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

⁴ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu heu, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? Aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ iˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh. Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ tiˬ kʼoꞈ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu lehˇ leh jeh˗eu deuˬ˗ahˇ, haw mawˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ dui maˬ gʼeh nya˗euˬ lehˇ maˬ ngeuˇ taꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ jawˇ˗eu bi haw mawˇ mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui mehˬ bawˬ heu aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ “aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ shi jaˆ˗eu sahˬ boꞈ paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ boꞈ ahˇ taˬ” mawꞈ˗euˬ meh. Paˇ dmˬ heu dmˬ˗ahˇ “dehꞈ˗eu saꞈ laˇ sahˬ boꞈ” lehˇ jiˇ kuˇ˗awˇ, paˇ dmˬ heu laꞈ kʼoeˇ, Yeˬhawˇbaˬ dehꞈ˗eu jeˬ kʼaˇ bi za mawꞈ˗eu deuˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ teu gaˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh.—Maˬlaˬkiˇ 3:16; Pah mehˬ˗eu˗eu 20:15.

5. Mehˬ bawˬ keuˆ laˇ˗eu yaw myaˬ jaw ca ngeh neh, “yawˬ ha Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ dehꞈ luꞈ miˇ˗a laˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ pyehˆ tseˇ” nya˗eu nga?

⁵ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ keuˆ laˇ˗eu yaw myaˬ jaw ca ngeh neh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ aˇ naˆ ni ziꞈ nya lehˇ shaˇ sawˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ jaˆ meh. (2 Gawˇliˬtu 13:5-ahˇ gui.) Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ “Naw maꞈ jah˗eu jeˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni tuˆ tehˬ luꞈ ma loˇ lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha pyehˆ tseˇ haw” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ “Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ bi pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ maꞈ aˇ muˇ heu hmˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ zmˬ˗eu lehˇ ngaˇ jah miˇ˗a loˇ? Ngaˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ luꞈ miˇ˗a laˬ? Ngaˬ˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka˗ahˇ dehꞈ luꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗awˇ, Saˬdaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ jiˇ˗eu keuˆ laˇ shaw˗iˬ mehˇ lehˇ ngaˇ jah miˇ˗a loˇ? Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu jeˬ yaw beh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ dahˬ beh laˇ ngeh loꞈ˗ehˇ gʼaˬ kʼaˆ luꞈ miˇ˗a loˇ?” (Maꞈtehˬ 24:14; 2 Tiˆmoˇseˬ 3:1; Heˬbyehˇ 3:14) Naˇ haˬ taˬ˗euˬ jeˬ heu deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ˗eu heu naˇ, nawˬ˗ahˇ yawˬ ha aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ nya lehˇ “Yawˬ ha˗ahˇ aˬ myah luꞈ pyehˆ tseˇ ni” caw ba nehˬ meh.

6. (a) Dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? (b) Sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ, mehˬ bawˬ heu˗euˬ gʼaˇ duˬ yawˬ kʼoꞈ na luꞈ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? Nawˇ toˆ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

⁶ Mehˬ bawˬ heu˗euˬ gʼaˇ duˬ nawˇ lehˬ hmˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, gaˇ kawˆ heu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ dzawˇ mehˬ taˬ˗euˬ sahˬ boꞈ deuˬ˗ahˇ gui˗awˇ neh shaˇ sawˇ˗eu heu meh. (Yoˇhaˬ 3:16; 17:3-ahˇ gui.) Aˬ dui dehꞈ˗eu jeˬ zaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ ya jah˗eu meh. Mehˬ bawˬ heu˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ nyaꞈ nehˬ˗ehˇ peh dzehˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ nya meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheu gʼeh˗eu myahˇ laˇ˗euˬ  mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ jiˇ toˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ gʼawˬ mya kʼoꞈ, Loꞈ˗eu nymˇgoˇ paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu, noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ neh aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu sahˬ boꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ poˆ uiˬ˗euˬ meh. Mehˬ bawˬ heu keuˆ laˇ˗eu yaw myaˬ jaw ca ngeh neh, aˬ yawꞈ poˆ uiˬ laꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ heu deuˬ˗ahˇ gui˗awˇ, gaˇ kawˆ heu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga lehˇ shaˇ sawˇ˗eu meh. Tiˬ poˆ na, tiˬ kawˆ nyiˬ kawˆ na paˇ poˆ lahˬ˗eu uˬ taꞈ, mehˬ bawˬ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ uˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kʼawꞈ yaw muiˬ˗ehˇ gui˗awˇ, naꞈ suiˇ ni shaˇ sawˇ˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ yawˬ kʼoꞈ na luꞈ yawˬ shuiꞈ gʼawˬ mya jeˬ ya siˬ nya nya lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗euˬ meh. Nawˇ jiˇ toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ nya neh mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ mawꞈ dzehˬ laˇ˗awˇ, mehˬ bawˬ heu gaˇ neh kʼawꞈ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ gʼawˬ mya ni za laˇ˗eu meh.

7. (a) Yeˬsuˇ ciꞈ hawˬ byawˇ dzaˬ ngeh miˇ, guiˬ lahˬ aˬ jeˬ jeˇ shaˇ˗eu nga? (b) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗euˬ lehˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu nga?

⁷ Ciꞈ hawˬ byawˇ dzaˬ ngeh miˇ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ Da zaˬ˗euˬ nui ma taꞈ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ jiˇ ni, nui ma taꞈ luꞈ˗uˇ lehˇ paˇ shaˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 17:20, 21-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li neh shaˇ˗euˬ dawˬ teu˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ˗euˬ yaw duˬ baw meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nui ma taꞈ˗eu jeˬ, nui jeˬ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ, noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ heu˗ahˇ mawˇ laˇ˗eu meh. Teu ngeh nah, miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu gʼawˬ mya lam gʼaˬ, tsawˇ jeuˬ beu gaˇ˗awˇ shaˬ jiˇ beu gaˇ kʼawꞈ tiˬ gaˇ uiˬ leˇ˗awˇ bawˬ dzaˬ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬ maˇ˗ahˇ bi oe˗euˬ meh lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ jah˗eu jeˬ jiˇ mˇ mawˇ˗eu meh. Miˇ kʼahˬ tiˬ gaˇ na, tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca maˬ duˇ leˇ˗eu deuˬ tiˬ gaˇ uiˬ leˇ˗awˇ, zahˇ paw˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ bawˬ mˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ myaˆ˗ahˇ maˬ tsaˬ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ toˆ˗ehˇ maˬ noeˬ˗a. Aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ mehˬ shi, noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ uiˬ laˇ taˬ˗euˬ heu naˇ, muiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

8. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsaˬgeˬlaˇ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ehˇ nehˬ˗euˬ nga?

⁸ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, heu loꞈ˗ehˇ aˬ dui nui ma taꞈ gaˇ maˬ zahˬ leˇ. Gaˇ kawˆ heu pyeuꞈ laˇ tehꞈ˗a lehˇ, Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsaˬgeˬlaˇ˗ahˇ ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsaˬgeˬlaˇ˗ahˇ “Yuˇdaˆ” gʼaˇ duˬ daˇ kawˬ tiˬ kahˬ yuˇ laꞈ˗awˇ, “Iˇsaˬleˬlaˆ”˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ tiˬ kahˬ yuˇ laꞈ˗awˬ, kʼoeˇ naˇ tiˬ kawˬ tehꞈ˗ehˇ bi pyeuꞈ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ gaˇ nyehꞈ dzoeˇ˗awˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 37:15-17-ahˇ gui.) 2016 kʼoꞈ shiꞈ siˬ ba la˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇ goˇ laꞈ kʼoeˇ, “Gui˗eu deuˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ” lehˇ ehˇ gaˇ, gaˇ kawˆ heu ja sawˇ taˬ˗euˬ meh. Teu gaˇ “Yeˬhawˇbaˬ bawˇlawˇpehˇ Yeˬsaˬgeˬlaˇ˗ahˇ tiˬ nah Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ aˬ yawꞈ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jawˇ duˬ˗ahˇ tiˬpoˆ paˇ gʼoꞈ laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ tsawˇ jeuˬ tiˬ jeuˬ loꞈ˗ehˇ paˇ pyeuꞈ kʼoꞈ laˇ meh lehˇ bi boꞈ taˬ˗awˇ, teu laꞈ kʼoeˇ aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ, tsawˇ jeuˬ tiˬ jeuˬ loꞈ˗ehˇ mehˬ bawˬ gm tehꞈ˗a lehˇ jiˇ paˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.”

9. Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ yawˬ kʼoꞈ na luꞈ˗ahˇ Yeˬsaˬgeˬlaˇ neh maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ya mawˇ˗eu nga?

⁹ 1919-ahˇ neh dahˬ beh˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ yawꞈ jeˬ yawꞈ˗ehˇ baw laˇ ni jahˇ nehˬ˗awˇ, nui ma taꞈ laˇ ni aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laˆ uiˬ˗euˬ heu naˇ aˇ dahˬ beh˗eu poˆ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ “Yuˇdaˆ”˗euˬ daˇ kawˬ hmˬ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Teu gaˇ neh naˇ, noeˬ tmˬ˗eu jeˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ jaˆ˗eu deuˬ jiˇ, tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ, tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ gm laˇ luꞈ˗eu meh. Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ jaˆ˗eu deuˬ naˇ “Iˇsaˬleˬlaˆ”˗euˬ daˇ kawˬ  hmˬ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ laꞈ˗ahˇ daˇ kawˬ heu nyiˬ kahˬ luꞈ tahˬ tsaꞈ˗awˇ, “daˇ kawˬ tiˬ kawˬ tehꞈ”˗ehˇ bi pyeuꞈ laˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 37:19) Miˬyehˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu “yawˇ nui deuˬ”˗ahˇ “tiˬ maꞈ tehꞈ˗ehˇ” bi pyeuꞈ laˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 10:16; Zaˬkaˬliˇ 8:23) Nymˇ iˬ nah teu nyiˬ muˇ luꞈ nui ma taꞈ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ sahˬ paˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ baw˗awˇ, sahˬ paˬ teu gʼaˬ naˇ, Yeˬsaˬgeˬlaˇ “zaˬ kʼaˆ Daˬbiˇ” lehˇ kuˇ˗eu Yeˇsuˇ Ka li meh. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 37:24, 25) Heu nyiˬ muˇ˗euˬ nui ma taꞈ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬsaˬgeˬlaˇ neh maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ jeˬ, Yeˬsuˇ shiˇ gaˇ noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ yawˬ kʼoꞈ na luꞈ˗ahˇ ya mawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗euˬ nui ma taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga?

10. Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ nui ma taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga?

¹⁰ Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ nui ma taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu tiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Taˬ aw˗eu jeˬ heu pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ ya taˬ aw meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 23:12) Miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ naˇ yawˬ ha aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ dzehˬ ma lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui taˬ aw naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ mehˬ bawˬ gm˗eu uˬ taꞈ, taˬ aw daˆ leꞈ naˇ, Miˬyehˇ kʼawꞈ nui kʼahˇ shiˇ dui dui˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ “nui ma huiˬ˗eu mahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ . . .  muiˇ˗awˇ, nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗eu meh.”—1 Beˬtuˆluˆ 5:5.

11. Kaˬ muˇ hawˇ˗eu aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ˗ahˇ shaˇ noeˬ˗eu heu naˇ, nui ma taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

¹¹ Gʼaˬ biꞈ˗eu nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ aˬ geu jeˬ nga? Kaˬ muˇ hawˇ˗eu aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ heu aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ, noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ maˬ keuˆ laˇ mi na˗ehˇ naꞈ suiˇ ni shaˇ noeˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. mehˬ bawˬ mˇ ngeh miˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ shaˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 11:23-25) Dehˬ tseˬ maˬ dawˆ taˬ˗euˬ kaˬ muˇ heu naˇ, Yeˬsuˇ neh lawˇ˗euˬ byah kuꞈ˗eu gʼawˇ mawˇ meh. Aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ naˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ shiˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui heu naˆ tehꞈ˗ehˇ siˬ nya˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ jiˇ˗aˬ siˬ. Yeˬsuˇ neh lawˇ nehˬ˗euˬ heu naˇ, huiˬ˗eu nui gaˬ 2 jeˬ˗ahˇ jiˇ bi siˬ˗eu meh. Teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ biꞈ nehˬ˗euˬ hawˇ˗eu, Yeˬsuˇ kʼawꞈ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ ziˇ lawˇ nehˬ˗euˬ heu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ heu, aˬ dui maꞈ˗ahˇ nui ma taꞈ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

12. Yeˬhawˇbaˬ aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ bi pyehˬ mawꞈ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ maˇ jawˆ ni aˬ joˆ˗ehˇ mehˬ˗eu nga?

¹² Nui ma taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu smˇ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Nui ma jeˇ lo ni taˬ˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu heu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗euˬ iˬ baˇ˗ahˇ Yeˬsuˇ neh lawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ taˬ˗awˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ ma lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Iˬ baˇ pyehˬ˗eu heu aˬ jeˬ miˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ sahˬ paˬ tiˬ gʼaˬ hawˇ˗euˬ zaˬ kʼaˆ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja nehˬ˗euˬ meh. Maꞈtehˬ 18:23-34-ahˇ gui˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ haw sheˇ. ‘Ngaˇ Yeˬsuˇ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ miˇ˗a laˬ? Ngaˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ oˇ oꞈ˗awˇ gʼoˆ shaw nehˬ miˇ˗a laˬ? Ngaˬ˗ahˇ mˇ bahˬ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ mawꞈ miˇ˗a laˬ?’ Ngeuˇ meh. Iˬ baˇ tiˬ jeˬ na˗aˬ, maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ pyehˬ nehˬ coeˇ paˬ˗ehˇ huiˬ˗eu iˬ baˇ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ ja˗eu gaˇ kawˆ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi jahˇ mawꞈ˗eu lehˇ mehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Maꞈtehˬ 18:35-ahˇ gui.) Aˬ dui maˇ diˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ pyehˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ kʼawꞈ aˬ dui˗ahˇ maˬ pyehˬ nehˬ˗a lehˇ Yeˬsuˇ maˇ jawˆ ni bi siˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui poeˬ˗eu nui ma taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ bo saˆ daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, gaˇ kawˆ heu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ˗awˇ, Yeˬsuˇ neh mehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ ya pyehˬ nehˬ meh.

13. Aˬ dui tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ bo saˆ˗eu heu naˇ, nui ma taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu nga?

¹³ Aˬ dui iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu heu naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ bo saˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ aˬ dui nui ma taꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ bo saˆ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:3) Teu miˇ neh, Yeˬsuˇ shiˇ˗euˬ gaˇ noeˬ mawˇ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ nawˇ aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ˗eu nya lehˇ ya shaˇ noeˬ˗awˇ, mehˬ bawˬ jahˇ ngeh miˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ, ‘ngaˬ˗ahˇ mˇ bahˬ laˇ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ, ngaˇ nui ma maˬ paˇ pehˇ˗euˬ lehˇ ngaˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu deuˬ mawˇ duˬ mehˬ laˬ? Ngaˇ laꞈ kʼaˬ tiˬ cehˇ nui ma taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nga lehˇ aˬ cawˬ haw mawˇ mehˬ laˬ?’ lehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. Heu naˇ aˬ dui shaˇ sawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu naˇ haˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

14. Aˬ dui “goeˇ˗eu gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ oˇ”˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya nga?

¹⁴ Nui ma taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu oeˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu heu meh. (1 Yoˇhaˬ 4:8) Aˬ dui “Ngaˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ya gaˬ meh, ehˇ kʼawꞈ ngaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ya leˇ˗eu maˬ loˬ˗a” lehˇ maˬ ngehˬ. Aˬ dui toˆ˗ehˇ noeˬ naˇ “Goeˇ˗eu gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ oˇ˗awˬ” lehˇ Pawˇluˆ  neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ maˬ mˇ caw gaˇ duˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:2) Pawˇluˆ “tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ oˇ˗awˬ” lehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, aˬ dui “goeˇ˗eu gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ” oˇ paˬ˗ehˇ gʼeh meh lehˇ aˬ yawꞈ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya jeˬ jawˇ˗awˇ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh sheuˬ ahˇ laꞈ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 6:44) Teu miˇ neh, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ gaˇ kahˇ dahˇ˗eu miˇ neh meh. Mehˇ nmˇ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ za geuˇ naˇ, aˬ duiˬ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ maˬ za geuˇ paˬ nga loˇ? Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ bi mˇ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui ma shaˬ dehꞈ ya dehꞈ meh.—1 Yoˇhaˬ 4:20, 21.

15. Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ aˇ saˬ saˬ˗eu poˆ jaˆ meh lehˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga?

¹⁵ Tiˬ nah aˬ dui, noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ aˇ saˬ saˬ˗eu poˆ jahˇ meh. Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ kʼoꞈ na luꞈ Yeˬsuˇ shiˇ˗euˬ gaˇ noeˬ mawˇ ngeh, “Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ zaˬ le ngeh keuˆ ni aˬ yawꞈ shiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ saˇ kiˇ kamˬ” ma lehˇ Pawˇluˆ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 11:26) Yeˬsuˇ aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, aˬ yawꞈ “zaꞈ le”˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh. Keuˆ le luꞈ˗eu huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ heu˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “tsawˇhaˬ˗euˬ ‘Zaˬmaˇ’ oe luꞈ˗eu gaˇ kawˆ mˬ kʼoeˇ taˆ bi siˬ bi mawˇ tehꞈ˗a. Tsawˇ haˬ˗euˬ ‘Zaˬmaˇ’ mˬ dmˇ dziˬ˗awˇ, baoˬ hawˇ˗eu yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ tiˬ byah ni oe luꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh, miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ ngoeˇ tehꞈ˗a. Daˇ heh baw˗eu teˇ saˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ mahˇ doˆ laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ miˇ ma oeˬ coeˇ oeˬ pyawˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ pyehˬ gʼeh˗awˇ, mˬ dzeˇ miˇ dzeˇ heu coeˇ kʼoeˇ coeˇ doˆ ni jawˇ luꞈ˗eu aˬ yawꞈ neh tseˇ doˆ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ bi sheuˬ uiˬ laꞈ tehꞈ˗a.” (Maꞈtehˬ 24:29-31) Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ˗ahˇ dzeˇ luꞈ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ mˬ taˆ sheuˬ leꞈ gʼaˇ duˬ, “aˬ yawꞈ neh tseˇ doˆ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ bi sheuˬ uiˬ laꞈ”˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu naˇ Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ hawˇ˗eu Aˬmaˬgeˬdoˬ˗euˬ yaw kaˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Aˬmaˬgeˬdoˬ guiˇ heu deuˆ ngeh, Yeˬsuˇ 144,000 nehˬ˗ehˇ oe˗awˇ, miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ le˗awˇ gʼaˬ leˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu˗eu 17:12-14) Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ aˇ saˬ saˬ˗eu poˆ naˇ, Yeˬsuˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ “bi sheuˬ uiˬ” laˬ le ngeh, kʼoeˇ˗euˬ mehˬ hu jahˇ˗eu poˆ pyeuꞈ meh.

16. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh tsuiꞈ nuiˆ kʼoꞈ˗euˬ noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu nga?

¹⁶ 2018 kʼoꞈ Smˇ siˬ ba la 31 nah noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ nya ni leh jeh luꞈ˗uˇ. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ nui ma taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ bo saˆ nya ni caw ba nehˬ luꞈ˗uˇ. (Ja ceuˬ 133:1-ahˇ gui.) Tiˬ nahˬ aˬ dui noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ aˇ saˬ saˬ˗eu poˆ˗ahˇ ya iˇ meh. Aˇ nah teu maˬ keuˆ laˇ˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni, noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ yawˬ kʼoꞈ na luꞈ˗ahˇ˗euˬ poeˬ˗eu nui ma taꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ bi pyeuꞈ luꞈ˗uˇ.