1-3. (a) Aˬ dui neh jah-euˬ aˇ yeˇ huiˬ-eu gaˇ kawˆ deuˬ laꞈ k’oeˇ aˬ jeˬ-euˬ gaˇ kawˆ jiˇ ya bi ahˇ nga? (b) G’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ dui dui-eu nga? (Dahˬ beh-eu baˇ-ahˇ haw.)

 Tiˬ g’aˬ na nawˬ-ahˇ nawˬ-euˬ nui jah aˬ geu kawˆ-ahˇ dawˬ pehˬ taˬ de lehˇ naˇ haˬ laˇ naˇ nawˇ dawˬ k’oꞈ aˬ joˆ-ehˇ biꞈ le? Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ Beh-euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ-awˇ dehꞈ ziˇ biꞈ-eu g’aˬ pyeuꞈ meh lehˇ jah ma lehˇ ehˇ nehˬ-eu paˬ. K’oeˇ naˇ dehꞈ ziˇ lawˇ nehˬ-awˇ aˬ dui-ahˇ ka k’oꞈ nehˬ laꞈ-euˬ Yeˬsuˇ-ahˇ jiˇ jah ma lehˇ ehˇ-awˇ mehˬ hu paw Miˬyehˇ-euˬ tsawˇ haˬ deuˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ-eu miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ-euˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ-euˬ gaˇ kawˆ jiˇ ehˇ nehˬ-eu yaw duˬ baw meh. Ehˇ k’awꞈ g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ heu naˇ aˬ dui yaw muiˬ-ehˇ ya laˆ saˆ taˬ-eu aˇ yeˇ huiˬ-eu nui jah tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ nawˇ ehˇ maˬ loˇ?

² Aˬ dui huiˬ dui dui-eu shaˬ zahˬ-ahˇ buˬ iˇ-awˇ miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ aˬ myah luꞈ ya dehꞈ ma lehˇ noeˬ tmˬ taˬ-euˬ k’awꞈ g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ-eu nui jah tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ haw-eu yaw muiˬ meh. G’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ dui dui-eu lehˇ Pawˇluˆ ehˇ nehˬ taˬ-euˬ meh. G’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ maˬ jaˆ naˇ “Ka li-ahˇ bi g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ meh lehˇ ehˇ-eu k’oeˇ k’awꞈ maˬ ngeuˇ-aˇ” lehˇ  Pawˇluˆ ehˇ-eu meh. Yeˬsuˇ maˬ g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ naˇ aˬ yawꞈ Sahˬpaˬ maˬ ya geuꞈ-eu uˬ taꞈ aˬ dui neh tsaꞈ gaˬ-euˬ jeˬ jiˇ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ-a. (1 Gawˇliˬtu 15:12-19-ahˇ gui.) Ehˇ k’awꞈ Yeˬsuˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ aˬ dui siˬ nya ma. Aˬ dui aˬ yawꞈ neh g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ jeˬ-ahˇ jah-eu miˇ neh tsawˇ haˬ shiˇ dzeuˇ naˇ tiˬ poˆ paˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ maˬ jah-eu Yuˇdaˆ tsawˇ jeuˬ Saˬduˬgehˇ deuˬ loꞈ-ehˇ maˬ duˇ. Gaˇ kawˆ heu-ahˇ aˬ cawˬ aˬ dui-ahˇ uiˇ dzaˬ laˇ k’awꞈ Miˬyehˇ tsawˇ haˬ-ahˇ laˆ dehꞈ nya meh lehˇ aˬ dui ziꞈ dah ni jah ma.—Maˬkuˆ 12:18; G’aˬk’ehˇ 4:2, 3; 17:32; 23:6-8.

³ “Tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ bi g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu gaˇ kawˆ” mehˬ-eu heu naˇ Ka li-euˬ gaˇ kawˆ mehˬ ngeh mehˬ “dahˬ beh”-eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ Pawˇluˆ ehˇ-eu meh. (Heˬbyehˇ 6:1, 2) Pawˆluˆ g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ-ahˇ jah ma lehˇ yaw k’aˆ-ehˇ ehˇ-eu meh. (G’aˬk’ehˇ 24:10, 15, 24, 25) G’oꞈ dehꞈ laˇ-eu gaˇ kawˆ heu naˇ Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ neh aˬ dui neh dzaw dahˬ beh-euˬ gaˇ kawˆ pyeuꞈ k’awꞈ aˬ dui gaˇ kawˆ heu-ahˇ yaw muiˬ-ehˇ ya pyehˆ tseˇ-eu meh. (Heˬbyehˇ 5:12) Aˬ jeˬ miˇ neh nga?

4. G’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ nehˬ-ehˇ taꞈ leˇ-awˇ aˬ dui aˬ jeˬ naˇ haˬ nya nga?

⁴ Aˬ dui Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh ngeh g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu gaˇ kawˆ deuˬ-ahˇ ya dzaw-euˬ ma. Yaw jeˬ ma jeˬ Laˬzaˬluˇ. K’oeˇ naˇ aˬ kaˇ mehˬ hu paw g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ jaˆ meh lehˇ jah-eu Aˬbyaˬhaˬ Yawˇbaˆ Daˬyeˬlaˇ heu deuˬ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ jiˇ ya dzaw-euˬ ma. Toˆ-ehˇ naˇ tiˬ g’aˬ paˬ nawˬ-ahˇ g’awˬ mya yaˇ k’oꞈ ca ngeh neh ehˇ taˬ-euˬ g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ gaˇ kawˆ heu-ahˇ nui ma taˬ nya meh laˬ lehˇ Jaˇliꞈ paw neh bi ja sawˇ nehˬ laꞈ naˇ nawˇ aˬ joˆ-ehˇ ja sawˇ nehˬ nmˇ? K’oeˇ naˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ aˬ kaˇ mehˬ hu paw aˬ myah pyeuꞈ laˇ-eu lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ taˬ meh loˇ? Heu gaˇ naˇ haˬ taˬ-eu jeˬ-ahˇ siˬ nya naˇ aˬ dui-euˬ nui jah bi ziꞈ dzehˬ laˇ-eu meh.

5. Aˬ dui aˬ jeˬ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ jeˬ hu ja sawˇ-eu nga?

⁵ Shiˇ-euˬ maˬ myahˇ laˇ-euˬ tsawˇ haˬ g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu aˇ baˇ-ahˇ aˬ dui noeˬ mawˇ-eu maˬ shaˬ-eu pa. (Yoˇhaˬ 11:11; G’aˬk’ehˇ 20:9, 10) Ehˇ k’awꞈ tiˬ g’aˬ na nyaˆ taꞈ g’awˬ mya k’oꞈ maˬ ngeuˇ naˇ g’awˬ mya yaˇ k’oꞈ byah laˇ ngeh g’oꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ dzaˬ taˬ-euˬ saˇ jaˇ dawˬ-ahˇ aˬ dui nui ma taˬ nya meh loˇ? Nymˇ hawˇ-eu shiˇ-euˬ deuˬ maˬ ehˇ shiˇ taˬ-euˬ myahˇ laˇ-euˬ deuˬ-ahˇ maˬ ehˇ saˇ jaˇ dawˬ heu pyeuꞈ laˇ meh lehˇ aˬ dui jah nya meh loˇ? Maˇ diˇ naˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ-euˬ g’awˬ mya yaˇ k’oꞈ k’awˆ laˇ-euˬ g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ deuˬ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ nawˇ jah luꞈ meh. Teu naˇ aˬ joˆ-ehˇ g’eh-eu g’oꞈ dehꞈ laˇ jeˬ nga? Gaˇ kawˆ heu aˬ kaˇ mehˬ hu paw g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ jaˆ meh lehˇ nawˬ neh noeˬ tmˬ taˬ-euˬ jeˬ nehˬ-ehˇ aˬ joˆ-ehˇ taꞈ-eu nga?

6. Yeˬsuˇ Ja ceuˬ 118 laꞈ k’oeˇ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ-euˬ gaˇ kawˆ nehˬ-ehˇ aˬ joˆ-ehˇ taꞈ-eu nga?

⁶ Daˬbiˇ neh boꞈ-euˬ gaˇ duˇ-eu Ja ceuˬ 118-ahˇ zmˬ-awˇ g’awˬ mya yaˇ k’oꞈ ca ngeh neh ehˇ taˬ-euˬ g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ ja sawˇ ma. Ja ceuˬ sahˬ bo heu laꞈ k’oeˇ ‘Yeˬhawˇbaˬ-oˇ nga maꞈ-ahˇ ka k’oꞈ nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ-eu ma’ lehˇ ehˇ-awˇ ‘Yeˬhawˇbaˬ-euˬ tsawˇ myahˇ uˬ moˆ uˇ laˇ-eu tsawˇ haˬ guiˬ lahˬ huiˬ luꞈ-uˇ’ lehˇ ehˇ-eu meh. Tsawˇ haˬ g’awˬ mya ni Meˬsiˇya nehˬ-ehˇ taꞈ-eu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu-ahˇ ngeh keuˆ ngeh Yeˬsuˇ shiˇ-eu peh laˇ-awˇ Niˇsaˬ ba la 9 nah-ahˇ mahˬ tahˬ laˆ jiˬ-awˇ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ-ahˇ iˇ-euˬ gaˇ kawˆ heu-ahˇ ngehˬ keuˆ-euˬ meh. (Ja ceuˬ 118:25, 26; Maꞈtehˬ 21:7-9) Ehˇ k’awꞈ Ja ceuˬ 118 aˬ kaˇ mehˬ hu paw g’awˬ mya yaˇ k’oꞈ-ahˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ ngehˬ keuˆ taˬ-euˬ nga? Ja ceuˬ sahˬ boꞈ gaˬ naˇ yaw huiˬ heu laꞈ k’oeˇ “Nymˇ gawˬ-eu deuˬ maˬ geuꞈ nahˇ-ehˇ baꞈ dzeh taˬ-euˬ k’aˬ lo k’oeˇ siˬ laꞈ coeˇ  lo ziꞈ pyeuꞈ laˇ-euˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ-euˬ dawˬ-ahˇ haw kaˇ-euˇ.—Ja ceuˬ 118:22 MS.

7. Yuˇdaˆ tsawˇ jeuˬ deuˬ Yeˬsuˇ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ laꞈ maˬ daˬ-euˬ nga?

⁷ Meˬsiˇya-ahˇ maˬ ha geuꞈ-eu “nymˇ gawˬ-eu deuˬ” naˇ Yuˇdaˆ tsawˇ jeuˬ-euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ-ahˇ maˬ siˬ nya mawꞈ-eu uˬ taꞈ Ka li lehˇ jiˇ maˬ ha geuꞈ-a. K’oeˇ naˇ Yuˇdaˆ tsawˇ jeuˬ g’awˬ mya g’aˬ Yeˬsuˇ-ahˇ laꞈ maˬ daˬ ni sehꞈ-awˬ lehˇ Piˇlaˆ-ahˇ shaˇ-eu meh. (Luˇkaꞈ 23:18-23) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ shiˇ-euˬ heu jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ doˇ-eu meh.

8. Yeˬsuˇ “laꞈ coeˇ lo ziꞈ” aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ laˇ-euˬ nga?

⁸ Yeˬsuˇ-ahˇ laꞈ maˬ daˬ ni sehꞈ shaw-euˬ taꞈ naˇ aˬ yawꞈ “laꞈ coeˇ lo ziꞈ” aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ laˇ nya-eu nga? Aˬ yawꞈ g’oꞈ dehꞈ laˇ-awˇ neh tehꞈ-ehˇ pyeuꞈ leˇ nya meh. Gaˇ kawˆ heu-ahˇ bi g’oˆ shaw-eu g’aˇ duˬ Yeˬsuˇ baw leˬ neh gaˇ mˇ zaˬ deuˬ-ahˇ dawˬ biꞈ-eu gaˇ kawˆ ja nehˬ-euˬ meh. Baw leˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ jawˇ gaˇ aˬ yawꞈ-euˬ dahˬ zaˇ tiˬ g’aˬ saˇ-i tiˬ g’aˬ bi iˇ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ yehˬ baw sehˇ luꞈ-ehˇ jahˇ nehˬ-euˬ meh. Uˬ duˬ duˬ leˬ ngeh baw leˬ g’aˬ aˬ yawꞈ-euˬ aˬ li bi iˇ naˇ yaw zeu baw-eu paˬ lehˇ noeˬ-eu miˇ neh aˬ yawꞈ-euˬ aˬ li bi iˇ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ aˬ yawꞈ-euˬ aˬ li-ahˇ jiˇ sehꞈ-euˬ meh. Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ heu-ahˇ ja g’aˬ ngeh Ja ceuˬ 118:22-ahˇ ngehˬ keuˆ-euˬ meh. (Luˇkaꞈ 20:9-17) Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ jiˇ ni “Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ tsawˇ mawˬ tsawˇ k’aˆ deuˬ hawˇ-eu zahˇ dawˬ k’oꞈ dawˬ mehˬ-eu saˬ laˬ deuˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ laꞈ k’oeˇ uiˬ laˇ” taˬ ngeh Jaˇliꞈ heu deuˆ ngehˬ-euˬ meh. Pawˇluˆ “Naw maꞈ neh . . . sehꞈ nehˬ-awˇ Miˬyehˇ neh bi g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ Naˬzaˬlehˇ tsawˇ haˬ Yeˬsuˇ Ka li” meh lehˇ ehˇ-awˇ “Naw maꞈ nymˇ tsoˆ gaˇ maˬ geuꞈ-ehˇ baꞈ dzeh taˬ-euˬ k’aˬ lo k’oeˇ siˬ . . . laꞈ coeˇ lo ziꞈ pyeuꞈ laˇ-euˬ meh” lehˇ paˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh.—G’aˬk’ehˇ 3:15; 4:5-11; 1 Beˬtuˆluˆ 2:5-7.

9. Ja ceuˬ 118:22-ahˇ aˬ jeˬ aˇ yeˇ huiˬ-eu gaˇ kawˆ gaˇ hu neh ehˇ taˬ-euˬ nga?

⁹ Ja ceuˬ 118:22 yaw myaˬ yaˇ k’oꞈ byah laˇ ngeh pyeuꞈ laˇ-eu g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu gaˇ kawˆ ehˇ taˬ gaˇ aˬ dui ya mawˇ-euˬ ma. Meˬsiˇya bi sawˇ dzeh-euˬ uˬ taꞈ sehꞈ gaˇ jiˇ ya daˬ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ aˬ yawꞈ-ahˇ bi g’oꞈ dehꞈ laˇ-awˇ laꞈ coeˇ lo ziꞈ bi pyeuꞈ laˇ-euˬ meh. Heu poˆ g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ heu naˇ Yeˬsuˇ “mˬ heu siˬ-euˬ uˬ moˆ aˬ yawꞈ-euˬ tsawˇ myahˇ maˬ ngeuˇ naˇ aˬ dui-ahˇ ka k’oꞈ nya”-eu g’aˬ maˬ jawˇ ni pyeuꞈ laˇ-euˬ meh.—G’aˬk’ehˇ 4:12; Eˇpeˇsu 1:20.

10. (a) Ja ceuˬ 16:10 aˬ jeˬ-euˬ gaˇ kawˆ ehˇ nehˬ taˬ nga? (b) Heu deuˆ Daˬbiˇ-ahˇ ehˇ mawꞈ-eu maˬ ngeuˇ nga lehˇ aˬ joˆ-ehˇ siˬ laˇ-eu nga?

¹⁰ G’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ nehˬ-ehˇ taꞈ leˇ-awˇ ehˇ nehˬ taˬ-euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ yawˬ deuˆ yawˬ-ahˇ ja sawˇ ma. Heu deuˆ naˇ aˇ heˇ k’oꞈ byah laˇ-awˇ neh tehꞈ-ehˇ pyeuꞈ laˇ-euˬ meh. Gaˇ kawˆ heu g’oꞈ dehꞈ  laˇ-eu jeˬ jaˆ meh lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ-euˬ myahˇ laˇ-euˬ k’awꞈ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ aˬ dui-ahˇ bi jah laꞈ-eu meh. Ja ceuˬ yaw huiˬ 16-ahˇ Daˬbiˇ ehˇ-eu nawˇ ngaˬ-ahˇ “shiˇ-eu duˬ k’ahˬ maˬ bi mawˇ-a.” (Ja ceuˬ 16:10) Daˬbiˇ aˬ yawꞈ maˬ ya shiˇ lmˬ bymˇ-ahˇ maˬ ya iˇ lehˇ ehˇ mawꞈ-eu maˬ ngeuˇ-a. Daˬbiˇ mawˬ iˇ g’aˬ naˇ “ziˇ dehꞈ jiˇ-awˇ Daˬbiˇ-euˬ meuˬ laꞈ k’oeˇ baꞈ pahˬ nehˬ-euˬ meh” lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ-euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 2:1, 10) Toˆ-ehˇ naˇ Jaˇliꞈ heu deuˆ aˬ suˇ g’aˬ-ahˇ ehˇ keuˆ mawꞈ-eu nga?

11. Beˬtuˆluˆ Ja ceuˬ 16:10-ahˇ aˬ myah ja sawˇ-euˬ nga?

¹¹ Daˬbiˇ gaˇ kawˆ heu boꞈ-euˬ tiˬ heˇ k’oꞈ byah laˇ ngeh Ja ceuˬ 16:10 aˬ suˇ g’aˬ-ahˇ ehˇ mawꞈ-eu lehˇ Pawˇluˆ ja sawˇ nehˬ-eu meh. Yeˬsuˇ shiˇ-awˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ yaw myaˬ jaw maˬ g’eh-ehˇ Beˬtuˆluˆ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ hawˇ-eu Yuˇdaˆ zahˇ sahˬ k’oꞈ tawˬ laˇ-euˬ yaw myaˬ heˇ g’aˬ nehˬ-ehˇ ngehˬ cawˬ-euˬ meh. (G’aˬk’ehˇ 2:29-32-ahˇ gui.) Beˬtuˆluˆ Daˬbiˇ shiˇ dzeuˇ-awˇ bi duˬ pahˬ dzeuˇ-euˬ meh lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ bi noeˬ mawˇ leˇ-awˇ Meˬsiˇya “g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu gaˇ kawˆ”-ahˇ Daˬbiˇ jeˬ hu siˬ nya taˬ-euˬ meh lehˇ paˇ ehˇ nehˬ meh. Beˬtuˆluˆ neh ngehˬ-euˬ dawˬ-ahˇ sa pawˇ maˬ gaˬ-eu deuˬ jawˇ-a lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ maˬ ehˇ taˬ-aˬ.

12. Ja ceuˬ 16:10 aˬ joˆ-ehˇ byah laˇ-euˬ nga k’oeˇ naˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu saˇ jaˇ dawˬ-ahˇ g’aˬ biꞈ-eu aˬ geu jeˬ nga?

¹² Beˬtuˆluˆ aˬ yawꞈ neh ngehˬ-euˬ dawˬ-ahˇ g’aˬ biꞈ-eu g’aˇ duˬ Ja ceuˬ 110:1 laꞈ k’oeˇahˇ-eu Daˬbiˇ-euˬ dawˬ-ahˇ ngehˬ keuˆ-eu meh. (G’aˬk’ehˇ 2:33-36-ahˇ gui.) Beˬtuˆluˆ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ yuˇ leꞈ-awˇ ja sawˇ nehˬ-euˬ heu naˇ naˇ haˬ luꞈ-eu deuˬ-ahˇ Yeˬsuˇ-aˬ “Sahˬpaˬ hawˇ-eu Ka li” pyeuꞈ ngaˇ lehˇ jah leˇ ni caw ba nehˬ-euˬ meh. Tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬsuˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ-awˇ neh tehꞈ-ehˇ Ja ceuˬ 16:10 byah laˇ-euˬ meh lehˇ jah-eu meh. K’oeˇ naˇ myahˇ laˇ ngeh Pawˇluˆ jiˇ Biˇsiˇdiˇ miˇ k’ahˬ Aˬdiˇawˬ meuˬ-ahˇ jawˇ-eu Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ-ehˇ ja cawˬ ngeh gaˇ kawˆ heu ja nehˬ-euˬ meh. Gaˇ kawˆ heu aˬ yawꞈ maꞈ-euˬ nui ma-ahˇ zaw leˇ-awˇ paˇ naˇ haˬ poˆ mawꞈ-eu meh. (G’aˬk’ehˇ 13:32-37, 42-ahˇ gui.) Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ mehˬ hu paw g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ nehˬ-ehˇ taꞈ leˇ-awˇ ehˇ taˬ-euˬ dawˬ heu deuˬ g’awˬ mya yaˇ k’oꞈ byah laˇ-awˇ neh tehꞈ-ehˇ pyeuꞈ laˇ k’awꞈ aˬ dui-ahˇ jiˇ ni jah bi ahˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu meh.

13. G’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ nehˬ-ehˇ taꞈ leˇ-awˇ aˬ dui aˬ jeˬ lehˇ naˇ haˬ nya-eu nga?

¹³ Gaˇ hu neh g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ jaˆ meh lehˇ ehˇ taˬ-awˇ g’awˬ mya yaˇ k’oꞈ byah laˇ ngeh maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ nya meh lehˇ ya siˬ-euˬ heu naˇ aˬ dui-ahˇ g’aˬ biꞈ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ tiˬ g’aˬ na heu loꞈ-ehˇ naˇ haˬ nya meh. ‘Toˆ-ehˇ naˇ ngaˇ gaˬ-eu deuˬ-ahˇ paˇ ya mawˇ dzoeˇ-eu g’aˇ duˬ g’awˬ myahˇ ni ya dawˬ meh loˇ? Aˬ myah g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu nga?’ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ-euˬ kuiˇ laꞈ deuˬ-ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ maˬ siˬ nya-eu gaˇ kawˆ hawˇ-eu tiˬ jeˬ g’eh neh-iˬ maˬ siˬ nya-eu gaˇ kawˆ ehˇ nehˬ-euˬ meh. K’oeˇ naˇ “Aˇ yamˬ aˇ law-ahˇ ngaˬ Da-euˬ baoˬ neh toꞈ taˬ g’aˬ jiˇ-euˬ meh” lehˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh. (G’aˬk’ehˇ 1:6, 7; Yoˇhaˬ 16:12) Ehˇ k’awꞈ aˬ myah g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu lehˇ aˬ dui siˬ nya-eu ma.

14. Yeˬsuˇ neh g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ jeˬ aˬ yawꞈ-euˬ jeˬ hu g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ deuˬ nehˬ-ehˇ aˬ joˆ-ehˇ beu gaˇ-eu nga?

¹⁴ Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ ahˇ-eu g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ gaˇ kawˆ laꞈ k’oeˇ neh aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ-eu kawˆ naˇ Yeˬsuˇ neh g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ heu kawˆ meh. Yeˬsuˇ maˬ g’oꞈ dehꞈ laˇ naˇ aˬ dui gaˬ-eu shiˇ dzeuˇ-euˬ deuˬ-ahˇ tiˬ poˆ paˇ ya mawˇ meh lehˇ maˬ noeˬ tmˬ nya-a. Yeˬsuˇ-euˬ jeˬ hu bi g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ yaw jeˬ maˬ jeˬ Eˇliˇyaˆ hawˇ-eu Eˇliˇshehˇ neh laˆ dehꞈ nehˬ-euˬ deuˬ aˬ myah luꞈ maˬ dehꞈ g’eh-a. Aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ poˆ paˇ shiˇ-awˇ miˇ tsaˬ pyeuꞈ iˇ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ Yeˬsuˇ-ahˇ “shiˇ-euˬ gaˇ paˇ bi g’oꞈ dehꞈ laˇ”-euˬ meh. Aˬ yawꞈ “tiˬ jawˇ-iˬ maˬ  paˇ shiˇ-ehˇ shiˇ-eu jeˬ aˬ yawꞈ-ahˇ maˬ paˇ uˆ lahˇ nya meh.” K’oeˇ naˇ mˬ k’oeˇ taˆ “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ-eu” meh.—Loˇmaˆ 6:9; Pah mehˬ-eu 1:5, 18; Gawˇlawˇsehˇ 1:18; 1 Beˬtuˆluˆ 3:18.

15. Yeˬsuˇ-ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh siˬ beh beh le-euˬ aˇ siˬ lehˇ kuˇ-eu nga?

¹⁵ Yeˬsuˇ mˬ k’oeˇ taˆ yaw sahˇ g’awˇ mawˇ neh g’oꞈ dehꞈ leˇ-euˬ heu naˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ beh beh g’aˬ pyeuꞈ-awˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui-eu meh. (G’aˬk’ehˇ 26:23) Ehˇ k’awꞈ mˬ k’oeˇ taˆ g’oꞈ dehꞈ leˇ-eu aˬ yawꞈ tiˬ g’aˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ-a. Yeˬsuˇ saˇ jaˇ ziꞈ-eu aˬ yawꞈ-euˬ kuiˇ laꞈ deuˬ-ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ-ehˇ mˬ k’oeˇ taˆ ya uˆ lahˇ leˇ meh lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ-euˬ meh. (Luˇkaꞈ 22:28-30) Ehˇ k’awꞈ aˬ yawꞈ maꞈ shiˇ-awˇ neh tehꞈ-ehˇ laꞈ sawˬ heu za-eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ Yeˬsuˇ loꞈ-ehˇ yaw sahˇ g’awˇ mawˇ neh g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu meh. Pawˇluˆ heu loꞈ-ehˇ boꞈ taˬ-euˬ meh. “Ka li-aˬ aˬ diˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ meh. Aˬ yawꞈ-aˬ shiˇ-euˬ tsawˇ haˬ laꞈ k’oeˇ siˬ beh beh le-euˬ aˇ siˬ meh.” K’oeˇ naˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ-awˇ mˬ k’oeˇ taˆ jawˇ leˇ-eu nui deuˬ jiˇ paˇ jawˇ-a siˬ lehˇ Pawˇluˆ ehˇ-eu meh. “Ka li-ahˇ aˬ cawˬ jeˬ hu bi g’oꞈ dehꞈ laˇ g’aˬ-euˬ meh. K’oeˇ jiˇ naˇ aˬ yawꞈ zaꞈ le ngeh aˬ yawꞈ-ahˇ taꞈ-eu tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ bi g’oꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ-a.”—1 Gawˇliˬtu 15:20 Jaˇliꞈ yaw shuiꞈ 1997 1 Gawˇliˬtu 15:23.

16. Mˬ k’oeˇ taˆ g’oꞈ dehꞈ leˇ-eu jeˬ aˬ myah pyeuꞈ laˇ-eu lehˇ aˬ dui aˬ joˆ-ehˇ siˬ nya nga?

¹⁶ Pawˇluˆ neh boꞈ taˬ-euˬ dawˬ-ahˇ haw ngeh g’oꞈ dehꞈ laˇ-awˇ mˬ k’oeˇ taˆ leˇ-eu jeˬ aˬ myah pyeuꞈ laˇ-eu lehˇ ehˇ nehˬ laꞈ-eu meh. Gaˇ kawˆ heu Yeˬsuˇ zaꞈ le-eu yaw kaˬ-ahˇ pyeuꞈ laˇ-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ-euˬ Saˇ kiˇ deuˬ Yeˬsuˇ 1914-ahˇ “zaꞈ le”-euˬ meh lehˇ Jaˇliꞈ-ahˇ g’oe-awˇ ja sawˇ taˬ-euˬ g’awˬ mya k’oꞈ byah laˇ-euˬ meh. Nymˇ aˬ dui Yeˬsuˇ “zaꞈ le” ngeh yamˬ-ahˇ dehꞈ luꞈ-awˇ haiˬ-eu miˇ tsaˬ aˇ saˬ saˬ-eu yamˬ jiˇ peh laˇ-euˬ meh.

17, 18. Yeˬsuˇ zaꞈ le-eu yaw ka-ahˇ tseˇ doˆ taˬ-euˬ deuˬ-ahˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ-eu nga?

¹⁷ Mˬ taˆ g’oꞈ dehꞈ leˇ-eu jeˬ nehˬ-ehˇ taꞈ leˇ-awˇ Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ heu naˆ maˬ tseˇ paˇ ehˇ nehˬ taˬ-a siˬ. Jaˇliꞈ ehˇ-eu “Shiˇ-euˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ-eu gaˇ kawˆ bi siˬ mawꞈ miˇ-a. . . . Yeˬsuˇ-ahˇ jah jah-ehˇ shiˇ-euˬ tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ Yeˬsuˇ nehˬ-ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ-ehˇ Miˬyehˇ sheuˬ k’oꞈ laꞈ tehꞈ-a lehˇ aˬ dui jah-eu ma. . . . Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ zaꞈ le ngeh dehꞈ luꞈ-eu aˬ dui maꞈ-aˬ shiˇ dzeuˇ-euˬ tsawˇ haˬ deuˬ-euˬ aˬ hu aˬ yawꞈ nehˬ-ehˇ ya jawˇ-eu maˬ ngeuˇ-a. . . . Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ mˬ-ahˇ neh zaꞈ le tehꞈ-a. K’oeˇ ngeh Ka li-ahˇ jah jah-ehˇ shiˇ-euˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ hu g’oꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ-a. K’oeˇ naˇ k’oeˇ ngeh dehꞈ luꞈ-eu aˬ dui maꞈ k’awꞈ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ-ehˇ mˬ dmˇ laꞈ k’oeˇ tiˬ kawˆ loꞈ-ehˇ bi sheuˬ ahˇ leꞈ-awˇ mˬ taˆ yaw goˇ-ahˇ Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ-ahˇ ya tahˬ puˬ leˇ tehꞈ-a. K’oeˇ naˇ aˬ myah luꞈ Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ nehˬ-ehˇ ya jawˇ tehꞈ-a.”—1 Teˇsaˬloˇni 4:13-17 MS.

¹⁸ G’oꞈ dehꞈ laˇ dahˬ beh-eu jeˬ naˇ Yeˬsuˇ zaꞈ le dahˬ beh ngeh pyeuꞈ laˇ-euˬ meh. Huiˬ dui dui-eu shaˬ zahˬ yaw kaˬ-ahˇ dehꞈ luꞈ-eu tseˇ doˆ-euˬ deuˬ “mˬ dmˇ laꞈ k’oeˇ” bi sheuˬ ahˇ leꞈ-eu meh. (Maꞈtehˬ 24:31) Heu aˬ jeˬ-ahˇ ehˇ mawꞈ nga? “Bi sheuˬ ahˇ leꞈ”-euˬ deuˬ “shiˇ-eu laꞈ k’oeˇ ya yuꞈ kaˆ-eu maˬ ngeuˇ-a.” Heu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ g’awˬ myahˇ ni maˬ ya shiˇ gaˇ ehˇ mawꞈ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ aˬ yawꞈ maꞈ shiˇ ngeh “aˇ saˬ saˬ-eu daˇ heh teˇ saˇ mahˇ laˇ ngeh tiˬ k’ehˇ laˇ k’ehˬ myaˆ nuiˆ k’oˆ tehˆ tiˬ tehˆ laꞈ k’oeˇ . . . paˇ laˇ jiˇ tehꞈ-a.”—1 Gawˇliˬtu 15:51, 52 MS.

19. “Muiˬ dzehˬ-eu g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ” aˬ jeˬ nga?

¹⁹ Nymˇ iˬ nah-euˬ saˇ jaˇ ziꞈ-eu Ka li zaˬ myaˬ tiˬ paˆ Yeˬsuˇ nehˬ-ehˇ mˬ k’oeˇ taˆ bi uˆ lahˇ-eu lehˇ tseˇ doˆ taˬ-euˬ deuˬ maˬ ngeuˇ-a. Ehˇ k’awꞈ aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ haiˬ-eu miˇ tsaˬ-ahˇ laˆ cawˆ le-eu “aˇ nah”-ahˇ loꞈ luꞈ-eu meh. Aˇ nah  heu aˬ myah keuˆ le-eu lehˇ tiˬ g’aˬ-iˬ maˬ siˬ nya k’awꞈ nymˇ pyeuꞈ luꞈ-eu gaˇ kawˆ deuˬ-ahˇ haw ngeh peh laˇ-euˬ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ-eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:1-3) Miˬyehˇ-euˬ miˇ yaw shuiꞈ keuˆ le ngeh g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ nui jeˬ paˇ jaˆ-a siˬ. Teu ngeh tsawˇ haˬ deuˬ miˇ tsaˬ k’oeˇ taꞈ ya g’oꞈ dehꞈ laˇ-awˇ byah kuꞈ-eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ-eu lehˇ noeˬ tmˬ nya-eu uˬ taꞈ maˬ paˇ ya shiˇ meh. Heu naˇ “muiˬ dzehˬ-eu g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ” pyeuꞈ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ gaˇ hu g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu deuˬ myahˇ laˇ ngeh tiˬ poˆ paˇ ya shiˇ-eu miˇ neh meh.—Heˬbyehˇ 11:35.

20. G’oꞈ dehꞈ laˇ-eu jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ aˬ yawꞈ law luiˆ luiˆ lehˇ pyeuꞈ meh lehˇ aˬ dui aˬ joˆ-ehˇ siˬ nya-eu nga?

²⁰ Mˬ k’oeˇ taˆ ya g’oꞈ dehꞈ leˬ-eu deuˬ “aˬ yawꞈ g’aˬ yawꞈ-ahˇ yawˬ ha-euˬ aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh bi g’oꞈ dehꞈ laˇ”-eu meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. (1 Gawˇliˬtu 15:23) Teu gaˇ duˇ ni miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu deuˬ k’awꞈ aˬ yawꞈ g’aˬ yawꞈ-ahˇ yawˬ ha-euˬ aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh bi g’oꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ aˬ dui jah nya meh. Aˬ dui heu loꞈ-ehˇ naˇ haˬ-eu paˬ. G’awˬ myahˇ maˬ g’eh heu kaˬ-ahˇ shiˇ-euˬ deuˬ Yeˬsuˇ tiˬ heˇ k’oꞈ uˆ lahˇ dahˬ beh-eu yaw kaˬ-ahˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ-awˇ aˬ yawꞈ gaˬ-eu deuˬ neh bi ha geuꞈ ngaˇ loˇ? Gaˇ hu saˇ jaˇ ziꞈ laꞈ k’oeˇ sheuˬ g’eh paw yaw nya deuˬ miˇ yaw shuiꞈ-ahˇ jeˬ hu g’oꞈ dehꞈ laˇ-awˇ Miˬyehˇ-euˬ tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ sheuˬ g’eh haw piˇ nehˬ le ngaˇ loˇ? Yeˬhawˇbaˬ-euˬ gaˇ maˬ mˇ-eu deuˬ lawˇ neh? Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ myah g’oꞈ dehꞈ laˇ-awˇ aˬ gaˇ g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu nga? Aˬ dui yaw myaˬ jeˬ-ahˇ siˬ nya mawꞈ meh. Ehˇ k’awꞈ gaˇ kawˆ teu-ahˇ nymˇ neh taˬ k’ahˬ lahˇ. Aˬ dui loꞈ tawˬ-awˇ haw-eu muiˬ dzehˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ heu deuˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ bi pyeuꞈ iˇ nga lehˇ haw-eu heu naˇ nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu meh.

21. Nawˇ aˬ jeˬ-ahˇ noeˬ tmˬ taˬ leˬ?

²¹ Teu nah maˬ keuˆ le miˇ naˆ-ehˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ jah-eu jeˬ ziꞈ dah ni ya bi g’eh meh. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ paw neh shiˇ dzeuˇ-euˬ deuˬ-ahˇ aˬ yawꞈ noeˬ taˬ-awˇ paˇ bi g’oꞈ dehꞈ laˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ-euˬ meh. (Yoˇhaˬ 5:28, 29; 11:23) Yeˬhawˇbaˬ shiˇ dzeuˇ-euˬ deuˬ-ahˇ bi g’oꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ paˇ bi siˬ laꞈ-eu nyaˆ taꞈ tiˬ jeˬ naˇ Aˬbyaˬhaˬ Iˇtsaˆ Yaˬkoˆ heu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ “mehˬ shi dawˬ tawˆ luꞈ yaw dehꞈ meh” lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ-eu dawˬ heu meh. (Luˇkaꞈ 20:37, 38) Teu miˇ neh aˬ dui Pawˇluˆ loꞈ-ehˇ “shiˇ-euˬ gaˇ paˇ bi g’oꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ-a lehˇ tsawˇ haˬ heu deuˬ Miˬyehˇ laꞈ k’oeˇ noeˬ tmˬ-eu loꞈ-ehˇ ngaˇ k’awꞈ noeˬ tmˬ-eu ma” lehˇ ehˇ nya-eu gaˇ kahˇ dahˇ meh.—G’aˬk’ehˇ 24:15.