Ka li zaˬ yawˬ g’aˬ na luꞈ gaˇ kawˆ heu-ahˇ yawˬ ha-euˬ siˬ nya nui ma shawˇ ni yawˬ ha tehꞈ-ehˇ ya noeˬ tsehˆ-eu meh. Heu loꞈ-ehˇ jahˇ nya-eu g’aˇ duˬ IUD keu ka heu hmˬ gaˇ aˬ joˆ-ehˇ mˇ nga lehˇ haw-awˇ Jaˇliꞈ zahˇ-ahˇ ya mˇ caw meh.

Yeˬhawˇbaˬ Aˬdaˬ hawˇ-eu Eˇbaˆ-ahˇ “Jeuˬ le o le-awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ-awˇ Noˇ-aˬ peh-ahˇ jiˇ heu loꞈ-ehˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh. (Aˇdahˬbeh-eu 1:28; 9:1) Ka li zaˬ deuˬ dawˬ heu-ahˇ ya caw teh meh lehˇ Jaˇliꞈ maˬ ehˇ-a. Teu miˇ neh nyiˇ dzeˇ zaˬ luꞈ zaˬ aˬ myaˆ g’aˬ bi jawˇ le-awˇ aˬ myah bi jawˇ le-eu lehˇ noeˬ tsehˆ-eu g’aˇ duˬ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ-eu lehˇ yawˬ ha naꞈ-iˬ ya tseˇ-eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ jeˇ-ahˇ ya noeˬ keuˆ-eu nga?

Zaˬ maˬ bi jawˇ le-eu lehˇ Ka li zaˬ neh noeˬ tsehˆ-euˬ jeˬ Jaˇliꞈ zahˇ-ahˇ dawˬ pehˬ ya taˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ zaˬ laˆ dzeh-eu loꞈ-ehˇ pyeuꞈ-eu keu ka-ahˇ maˬ zmˬ-a. Heu naˇ zaˬ maˬ bi pi leˇ ni laˆ dzeh-eu jeˬ pyeuꞈ-awˇ tiˬ jeˬ-iˬ maˬ jahˇ naˇ zaˬ jawˇ le gaˇ ehˇ mawꞈ meh. Zaˬ laˆ dzeh-eu heu naˇ dehꞈ ziˇ-ahˇ taˬ huiˬ lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu dawˬ nehˬ-ehˇ maˬ tsaˬ-a. (Doˆ-iˇ-eu 20:13; Ja ceuˬ 139:16; Yeˬlaˬmiˇ 1:5) IUD keu ka heu hmˬ zmˬ-eu lawˇ neh?

1979 k’oꞈ Ngaˬ siˬ ba la 15 doˆ laˇ-euˬ Loꞈ-eu nymˇgoˇ (sahˬ boꞈ myaˆ pyawˬ 30-31)-ahˇ gaˇ kawˆ heu-ahˇ pyehˆ tseˇ taˬ-euˬ meh. Teu saˇ ka-ahˇ zmˬ-eu IUDs myaˬ-eu tiˬ paˆ naˇ zaˬ maˬ bi jawˇ le-eu g’aˇ duˬ zaˬ doˆ le-eu duˬ (womb)-ahˇ Paˇ-laˇsaˬ-tiꞈ pyeuꞈ-eu keu ka teu coeˬ ahˇ g’eh-eu meh. IUDs heu naˇ aˇ naꞈ ni muiˬ-eu lehˇ teu kawˆ laꞈ k’oeˇ maˇ jawˆ ni maˬ ehˇ taˬ-a. Miˇ tsaˬ-euˬ tsawˇ gahˇ ahˇ-eu deuˬ ehˇ-eu IUDs heu naˇ aˬ da g’aˬ-euˬ dzaˇ uiˇ aˬ ma g’aˬ-euˬ ya uˆ nehˬ-ehˇ maˬ bi keuˬ leˇ ni laˆ tsoeˬ-eu meh. Aˬ da g’aˬ-euˬ dzaˇ uiˇ ya uˆ-ahˇ maˬ keuˬ leˇ naˇ dehꞈ ziˇ yaw shuiꞈ maˬ dehꞈ laˇ nya-a.

Ehˇ k’awꞈ ya uˆ tiˬ deuˬ na keuˬ leˇ-euˬ gaˇ ya mawˇ-eu meh. Bi keuˬ leˇ-euˬ ya uˆ tiˬ deuˬ na zaˬ jawˇ duˬ laꞈ nyiˇ huiˬ laˇ-eu maˬ ngeuˇ naˇ zaˬ jawˇ duˬ-ahˇ yoeˇ ahˇ iˬ nya meh. Ya uˆ heu zaˬ jawˇ duˬ-ahˇ le ahˇ naˇ IUD keuˬ leˇ taˬ-euˬ ya uˆ deuˬ zaˬ jawˇ duˬ-ahˇ maˬ bi ka-ahˇ ni laˆ cawˆ-eu meh. Heu naˇ zaˬ maˬ bi pi leˇ ni laˆ tsoeˬ-eu miˇ neh zaˬ laˆ dzeh gaˇ duˇ-eu meh. “IUD zmˬ-eu gaˇ kawˆ-ahˇ k’ahˬ lahˇ-eu Ka li zaˬ deuˬ Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ dehꞈ ziˇ-ahˇ ya taˬ huiˬ meh lehˇ ehˇ taˬ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ noeˬ keuˆ-awˇ ya noeˬ tsehˆ-eu meh” lehˇ teu gaˇ boꞈ taˬ-euˬ meh.​—Ja ceuˬ 36:9.

1979 k’oꞈ-ahˇ gaˇ kawˆ heu boꞈ doˆ g’aˬ naˇ naˇ gawˇ laˆ saˆ-eu paw hawˇ-eu miˇ tsaˬ-euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ paw huiˬ laˇ mahˇ laˇ-euˬ meh.

Nymˇ iˬ nah IUDs nyiˬ jeˬ jaˆ lahˬ laˇ-euˬ meh. Tiˬ jeˬ naˇ guiˬ shuiˇ keuˬ-eu meh. Heu jeˬ 1988 k’oꞈ-ahˇ neh naˇ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ tsawˇ myahˇ doˆ-eu meh. Nyaˆ taꞈ tiˬ jeˬ naˇ hawˇmoˬ pyehˬ doˆ leꞈ-awˇ 2001 k’oꞈ-ahˇ ahˬ dahˬ beh-euˬ meh. Heu nyiˬ hmˬ gaˇ aˬ joˆ-ehˇ mˇ-eu nga?

Guiˬ shuiˇ: Uˬ soe ehˇ keuˆ taˬ-euˬ loꞈ-ehˇ IUDs heu naˇ aˬ da g’aˬ-euˬ dzaˇ uiˇ aˬ ma g’aˬ-euˬ zaˬ jawˇ duˬ-ahˇ neh ya uˆ-ahˇ yaw awˬ-ahˇ maˬ bi iˇ-a. Teu miˇ neh guiˬ shuiˇ keuˬ-eu IUDs heu aˬ da g’aˬ-eu dzaˇ uiˇ-ahˇ doꞈ pyeuꞈ-awˇ dzaˇ uiˇ teu laꞈ k’oeˇ ahˇ-eu aˇ mawˇ deuˬ-ahˇ laˆ sehꞈ-eu meh. * (Ehˇ lahˬ-ahˇ haw.) K’oeˇ naˇ IUDs heu zaˬ jawˇ duˬ-ahˇ jiˇ paˇ laˆ paˇ-a siˬ.

Hawˇmoˬ: IUD nyaˆ taꞈ tiˬ jeˬ naˇ zaˬ maˬ bi pi leˇ-eu jaˆ g’aˬ loꞈ-ehˇ hawˇmoˬ ahˇ-eu meh. Heu jeˬ naˇ jiˇ uˬ soe ehˇ keuˆ taˬ-euˬ IUDs loꞈ-ehˇ duˇ meh. Ehˇ k’awꞈ zaˬ jawˇ duˬ-ahˇ hawˇmoˬ jiˇ paˇ pyehˬ ahˇ leꞈ-a siˬ. Zaˬ miˬ zaˬ tiˬ g’aˬ na heu zmˬ naˇ ya uˆ maˬ bi pyehˬ doˆ leꞈ ni laˆ naˬ-eu meh. Teu miˇ neh ya uˆ maˬ pyehˬ doˆ leꞈ naˇ k’aˬ dzeˇ zaˬ-euˬ dzaˇ uiˇ nehˬ-ehˇ maˬ keuˬ leˇ nya-a. K’oeˇ naˇ IUDs heu zaˬ jawˇ duˬ-euˬ gaˇ dzeˇ-ahˇ laˆ baˬ-awˇ zaˬ jawˇ duˬ-euˬ mehˬ k’ehˬ-euˬ shaˬ  jiˇ-ahˇ laˆ tuˇ-eu meh. * (Ehˇ lahˬ-ahˇ haw.) Teu miˇ neh aˬ da g’aˬ-euˬ dzaˇ uiˇ zaˬ doˆ le duˬ-ahˇ neh zaˬ jawˇ duˬ-ahˇ maˬ bi ahˇ leˇ ni laˆ tsoeˬ-eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Heu gaˇ ehˇ keuˆ taˬ-euˬ loꞈ-ehˇ IUDs heu nyiˬ jeˬ luꞈ zaˬ jawˇ duˬ-ahˇ laˆ paˇ gaˇ duˇ-eu meh. Heu naˇ zaˬ miˬ zaˬ-euˬ ya uˆ doˆ le-awˇ aˬ da g’aˬ-euˬ dzaˇ uiˇ nehˬ-ehˇ laˆ keuˬ-euˬ naˇ zaˬ jawˇ duˬ-ahˇ le ahˇ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ zaˬ jawˇ duˬ-ahˇ maˬ myahˬ leˇ nya-eu miˇ neh zaˬ maˬ pi leˇ nya-a. Ehˇ k’awꞈ miˇ tsaˬ-euˬ nui gaˇ ahˇ-eu deuˬ naˇ gaˇ kawˆ heu pyeuꞈ leˇ-eu yaw shaˬ nga lehˇ ehˇ-awˇ tiˬ poˆ na zaˬ maˬ bi pi leˇ-eu jaˆ g’aˬ jiˇ heu loꞈ-ehˇ g’eh meh lehˇ ehˇ-eu meh.

Teu miˇ neh guiˬ shuiˇ hawˇ-eu hawˇmoˬ keuˬ-eu IUDs heu naˇ ya uˆ maˬ bi keuˬ leˇ-a lehˇ tiˬ g’aˬ-iˬ maˬ ehˇ tsehˆ peuˬ-a. Ehˇ k’awꞈ miˇ tsaˬ-euˬ nui gahˇ paw pyehˆ tseˇ leꞈ ngeh uˬ soe ehˇ keuˆ taˬ-euˬ IUDs heu ya uˆ maˬ bi keuˬ leˇ ni laˆ tsoeˬ-eu miˇ neh zaˬ pi leˇ-eu yaw shaˬ meh lehˇ ehˇ-eu meh.

IUD zmˬ mawꞈ-eu Ka li zaˬ deuˬ gaˇ kawˆ heu saˬ laˬ g’oˬ nehˬ-ehˇ ya ja uˇ-eu meh. Saˬ laˬ g’oˬ deuˬ yawˬ ha jawˇ k’ahˬ-ahˇ IUD aˬ geu jeˬ jaˆ-awˇ miˬ zaˬ g’aˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ muiˬ hawˇ maˬ muiˬ-eu lehˇ dzawˇ nehˬ nya meh. Ka li zaˬ deuˬ saˬ laˬ g’oˬ neh maˬ ehˇ aˬ cawˬ neh maˬ ehˇ yawˬ ha g’aˇ duˬ maˬ ya bi noeˬ tsehˆ-a. (Loˇmaˆ 14:12; Gaˬlaˬtiˆ 6:4, 5) Heu naˇ nyiˬ dzeˇ zaˬ yaw kaˬ ya noeˬ tsehˆ-eu aˇ yeˇ huiˬ-eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ neh noeˬ tsehˆ-eu jeˬ Miˬyehˇ nui ma tsaˬ-awˇ siˬ nya-eu nui ma shawˇ-eu jeˬ ya bi pyeuꞈ meh.​—1 Tiˆmoˇseˬ 1:18, 19; 2 Tiˆmoˇseˬ 1:3 nehˬ-ehˇ sheu cehˆ.