Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Dehꞈ ziˇ gaˇ kawˆ

Yawˬ jeˬ na naˇ k’ah byehˇ dzeh yaꞈ-awˇ Baw leˬ mehˬ nah caw teh

Yawˬ jeˬ na naˇ k’ah byehˇ dzeh yaꞈ-awˇ Baw leˬ mehˬ nah caw teh

Ngaˇ 16 k’oꞈ k’awˆ ngeh “Nawˇ tsaꞈ gaˬ iˇ naˇ iˇ kahˇ-ahˇ taˬ paˇ g’oꞈ ahˇ laˇ g’oꞈ ahˇ laˇ naˇ aˬ kuiˇ diˬ k’ehꞈ maˬ nawˇ-a” lehˇ ngaˬ da ehˇ-eu meh. Teu miˇ neh ngaˇ iˇ kahˇ-ahˇ neh doˆ iˇ-euˬ ma. Heu naˇ aˬ dui Baw leˬ Yeˬsuˇ meh nah caw teh-eu g’aˇ duˬ yawˬ jeˬ na naˇ k’ah paw byehˇ dzeh yaꞈ-euˬ poˆ pyeuꞈ ma.

Ngaˬ da aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ-ehˇ nui ma pehˇ nga? Ngaˇ ja nehˬ ngaˇ. Ngaˇ 1929 k’oꞈ Shiꞈ siˬ ba la 29-ahˇ dehꞈ le-awˇ Piˇliˇpaiˬ miˇ k’ahˬ Buˆlaˇkaˬ meuˬ-ahˇ huiˬ laˇ-euˬ ma. Nga pehˬ pyuˇ yaw kaˆ-ehˇ maˬ ahˇ-eu miˇ neh yaw awˬ awˬ lehˇ dehꞈ-euˬ ma. Ngaˇ zaˬ zaˬ-ehˇ ngeh Jaˬpaˬ-euˬ guiˇ maꞈ Piˇliˇpaiˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ ahˇ laˇ-awˇ guiˇ deuˆ laˇ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ nga pehˬ-euˬ iˇ kahˇ nehˬ-ehˇ kaˬ dui dui-eu miˇ neh yaw kaˆ-ehˇ maˬ deuˬ laˇ-a. Ngaˬ maꞈ laˬdiˬoˬ tiˬbiˬ dawˬ gaˬ k’awˬ-eu sahˬ boꞈ heu deuˬ lawˬ muˇ maˬ jaˆ-eu miˇ neh aˬ cawˬ ja gaˇ neh ya gaˬ-euˬ tehꞈ ma.

Ngaˇ mehˇ nmˇ 7 g’aˬ jawˇ-eu ma. Ngaˇ 8 k’oꞈ k’awˆ ngeh ngaˬ piˬ ngaˬ bawˇ ngaˬ-ahˇ ciˬ cu-euˬ meh. Nga maꞈ Koꞈ dawˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ-euˬ k’awꞈ ni ngaˬ bawˇ zahˇ sahˇ k’oꞈ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ ja cawˬ-awˇ aˬ yawꞈ-euˬ cawˬ neh biꞈ-euˬ zahˇ sahˇ k’oꞈ nehˬ-ehˇ taꞈ-eu paˇ dmˬ deuˬ yuˇ-euˬ meh. Ngaˬ bawˇ ngaˬ-ahˇ Taˇgaˬlawˇ dawˬ neh boˬ-euˬ Haw piˇ-eu Buˬiˇ lawˬ-iˇ-eu Poˆ mawˇ-eu lehˇ ehˇ-eu paˇ dmˬ dmˬ zaˬ bi haw-awˇ Jaˇliꞈ jiˇ bi haw-euˬ meh. * (ehˇ lahˬ-ahˇ haw) Ngaˬ-ahˇ Jaˇliꞈ guiˬ-eu ya leˇ-eu lehˇ miˇ-a Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ ahˇ-eu guiˬ lahˬ dawˬ 4 dmˬ-ahˇ ngehˬ-ehˇ dzehˬ paˇ ya leˇ dzehˬ nya. Heu baˬ da neh ngaˬ-ahˇ Yeˬsuˇ-ahˇ dzaw geuꞈ mawꞈ laˇ nya.—Yoˇhaˬ 10:27.

Baw leˬ mehˬ nah caw teh-eu lehˇ dzaw

1945 k’oꞈ-ahˇ Jaˬpaˬ-euˬ guiˇ maꞈ Piˇliˇpaiˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ neh doˆ iˇ-euˬ meh. Teu kaˬ-ahˇ ngaˬ ma ngaˬ da ngaˬ-ahˇ g’oꞈ laˇ lehˇ kuˇ-eu miˇ neh ngaˬ bawˇ ngaˬ-ahˇ bi g’oꞈ iˇ-euˬ meh.

1945 k’oꞈ Tseˇ nyiꞈ siˬ ba la-ahˇ Ehˇgaꞈ meuˬ-ahˇ neh laˇ-euˬ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ Saˇ kiˇ tiˬ deuˬ nga maꞈ-euˬ pu-ahˇ tsaꞈ gaˬ laˇ-euˬ meh. Aˇ k’oꞈ k’awˆ laˇ-euˬ Saˇ kiˇ tiˬ g’aˬ nga pehˬ nymˇ-ahˇ laˇ-awˇ “aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ”-ahˇ Jaˇliꞈ aˬ joˆ-ehˇ ehˇ taˬ lehˇ ja nehˬ laˇ-euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1-5) Aˬ yawꞈ dawˬ peh jaˆ-eu pu-ahˇ Jaˇli dzaw iˇ ma lehˇ nga maꞈ-ahˇ caw-eu miˇ neh ngaˬ ma ngaˬ da maˬ iˇ k’awꞈ ngaˇ iˇ-euˬ ma. Teu gaˇ 20 g’aˬ dawˬ peh Jaˇliꞈ dzaw laˇ-awˇ tiˬ g’aˬ na Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ naˇ haˬ meh.

Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ ngehˬ-eu lehˇ ngaˬ-ahˇ maˬ siˬ laˇ-eu miˇ neh ngaˇ iˇ doˆ-eu lehˇ g’eh-euˬ ma. Ehˇ k’awꞈ aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ-ahˇ ja ceuˬ-eu dawˬ caˇ tiˬ bymˇ caˇ ngeh ngaˇ dawˬ caˇ teu bymˇ-ahˇ ya lehˇ dui dui-eu miˇ neh paˇ jawˇ tawꞈ-euˬ ma. Nga maꞈ dawˬ caˇ caˇ-awˇ guiˬ lahˬ shaˇ g’aˬ naˇ nyaˆ taꞈ jaw-ahˇ Ehˇgaꞈ meuˬ-ahˇ bawˬ dzaˬ gaˇ laˇ lehˇ yawˬ g’aˬ na luꞈ-ahˇ kuˇ-eu meh.

Heu poˆ bawˬ dzaˬ-eu jeˬ naˇ Gu-suiˬ pehˬ nymˇ-ahˇ jahˇ-euˬ meh. Teu gaˇ iˇ-eu g’aˇ duˬ tiˬ g’aˬ na 8 kiˬloˬmiˇteuꞈ (5 laˇ) ya cah-awˇ 50 g’aˬ dawˬ peh laˇ-euˬ meh. Heu poˆ bawˬ dzaˬ ngeh ngaˬ-euˬ nui ma-ahˇ yaw laˇ-eu lehˇ miˇ-a zaˬ zaˬ k’awꞈ ni yaw kaˆ-ehˇ shaˬ-eu Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ-ahˇ dawˬ k’oꞈ biꞈ nya-eu miˇ neh. Ngaˇ yaw myaˬ poˆ bawˬ dzaˬ iˇ g’aˬ naˇ meuˬ-euˬ aˬ yuiꞈ geuꞈ haw-euˬ tsawˇ mawˬ mawˬ iˇ-awˇ huˬ mehˬ mehˬ-eu g’aˬ pyeuꞈ-eu mehˇ nmˇ Deˬmiˇ Saˇtoˬ aˬ yawꞈ pehˬ nymˇ-ahˇ yaꞈ laˇ lehˇ kuˇ-eu meh. Uˬ ciꞈ paw ngaˬ ha myaˬ myaˬ ni Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ ja-euˬ ma.

Teu ngeh yamˬ-ahˇ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ dawˬ peh deuˬ dzaw g’aˬ naˇ tsawˇ haˬ deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ-eu meh. Ngaˇ teu gaˇ iˇ-euˬ tiˬ k’ehˬ naˇ “Naw maꞈ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ miˇ-a loˇ? lehˇ mehˇ nmˇ deuˬ ngaˇ hawˇ-eu nui deuˬ-ahˇ naˇ haˬ-eu meh. “Shawˇ mawꞈ miˇ-a” lehˇ ngaˇ ehˇ-euˬ ma. Ngaˇ “Baw leˬ” pyeuꞈ-eu Ka li-euˬ g’aˇ duˬ zaˬ k’aˆ geuꞈ mawꞈ nya lehˇ siˬ nya ma. (Gawˇlawˇsehˇ 3:24) Nga maꞈ dawˬ peh jaˆ-eu lawˇ gawˆ-ahˇ iˇ-awˇ 1946 k’oꞈ Nyiˬ siˬ ba la 15-ahˇ ngaˇ hawˇ-eu nyaˆ taꞈ tiˬ g’aˬ iˇ cuꞈ shawˇ-euˬ ma.

Iˇ cuꞈ shawˇ-euˬ Ka li zaˬ deuˬ aˬ myah luꞈ Yeˬsuˇ loꞈ-ehˇ ya tsaꞈ gaˬ iˇ meh lehˇ ngaˇ siˬ nya ma. Ngaˬ da naˇ ngaˇ aˇ dzehˇ-ehˇ nyiˇ-eu miˇ neh maˬ tsaꞈ gaˬ iˇ nya laˇ-a siˬ lehˇ noeˬ-awˇ iˇ cuꞈ shawˇ-eu tehꞈ neh-aˬ tsaꞈ gaˬ-eu g’aˬ maˬ pyeuꞈ laˇ nya-a lehˇ noeˬ meh. Miˬyehˇ aˬ dui-ahˇ aˬ yawꞈ-euˬ gaˇ kawˆ bi tsaꞈ gaˬ mawꞈ meh lehˇ ngaˬ da-ahˇ ja sawˇ nehˬ-euˬ ma. (Maꞈtehˬ 24:14) K’oeˇ naˇ ngaˇ Miˬyehˇ-ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ-euˬ loꞈ-ehˇ bi jaˆ mawꞈ nya lehˇ jiˇ ehˇ nehˬ-euˬ ma. Heu naˇ ngaˬ da ngaˬ-ahˇ lmˬ laˇ-eu uˬ soe ngaˬ neh ngehˬ keuˆ taˬ-euˬ gaˇ kawˆ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ ngaˇ maˬ bi tsaꞈ gaˬ ni laˆ tsoeˬ meh. Heu-aˬ ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ gaˇ mˇ-eu g’aˇ duˬ yawˬ jeˬ na naˇ k’ah ya byeˇ dzehˬ yaꞈ-eu dahˬ beh-eu poˆ pyeuꞈ ma.

Gu-suiˬ pehˬ ngaˬ-ahˇ aˬ yawꞈ pehˬ nehˬ-ehˇ Ehˇgaꞈ meuˬ-ahˇ jawˇ laˇ lehˇ cawˬ-eu meh. Aˬ yawꞈ pehˬ ngaˇ hawˇ-eu aˬ nyiˇ nyiˇ shaˬ g’aˬ pyeuꞈ-eu Noˇlaˬ-ahˇ huˬ mehˬ mehˬ-eu gaˇ mˇ lehˇ g’aˬ biꞈ-eu meh. Nga nyaꞈ 1947 k’oꞈ Tseˇ tiꞈ siˬ ba la 1-ahˇ huˬ mehˬ mehˬ-eu gaˇ mˇ-euˬ ma. Noˇlaˬ yaw meuˬ yaw-ahˇ geuꞈ iˇ-awˇ ngaˇ naˇ Ehˇgaꞈ meuˬ-ahˇ geuꞈ-euˬ ma.

Yawˬ jeˬ na nahˇ k’ah tiˬ poˆ paˇ ya byehˇ dzeh

Ngaˇ huˬ mehˬ mehˬ-eu gaˇ nyiˬ k’oꞈ mˇ byah laꞈ naˇ Beˬdeˬlaˇ-ahˇ neh laˇ-euˬ mehˇ nmˇ Euˇ Saˬtuˇ-aˬ Ehˇgaꞈ meuˬ-euˬ gaˇ ceh tsawˇ haˬ 500 g’aˬ uiˬ gaˇ dawˬ mehˬ mehˬ laˇ-euˬ meh. Aˬ yawꞈ Gaˬlaˬpyuˇ dawˬ neh mehˬ-awˇ ngaˬ-ahˇ Taˇgaˬlawˇ dawˬ neh kawˆ shaw-ehˇ bi ja sawˇ-euˬ meh. Heu naˇ ngaˇ dawˬ ya yuˇ paˇ-eu dahˬ beh-eu poˆ pyeuꞈ-awˇ k’oeˇ gaˇ neh yaw myaˬ k’oꞈ ya mˇ-euˬ ma. Ngaˇ aˬ jeˬ miˇ neh dawˬ yuˇ paˇ nya nga? Ngaˇ sahˬ boꞈ 7 k’oꞈ tehꞈ-ehˇ dzaw-euˬ k’awꞈ saˬ laˬ deuˬ aˬ myah luꞈ Gaˬlaˬpuˇ dawˬ tehꞈ-ehˇ ngeuˬ-eu ma. Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ boꞈ doˆ taˬ-euˬ paˇ dmˬ Taˇgaˬlawˇ dawˬ neh ui cuiꞈ tehꞈ-ehˇ jaˆ-eu miˇ neh ngaˇ jiˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh Gaˬlaˬpyuˇ dawˬ neh jahˇ doˆ laꞈ-euˬ paˇ dmˬ deuˬ gui-eu ma. Heu naˇ ngaˇ Gaˬlaˬpyuˇ dawˬ yuˇ paˇ nya ni caw ba nehˬ-eu meh.

Miˇshaˬnaˬliˬ deuˬ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ k’ahˬ Niˬ-yuˬ Yawˇ meuˬ-ahˇ 1950 k’oꞈ Miˬyehˇ gaˇ mˇ paw lahˬ laˇ lehˇ ehˇ-eu huiˬ-eu mehˬ bawˬ-ahˇ ya le nga lehˇ teu gaˇ jawˇ-eu aˇ muˇ-ahˇ mehˇ nmˇ Euˇ ehˇ nehˬ-eu meh. Teu miˇ neh mehˇ nmˇ huˬ mehˬ mehˬ-eu tiˬ g’aˬ maˬ ngeuˇ naˇ nyiˬ g’aˬ Beˬdeˬlaˇ-ahˇ bi caw ba iˇ mawꞈ-eu meh. Ngaˇ jiˇ teu gaˇ caw ba laˇ lehˇ bi kuˇ-eu tiˬ g’aˬ ma. Heu naˇ ngaˇ Beˬdeˬlaˇ-ahˇ gaˇ mˇ iˇ-eu lehˇ yawˬ jeˬ na luꞈ naˇ k’ah paw paˇ byehˇ yaꞈ tiˬ poˆ paˇ pyeuꞈ ma.

Ngaˇ 1950 k’oꞈ Koꞈ siˬ ba la 19-ahˇ Beˬdeˬlaˇ-ahˇ oe keuˆ-euˬ ma. Beˬdeˬlaˇ naˇ huiˬ-eu nymˇ oeˇ pyeuꞈ-awˇ aˇ bawˇ bawˇ ma tiˬ jawˬ jaˆ-eu miˇ tsaˬ 1 heˆtehˬ-a (2.5 Eˇkeuꞈ) k’oeˇ taˆ tsoˆ taˬ-euˬ meh. Teu gaˇ mehˇ nmˇ tseˇ g’aˬ dzehˬ ni jawˇ meh. Uˬ shawˬ paw ngaˇ dzaˬ byawˇ laˆ dawˆ-awˇ 9 laꞈ-ahˇ naˇ moeˬ tsoeˬ dzeˬ-eu ma. Nah gahˇ paw jiˇ moeˬ tsoeˬ dzeˬ-eu ma. Miˇshaˬnaˬliˬ deuˬ miˇ k’ahˬ-euˬ huiˬ-eu mehˬ bawˬ-ahˇ neh g’oꞈ laˇ-euˬ k’awꞈ ngaˇ Beˬdeˬlaˇ-ahˇ ya jawˇ tawꞈ-euˬ ma. Ngaˇ mehˇ nmˇ neh k’aˇ ehˇ-eu gaˇ mˇ ma. Paˇ dmˬ sha ha iˇ-eu paˇ dmˬ shaˇ-eu gaˇ paw mˇ-eu ha geuꞈ-eu paw mˇ-eu.

Piˇliˇpaiˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ neh Giˇliˆ dzaw nymˇ-ahˇ iˇ

1952 k’oꞈ-ahˇ ngaˇ hawˇ-eu mehˇ nmˇ 6 g’aˬ-ahˇ Giˇliˇ dzaw nymˇ 20 poˆ aˬ yawꞈ poˆ-ahˇ laˇ lehˇ kuˇ-eu meh. Ngaˬ-ahˇ nui ma cehˇ tahˬ tahˬ-eu lehˇ miˇ-a. Ngaˬ ha Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ jawˇ ngeh yaw shuiꞈ g’awˬ mya jeˬ-ahˇ ya puˬ ya mawˇ-euˬ ma. Heu gaˇ naˇ nga neh jawˇ jaw taˬ-euˬ puˬ puˬ zaˬ nehˬ-ehˇ beu gaˇ dui dui-eu meh.

Giˇliˇ dzaw nymˇ-euˬ cawˬ deuˬ nehˬ-ehˇ

Yaw jeˬ ma jeˬ ngaˬ ha yawˬ ha neh maˬ mawˇ haw-eu keu ka yaw shuiꞈ deuˬ-euˬ zmˬ jeˬ zmˬ kawˆ ya dzaw-eu meh. Uˬ jeˬ ja lehˇ jiˇ beu gaˇ dui dui meh. Tiˬ nah ngaˇ uˬ shawˬ paw tuˇ laˇ ngeh laꞈ nyiˇ paw yawˬ jeˬ na pyuˇ deuˬ ni g’eh-eu meh. Heu naˇ ngaˇ ngehˇ ya mawˇ dahˬ beh-eu poˆ pyeuꞈ ma. Ngehˇ heu naˇ zawˇ-ehˇ muiˬ k’awꞈ tiˬ k’ehˇ k’ehˇ naˇ aˇ dzehˬ-ehˇ tsehꞈ gaˇ ya mawˇ-euˬ ma.

Ngaˇ Giˇliˇ-ahˇ ya dzaw-euˬ jeˬ-ahˇ ya leˇ dui dui-eu miˇ neh aˬ jeˬ ya laˆ paˇ k’awꞈ shaˬ gaˇ maˬ duˇ nya. Mehˬ-eu g’aˇ aˇ dzehˬ-ehˇ mehˬ nya-awˇ aˬ joˆ-ehˇ ya gui-awˇ aˬ joˆ-ehˇ ya poˆ tseˇ-eu lehˇ jiˇ mehˬ nehˬ laꞈ meh. Giˇliˇ dzaw nymˇ-ahˇ neh ya dzaw-euˬ heu naˇ ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ-ehˇ ziꞈ dah ni cawˬ cawˬ nya ni caw ba nehˬ-eu meh.

Dzaw nymˇ heu gaˇ neh dzaw jiˇ-eu taꞈ naˇ Bawˇ-suiˬ Niˬ-yuˬ Yawˇ meuˬ-ahˇ dzehˬ-eu huˬ mehˬ mehˬ-eu g’aˬ bi geuꞈ-euˬ meh. 1953 koꞈ-ahˇ Miˇ tsaˬ yaw shuiꞈ huiˬ-eu mehˬ bawˬ jahˇ gaˇ iˇ g’aˬ naˇ Piˇliˇpaiˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ g’oꞈ iˇ lehˇ ehˇ-euˬ ma.

Saˇ lehˆ ni g’eh-eu miˇ k’ahˬ-ahˇ byehˇ dzeh yaꞈ

Beˬdeˬlaˇ-ahˇ jawˇ-eu mehˇ nmˇ ngaˬ-ahˇ aˇ maꞈ-ahˇ sheuˬ g’eh-eu gaˇ bi mˇ-euˬ meh. Gaˇ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ gaˇ mˇ zaˬ-ahˇ caw ba-eu g’aˇ duˬ Yeˬsuˇ loꞈ-ehˇ meuˬ doe ni pu doe ni iˇ-eu aˬ kawˬ-aˬ za dzehˬ laˇ-euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 2:21) Ngaˬ-euˬ gaˇ naˇ Piˇliˇpaiˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ neh huiˬ dzehˬ-eu Luˇsaˬ iˇ jaw lahˇ g’ahˇ ceh-ahˇ keuˆ ni meh. Ngaˬ neh g’a iˇ-euˬ meuˬ naˇ Buˆlaˇkaˬ Nuˆbeˇbaˬ Siˆha Teuˇlehˆ hawˇ-eu Sehˇbeˬ-oˬ heu deuˬ pyeuꞈ meh. Pu tiˬ pu na-ahˇ iˇ-eu g’aˇ duˬ ngaˇ kaˬ lo tehꞈ-ehˇ jaˆ-eu Siˆeuˇ Maˇdiˬ-leꞈ gawˬ jawˬ-ahˇ ya iˇ cehˆ-eu meh. Teu gaˇ iˇ-eu lawˬ li hawˇ-eu miˬ dzaˬ laˆ lawˬ maˬ jaˆ-eu miˇ neh ngaˇ diˬ tmˬ k’oeˇ taˆ nuiˇ-awˇ diˬ tm tawˬ-eu lawˬ li neh iˇ-eu ma. Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ-ahˇ yaw myaˬ poˆ bi iˇ-eu k’awꞈ heu loꞈ-ehˇ iˇ-eu heu naˇ shaˬ dui dui-eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh.

Teu gaˇ jawˇ-eu aˇ muˇ deuˬ yaw nyiˇ nyiˇ lehˇ g’eh-awˇ yaw shuiꞈ beh laˇ-euˬ tehꞈ-a siˬ. Mehˇ nmˇ deuˬ ngaˇ aˬ yawꞈ maꞈ bawˬ dzaˬ-eu jeˬ hawˇ-eu tsaꞈ gaˬ-eu jeˬ-ahˇ bi muiˬ daˆ la ni caw ba nehˬ ngeh guiˬ lahˬ huiˬ-eu meh.

Myahˇ laˇ ngeh ngaˇ Biˇkoˬ doe ni aˇ maꞈ-ahˇ sheuˬ g’eh-eu g’aˬ ya geuꞈ-euˬ ma. Heu gaˇ Saˇ kiˇ maˬ jawˇ haw-aˬ dzehˬ-eu huˬ mehˬ mehˬ-eu deuˬ neh tsaꞈ gaˬ gaˇ neh aˇ muˇ pyeuꞈ laˇ-eu lehˇ g’eh-eu yaw myaˬ gaˇ jaˆ-eu meh. Iˇ kahˇ tiˬ kahˇ-ahˇ gaˇ nyiˇ kuˆ-ahˇ miˇ tsaˬ-ahˇ duˬ k’ahˬ k’ahˬ taˬ-awˇ daˇ kawˬ nyiˬ hmˬ neh paˆ tsehˆ taˬ-euˬ tehꞈ meh. Ngaˇ daˇ kawˬ-ahˇ yawꞈ leˇ ngeh ngaˇ hawˇ-eu daˇ kawˬ jiˇ duˬ kahˬ-ahˇ ga ahˇ g’eh-euˬ ma. Teu miˇ neh ngaˇ uˬ shaw haw dzaˬ iˇ-eu g’aˇ duˬ iˇ cuˆ g’awˬ mya laꞈ dzuiꞈ-euˬ ma.

Ngaˇ aˇ maꞈ-ahˇ sheuˬ g’eh-eu g’aˬ geuꞈ luꞈ ngeh ngaˬ nehˬ-ehˇ huˬ mehˬ mehˬ-eu g’aˬ geuꞈ haw-euˬ Noˇlaˬ-ahˇ noeˬ mawˇ laˇ nya. Teu ngeh Noˇlaˬ Duˇmaˬkeˆ meuˬ-ahˇ dzehˬ-eu huˬ mehˬ mehˬ-eu g’aˬ geuꞈ luꞈ-eu miˇ neh ngaˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ g’a leˇ-euˬ ma. K’oeˇ gaˇ neh naˇ nga nyaꞈ sahˬ boꞈ neh ngehˬ cawˬ-awˇ 1956 k’oꞈ-ahˇ oeˇ mˇ baˇ-euˬ ma. Oeˇ mˇ baˇ-euˬ dahˬ beh jaw-ahˇ Laˇpuˬ Laˇpuˬ iˇ jaw lahˇ-ahˇ jaˆ-eu aˇ muˇ tiˬ muˇ-ahˇ g’aˬ iˇ-euˬ ma. Nga nyaꞈ gawˬ jawˬ-ahˇ ya cah-awˇ gaˇ mahˇ ka dui dui gaˇ ya iˇ-euˬ ma. Ehˇ k’awꞈ nga nyaꞈ tiˬ kawˆ loꞈ-ehˇ ya jawˇ-awˇ kaˇ mahˇ kaˬ gaˇ jawˇ-eu mehˇ nmˇ deuˬ-ahˇ ya caw ba-euˬ miˇ neh laꞈ k’aˬ cehˇ-eu lehˇ miˇ-a.

Beˬdeˬlaˇ-ahˇ gaˇ mˇ laˇ lehˇ tiˬ poˆ paˇ kuˇ

Nga nyaꞈ aˇ maꞈ-ahˇ sheuˬ g’eh-eu g’aˬ 4 k’oꞈ geuꞈ laꞈ naˇ Beˬdeˬlaˇ-ahˇ gaˇ mˇ laˇ lehˇ kuˇ meh. Nga nyaꞈ 1960 k’oꞈ Tiˬ siˬ ba la-ahˇ teu gaˇ mˇ dahˬ beh-euˬ ma. Teu gaˇ gaˇ mˇ-eu yaw myaˬ k’oꞈ laꞈ k’oeˇ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ-ahˇ aˇ yeˇ huiˬ-eu gaˇ mˇ nehˬ-eu mehˇ nmˇ deuˬ-ahˇ neh g’awˬ mya jeˬ za dzaw-euˬ ma. Noˇlaˬ jiˇ Beˬdeˬlaˇ-euˬ gaˇ yaw myaˬ jeˬ-ahˇ laꞈ k’oeˇ laꞈ k’aˬ cehˇ meh.

Smˬ nah mehˬ bawˬ-ahˇ dawˬ mehˬ mehˬ gaˇ Siˆbaˇnoˬ tsawˇ jeuˬ-euˬ dawˬ yuˇ paˇ

Piˇliˇpaiˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ gaˇ mˇ-eu tsawˇ haˬ lahˬ laˇ dui dui gaˇ ya mawˇ ngeh guiˬ lahˬ pyeuꞈ-eu lehˇ miˇ-a. Ngaˇ zaˬ daꞈ pyeuꞈ-awˇ Beˬdeˬlaˇ-ahˇ gaˇ mˇ laˇ ngeh miˇ k’ahˬ k’ahˬ lah ni Yeˬhawˇbaˬ-euˬ Saˇ kiˇ 10000 g’aˬ jawˇ-eu tehꞈ-a siˬ. Nymˇ naˇ Piˇliˇpaiˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ tsaꞈ gaˬ-eu deuˬ 200000 g’aˬ dzehˬ ni jawˇ laˇ-euˬ meh. K’oeˇ naˇ Beˬdeˬlaˇ-ahˇ jiˇ tsaꞈ gaˬ-eu gaˇ-ahˇ g’aˬ biꞈ-eu mehˇ nmˇ deuˬ yaw myaˬ yaˇ g’aˬ jawˇ-eu meh.

Myahˇ laˇ ngeh Beˬdeˬlaˇ gaˇ mˇ duˬ loˬ dzehˬ laˇ-euˬ meh. Beˬdeˬlaˇ tsoˆ huiˬ-eu g’aˇ duˬ miˇ tsaˬ poˆ lahˬ lehˇ uˆ lahˇ-eu aˇ muˇ ehˇ-eu meh. Ngaˇ hawˇ-eu sahˬ boꞈ zaꞈ-eu nymˇ-ahˇ haw piˇ-eu tiˬ g’aˬ Beˬdeˬlaˇ dawˬ peh jaˆ-eu miˇ tsaˬ-ahˇ haw iˇ-awˇ miˇ tsaˬ ahˬ-eu tsawˇ haˬ jawˇ meh laˬ lehˇ naˇ haˬ iˇ-euˬ ma. Tiˬ g’aˬ-iˬ maˬ ahˬ mawꞈ-eu uˬ taꞈ “Laꞈ beuˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ-aˬ zeuˇ-eu lehˇ maˬ ngeuˇ naˇ ahˬ-eu lehˇ maˬ jaˆ-a” lehˇ tiˬ g’aˬ ehˇ-eu meh.

Mehˇ nmˇ Aoˆbeuꞈ Soˇdeuˬ mehˬ gaˇ dawˬ yuˇ paˇ nehˬ

Ehˇ k’awꞈ tiˬ nah keuˆ laˇ ngeh maˬ noeˬ doˆ coeˇ-eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ laˇ-euˬ meh. Nymˇ kaˬ taꞈ-eu tiˬ g’aˬ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ jawˇ iˇ-eu miˇ neh miˇ tsaˬ zeuˇ maˬ laˬ lehˇ naˇ haˬ laˇ-euˬ meh. K’oeˇ naˇ nymˇ kaˬ taꞈ-eu nui deuˬ jiˇ miˇ tsaˬ ahˬ-eu lehˇ g’eh-awˇ teu gaˇ jawˇ-eu deuˬ-ahˇ ahˬ maˬ laˬ lehˇ cawˬ-euˬ meh. Nga maꞈ “Laꞈ beuˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ-aˬ zeuˇ-eu lehˇ maˬ ngeuˇ naˇ ahˬ-eu lehˇ maˬ jaˆ-a” lehˇ ehˇ-eu g’aˬ-euˬ miˇ tsaˬ-ahˇ jiˇ ya zeuˇ ma. G’awˬ myahˇ maˬ g’eh-ehˇ nga maꞈ Beˬdeˬlaˇ taꞈ-ehˇ 3 bymˇ huiˬ dzehˬ-eu miˇ tsaˬ poˆ mawˇ-euˬ ma. Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ heu-euˬ jeˬ nah jawˇ meh lehˇ ngaˇ jah ma.

1950 k’oꞈ-ahˇ ngaˇ Beˬdeˬlaˇ-ahˇ gaˇ mˇ laˇ ngeh aˬ cawˬ taꞈ-ehˇ aˇ k’oꞈ nyiˇ dzehˬ-eu ma. Ehˇ k’awꞈ nymˇ naˇ nga nyaꞈ dzeˇ zaˬ aˬ cawˬ taꞈ-ehˇ aˇ k’oꞈ myaˬ dzehˬ meh. Ngaˇ Yeˬsuˇ neh k’aˇ sheu g’eh-eu paw iˇ-euˬ heu naˇ ngaˬ-ahˇ nui ma tiˬ pawˬ-iˬ maˬ cawˆ nya. Ngaˬ da ngaˬ ma ngaˬ-ahˇ iˇ kahˇ-ahˇ neh teh doˆ-euˬ k’awꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-ahˇ gaˬ-eu deuˬ-euˬ huiˬ-eu nymˇ jiˇ-ahˇ ha ahˇ laꞈ-euˬ meh. Aˬ dui aˬ jeˬ-euˬ gaˇ mˇ-eu maˬ kaˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui k’aˇ loˬ-eu jeˬ biꞈ meh lehˇ ngaˇ jah ma. Noˇlaˬ nga nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh g’awˬ shaˬ gaˬ-eu laꞈ k’oeˇ biꞈ nehˬ laꞈ-eu jeˬ-ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ-awˇ aˬ cawˬ deuˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ ehˇ taˬ loꞈ-ehˇ jaˆ ngaˇ laˬ lehˇ bi mawˇ ni g’aˬ biꞈ mawꞈ miˇ-a.—Maˬlaˬkiˇ 3:10.

Yeˬsuˇ kawˬ taꞈ-eu tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ naˇ Leˬbiˇ lehˇ tiˬ myahˇ paˇ jaˆ-eu Maꞈtehˬ-ahˇ aˬ yawꞈ-euˬ mehˬ nah caw teh laˇ lehˇ kuˇ-euˬ meh. Maꞈtehˬ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ-euˬ nga? Aˬ yawꞈ “yawˬ jeˬ na luꞈ byehˇ dzeh yaꞈ jiˇ-awˇ Yeˬsuˇ-euˬ mehˬ nah caw teh g’eh-euˬ meh.” (Luˇkaꞈ 5:27, 28) Ngaˇ jiˇ yawˬ jeˬ na luꞈ naˇ k’ah paw byehˇ dzeh yaꞈ jiˇ Yeˬsuˇ-euˬ mehˬ nah caw teh-eu aˬ kawˬ-aˬ za-euˬ ma. K’oeˇ naˇ aˬ cawˬ deuˬ jiˇ guiˬ lahˬ g’awˬ mya ni za ni heu loꞈ-ehˇ jahˇ-awˬ lehˇ g’aˬ biꞈ mawꞈ miˇ-a.

Piˇliˇpaiˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ ya mˇ daˆ leꞈ-eu laꞈ k’aˬ cehˇ

^ Paˇ dmˬ heu Yeˬhawˇbaˬ-euˬ Saˇ kiˇ deuˬ neh jahˇ doˆ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ nymˇ maˬ paˇ jaˆ meh.