1, 2. Aˬ da aˬ ma tiˬ g’aˬ na zaˬ Miˬyehˇ-ahˇ a nehˬ-awˇ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ ngeh aˬ jeˬ miˇ neh k’ahˬ lahˇ-eu nga?

 Jaˇliꞈ dzaw zaˬ g’awˬ mya g’aˬ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ a nehˬ-awˇ iˇ cuꞈ shawˇ-euˬ meh. Teu laꞈ k’oeˇ zaˬ guˬ g’awˬ mya g’aˬ aˬ da aˬ ma Saˇ kiˇ pyeuꞈ-eu miˇ neh muiˬ dzehˬ-eu gaˇ ma kahˇ-ahˇ ya tseˇ-euˬ meh. (Ja ceuˬ 1:1-3) Nawˇ Ka li zaˬ pyeuꞈ-eu aˬ da aˬ ma tiˬ g’aˬ naˇ nawˇ nawˬ-euˬ zaˬ Miˬyehˇ-ahˇ a nehˬ-awˇ iˇ cuꞈ shawˇ-eu aˇ nah-ahˇ loꞈ luꞈ-eu paˬ.—3 Yoˇhaˬ 4 nehˬ-ehˇ sheu cehˆ.

² Ehˇ k’awꞈ nawˇ k’ahˬ lahˇ nya meh. Zaˬ guˬ tiˬ g’aˬ na iˇ cuꞈ shawˇ g’aˬ-awˇ miˇ tsa Miˬyehˇ-euˬ gaˇ ma-ahˇ cah-eu heu naˇ ngeuˇ meh laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ laˇ-awˇ iˇ doˆ gaˇ nawˇ mawˇ haw-euˬ paˬ. Teu miˇ neh nawˇ nawˬ-euˬ zaˬ Miˬyehˇ gaˇ mˇ dahˬ beh laˇ-euˬ k’awꞈ tiˬ k’ehˬ naˇ Miˬyehˇ-euˬ gaˇ-ahˇ yaw beh loꞈ-ehˇ maˬ paˇ mˇ ni pyeuꞈ iˇ gaˇ k’ahˬ lahˇ nya-eu meh. Nawˬ-euˬ zaˬ gaˇ hu Eˇpeˇsuˆ meuˬ-ahˇ jawˇ-eu dahˬ beh-euˬ Ka li zaˬ deuˬ loꞈ-ehˇ pyeuꞈ iˇ nya-eu  meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ “Yaw beh nawˇ ngaˬ-ahˇ gaˬ-euˬ loꞈ-ehˇ nymˬ-mˇ maˬ gaˬ-a” lehˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh. (Pah mehˬ-eu 2:4) Nawˇ zaˬ deuˬ ziꞈ-eu nui gaˬ-ahˇ bo saˆ nya ni hawˇ-eu “huiˬ laˇ mahˇ laˇ-awˇ ka k’oꞈ-eu jeˬ za “ ni aˬ joˆ-ehˇ caw ba nehˬ nya-eu nga? (1 Beˬtuˆluˆ 2:2) Aˬ dui Tiˆmoˇseˬ-ahˇ neh dzaw geuꞈ nya meh.

3. (a) Tiˆmoˇseˬ Ka li zaˬ aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ laˇ-awˇ aˬ yawꞈ ya dzaw-euˬ jeˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ mˇ caw-euˬ nga? (b) Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ neh ya dzaw-euˬ aˬ jeˬ-euˬ smˬ kawˆ-ahˇ ja nehˬ-eu nga?

³ Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ A.D. 47 k’oꞈ-ahˇ Loˇdaˬlaˇ meuˬ-ahˇ g’a dahˬ beh iˇ ngeh Tiˆmoˇseˬ teu ngeh zaˬ guˬ pyeuꞈ-awˇ Yeˬsuˇ mehˬ-eu jeˬ-ahˇ dzaw luꞈ-eu k’awꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu gaˇ neh 16 k’oꞈ dzeuˇ iˇ ngeh Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ jawˇ gaˇ sahˬ boꞈ boꞈ g’eh-euˬ meh. “Nawˬ-ahˇ mehˬ nehˬ-euˬ loꞈ-ehˇ ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ-euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ-ahˇ maˬ byehˇ dzeh ni tuˆ tehˬ taˬ-awˬ. Nawˬ-ahˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ-euˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ suˇ g’aˬ-a lehˇ nawˇ siˬ nya meh. Nawˇ nyiˇ ngeh neh Muiˬ-eu shawˇ-eu Jaˇliꞈ-ahˇ siˬ nya-euˬ gaˇ taˬ ngehˇ. Jaˇliꞈ k’oeˇ-aˬ Yeˬsuˇ Ka li-ahˇ jah-eu laꞈ k’oeˇ ka k’oꞈ-eu jeˬ za ni sheuˬ g’eh-eu zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ nawˬ-ahˇ biꞈ nehˬ laꞈ-euˬ meh.” (2 Tiˆmoˇseˬ 3:14, 15) Heu gaˇ Pawˇluˆ neh Tiˆmoˇseˬ-ahˇ ehˇ nehˬ-euˬ 3 kawˆ-ahˇ haw ma. (1) muiˬ-eu shawˇ-eu Jaˇliꞈ-ahˇ siˬ nya (2) mehˬ nehˬ-euˬ loꞈ-ehˇ ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ (3) Yeˬsuˇ Ka li-ahˇ jah-eu laꞈ k’oeˇ ka k’oꞈ-eu jeˬ za ni sheuˬ g’eh-eu zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ ahˇ.

4. Nawˇ nyiˇ-eu zaˬ-ahˇ aˬ geu jeˬ neh mehˬ le? (Dahˬ beh-eu baˇ-ahˇ haw.)

⁴ Nawˇ Ka li zaˬ pyeuꞈ-eu aˬ da aˬ ma miˇ neh nawˬ-euˬ zaˬ-ahˇ muiˬ-eu shawˇ-eu Jaˇliꞈ pyeuꞈ-eu yaw oeˇ dmˬ hawˇ-eu yaw shuiꞈ dmˬ-ahˇ bi siˬ nya mawꞈ-eu yaw duˬ baw meh. Zaˬ nyiˇ dui dui k’awꞈ Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ ahˇ-eu tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ-eu gaˇ kawˆ deuˬ-ahˇ dzaw nya meh. Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ-ahˇ caw ba nehˬ nya-eu g’aˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ k’oeˇ paˇ dmˬ deuˬ boˬloˬshaˬ hawˇ-eu biˬdiˬoˬ deuˬ jahˇ doˆ nehˬ taˬ-euˬ meh. Nawˬ-euˬ dawˬ neh jaˇ doˆ taˬ-euˬ aˬ jeˬ jeˇ jaˆ nga? Nawˬ-euˬ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ-ehˇ cawˬ cawˬ-eu jeˬ bi ziꞈ laˇ-eu g’aˇ duˬ Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ mehˬ taˬ-euˬ jeˬ-ahˇ ya siˬ nya meh.

5. (a) “Ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ” nya ni dzaw-eu lehˇ ehˇ-eu heu aˬ jeˬ-ahˇ ehˇ mawꞈ nga? (b) Tiˆmoˇseˬ Yeˬsuˇ nehˬ-ehˇ taꞈ-eu muiˬ-eu gaˇ kawˆ-ahˇ jah ziꞈ meh lehˇ aˬ dui aˬ joˆ-ehˇsiˬ nya nga?

⁵ Zaˬ deuˬ-ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ-euˬ tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ-eu gaˇ kawˆ deuˬ-ahˇ tehꞈ-ehˇ mehˬ-awˇ neh maˬ jiˇ-a siˬ. Tiˆmoˇseˬ jiˇ “ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ” meh lehˇ taˬ ngehˇ. Heu gaˇ Pawˇluˆ Gaˬliˇ dawˬ paw neh ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ-euˬ jeˬ lehˇ ehˇ-eu heu dawˬ naˇ “jah-eu” maˬ ngeuˇ naˇ “yaw tsaˬ yaw dawˇ tiˬ jeˬ na-ahˇ nui k’aˬ tsmˬ-eu hawˇ-eu yaw duˬ baw” gaˇ ehˇ mawꞈ-eu meh. Tiˆmoˇseˬ “nyiˇ ngeh neh” Heˬbyehˇ Jaˇliꞈ yaw oeˇ dmˬ-ahˇ siˬ nya-eu meh. Myahˇ laˇ ngeh aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ-aˬ Meˬsiˇya ngaˇ lehˇ ya siˬ duˬ-euˬ miˇ neh nui jah g’aˬ k’aˆ laˇ-awˇ iˇ cuꞈ shawˇ-euˬ uˬ taꞈ Pawˇluˆ nehˬ-ehˇ miˇshaˬnaˬli geuꞈ iˇ-euˬ meh.

6. Zaˬ-ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ-euˬ jah-eu jeˬ ahˇ ni aˬ joˆ-ehˇ caw ba nya-eu nga?

⁶ Nawˇ zaˬ-ahˇ Tiˆmoˇseˬ loꞈ-ehˇ g’eh-eu nui jah bi ahˇ-awˇ “ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ-euˬ jeˬ” ahˇ ni aˬ joˆ-ehˇ caw ba nehˬ nya-eu nga? Dahˬ beh ngeh aˬ dui ya oˇ oˬ-awˇ ziꞈ-eu nui jah bi ahˇ laˇ-eu g’aˇ duˬ aˇ yamˬ ya zmˬ-eu meh.  Nawˇ tiˬ jeˬ na-ahˇ jah nga lehˇ-aˬ tiˬ jeˬ-iˬ maˬ jahˇ gaˇ nawˬ-euˬ zaˬ jiˇ jah caw laˇ lehˇ maˬ ngeuˇ-a. Zaˬ aˬ yawꞈ g’aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ-ahˇ bi jah laˇ-eu g’aˇ duˬ “yaw muiˬ yaw doeˇ tseˇ paˆ” nya-eu jeˬ ya dzaw meh. (Heˬbyehˇ 5:14-ahˇ gui.) Zaˬ deuˬ-euˬ nui jah bi ziꞈ laˇ ni aˬ da aˬ ma deuˬ g’awˬ naˆ ni caw ba nya-eu meh. Zaˬ deuˬ naˇ haˬ laˇ ngeh ngehˬ-ehˇ dzehˬ meh. Aˬ dui aˬ da tiˬ g’aˬ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga lehˇ haw iˇ ma.

7, 8. (a) Ka li zaˬ aˬ da tiˬ g’aˬ aˬ yawꞈ-euˬ zaˬ-ahˇ mehˬ ngeh aˬ joˆ-ehˇ oˇ-eu nga? (b) Nawˇ zaˬ-ahˇ aˬ geu ngeh ya oˇ nehˬ-eu nga?

⁷ 11 k’oꞈ byah laˇ-euˬ aˬ buˇ cu luꞈ-eu Tawˇmaˇ tiˬ poˆ na aˬ yawꞈ-euˬ aˬ buˇ aˬ yawꞈ-ahˇ heu loꞈ-ehˇ naˇ ha laˇ meh lehˇ ehˇ-eu meh. “Yeˬhawˇbaˬ miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ dehꞈ-eu jeˬ-ahˇ bi pyeuꞈ laˇ-eu g’aˇ duˬ tiˬ jeˬ-ahˇ neh tiˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ-eu jeˬ-ahˇ zmˬ meh loˇ?” Maˬ ngeuˇ naˇ “Meuˬ bi muiˬ daˆ laˇ-eu g’aˇ duˬ aˬ yuiꞈ tseˇ daˆ gaˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh maˬ gm leˇ de?” Tiˬ poˆ na aˬ yawꞈ zaˬ-ahˇ k’oeˇ loꞈ-ehˇ ya jah-a lehˇ tehꞈ-ehˇ maˬ ehˇ nehˬ ni leh jeh-eu meh. Tsawˇ haˬ zaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ-ahˇ jah ziꞈ-eu heu naˇ maˇ maˇ ni g’eh-eu gaˇ kawˆ kawˆ ma hmˬ tehꞈ-ehˇ maˬ ngeuˇ-eu gaˇ kawˆ yaw nyiˇ deuˬ jiˇ aˇ yeˇ huiˬ meh lehˇ Tawˇmaˇ siˬ nya meh.

⁸ Tawˇmaˇ aˬ yawꞈ-euˬ aˬ buˇ-ahˇ mehˬ-eu ya oˇ meh lehˇ jiˇ siˬ nya-eu meh. Maˇ diˇ naˇ Ka li zaˬ deuˬ yawˬ g’aˬ na ya oˇ meh. (Gawˇlawˇsehˇ 3:12) Zaˬ-ahˇ jah ziꞈ leˇ ni caw ba nehˬ-euˬ g’aˇ duˬ aˇ yamˬ ya zmˬ-awˇ yaw myaˬ poˆ ya ja cawˬ nya lehˇ Tawˇmaˇ ehˇ-eu meh. Aˬ yawꞈ zaˬ neh Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ ya dzaw-euˬ jeˬ-ahˇ ya ja sawˇ-eu meh. K’oeˇ naˇ Tawˇmaˇ paˇ ehˇ-eu “Aˬ yawꞈ-ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ-eu aˇ yeˇ huiˬ-eu tsahˇ-ahˇ dzaw ngeh ngehˬ-ehˇ dzehˬ nga nyaꞈ dzeˇ zaˬ aˬ yawꞈ nehˬ dzaw-euˬ loꞈ-ehˇ jah ngaˇ laˬ lehˇ siˬ nya mawꞈ-eu ma. Aˬ yawꞈ naˇ haˬ mawꞈ-eu jeˬ jaˆ naˇ yaw muiˬ meh. Dawˇ coe ni ya ehˇ naˇ zaˬ k’aˇ mehˬ-euˬ jeˬ-ahˇ tiˬ jeˬ-iˬ maˬ naˇ haˬ k’oꞈ laˇ ni geuꞈ naˇ ngaˬ-ahˇ k’ahˬ lahˇ dui dui miˇ-a.”

9. Aˬ dui zaˬ deuˬ Miˬyehˇ-euˬ dawˬ-ahˇ jah laˇ ni aˬ joˆ-ehˇ caw ba nya-eu nga?

⁹ Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ-ahˇ oˇ-awˇ neh mehˬ nehˬ naˇ uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh zaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ “aˇ naˆ ni huiˬ aˇ naˆ ni mahˇ-awˇ aˇ naˆ ni naꞈ aˇ naˆ ni goˇ-eu gaˇ kawˆ”-ahˇ g’oˆ shaw laˇ-eu meh. (Eˇpeˇsu 3:18) Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ mehˬ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ-euˬ aˇ k’oꞈ hawˇ-eu nui noeˬ nehˬ-ehˇ geuˇ leˇ ni ya mehˬ nehˬ-eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ-euˬ nui jah g’aˬ k’aˆ laˇ naˇ aˬ cawˬ nehˬ-ehˇ jawˇ ngeh maˬ ehˇ sahˬ boꞈ dzaw cawˬ deuˬ nehˬ-ehˇ jawˇ ngeh maˬ ehˇ yawˬ ha-euˬ nui jah-ahˇ laˆ piˇ-eu yaw awˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:15) Yaw jeˬ ma jeˬ shiˇ naˇ aˬ gaˇ iˇ-eu gaˇ kawˆ-ahˇ nawˬ-euˬ zaˬ aˬ cawˬ-ahˇ ja nehˬ ngeh Jaˇliꞈ zmˬ ngaˇ loˇ? Jaˇliꞈ-ahˇ dzawˇ nehˬ taˬ-euˬ jeˬ aˬ yawꞈ maꞈ g’oˆ shaw nya ngaˇ laˬ? * (Ehˇ lahˬ-ahˇ haw.) Aˬ dui zaˬ deuˬ Miˬyehˇ-euˬ dawˬ-ahˇ jah laˇ ni jahˇ-eu heu naˇ ya oˇ meh lehˇ noeˬ taˬ. Ehˇ k’awꞈ toˆ-ehˇ jahˇ-eu teu naˇ yawˬ ngehꞈ maˬ ngeuˇ-a.—Dawˬmehˬmehˬ-eu 6:6, 7.

10. Nawˇ mehˬ ngeh aˬ geu kawˆ-ahˇ aˇ yeˇ taˬ huiˬ paˬ-ehˇ g’eh-eu nga?

¹⁰ Zaˬ nui jah bi ahˇ laˇ-eu g’aˇ duˬ nawˬ-euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ k’awꞈ aˇ yeˇ huiˬ-eu meh. Aˬ buˇ smˇ g’aˬ-euˬ aˬ ma pyeuꞈ-eu Saˬtiꞈpaˬniˬ ehˇ-eu “zaˬ deuˬ yaw nyiˇ ngeh neh ngaˇ  yawˬ ha-ahˇ heu loꞈ-ehˇ naˇ haˬ-eu ma. ‘Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ maˇ diˇ jawˇ-awˇ aˬ yawꞈ gaˬ meh tsaˬ meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah-eu gaˇ kawˆ zaˬ-ahˇ ja neh luꞈ miˇ-a laˬ? Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ maˇ diˇ gaˬ-eu lehˇ zaˬ deuˬ siˬ nya meh laˬ?’ Yawˬ ha g’aˬ jeˬ hu maˬ mˇ mehˬ gaˇ zaˬ deuˬ k’awꞈ jah ziꞈ laˇ ni dzaw meh lehˇ ngaˇ maˬ noeˬ tmˬ nya-a.”

11, 12. Tsawˇ gahˇ heu aˬ jeˬ nga? Tsawˇ gahˇ ahˇ-eu heu naˇ aˇ k’oꞈ nehˬ-ehˇ maˬ taꞈ-a lehˇ aˬ jeˬ miˇ ehˇ nya nga?

¹¹ Aˬ dui Tiˆmoˇseˬ (1) Jaˇliꞈ-euˬ nui gahˇ hawˇ-eu (2) jah-eu jeˬ-ahˇ nui k’aˬ tsmˬ-eu jeˬ ahˇ-eu lehˇ ya siˬ-euˬ ma. Ehˇ k’awꞈ Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ-ahˇ Jaˇliꞈ-aˬ “ka k’oꞈ-eu jeˬ za ni sheuˬ g’eh-eu zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ” biꞈ nehˬ-euˬ meh lehˇ ehˇ-eu heu naˇ aˬ jeˬ-ahˇ ehˇ mawꞈ-eu nga?

¹² Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ-ahˇ pah mehˬ-eu (Gaˬlaˬpyuˇ dawˬ) lehˇ ehˇ-eu paˇ dmˬ Nyiꞈ dmˬ aˬ yawꞈ dmˬ laꞈ k’oeˇ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ lehˇ ehˇ-eu heu naˇ “nui gahˇ zmˬ nya-eu jeˬ hawˇ-eu gaˇ kawˆ doˆ laˇ ngeh laˆ piˇ nya-eu g’oˆ shaw nya-eu jeˬ shaˬ laˇ-eu jeˬ-ahˇ yahˇ nya-eu jeˬ k’oeˇ naˇ tiˬ kawˆ na-ahˇ aˇ pyaˇ daˬ-eu jeˬ maˬ ngeuˇ naˇ aˬ cawˬ-ahˇ toˆ-ehˇ bi jah-eu heu deuˬ-ahˇ ehˇ keuˆ mawꞈ-eu meh lehˇ ehˇ-awˇ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ-aˬ aˬ dzawˬ aˇ gah deuˬ nehˬ-ehˇ beu gaˇ dui dui-eu meh” lehˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. Jaˇliꞈ-ahˇ “zaˬ laꞈ k’oeˇ aˬ dzawˬ aˇ gah nui ma ahˇ”-eu meh lehˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. (Dawˬdaˬ 22:15) Zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ naˇ aˬ dzawˬ aˇ gah deuˬ nehˬ-ehˇ beu gaˇ dui dui-eu miˇ neh nui gahˇ heu naˇ noeˬ dahˇ doe laˇ-euˬ lehˇ bi siˬ-eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ meh. Tsawˇ haˬ tiˬ g’aˬ nui jah paw noeˬ dahˇ doe laˇ-euˬ heu naˇ aˇ k’oꞈ k’awˆ laˇ-euˬ miˇ neh maˬ ngeuˇ-a. Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ guˆ-awˇ ehˇ dawˬ naˇ haˬ-eu miˇ neh meh.—Ja ceuˬ 111:10-ahˇ gui.

13. Ka k’oꞈ-eu jeˬ za-eu tsawˇ gahˇ ahˇ-eu lehˇ zaˬ guˬ deuˬ aˬ joˆ-ehˇ mˇ mawˇ nya-eu nga?

¹³ Yaw sahˇ paw noeˬ dahˇ doe laˇ-euˬ zaˬ guˬ deuˬ naˇ yawˬ ha za mawꞈ-eu jeˬ neh maˬ ehˇ cawˬ deuˬ g’aˬ biꞈ-eu jeˬ neh maˬ ehˇ “tsawˇ haˬ deuˬ-euˬ mehˇ shuiˇ jaˬ lehˇ baw laˇ ngeh” maˬ mˇ caw-a. (Eˇpeˇsu 4:14) Teu loꞈ-ehˇ g’eh ngeh to-aˬ “nui noeˬ zmˬ dzaw-eu” heu naˇ “muiˬ-eu hawˇ-eu maˬ muiˬ-eu jeˬ-ahˇ” tseˇ paˆ nya ni caw ba nehˬ-eu meh. (Heˬbyehˇ 5:14 MS) Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ aˬ da aˬ ma hawˇ-eu yaw huiˬ deuˬ maˬ mawˇ gaˇ jawˇ k’awꞈ yaw muiˬ-ehˇ tseˇ mˇ nya-eu meh. (Piˇliˇpiˆ 2:12) Buˬ iˇ law iˇ-eu g’aˇ duˬ teu loꞈ-ehˇ g’eh-eu nui gahˇ loˬ-eu meh. (Dawˬdaˬ 24:14-ahˇ gui.) Nawˬ-euˬ zaˬ-ahˇ teu loꞈ-ehˇ g’eh-eu nui gahˇ teu huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni aˬ joˆ-ehˇ caw ba nehˬ nya-eu nga? Nawˬ-euˬ ngehˬ jeˬ mˇ jeˬ laꞈ k’oeˇ maˬ ehˇ nawˬ-euˬ g’aˇ duˬ aˬ jeˬ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ-eu jeˬ-ahˇ nawˬ-euˬ zaˬ siˬ nya ngaˇ laˬ lehˇ ya siˬ duˬ-eu meh. Zaˬ deuˬ-ahˇ nawˇ Jaˇliꞈ zahˇ-ahˇ dehꞈ caw-eu bi mawˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu meh.—Loˇmaˆ 2:21-23.

14, 15. (a) Iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ-eu zaˬ guˬ deuˬ aˬ geu jeˬ-ahˇ ya noeˬ mawˇ-eu nga? (b) Zaˬ deuˬ Miˬyehˇ-euˬ zahˇ dawˬ-ahˇ naˇ haˬ gaˇ neh za-euˬ guiˬ lahˬ deuˬ-ahˇ shaˇ sawˇ nya ni aˬ joˆ-ehˇ caw ba nehˬ nya-eu nga?

¹⁴ Zaˬ deuˬ nui jah bi ahˇ laˇ-eu g’aˇ duˬ zaˬ deuˬ-ahˇ aˬ jeˬ muiˬ-awˇ aˬ jeˬ maˬ muiˬ-eu lehˇ ehˇ nehˬ-awˇ neh tehꞈ-ehˇ maˬ jiˇ-a. Zaˬ deuˬ-ahˇ yaw jeˬ ma jeˬ nui ma ahˇ laˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu tiˬ jeˬ na-ahˇ Jaˇliꞈ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ bi mˇ-eu nga lehˇ shaˇ sawˇ nya ni ya caw ba nehˬ-eu meh. ‘Jaˇliꞈ-euˬ zahˇ heu naˇ yawˬ ha-euˬ g’aˇ duˬ aˬ myah luꞈ muiˬ meh lehˇ aˬ joˆ-ehˇ jah ziꞈ nya-eu nga?’—Iˇsaˬyaˇ 48:17, 18.

¹⁵ Zaˬ deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ naˇ zaˬ deuˬ-ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ g’aˬ naˇ ya mˇ-eu gaˇ deuˬ-ahˇ jiˇ yaw  muiˬ-ehˇ shaˇ noeˬ nya ni ya caw ba nehˬ-eu meh. Maˬ shawˇ mi na-ehˇ gaˇ teu-ahˇ aˬ yawꞈ aˬ joˆ-ehˇ noeˬ-eu nga? Aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ-eu nga? Aˬ geu tsahˇ shaˬ-eu nga? Shaˬ zahˬ naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ-eu gaˇ dahˇ tsoeˬ-eu jeˬ aˬ jeˬ miˇ neh jaˆ-eu nga? (Maˬkuˆ 10:29, 30) Gaˇ kawˆ heu deuˬ-ahˇ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ mi na-ehˇ yaw muiˬ-ehˇ shaˇ sawˇ-eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui-eu jeˬ pyeuꞈ meh. Nawˬ-euˬ zaˬ-ahˇ ehˇ dawˬ naˇ haˬ naˇ aˬ jeˬ za-eu gaˇ kawˆ hawˇ-eu maˬ naˇ haˬ naˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ-eu gaˇ kawˆ-ahˇ shaˇ sawˇ nya ni ya caw ba nehˬ meh. Toˆ-ehˇ jahˇ naˇ Jaˇliꞈ-euˬ zahˇ-ahˇ dehꞈ caw-eu heu naˇ aˬ myah luꞈ aˬ yawꞈ-ahˇ muiˬ ngaˇ lehˇ siˬ duˬ leˇ-eu meh.—Dawˬmehˬmehˬ-eu 30:19, 20.

16. Iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ-euˬ zaˬ deuˬ nui jah g’aˬ baˬ dahˬ beh laˇ naˇ nawˇ aˬ jeˬ ya jahˇ-eu nga?

¹⁶ Iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ-euˬ zaˬ deuˬ nui jah g’aˬ baˬ dahˬ beh laˇ naˇ nawˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ de? Yaw jeˬ ma je zaˬ deuˬ miˇ tsaˬ-euˬ myawˬ gahˬ-ahˇ nui ma ahˇ laˇ-euˬ maˬ ngeuˇ naˇ Jaˇliꞈ mehˬ-eu jeˬ-ahˇ mˇ caw-eu heu naˇ dehꞈ ziˇ laꞈ k’oeˇ muiˬ dzehˬ-eu jeˬ miˇ-a laˬ leˇ lehˇ noeˬ laˇ ngeh. (Ja ceuˬ 73:1-3, 12, 13) Nawˬ-euˬ ngehˬ jeˬ mˇ jeˬ teu naˇ zaˬ-ahˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ tawꞈ leꞈ ni maˬ ehˇ byehˇ dzeh ni maˬ ehˇ bi pyeuꞈ iˇ nya-eu meh. Teu miˇ neh gaˇ kawˆ heu nehˬ-ehˇ taꞈ leˇ-awˇ zaˬ deuˬ nehˬ-ehˇ ja sawˇ ngeh maˬ ja  myaˬ-eu uˬ taꞈ nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ gaˬ-awˇ caw ba nehˬ mawꞈ-eu lehˇ zaˬ deuˬ-ahˇ siˬ leˇ ni ya jahˇ nehˬ meh.

17, 18. Tsaˬ-eu jeˬ-ahˇ maˬ jah coeˇ ni pyeuꞈ laˇ taˬ-euˬ zaˬ deuˬ-ahˇ aˬ da aˬ ma aˬ joˆ-ehˇ caw ba nya-eu nga?

¹⁷ Iˇ cu shawˇ dzeuˇ-euˬ zaˬ guˬ deuˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ a nehˬ dzeuˇ taˬ-euˬ meh. Teu naˇ Miˬyehˇ-ahˇ nawˬ-ahˇ gaˬ-awˇ nawˬ-euˬ gaˇ-ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ k’oeˇ naˬ ba tiꞈ taˬ ma lehˇ ehˇ nehˬ-euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (Maˬkuˆ 12:30-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ a nehˬ-eu jeˬ teu-ahˇ aˇ yeˇ huiˬ-eu dawˬ maˬ saˇ jaˇ nga lehˇ haw-eu loꞈ-ehˇ aˬ dui k’awꞈ toˆ-ehˇ ya haw-eu meh. (Dawˬtsoˆtsoˆ-eu 5:4, 5) Gaˇ kawˆ heu zaˬ-ahˇ saˇ tiˇ ya biꞈ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ maˬ biꞈ mi na-ehˇ aˬ da aˬ ma deuˬ-euˬ g’aˇ duˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ taˬ-euˬ sahˬ boꞈ-ahˇ yaw muiˬ-ehˇ ya haw tseˇ-awˇ g’awˬ shaˬ gaˬ-eu laꞈ k’oeˇ yamˬ law tsaˬ ngeh zaˬ-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ a nehˬ-eu jeˬ hawˇ-eu iˇ cuꞈ shawˇ-eu jeˬ-ahˇ aˇ yeˇ taˬ huiˬ nya ni ya ja sawˇ nehˬ-eu meh. Teu naˇ guiˬ lahˬ g’awˬ mya ni za-eu jeˬ pyeuꞈ meh.

¹⁸ Yaw jeˬ ma jeˬ nawˇ Zaˬ guˬ deuˬ naˇ haˬ-eu jeˬ–Maˇ diˇ zmˬ nya-eu dawˬ k’oꞈ lehˇ ehˇ-eu paˇ dmˬ Tiˬ dmˬ aˬ yawꞈ dmˬ laꞈ k’oeˇ-euˬ naˇ k’ah paw jaˆ-eu “Aˬ da aˬ ma deuˬ naˇ haˬ-eu jeˬ” lehˇ ehˇ-eu teu gaˇ haw nya meh. Teu gaˇ aˬ da aˬ ma deuˬ-ahˇ zaˬ tsaˬ-eu jeˬ-ahˇ laꞈ maˬ daˬ nga lehˇ yaw kawˇ-ehˇ maˬ ya haw tsehˆ-eu uˬ taꞈ aˬ jeˬ baˬ da neh toˆ-ehˇ g’eh nga lehˇ siˬ laˇ ni ya leh jeh meh lehˇ ehˇ-eu meh. Zaˬ deuˬ toˆ-ehˇ g’eh-eu teu naˇ cawˬ deuˬ baˬ da neh maˬ ehˇ nymˇ gawˬ gawˬ-eu baˬ da neh maˬ ehˇ maˬ ngeuˇ naˇ cawˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ gaˇ-ahˇ aˬ yawꞈ naˆ maˬ tseˇ mˇ nya-eu miˇ neh k’awꞈ pyeuꞈ nya meh lehˇ ehˇ taˬ-awˇ gaˇ kawˆ heu loꞈ-ehˇ pyeuꞈ-eu heu naˇ zaˬ nawˬ-euˬ nui jah-ahˇ nui ma maˬ tsaˬ miˇ neh lehˇ ehˇ mawꞈ-eu jeˬ maˬ ngeuˇ-a lehˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. Aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ nui jeˬ baˬ da neh k’awꞈ pyeuꞈ nya meh lehˇ paˇ ehˇ-awˇ zaˬ teu deuˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ ya caw ba nga lehˇ jiˇ mehˬ taˬ-euˬ meh.

19. Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ ka k’oꞈ-eu jeˬ zaˬ-eu tsawˇ gahˇ ahˇ ni aˬ joˆ-ehˇ caw ba nehˬ nya-eu nga?

¹⁹ Aˬ da aˬ ma deuˬ aˇ yeˇ huiˬ-eu gaˇ jaˆ-awˇ ‘zaˬ-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ hawˇ-eu saˇ tiˇ biꞈ-eu dawˬ heu neh ya cu-eu heu naˇ’ muiˬ dui dui-eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Eˇpeˇsu 6:4) Aˬ dui neh ya dzaw dzeuˇ-euˬ loꞈ-ehˇ nawˇ zaˬ-ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ-eu jeˬ ya mehˬ nehˬ-awˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh ya dzaw-euˬ jeˬ-ahˇ nui ma taˬ coeˇ laˇ ni ya caw ba nehˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ-euˬ nui jah g’aˬ k’aˆ laˇ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ a nehˬ-awˇ muiˬ dzehˬ dzehˬ-eu jeˬ biꞈ nehˬ-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ-euˬ dawˬ hawˇ-eu muiˬ-eu shawˇ-eu baoˬ k’oeˇ naˇ nawˬ neh leh jeh-euˬ jeˬ heu deuˬ neh zaˬ-euˬ laꞈ k’oeˇ “ka k’oꞈ-eu jeˬ za ni sheuˬ g’eh-eu zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ” ahˇ laˇ luꞈ-uˇ.