1. Daˬbiˇ aˬ jeˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ nga?

 Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ sahˬ paˬ Sawˇluˆ Daˬbiˇ˗ahˇ sehꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh Daˬbiˇ cehˆ˗euˬ meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ Noˇbaˆ meuˬ˗ahˇ iˇ keuˆ ngeh dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ loˬ˗eu miˇ neh piˇ ma jawˇ gaˇ kaˬ muˇ ngaˬ siˬ shaˇ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 21:1, 3) Aˇ nah naˇ Daˬbiˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ lo kʼahˬ tiˬ hmˬ˗ahˇ cehˆ zaꞈ˗iˇ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 22:1) Daˬbiˇ aˬ jeˬ miˇ neh heu loꞈ˗ehˇ ya puˬ˗euˬ nga?

2. Sawˇluˆ yawˬ ha˗ahˇ shaˬ laˇ ni aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? (1 Saˬmeuˬlaˆ 23:16, 17)

² Sawˇluˆ Daˬbiˇ tsawˇ myahˇ doˆ laˇ luꞈ gaˇ, guiˇ gʼawˬ mya poˆ gʼaˬ leˇ luꞈ gaˇ, myaˆ naˆ˗eu meh. Sawˇluˆ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ˗eu miˇ neh Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ sahˬ paˬ maˬ paˇ bi geuꞈ˗eu uˬ taꞈ, Daˬbiˇ˗ahˇ sahˬ paˬ bi geuꞈ˗eu lehˇ tseˇ taˬ˗euˬ lehˇ aˬ yawꞈ siˬ nya˗eu mah. (1 Saˬmeuˬlaˆ 23:16, 17-ahˇ gui.) Sahˬ paˬ Sawˇluˆ baoˬ jaˆ˗eu uˬ taꞈ, guiˇ maꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ jawˇ paw pyawˬ˗eu deuˬ gʼawˬ mya ni jawˇ luꞈ˗eu siˬ miˇ neh, Daˬbiˇ shiˇ hawˇ buˬ ni ya cehˆ˗euˬ meh. Sawˇluˆ Miˬyehˇ neh Daˬbiˇ˗ahˇ sahˬ paˬ bi geuꞈ˗eu lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ laˆ pyaˆ nya ma lehˇ noeˬ nga laˬ? (Iˇsaˬyaˇ 55:11) Gaˇ kawˆ teu nmˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ taˬ˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ Sawˇluˆ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ laˆ shaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ beh tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ laˆ tsoeˬ nya˗a.

3. Daˬbiˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga?

³ Daˬbiˇ naˇ taˬ aw˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu meh. Daˬbiˇ Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ sahˬ paˬ geuꞈ˗eu lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ shaˇ noeˬ haw˗aˬ. Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ bi geuꞈ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 16:1, 12, 13) Teu miˇ neh Sawˇluˆ Daˬbiˇ˗ahˇ muiˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Daˬbiˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ taˬ˗aˬ. Aˬ yawꞈ lo kʼahˬ lo guˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ dzaˬ maˬ dawˇ dehˆ nya ni ya shaˬ luꞈ kʼawꞈ dawˬ gʼoꞈ maˬ doˆ˗aˬ. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, lo kʼahˬ lo guˇ teu laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ  ngeh, Ja ceuˬ dawˬ caˇ boꞈ gaˇ jiˇ duˇ˗eu meh. Dawˬ caˇ teu laꞈ kʼoeˇ heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ daˬ ma hmˬ pyeuꞈ˗eu “Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ poˆ˗eu deuˬ, yaw muiˬ jeˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ tsehˆ leˇ ni za meh” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ jiˇ ahˇ˗eu meh.—Ja ceuˬ 34:10.

4. Aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga? Teu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

⁴ Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ jiˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ shaˬ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ lo˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. b Yaw jaw naˇ gawˇ jaˆ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. ‘Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ’ ngehˬ˗ehˇ peh laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 24:21) Aˬ dui naˇ haˬ˗eu heu oeˬ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma. Daˬbiˇ “yawˬ muiˬ jeˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ tsehˆ leˇ ni za˗eu” lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh nui kʼahˇ ya shiˇ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah ziꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui mehˬ hu paw˗euˬ gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ dah taˬ nya˗eu nga?

5-6. Ja ceuˬ 23:1-6 aˬ dui˗ahˇ Daˬbiˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ “yaw muiˬ jeˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ tsehˆ leˇ ni za meh” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

⁵ Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ zaˬ deuˬ “yaw muiˬ jeˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ tsehˆ leˇ ni za meh” lehˇ ehˇ heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Teu˗ahˇ gʼoˆ shaw nya˗eu gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ aˬ dui dawˬ teu dawˬ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu Ja ceuˬ 23 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu dawˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ haw kaˇ˗euˇ. (Ja ceuˬ 23:1-6-ahˇ gui.) Daˬbiˇ Ja ceuˬ yaw huiˬ 23-ahˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ngaˬ˗ahˇ bo˗eu, yawˇ bo˗eu yaw sahˇ meh. Ngaˇ tiˬ jeˬ˗iˬ loˬ˗eu maˬ jaˆ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ neh aˇ dahˬ beh taˬ˗euˬ meh. Yaw nyiˇ yawˬ deuˆ yawˬ˗ahˇ naˇ, nymˬ˗mˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ lehˇ ha geuꞈ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗eu guiˬ lahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ “yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma”˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗awˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ ngeh yamˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, shaˬ zahˬ ya puˬ ngeh yamˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ caw ba nehˬ˗eu meh. Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ “nyoeˇ jawꞈ ni gʼeh˗eu gaˆ duˬ˗ahˇ” jawˇ luꞈ kʼawꞈ, shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya puˬ meh lehˇ ha geuꞈ˗eu meh. Daˬbiˇ “Shiˇ˗eu naˇ shmˇ lawˇ kʼmˬ lawˇ gawˆ”˗ahˇ ya cah˗eu loꞈ˗ehˇ, nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ  jiˇ jawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Daˬbiˇ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ “yaw haiˬ laˆ cawˆ laˇ gaˇ maˬ guˆ”˗a.

⁶ Daˬbiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ‘yaw muiˬ jeˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ tsehˆ leˇ ni za ma’ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Teu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu loˬ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ jaˆ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Daˬbiˇ˗euˬ laˬ kaˬ cehˇ˗eu jeˬ naˇ, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗a. Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh. Daˬbiˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ neh haw piˇ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

7. Luˇkaꞈ 21:20-24-ahˇ haw ngeh, Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu dahˬ beh˗euˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu nga?

⁷ Daˬbiˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ dui pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗eu, aˇ yeˇ huiˬ meh lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha jawˇ gaˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu heu naˇ, yaw lehˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui teu˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ jeˬ hu taˬ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ teu˗ahˇ Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu dahˬ beh˗euˬ saˇ ka˗ahˇ Ka li zaˬ deuˬ gʼoˆ shaw˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 21:20-24-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ tiˬ nah Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ “guiˇ maꞈ deuˬ jawˬ lahˇ le˗eu” meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ meh. Teu keuˆ le ngeh aˬ yawꞈ maꞈ “gawˬ jawˬ paw ya cehˆ daˆ”˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ cehˆ naˇ, buˬ˗iˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya byehˇ dzeh yaꞈ˗eu meh. Dzeuˇ laꞈ˗euˬ gʼawˬ mya kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ “Aˬ yawꞈ maꞈ deh ma, yaˇ kmˇ hawˇ˗eu iˇ kahˇ deuˬ byehˇ dzeh yaꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ iˇ kahˇ laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu myawˬ deuˬ jiˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ yuˇ laˬ iˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗awˇ ngehˬ gʼeh nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ gaˇ duˇ˗eu yawˬ jeˬ yawˬ naˆ maˬ tseˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ, jeˬ hu taˬ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.

8. Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka deuˬ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ ya siˬ˗eu nga?

⁸ Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya siˬ˗eu nga? Loꞈ˗eu nymˇgoˇ teu dmˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ paˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. “Mehˬ hu paw aˬ dui pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ haw˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, lawˬ haw laˇ jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ teu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ nga laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ Miˬyehˇ jawˇ paw yawꞈ˗eu deuˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za˗eu aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ nga laˬ? Ngeuˇ meh. Aˬ dui cehˆ luꞈ ngeh ya byehˇ dzeh˗eu jeˬ jaˆ˗awˇ, shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu ngeh aˬ dui Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh cehˆ˗euˬ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, kʼaˇ loˬ laˇ˗eu jeˬ mˇ˗eu ya lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗eu meh.” c

9. Pawˇluˆ neh Heˬbyehˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ neh, nawˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ za laˇ˗eu nya?

⁹ Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ deuˬ kʼaˇ jaˆ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ byehˇ dzeh yaꞈ jiˇ˗awˇ, jawˇ duˬ yaw shuiꞈ˗ahˇ ya jawˇ paˇ iˇ˗eu aˇ naˆ ni shaˬ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ meh lehˇ nui jah ya ahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ noeˬ tmˬ kʼaˇ maˬ za˗eu nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ Loˇmaˆ˗euˬ yehˇ guiˇ maꞈ deuˬ loꞈ jawˬ laˇ˗eu ngaˬ kʼoꞈ ca ngeh neh, gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Heˬbyehˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ “Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ mehˇ juiˇ taˬ juiˇ. Yawˬ ha kʼaˇ jaˆ˗eu myaˆ ni nui kʼahˇ shiˇ˗awˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, ‘Ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ taˬ yaꞈ. Tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh’ lehˇ, Miˬyehˇ neh ehˇ taˬ˗euˬ jaˆ˗eu meh. Kʼoeˇ miˇ neh, aˬ dui nui ma kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ, ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ngehˬ gʼeh luꞈ meh. Ngaˇ tiˬ jeˬ˗iˬ guˆ kʼaˇ maˬ za. Aˬ cawˬ aˬ jeˬ jahˇ laˇ nya nmˇ’ lehˇ ehˇ kaˇ˗euˇ” lehˇ saˇ tiˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 13:5, 6) Loˇmaˆ˗euˬ yehˇ deuˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ maˬ loꞈ jawˬ le mi naˆ˗ehˇ Pawˇluˆ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗euˬ deuˬ naˇ, jawˇ duˬ yaw shuiꞈ˗ahˇ yawˬ ha kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ neh nui kʼahˇ shiˇ nya˗awˇ, teu gaˇ jawˇ daˬ nya˗eu awˬ dzehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ meh  lehˇ jiˇ jah˗eu meh. Pawˇluˆ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ jah nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

10. Pawˇluˆ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ “zaꞈ taˬ˗euˬ jeˬ” ehˇ nehˬ˗euˬ nga?

¹⁰ Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ jiˇ “Dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ hawˇ˗eu dm gʼaˬ dm lmˇ jaˆ naˇ, aˬ dui gʼaˇ duˬ maˬ gʼaˬ˗a siˬ loˇ” lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ meh. Nui noeˬ nui duˇ teu naˇ, aˬ dui nehˬ˗ehˇ jiˇ taꞈ˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 6:8) Teu naˇ aˬ dui dzaˇ yaw kuiˇ kuiˇ˗ehˇ dzaˬ˗eu, iˇ kahˇ yaw muiˬ muiˬ lehˇ tsoˆ˗awˇ jawˇ˗eu, mehˬ tsoeˬ yaw shuiꞈ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ zeuˇ˗eu, heu naˇ yaw lehˬ nga lehˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. Pawˇluˆ yawˬ ha jawˇ gaˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh lehˇ ehˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Piˇliˇpiˆ 4:12) Heu naˇ Pawˇluˆ˗euˬ “zaꞈ taˬ˗euˬ jeˬ” pyeuꞈ meh. Aˬ dui laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu aˇ poeˬ kʼaˇ baw˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ heu pyeuꞈ meh.—Haˬbaˬkuˆ 3:17, 18.

11. Aˬ dui yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Moˇseˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

¹¹ Aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ dui haw˗eu jeˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu jeˬ beu gaˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗eu meh. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ bawˇ tsahˬ˗ahˇ oeˬ tseˇ kʼoꞈ cah gʼaˬ ngeh, Moˇseˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ ehˇ nehˬ˗euˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Moˇseˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Naw maꞈ neh kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ˗euˬ jeˬ laꞈ kʼoeˇ, naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ naw maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ guiˬ lahˬ biꞈ laꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗awˬ. Jeˇ dui dui˗eu bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ heu laꞈ kʼoeˇ naw maꞈ cah luꞈ ngeh, naw maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ haw piˇ˗euˬ meh. Aˇ yamˬ heu oeˬ tseˇ kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ, aˬ yawꞈ naw maꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ˗awˇ, kʼaˇ loˬ˗eu jeˬ naw maꞈ za˗euˬ meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 2:7) Oeˬ  tseˇ kʼoꞈ aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ maˬ naˆ kaˬ muˇ biꞈ nehˬ˗euˬ uˬ taꞈ, Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh doˆ laˇ ngeh neh dm˗euˬ mehˬ tsoeˬ deuˬ jiˇ maˬ bi cehˇ iˇ˗aˬ. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 8:3, 4) Teu naˆ ni ngehˬ gʼeh nehˬ˗euˬ kʼawꞈ tiˬ deuˬ na˗aˬ, aˇ myaˆ tehꞈ˗ehˇ za˗a leˇ heu lehˇ noeˬ˗eu meh. Moˇseˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ loˬ˗eu jeˬ za˗euˬ meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ nehˬ laꞈ˗euˬ ciˆ liˇ cawˆ lawˇ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ ni guiˬ lahˬ huiˬ˗eu uˬ taꞈ, teu naˇ aˬ yawꞈ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ sawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh.

12. Daˬbiˇ yawˬ ha˗euˬ bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

¹² Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ, ngehˬ gʼeh nehˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Daˬbiˇ Ja ceuˬ 34˗ahˇ boꞈ ngeh, shiˇ hawˇ keuˆ le taˬ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ “tiˬ jawˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ loꞈ piˇ” luꞈ gaˇ nui jah˗euˬ myaˆ nuiˆ neh haw mawˇ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 34:7) Daˬbiˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ, muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ haw tsoˆ taˬ˗awˇ loꞈ luꞈ˗eu taˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yehˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Daˬbiˇ nya dui kʼaˆ dui dui˗eu yehˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ sahˬ paˬ bi geuꞈ˗eu lehˇ tseˇ taˬ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ naˇ caˬ oeˬ beuˆ nya dui dui˗awˇ, mi cehˇ zmˬ nya dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ gʼoe˗aˬ. (1 Saˬmeuˬlaˆ 16:13; 24:12) Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guˆ˗eu deuˬ˗ahˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ “guˆ gaˆ laꞈ kʼoeˇ ka kʼoꞈ˗eu meh” lehˇ jiˇ jah ziꞈ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ neh uˆ kaˬ uˆ lahˇ nehˬ laꞈ gaˇ maˬ noeˬ tmˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu deuˬ naˇ nymˬ˗mˇ ya shiˇ˗euˬ kʼawꞈ mehˬ hu paw mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ˗eu ma.

13. Maˬgawˇgaˆ˗euˬ Gawˇgaˆ aˬ dui˗ahˇ deuˆ laˇ ngeh, aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh yaw awˬ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya gaˇ duˇ˗eu nga? Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh maˬ ya guˆ˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

¹³ Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ haw piˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni jah˗eu lehˇ bi lawˬ haw˗eu meh. Tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca deuˬ pyeuꞈ˗eu Maˬgawˇgaˆ˗euˬ Gawˇgaˆ aˬ dui˗ahˇ deuˆ laˇ ngeh, aˬ dui shiˇ hawˇ keuˆ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ka kʼoꞈ nehˬ nya˗awˇ, maˇ diˇ ka kʼoꞈ nehˬ meh lehˇ ya jah˗eu meh. Tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca deuˬ˗euˬ mehˬ shi naˇ, aˬ dui uˆ kaˬ uˆ lahˇ nehˬ˗eu gʼaˬ maˬ jawˇ˗eu yawˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 38:10-12) Aˬ dui guiˇ deuˆ˗eu keu ka maˬ jaˆ˗eu uˬ taꞈ, guiˇ maˬ deuˆ haw˗euˬ miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ yaw awˬ awˬ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya ma, laˆ cawˆ nya ma lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ dui nui jah myaˆ nuiˆ neh mawˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ maꞈ maˬ mawˇ nya˗a. Aˬ dui aˬ dui˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui˗euˬ tiˬ jawˬ jawˇ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ guiˇ maꞈ˗ahˇ mawˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ jah˗eu miˇ neh, mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ guiˇ maꞈ˗ahˇ maˬ mawˇ nya˗a. Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ guiˇ maꞈ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˇ deuˆ le ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ngehˬ doˆ nya gaˇ keuˆ ni zahˬ leˇ˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 19:11, 14, 15.

14. Aˬ dui mehˬ hu paw˗euˬ gʼaˇ duˬ, nymˬ˗mˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ dah taˬ nya˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui mehˬ hu paw˗euˬ gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ dah taˬ nya˗eu nga? Aˬ dui pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ ya haw˗awˇ, tiˬ nah yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya byehˇ dzeh yaꞈ meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ ya shiˇ˗eu meh. Aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu miˇ neh pyeuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ Maˬgawˇgaˆ˗euˬ Gawˇgaˆ aˬ dui˗ahˇ deuˆ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ haw piˇ nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh.

15. Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ caw ba nehˬ meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah ziꞈ˗eu nga?

¹⁵ Daˬbiˇ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu nui jeˬ paˇ jaˆ˗a siˬ. Teu naˇ aˬ dui˗ahˇ jiˇ mehˬ hu paw˗euˬ gʼaˇ duˬ, lehˬ hmˬ dah taˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Daˬbiˇ “Sahˬpaˬ  Miˬyehˇ muiˬ dui dui˗eu, yaw muiˬ paˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ duˬ˗awˬ. Aˬ yawꞈ˗ahˇ tahˬ shaˇ leˇ˗eu deuˬ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ oꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 34:8) Dawˬ heu˗ahˇ haw ngeh, Daˬbiˇ dzeuˇ laꞈ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh Daˬbiˇ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ nui ma taˬ˗euˬ meh. Daˬbiˇ zaˬ guˬ ngeh Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu Gawˇliˇyaˆ˗ahˇ deuˆ˗iˇ ngeh “Iˬ nah Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗aˬ, nawˬ˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ ngaˬ˗euˬ aˬ laꞈ laꞈ kʼoeˇ a nehˬ laꞈ tehꞈ˗a” lehˇ˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 17:46) Aˇ nah naˇ Daˬbiˇ sahˬ paˬ Sawˇluˆ jawˇ gaˇ, gaˇ mˇ iˇ ngeh Sawˇluˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ sehꞈ˗eu lehˇ gʼawˬ mya poˆ leh jeh˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ “Daˬbiˇ nehˬ˗ehˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ jawˇ”˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 18:12) Daˬbiˇ dzeuˇ yaꞈ ngeh jiˇ Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ za haw˗euˬ miˇ neh, nymˬ˗mˇ ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ jiˇ caw ba nehˬ laꞈ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh.

16. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˇ naˆ ni muiˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ “pyehˆ tseˇ” nya˗eu nga?

¹⁶ Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ gʼoe naˇ ngehˬ˗ehˇ, mehˬ hu paw jiˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ meh lahˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, huiˬ˗eu mehˬ bawˬ gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, mehˬ bawˬ yawˬ hmˬ na luꞈ˗ahˇ daˆ˗iˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, gaˇ ya shaˇ naˬ˗awˇ, gaˇ˗ahˇ laˆ poˆ laˆ paˇ ya mˇ˗eu jiˇ baw˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ baw leˬ˗ahˇ shaˇ˗iˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu loˬ meh. Aˬ dui shaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ baw leˬ gʼaˬ laꞈ maˬ daˬ ni aˬ dui˗ahˇ gaˇ˗ahˇ neh bi doˆ˗iˇ naˇ tawˇ neh? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ meh lehˇ jah miˇ˗a laˬ? (Heˬbyehˇ 13:5) Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ loˬ ngeh yamˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ myaˆ neh ya mawˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu meh.

17. 2022 kʼoꞈ˗euˬ, kʼoꞈ lahˇ ni˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ naˇ, aˬ jeˬ nga? Jaˇliꞈ teu deuˆ aˬ jeˬ miˇ neh tsaˬ leˇ˗eu nga?

¹⁷ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu miˇ neh, mehˬ hu paw aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu maˬ kaˬ guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh˗a. Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh mehˬ hu paw˗euˬ gaˇ duˬ lehˬ hmˬ dah taˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh˗a lehˇ ya jah ziꞈ˗eu meh. Uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, 2022 kʼoꞈ˗euˬ, kʼoꞈ lahˇ ni˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ “Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ poˆ˗eu deuˬ, yaw muiˬ jeˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ tsehˆ leˇ ni za meh” lehˇ ehˇ˗eu Ja ceuˬ 34:10-ahˇ tseˇ˗euˬ meh.