Dzeuˇ yaꞈ ngeh kʼoꞈ˗ahˇ miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu mehˇ nmˇ aˬ li yaw myaˬ heˇ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ, hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˬ ya geuꞈ˗euˬ meh. Nawˇ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ ya mˇ nehˬ˗eu laꞈ kʼaˬ cehˇ tehꞈ˗a.

Ehˇ kʼawꞈ nawˇ tiˬ jeˬ na˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu heu naˇ, zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ zaˬ guˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Jeˇsaˬ “Ngaˇ gaˇ za beh beh ngeh, ngaˬ neh za˗euˬ gaˇ yaw shuiꞈ˗ahˇ zawˇ˗ehˇ kʼahˬ lahˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Moˇseˬ hawˇ˗eu Yeˬlaˬmiˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh gaˇ yaw shuiꞈ za ngeh, maˬ mˇ nya nya lehˇ noeˬ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 4:10; Yeˬlaˬmiˇ 1:6) Nawˇ˗ahˇ jiˇ toˆ˗ehˇ noeˬ naˇ, kʼahˬ lahˇ˗eu nui noeˬ heu˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗awˇ, huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni aˬ jeˬ ya jahˇ nga? Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ neh yaw myaˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya meh.—Gʼaˬkʼehˇ 16:1-3.

Tiˆmoˇseˬ Pawˇluˆ nehˬ˗ehˇ gaˇ ma doˆ iˇ ngeh, 20 kʼoꞈ dawˬ peh byah laˇ taˬ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Teu ngeh, Tiˆmoˇseˬ aˇ kʼoꞈ yaw nyiˇ miˇ neh, aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ mehˬ maˬ tsoˆ nya nya lehˇ noeˬ˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 4:11, 12; 2 Tiˆmoˇseˬ 1:1, 2, 7) Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗awˇ, kʼoeˇ gaˇ neh 10 kʼoꞈ byah laˇ ngeh, Pawˇluˆ Piˇliˇpiˆ meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ “Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ nui ma tsaˬ naˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ naw maꞈ jawˇ gaˇ bi laˇ ma lehˇ ngaˇ noeˬ tmˬ taˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Pawˇluˆ aˬ jeˬ miˇ toˆ˗ehˇ ehˇ nga? Pawˇluˆ ‘Ngaˬ nehˬ˗ehˇ nui ma tiˬ gaˇ taꞈ˗eu aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ jawˇ˗eu tehꞈ meh’ lehˇ ehˇ˗eu meh.—Piˇliˇpiˆ 2:19, 20.

Tiˆmoˇseˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh nga lehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu 6 jeˬ˗ahˇ haw ma.

1. Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ maˇ diˇ ngehˬ gʼeh˗eu meh. Pawˇluˆ Piˇliˇpiˆ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ Tiˆmoˇseˬ “naw maꞈ gʼaˇ duˬ maˇ maˇ ni nui ma keuˆ˗eu” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 2:20) Tiˆmoˇseˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ mawꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˇ yamˬ hawˇ˗eu gʼaˬ biꞈ˗eu meh.

Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ luꞈ˗eu 20 kʼoꞈ dzehˬ iˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Gʼoeˇliˬ˗amˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu yaw shuiꞈ deuˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ ehˇ nehˬ˗eu, “Mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˬ. Aˇ muˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ kaꞈ gʼa ni, mehˇ nmˇ deuˬ aˬ jeˬ loˬ nga lehˇ jiˇ haw˗awˬ.” Lawˬ liˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ daˆ laˇ gaˇ maˬ ngehˬ gʼeh ni, aˇ yamˬ iˇ miˇ˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu tsawˇ haˬ tawˬ ha˗eu lawˬ liˬ yeuꞈ˗eu deuˬ loꞈ˗ehˇ maˬ ya gʼeh˗a.

2. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ naˬ ba tiꞈ taˬ˗eu meh. Aˬ cawˬ deuˬ naˇ, “yawˬ ha gʼaˇ duˬ shaˇ noeˬ˗eu tehꞈ meh. Yeˬsuˇ Ka li gʼaˇ duˬ maˬ shaˇ noeˬ˗a.” Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ teu deuˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 2:21) Pawˇluˆ aˬ yawꞈ˗euˬ tiˬ jawˬ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ yawˬ ha dehꞈ ziˇ gaˇ kawˆ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Tiˬ poˆ na aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ kaꞈ gʼa˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Tiˆmoˇseˬ teu loꞈ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˬ yawꞈ Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu yehꞈ laˇ ngeh, Iˇsaˬyaˇ loꞈ˗ehˇ “Ngaˇ iˇ ma. Ngaˬ˗ahˇ pyehˬ gʼeh˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 6:8.

Nawˇ yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu jeˬ, aˬ yawꞈ jeˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ bi baw nya˗eu nga? Tiꞈ, ‘Dawˬ tawˆ luꞈ laꞈ kʼoeˇ muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tseˇ geuꞈ’ lehˇ Pawˇluꞈ neh mehˬ˗euˬ dawˬ heu˗ahˇ mˇ caw. (Piˇliˇpiˆ 1:10) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ naˬ ba tiꞈ taˬ. Nyiꞈ, nawˬ˗euˬ gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ yamˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ bi jiˇ leˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ yahˇ. Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ “Zaˬ guˬ deuˬ nui kʼahˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ gaˇ jaw jaw˗awˇ, . . . yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ, jah˗eu jeˬ, gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ, tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ, heu deuˬ gʼaˇ duˬ leh jeh dui dui˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—2 Tiˆmoˇseˬ 2:22.

3. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh dui dui˗eu meh. Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ “Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ ngaˬ nehˬ˗ehˇ aˬ da hawˇ˗eu zaˬ loꞈ˗ehˇ mˇ daˆ shaˇ daˆ laꞈ˗euˬ” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 2:22) Tiˆmoˇseˬ nymˇ gawˬ gawˬ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ leh jeh dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ  Pawˇluˆ nehˬ˗ehˇ gaˇ mˇ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ nyaꞈ gʼoeˇ dui dui˗eu meh.

Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ myaˬ dui dui˗eu meh. Gaˇ heu naˇ aˬ dui˗ahˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ bi gʼoeˇ leˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, “Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu leh jeh dui dui˗awˬ.”—1 Gawˇliˬtu 15:58.

4. Aˬ yawꞈ yawˬ ha neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu meh. Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ “nawˇ˗aˬ, ngaˬ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗awˇ dzaw geuꞈ luꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu meh. Ngaˬ neh mehˬ˗euˬ tsoˆ˗euˬ jeˬ, ngaˬ neh dehꞈ mehˬ jawˇ mehˬ˗euˬ jeˬ, ngaˬ neh noeˬ˗euˬ jeˬ, ngaˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ, ngaˬ˗euˬ nui ma mahˇ˗eu jeˬ, ngaˬ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ, ngaˇ daˬ coeˇ oˇ coeˇ˗eu jeˬ”˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu meh lehˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:10) Tiˆmoˇseˬ yawˬ ha neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu miˇ neh, gaˇ yaw myaˬ jeˬ za˗euˬ meh.—1 Gawˇliˬtu 4:17.

Nawˇ dzaw geuꞈ mawꞈ˗eu noeˬ dahˇ doe˗eu sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ jawˇ ma loˇ? Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ myahˇ laꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ Taw, noeˬ dahˇ doe˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ ngehˬ gʼeh˗awˇ yaw myaˬ jeˬ mehˬ nehˬ gaˇ maˬ ngehˇ leˇ˗a. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu, “Ngaˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ shaˇ˗awˇ mˇ caw˗eu ma. Heu naˇ ngaˬ˗ahˇ gaˇ deuˬ mˇ nya ma lehˇ nui kʼaˬ tsmˬ ni caw ba nehˬ˗eu meh.”

5. Aˬ yawꞈ aˬ myah luꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha dzaw˗eu meh. Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ “Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ bym laˇ byehˆ laˇ ni mˇ dzaw shaˇ dzaw tehˇ tehˬ˗awˬ” lehˇ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 4:7) Cehˆ ceh ceh˗eu deuˬ mehˬ˗eu gʼaˬ jawˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ yawˬ haˇ yawˬ ha ya cehˆ dzaw˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ “Nawˬ˗euˬ aˇ yamˬ hawˇ˗eu gʼaˬ dawˬ tawˆ luꞈ, tsawˇ haˬ aˇ maꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ gui mehˬ˗eu, dawˬ mehˬ mehˬ˗eu, mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu, heu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ zmˬ˗awˬ. . . . Nawˇ gaˇ mˇ˗eu huiˬ laˇ mahˇ laˇ luꞈ gaˇ tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ ya mawˇ ni, kʼoeˇ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ nui ma gʼawˇ mawˇ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ dzaw shaˇ dzaw˗awˬ” lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh.—1 Tiˆmoˇseˬ 4:13-15.

Nawˇ jiˇ ni huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni ya leh jeh daˆ leꞈ˗eu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ˗awˇ, aˇ maꞈ aˇ muˇ neh bi doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ siˬ nya luꞈ˗uˇ. Yawˬ haˇ yawˬ ha aˇ dzehˬ˗ehˇ nui kʼaˬ taˬ tsmˬ. Yawˬ ha gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ haw maˬ lehˇ noeˬ˗awˇ, tiˬ jeˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ poˆ tseˇ ni, yawˬ haˇ yawˬ ha mˇ piˇ nya ma lehˇ taˬ noeˬ. Tiˆmoˇseˬ loꞈ˗ehˇ “yawˬ ha˗euˬ gʼawˇ mawˇ gaˇ kawˆ maˬ ehˇ, yawˬ ha mehˬ˗eu tsoˆ˗eu jeˬ gaˇ kawˆ maˬ ehˇ, yaw muiˬ˗ehˇ yahˇ˗awˬ.”—1 Tiˆmoˇseˬ 4:16.

6. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ baoˬ˗ahˇ gʼoe˗eu meh. Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗euˬ Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, ‘Aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ baoˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ, nawˬ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ jeˬ hmˬ geuꞈ˗awˬ’ lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 1:14) Tiˆmoˇseˬ Miˬyehˇ˗euˬ baoˬ˗ahˇ ya gʼoe˗eu meh.

Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ yaw myaˬ kʼoꞈ geuꞈ laꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ Dawˇnawꞈ ehˇ˗eu, “Gaˇ za taˬ˗euˬ aˬ li deuˬ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ ya taˬ baw˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu deuˬ “gʼaˬ ahˇ dzehˬ laˇ”˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ baoˬ shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ siˬ le˗eu aˇ siˬ ka dehꞈ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ dui dui˗eu meh.”—Ja ceuˬ 84:7; 1 Beˬtuˆluˆ 4:11.

Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu yaw shuiꞈ deuˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu yaw shuiꞈ deuˬ, nawˇ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni leh jeh gaˇ nga maꞈ ya mawˇ ngeh gʼaˬ ahˇ laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Dahˬ beh ngeh ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ Jeˇsaˬ ehˇ˗eu, “Ngaˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ laꞈ˗euˬ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ mya jeˬ ya dzaw˗awˇ, aˬ lawˆ lawˆ˗ehˇ nui kʼaˬ tsmˬ laˇ miˇ˗a. Nymˬ˗mˇ ngaˇ ngaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ ya leˇ˗awˇ, zawˇ˗ehˇ muiˬ˗eu gaˇ pyeuꞈ nya lehˇ noeˬ miˇ˗a.”

Nawˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni leh jeh daˆ leꞈ ma loˇ? Nawˇ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh.