Dzaw deuˆ 32
Nymˬ˗mˇ Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ uˆ lahˇ shaw
1914 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ mˬ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ dahˬ beh˗euˬ meh. Teu ngeh neh naˇ tsawˇ haˬ zaˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ˗euˬ aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ jiˇ aˇ dahˬ beh laˇ˗euˬ meh. Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga? Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh maˬ ehˇ, 1914 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ pyeuꞈ laˇ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ haw ngeh maˬ ehˇ, siˬ laˇ˗eu meh.
1. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ aˬ jeˬ jeˇ ehˇ taˬ˗euˬ nga?
Daˬyeˬlaˇ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ “shiꞈ kʼoꞈ” jiˇ ngeh Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ dahˬ beh meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Daˬyeˬlaˇ 4:16, 17) Daˬyeˬlaˇ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ neh gʼawˬ mya yaˇ kʼoꞈ byah laˇ˗awˇ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh, shiꞈ kʼoꞈ aˇ yamˬ teu˗ahˇ ‘aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ˗euˬ aˇ yamˬ’ lehˇ kuˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˇ yamˬ teu maˬ jiˇ˗aˬ siˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 21:24) Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ shiꞈ kʼoꞈ aˇ yamˬ teu naˇ, 1914 kʼoꞈ˗ahˇ jiˇ˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.
2. 1914 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ laˇ˗awˇ, tsawˇ haˬ˗euˬ nui ma aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?
Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ “miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu dawˬ peh peh laˇ˗awˇ, nawˇ zaꞈ le˗eu aˇ yamˬ keuˆ le˗euˬ ngaˇ lehˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ ya siˬ nmˇ” lehˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 24:3) Yeˬsuˇ mˬ kʼoeˇ taˆ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ Sahˬ paˬ geuꞈ˗awˇ uˆ lahˇ dahˬ beh ngeh, gʼawˬ mya jeˬ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, guiˇ deuˆ˗eu jeˬ, mehꞈ˗eu shuꞈ˗eu jeˬ, miˇ luˆ luˆ˗eu jeˬ, heu deuˬ pyeuꞈ laˇ meh. (Maꞈtehˬ 24:7-ahˇ gui.) “Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ”˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ baˬ da neh, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ “shaˬ dui dui” laˇ meh lehˇ jiˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1-5) 1914 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ haw ngeh, teu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ maˇ jawˆ ni mawˇ laˇ˗eu meh.
3. Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ dahˬ beh laˇ˗euˬ taꞈ naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ aˬ jeˬ miˇ neh doeˇ dui dui laˇ˗euˬ nga?
Yeˬsuˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ Sahˬ paˬ pyeuꞈ laˇ˗awˇ tiˬ kʼehˬ naˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ nehˬ˗ehˇ guiˇ deuˆ˗euˬ meh. Saˬdaˬ guiˇ deuˆ smˇ˗euˬ miˇ neh, “miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ bi biˬ ka leꞈ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ dawˬ tawˆ luꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ bi biˬ ka leꞈ˗euˬ meh” lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 12:9, 10, 12) Saˬdaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ laˆ cawˆ laˇ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ nui ma pehˇ dui dui˗awˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu nui ma cawˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ ni jahˇ˗eu meh. Teu miˇ neh miˇ tsaˬ heu siˬ, heu naˆ naˆ˗ehˇ doeˇ laˇ taˬ˗euˬ gaˇ aˬ dui maˬ zahˬ leˇ. Ehˇ kʼawꞈ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ le ngeh, shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ byoˆ nehˬ jiˇ˗eu meh.
Naꞈ suiˇ ni dzaw
Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ 1914 kʼoꞈ˗ahˇ neh uˆ lahˇ dahˬ beh˗euˬ lehˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga lehˇ haw˗awˇ, heu loꞈ˗ehˇ ya siˬ˗euˬ miˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga lehˇ haw.
4. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ yamˬ aˇ law˗ahˇ haw ngeh, Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ 1914 kʼoꞈ˗ahˇ uˆ lahˇ dahˬ beh˗euˬ lehˇ siˬ laˇ
Miˬyehˇ gaˇ hu ba˗euˬ Baˬbuˇloˬ˗euˬ sahˬ paˬ Neˬbuˬkaˬneˬzaˬ˗ahˇ mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ yuꞈ maˆ bi maˆ˗euˬ meh. Yuꞈ maˆ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Daˬyeˬlaˇ neh dzawˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, teu naˇ Neˬbuˬkaˬneˬzaˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.—Daˬyeˬlaˇ 4:17-ahˇ gui. a
Daˬyeˬlaˇ 4:20-26-ahˇ gui gʼaˬ naˇ, “Yuꞈ maˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ bawˇ, Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ nehˬ˗ehˇ aˬ jeˬ taꞈ˗eu nga?” lehˇ ehˇ˗eu aˇ baˇ deuˬ˗ahˇ haw˗awˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ ja sawˇ.
-
(1) Neˬbuˬkaˬneˬzaˬ yuꞈ maˆ laꞈ kʼoeˇ, aˬ jeˬ ya mawˇ˗euˬ nga?—Aˇ deuˆ 20 hawˇ˗eu 21˗ahˇ haw.
-
(2) Aˇ bawˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗iˇ˗euˬ nga?—Aˇ deuˆ 23˗ahˇ haw.
-
(3) “Shiꞈ kʼoꞈ” aˇ yamˬ byah laˇ ngeh, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu nga?—Aˇ deuˆ 26˗ahˇ haw.
Yuꞈ maˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ bawˇ, Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ nehˬ˗ehˇ aˬ jeˬ taꞈ˗eu nga?
Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ (Daˬyeˬlaˇ 4:20-36)
Uˆ lahˇ˗eu jeˬ
(1) Huiˬ dui goˇ dui dui˗eu aˇ bawˇ
Uˆ lahˇ˗eu jeˬ tsehˆ˗iˇ
(2) “Aˇ bawˇ tuˇ dzeh˗awˇ”, “shiꞈ kʼoꞈ” bi jaˆ
Uˆ lahˇ˗eu jeˬ dahˬ beh kʼoꞈ laˇ
(3) “Sahˬ paˬ paˇ ya geuꞈ kʼoꞈ”
Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ byah laˇ beh beh˗euˬ poˆ
-
(4) Aˇ bawˇ heu naˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?—Aˇ deuˆ 22˗ahˇ haw.
-
(5) Aˬ yawꞈ uˆ lahˇ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ tsehˆ˗iˇ˗euˬ nga?—Daˬyeˬlaˇ 4:29-33-ahˇ gui.
-
(6) “Shiꞈ kʼoꞈ” aˇ yamˬ jiˇ ngeh, Neˬbuˬkaˬneˬzaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?—Daˬyeˬlaˇ 4:34-36-ahˇ gui.
Byah laˇ beh beh˗euˬ poˆ
Uˆ lahˇ˗eu jeˬ
(4) Baˬbuˇloˬ˗euˬ sahˬ paˬ Neˬbuˬkaˬneˬzaˬ
Uˆ lahˇ˗eu jeˬ tsehˆ˗iˇ
(5) B.C. 606 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ Neˬbuˬkaˬneˬzaˬ tsawˇ uˬ uˬ iˇ˗awˇ shiꞈ kʼoꞈ keuˆ ni maˬ uˆ lahˇ nya
Uˆ lahˇ˗eu jeˬ dahˬ beh kʼoꞈ laˇ
(6) Neˬbuˬkaˬneˬzaˬ muiˬ kʼoꞈ laˇ˗awˇ tiˬ poˆ paˇ ya uˆ lahˇ
Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ byah laˇ
-
(7) Aˇ bawˇ heu naˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?—1 Laˬsaˬbaˬ 29:23-ahˇ gui.
-
(8) Aˬ yawꞈ maꞈ uˆ lahˇ˗eu jeˬ aˬ geu ngeh tsehˆ˗iˇ˗euˬ nga? Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ maˬ uˆ lahˇ luꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?—Luˇkaꞈ 21:24-ahˇ gui.
-
(9) Uˆ lahˇ˗eu jeˬ aˬ geu ngeh, aˬ geu gaˇ aˇ dahˬ tiˬ poˆ paˇ beh kʼoꞈ laˇ˗euˬ nga?
Nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ byah laˇ
Uˆ lahˇ˗eu jeˬ
(7) Miˬyehˇ˗euˬ dah zaˇ uˆ lahˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ sahˬ paˬ deuˬ
Uˆ lahˇ˗eu jeˬ tsehˆ˗iˇ
(8) Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ bi laˆ cawˆ, Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ sahˬ paˬ deuˬ˗euˬ aˇ jeuˬ aˇ ca 2,520 kʼoꞈ maˬ ya uˆ lahˇ
Uˆ lahˇ˗eu jeˬ dahˬ beh kʼoꞈ laˇ
(9) Yeˬsuˇ mˬ kʼoeˇ taˆ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ Sahˬ paˬ geuꞈ˗awˇ uˆ lahˇ dahˬ beh
Shiꞈ kʼoꞈ aˇ yamˬ aˇ myah ni ga leˇ˗eu nga?
Jaˇliꞈ aˇ deuˆ tiˬ deuˬ na Jaˇliꞈ aˇ deuˆ nui deuˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ˗ahˇ smˇ kʼoꞈ uˬ taꞈ tiˬ paˆ heu naˇ, 1,260 nah ga leˇ˗eu meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 12:6, 14) Heu gaˇ haw ngeh tiˬ kʼoꞈ heu naˇ, 360 nah ga leˇ˗eu meh. Teu miˇ neh “shiꞈ kʼoꞈ” aˇ yamˬ heu naˇ, 2,520 nah ga leˇ˗eu meh. Tiˬ poˆ na Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ tiˬ nah lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, tiˬ kʼoꞈ˗ahˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Bawˇtsahˬ 14:34) Teu miˇ neh Daˬyeˬlaˇ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu shiꞈ kʼoꞈ aˇ yamˬ heu naˇ, 2,520 kʼoꞈ ga leˇ˗eu meh.
5. 1914 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ miˇ tsaˬ heu siˬ poˆ laˇ paˇ laˇ
Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ Sahˬ paˬ keuˆ leˇ gʼaˬ ngeh, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Luˇkaꞈ 21:9-11-ahˇ gui gʼaˬ naˇ, naˇ haˬ˗eu jeˬ heu˗ahˇ ja sawˇ.
-
Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˬ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ nawˇ aˬ jeˬ jeˇ ya siˬ ya mawˇ deˬ?
Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ ehˇ taˬ˗euˬ meh. 2 Tiˆmoˇseˬ 3:1-5-ahˇ gui gʼaˬ naˇ, naˇ haˬ˗eu jeˬ heu˗ahˇ ja sawˇ.
-
Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˬ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ nawˇ ya mawˇ maˬ loˇ?
6. Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ shaw˗euˬ lehˇ ya siˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?
Maꞈtehˬ 24:3, 14-ahˇ gui gʼaˬ naˇ, naˇ haˬ˗eu jeˬ heu˗ahˇ ja sawˇ.
-
Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ shaw˗euˬ lehˇ aˬ jeˬ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ˗ahˇ haw˗awˇ siˬ laˇ˗eu nga?
-
Gaˇ heu˗ahˇ nawˇ jiˇ aˬ joˆ˗ehˇ gm leˇ nya˗eu nga?
Nymˬ˗mˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ luꞈ˗awˇ, gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu meh. Heˬbyehˇ 10:24, 25-ahˇ gui gʼaˬ naˇ, naˇ haˬ˗eu jeˬ heu˗ahˇ ja sawˇ.
-
‘Miˬyehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ le˗eu aˇ nah dawˬ peh peh le˗euˬ siˬ luꞈ mawˇ luꞈ˗eu’ miˇ neh, aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh nga?
Tiˬ gʼaˬ na naˇ haˬ˗eu: “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh 1914 kʼoꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ tehꞈ ja˗eu nga?”
-
Teu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ laˇ naˇ, nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ kʼoꞈ nehˬ de?
Kawˆ shawˆ
Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ aˇ yamˬ aˇ law hawˇ˗eu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh maˬ ehˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ haw ngeh maˬ ehˇ, nymˬ˗mˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ shaw˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui gaˇ kawˆ heu˗ahˇ jah˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗awˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ jiˇ yawˬ jawˇ na luꞈ iˇ˗eu ma.
Ja sawˇ poˆ˗eu
-
Daˬyeˬlaˇ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ shiꞈ kʼoꞈ aˇ yamˬ jiˇ ngeh aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ mehˬ hu paw neh ehˇ taˬ˗euˬ nga?
-
1914 kʼoꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ dahˬ beh˗euˬ lehˇ nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah nya?
-
Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ shaw˗euˬ lehˇ jah˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ doˆ laꞈ nya˗eu nga?
Haw lahˬ
Gaˇ hu˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu deuˬ hawˇ˗eu nui deuˬ, 1914 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ miˇ tsaˬ heu siˬ poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga lehˇ haw.
“Yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ dehꞈ˗eu jeˬ cawˆ˗iˇ˗euˬ aˇ yamˬ” (Noeˬlaˇ˗awˬ!, 2007 Oeˬ siˬ ba la)
Maꞈtehˬ 24:14 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ, zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi paˇ˗iˇ˗euˬ nga lehˇ haw.
Daˬyeˬlaˇ yaw huiˬ 4 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu lehˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga?
Daˬyeˬlaˇ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ “shiꞈ kʼoꞈ” aˇ yamˬ heu naˇ, 1914 kʼoꞈ˗ahˇ jiˇ˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?
a Heu kawˆ˗euˬ Haw lahˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ saˬ saˬ˗eu nyiˬ kawˆ˗ahˇ haw.