1. Aˬ jeˬ miˇ neh mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ ya siˬ nya-eu nga?

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ aˬ yawꞈ-euˬ nymˇ jiˇ-euˬ gaˇ kawˆ bi siˬ nya mawꞈ meh. Mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ deuˬ naˇ, Miˬyehˇ-euˬ nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ jawˇ-eu tiˬ deuˬ pyeuꞈ meh. Jaˇliꞈ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ Miˬyehˇ-euˬ “zaˬ yo” lehˇ kuˇ-eu meh. (Aˇdahˬbeh-eu 6:2) Mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ aˬ jeˬ-euˬ gaˇ mˇ-eu nga? Gaˇ hu-euˬ tsawˇ haˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ caw ba-euˬ nga? K’oeˇ naˇ, nymˬ-mˇ aˬ dui-ahˇ caw ba nya ngaˇ loˇ?—Dzaw lahˬ 8-ahˇ haw.

2. Mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ aˬ gaˇ neh oe-euˬ nga? Aˇ myaˆ ni beh taˬ-euˬ nga?

² Mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ aˬ gaˇ neh oe-euˬ nga? Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ-ahˇ beh g’aˬ naˇ, “mˬ hawˇ-eu miˇ k’oeˇ taˆ k’aˇ jaˆ k’aˇ jawˇ-eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ”-ahˇ beh-euˬ meh lehˇ, Gawˇlawˇsehˇ 1:16-ahˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. Teu laꞈ k’oeˇ mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ k’awꞈ ahˇ-eu meh. Miˬyehˇ mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ aˇ myaˆ g’aˬ beh-euˬ nga? G’awˬ mya yaˇ lam g’aˬ meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh.—Ja ceuˬ 103:20; Pah mehˬ-eu 5:11.

3. Yawˇbaˆ 38:4-7 mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ-ahˇ taꞈ leˇ-awˇ aˬ jeˬ ehˇ-eu nga?

³ Yeˬhawˇbaˬ miˇ tsaˬ-ahˇ maˬ beh mi naˆ-ehˇ, mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ-ahˇ beh-euˬ meh lehˇ Jaˇliꞈ paˇ ehˇ-eu meh. Miˬyehˇ miˇ tsaˬ-ahˇ beh gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ g’eh leˇ-euˬ nga? Laˬ k’aˬ cehˇ dui dui-eu meh lehˇ, Yawˇbaˆ sahˬ boꞈ-ahˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. Teu ngeh mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ deuˬ mehˬ bawˬ gm-eu nymˇ jiˇ pyeuꞈ-awˇ, Yeˬhawˇbaˬ-euˬ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ-ehˇ mˇ-eu meh.—Yawˇbaˆ 38:4-7.

4. Mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ k’ahˬ lahˇ-eu lehˇ, aˬ joˆ-ehˇ siˬ laˇ-eu nga?

⁴ Mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ aˬ myah luꞈ tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ ngehˬ g’eh  laꞈ-awˇ, miˇ tsaˬ hawˇ-eu tsawˇ haˬ zaˬ-euˬ g’aˇ duˬ, Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ-euˬ jeˬ-ahˇ k’awꞈ nui ma ahˇ-eu meh. (Dawˬdaˬ 8:30, 31; 1 Beˬtuˆluˆ 1:11, 12) Aˬdaˬ hawˇ-eu Eˇbaˆ Miˬyehˇ-euˬ dawˬ maˬ naˇ haˬ ngeh, mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ deuˬ nui ma cawˆ dui dui-eu meh. Nymˬ-mˇ ngehˬ-ehˇ dzehˬ tsawˇ haˬ myaˬ ni Yeˬhawˇbaˬ-euˬ dawˬ-ahˇ maˬ naˇ haˬ gaˇ ya mawˇ-eu miˇ neh, nui ma paˇ cawˆ dzehˬ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, tiˬ g’aˬ na noeˬ poˆ-awˇ, Miˬyehˇ jawˇ  gaˇ g’oꞈ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ laˬ k’aˬ cehˇ-eu meh. (Luˇkaꞈ 15:10) Miˬyehˇ gaˇ mˇ-eu deuˬ-ahˇ, mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ nui ma ahˇ dui dui-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ zmˬ-awˇ, aˬ yawꞈ-euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ-ahˇ, bi haw piˇ-awˇ bi caw ba-eu meh. (Heˬbyehˇ 1:7, 14) Yaw jeˬ ma jeˬ-ahˇ haw iˇ ma.

5. Gaˇ hu Miˬyehˇ-euˬ gaˇ mˇ zaˬ-ahˇ mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ aˬ joˆ-ehˇ caw ba-euˬ nga?

⁵ Yeˬhawˇbaˬ Sawˇdoˬ meuˬ hawˇ-eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ-ahˇ laˆ cawˆ ngeh, Lawˇtaˬ pehˬ-ahˇ bi caw ba-eu lehˇ, mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ nyiˬ g’aˬ bi oe-euˬ meh. (Aˇdahˬbeh-eu 19:15, 16) K’oeˇ gaˇ neh g’awˬ mya yaˇ k’oꞈ byah laˇ ngeh, Daˬyeˬlaˇ aˇ laˬ jaˬ shiˇ-euˬ kuˆ-ahˇ bi nyehꞈ ahˇ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ, “Miˬyehˇ aˬ yawꞈ-euˬ mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ pyehˬ g’eh leꞈ-awˇ, aˇ laˬ jaˬ shiˇ-euˬ k’aˬ meh-ahˇ paꞈ tsoeˬ” bi tsoeˬ le-euˬ miˇ neh Daˬyeˬlaˇ tiˬ jeˬ-iˬ maˬ g’eh-aˬ. (Daˬyeˬlaˇ 6:22) Beˬtuˆluˆ tawˬ-ahˇ bi nyehꞈ ahˇ ngeh k’awꞈ, Yeˬhawˇbaˬ mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ bi oe-awˇ bi pyehˬ doˆ le-euˬ meh. (G’aˬk’ehˇ 12:6-11) K’oeˇ naˇ, Yeˬsuˇ-ahˇ k’awꞈ caw ba le-euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ ngeh, “mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ deuˬ aˬ yawꞈ-ahˇ ngehˬ g’eh nehˬ-euˬ meh.” (Maˬkuˆ 1:13) Yeˬsuˇ bi sehꞈ-eu peh laˇ ngeh k’awꞈ, “g’aˬ biꞈ lahˬ nehˬ” le-euˬ meh.—Luˇkaꞈ 22:43.

6. (a) Mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ Miˬyehˇ-euˬ tsawˇ haˬ-ahˇ caw ba luꞈ-eu lehˇ, aˬ joˆ-ehˇ siˬ nya-eu nga? (b) Heu kawˆ-ahˇ naˇ haˬ-eu jeˬ, aˬ jeˬ jeˇ jaˆ nga?

⁶ Nymˬ-mˇ iˬ nah mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ maˬ paˇ bi mawˇ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ-euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ-ahˇ bi caw ba-eu g’aˇ duˬ, mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ deuˬ-ahˇ zmˬ luꞈ-a siˬ. Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ“ zeu-eu deuˬ-euˬ tiˬ jawˬ, mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ loꞈ piˇ le-awˇ, guˆ gaˆ laꞈ k’oeˇ ka k’oꞈ” nehˬ meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. (Ja ceuˬ 34:7) Aˬ dui aˬ jeˬ miˬ neh, loꞈ piˇ-eu jeˬ-ahˇ loˬ nga? Aˬ dui-ahˇ muiˇ-eu g’aˬ baoˬ huiˬ-awˇ, jawˬ luꞈ-eu miˇ neh meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ suˇ g’aˬ nga? Aˬ gaˇ neh oe-euˬ nga? Aˬ dui-ahˇ aˬ jeˬ jahˇ-eu lehˇ leh jeh-eu nga? Heu-ahˇ siˬ nya-eu g’aˇ duˬ, Aˬdaˬ hawˇ-eu Eˇbaˆ-ahˇ beh g’aˬ-awˇ tiˬ k’ehˬ naˇ, aˬ jeˬ pyeuꞈ-euˬ nga lehˇ haw iˇ ma.

7. Saˬdaˬ tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ-eu nga?

⁷ Miˬyehˇ-ahˇ muiˇ-awˇ, tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ uˆ lahˇ mawꞈ-eu mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ tiˬ g’aˬ jawˇ-eu lehˇ, Gaˇ kawˆ 3-ahˇ aˬ dui ya siˬ dzeuˇ-euˬ ma. Jaˇliꞈ aˬ yawꞈ-ahˇ Nehꞈ Saˬdaˬ lehˇ kuˇ-eu meh. (Pah mehˬ-eu 12:9) Saˬdaˬ tsawˇ haˬ-ahˇ jiˇ ni, Miˬyehˇ-ahˇ bi muiˇ mawꞈ-eu meh. Saˬdaˬ Eˇbaˆ-ahˇ muˇ za-euˬ gaˇ neh naˇ, tsawˇ haˬ myaˬ ni-ahˇ muˇ za laꞈ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ, Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ-eu Aˬbeˬlaˆ, Eˇnawˆ, Noˇaˬ, heu deuˬ-ahˇ ma muˇ za nya-aˬ.—Heˬbyehˇ 11:4, 5, 7.

8. (a) Mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ tiˬ deuˬ na, nehꞈ aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ iˇ nya-eu nga? (b) Nehꞈ deuˬ iˇ cuꞈ dahˬ pymˬ laˇ ngeh aˬ joˆ-ehˇ buˬ iˇ-eu nga?

⁸ Noˇaˬ-euˬ saˇ ka-ahˇ saˇ jaˇ peuˬ-eu mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ tiˬ deuˬ na, mˬ taˆ jawˇ duˬ byehˇ yaꞈ-awˇ, tsawˇ haˬ laˆ pyeuꞈ-awˇ neh miˇ tsaˬ-ahˇ oe-euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Miˬ zaˬ baw mawꞈ-eu miˇ neh meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. (Aˇdahˬbeh-eu 6:2-ahˇ gui.) Teu naˇ, bahˬ-eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Yuˇdaˆ 6) Teu ngeh tsawˇ haˬ myaˬ ni maˬ muiˬ-eu mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ-ahˇ duˇ-eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ myawꞈ dzaˬ shuiˇ dzaˬ-awˇ, haiˬ-eu jeˬ mˇ-eu meh. Teu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ teu deuˬ-ahˇ iˇ cuꞈ neh laˆ cawˆ-eu lehˇ noeˬ tsehˆ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ, saˇ jaˇ ziꞈ-awˇ aˬ yawꞈ-euˬ gaˇ mˇ-eu deuˬ-ahˇ bi buˬ iˇ-euˬ meh. (Aˇdahˬbeh-eu 7:17, 23) Nehꞈ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ ya bu iˇ ni mˬ taˆ g’oꞈ daˆ leˇ-euˬ meh. Jaˇliꞈ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ nehꞈ sahˬ paˬ lehˇ kuˇ-eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Saˬdaˬ-euˬ muiˇ-eu jeˬ-ahˇ gm leˇ-euˬ miˇ neh, Saˬdaˬ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ uˆ lahˇ-eu g’aˬ pyeuꞈ laˇ-euˬ meh.—Maꞈtehˬ 9:34.

9. (a) Nehꞈ deuˬ-ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le-euˬ nga? (b) Aˬ dui aˬ jeˬ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ dzaw daˆ leꞈ-eu nga?

⁹ Nehꞈ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ saˇ jaˇ peuˬ-euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ-euˬ nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ maˬ paˇ bi g’oꞈ ahˇ laˇ-euˬ meh. (2 Beˬtuˆluˆ 2:4) Nehꞈ deuˬ tsawˇ haˬ maˬ paˇ laˆ pyeuꞈ nya k’awꞈ, “miˇ tsaˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ-ahˇ sheuˬ bahˬ” luꞈ-a siˬ. (Pah mehˬ-eu 12:9; 1 Yoˇhaˬ 5:19) Tsawˇ haˬ g’awˬ mya ni-ahˇ nehꞈ  deuˬ, aˬ joˆ-ehˇ muˇ juˇ juˇ-eu nga lehˇ hawˇ iˇ ma.—2 Gawˇliˬtu 2:11-ahˇ gui.

10. Nehꞈ deuˬ tsawˇ haˬ-ahˇ k’mˇ paꞈ-eu g’aˇ duˬ, aˬ jeˬ-ahˇ zmˬ-eu nga?

¹⁰ Nehꞈ deuˬ g’awˬ mya jeˬ-ahˇ zmˬ-awˇ, tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ muˇ juˇ juˇ-eu meh. Tsawˇ haˬ deuˬ nehꞈ-ahˇ ngehˬ cawˬ ngeh, nyiˇ paˬ shaˆ ma-ahˇ g’oe-awˇ neh maˬ ehˇ, maˬ g’oe ni maˬ ehˇ ngehˬ cawˬ-eu meh. Nehꞈ nehˬ-ehˇ ngehˬ cawˬ gaˇ maw loˬ ja maw lehˇ kuˇ-eu meh. Nehꞈ nehˬ-ehˇ taꞈ leˇ-eu aˬ geu jeˬ-ahˇ maˬ kaˬ, taˬ jahˇ lehˇ Jaˇliꞈ-ahˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. (Gaˬlaˬtiˆ 5:19-21) Aˬ jeˬ miˇ neh? Shaˬ k’mˇ-eu deuˬ shaˬ-ahˇ za-eu g’aˇ duˬ lahˇ ju zmˬ-eu loꞈ-ehˇ, nehꞈ deuˬ k’awꞈ, tsawˇ haˬ-ahˇ k’mˇ paꞈ-awˇ, aˬ yawꞈ-euˬ uˬ moˆ bi jawˇ-eu g’aˇ duˬ, lahˇ ju-ahˇ zmˬ-eu miˇ neh meh.—Dzaw lahˬ 26-ahˇ haw.

11. Ja maw maw-eu gaˇ kawˆ, aˬ jeˬ jeˇ jaˆ-awˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh heu deuˬ-ahˇ yahˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu nga?

¹¹ Tsawˇ haˬ-ahˇ k’mˇ paꞈ-eu lahˇ ju tiˬ jeˬ naˇ, ja maw maw-eu heu meh. Mehˬ hu paw-euˬ gaˇ kawˆ hawˇ-eu siˬ nya mawꞈ-eu jeˬ-ahˇ siˬ nya-eu g’aˇ duˬ, tsawˇ haˬ maˬ jahˇ nya-eu baoˬ-ahˇ zmˬ-eu meh. Tiˬ deuˬ na-aˬ, nah muiˬ tseˇ-eu, paiˬ haw-eu, laꞈ kawˆ haw-eu, yuꞈ maˆ maˆ haw-eu, laˆ loˆ laˆ tsehˆ lah-eu meh. Tsawˇ haˬ myaˬ ni, teu loꞈ-ehˇ jahˇ-eu heu naˇ, coeˬ laˇ-eu jeˬ maˬ jaˆ lehˇ noeˬ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ maˇ diˇ naˇ, teu-aˬ guˆ dui dui laˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, laꞈ kawˆ haw-eu deuˬ, nehꞈ deuˬ nehˬ-ehˇ gaˇ mˇ taꞈ meh lehˇ, Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. ‘Nehꞈ deuˬ mehˬ hu paw-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ ja maw bi maw nya-awˇ, aˬ buˇ zaˬ tiˬ g’aˬ-ahˇ k’awꞈ “ja maw maw nya” ni caw ba nehˬ-euˬ meh’ lehˇ, G’aˬk’ehˇ 16:16-18 ehˇ taˬ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ Pawˇluˆ neh zaˬ teu g’aˬ laꞈ k’oeˇ ahˇ-eu nehꞈ-ahˇ teh doˆ g’aˬ ngeh, ja maw maˬ paˇ maw nya ni pyeuꞈ-iˇ-euˬ meh.

12. (a) Tsawˇ shiˇ nehˬ-ehˇ ngehˬ cawˬ-eu aˬ jeˬ miˇ neh guˆ laˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu nga? (b) Miˬyehˇ-euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh, tsawˇ shiˇ yaw bui-ahˇ jahˇ-eu zahˇ deuˬ-ahˇ ya yahˇ-eu nga?

¹² Nehꞈ deuˬ tsawˇ haˬ-ahˇ k’mˇ paꞈ-eu nyaˆ taꞈ lahˇ ju tiˬ jeˬ  naˇ, shiˇ-euˬ deuˬ tiˬ gaˇ paw jawˇ luꞈ-awˇ aˬ dui-ahˇ caw ba nya, ngehˬ cawˬ nya, yaw doeˇ k’awꞈ jahˇ laˇ nya meh lehˇ bi noeˬ mawꞈ-eu heu pyeuꞈ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬ deuˬ na cawˬ maˬ ngeuˇ naˇ, yuiꞈ nyiˇ deuˬ shiˇ ngeh, shiˇ-euˬ tsawˇ haˬ nehˬ-ehˇ ngehˬ cawˬ nya ma lehˇ ehˇ-eu nyiˇ paˬ jawˇ gaˇ iˇ-eu meh. Nyiˇ paˬ deuˬ k’awꞈ shiˇ-euˬ deuˬ-euˬ gaˇ kawˆ siˬ nya-awˇ teˇ saˇ jiˇ laˆ duˇ nya-eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 28:3-19) Tsawˇ shiˇ yaw bui yaw myaˬ gaˇ, shiˇ-euˬ deuˬ tiˬ gaˇ paw jawˇ luꞈ-a siˬ lehˇ jah-eu miˇ neh, aˬ dui teu gaˇ iˇ ngeh, zahˇ lawˬ muˇ jahˇ gaˇ ya yahˇ-eu meh. Tsawˇ haˬ deuˬ shiˇ-euˬ deuˬ tiˬ gaˇ paw jawˇ luꞈ meh lehˇ noeˬ-eu miˇ neh, shiˇ-euˬ deuˬ-euˬ g’aˇ duˬ, guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ, damˬ nehˬ lawˇ nehˬ, tiˬ k’oꞈ-ahˇ tiˬ poˆ lmˬ bymˇ laˆ saˆ nehˬ-eu meh. Ka li zaˬ deuˬ zahˇ heu deuˬ jahˇ gaˇ maˬ gm leˇ ngeh, yuiꞈ nyiˇ hawˇ-eu pu zaˬ deuˬ ja bu ja doeˇ-awˇ cawˬ jiˇ maˬ paˇ cawˬ laˇ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, Ka li zaˬ deuˬ naˇ shiˇ-euˬ deuˬ tiˬ gaˇ-iˬ maˬ jawˇ-a, maˬ ngehˬ cawˬ nya-a, yaw doeˇ maˬ jahˇ laˇ nya-a, lehˇ siˬ nya-eu meh. (Ja ceuˬ 115:17) Shiˇ-euˬ deuˬ nehˬ-ehˇ ngehˬ cawˬ-eu maˬ ehˇ, nehꞈ nehˬ-ehˇ ngehˬ cawˬ-eu maˬ ehˇ, zahˇ jahˇ gaˇ keuˬ leˇ-eu maˬ ehˇ, heu deuˬ-ahˇ ya yahˇ-eu meh.—Dawˬmehˬmehˬ-eu 18:10, 11-ahˇ gui; Iˇsaˬyaˇ 8:19.

13. Nehꞈ deuˬ-ahˇ guˆ-eu deuˬ, guˆ-eu jeˬ-ahˇ neh buˬ iˇ nya meh loˇ?

¹³ Nehꞈ deuˬ tsawˇ haˬ-ahˇ muˇ juˇ juˇ-eu tehꞈ-ehˇ maˬ g’aˬ ni, paˇ laˆ guˆ-eu meh. Nymˬ-mˇ iˬ nah Saˬdaˬ hawˇ-eu nehꞈ deuˬ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ laˆ cawˆ-eu “aˇ yamˬ ui cuiˆ maˬ ngeuˇ naˇ maˬ paˇ jaˆ meh lehˇ siˬ nya-eu miˇ neh,” k’oeˇ ngeh naˆ maˬ tseˇ haiˬ dzehˬ laˇ-euˬ meh. (Pah mehˬ-eu 12:12, 17) Ehˇ k’awꞈ, tsawˇ haˬ g’awˬ mya ni k’oeˇ ngeh ba nehꞈ deuˬ-ahˇ guˆ haw-euˬ k’awꞈ, nymˬ-mˇ naˇ maˬ paˇ guˆ ni pyeuꞈ iˇ-euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ-euˬ nga?

14. Eˇpeˇsu meuˬ-ahˇ-euˬ Ka li zaˬ loꞈ-ehˇ nehꞈ deuˬ-euˬ laꞈ-ahˇ neh buˬ iˇ ni aˬ joˆ-ehˇ ya jahˇ-eu nga?

¹⁴ Jaˇliꞈ aˬ dui-ahˇ nehꞈ deuˬ nehˬ-ehˇ aˬ joˆ-ehˇ ya deuˆ-awˇ,  buˬ iˇ ni aˬ joˆ-ehˇ ya jahˇ-eu lehˇ ehˇ nehˬ laꞈ-eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Eˇpeˇsu meuˬ-ahˇ jawˇ-eu tiˬ g’aˬ na, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ-ahˇ maˬ siˬ nya laˇ-euˬ siˬ k’oeˇ, nehꞈ deuˬ nehˬ-ehˇ ngehˬ cawˬ-euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ joˆ-ehˇ doˆ laˇ nya-euˬ nga? “Maw loˬ loˬ-eu tsawˇ haˬ deuˬ k’awꞈ, yawˬ ha-euˬ maw loˬ sahˬ boꞈ deuˬ baꞈ uiˬ jiˇ-awˇ, miˇ k’ahˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ mehˬ shi miˬ dzaˬ keuˬ dzeh-euˬ meh” lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. (G’aˬk’ehˇ 19:19) Aˬ yawꞈ maꞈ Ka li zaˬ pyeuꞈ mawꞈ-eu miˇ neh, maw loˬ ja maw nehˬ-ehˇ taꞈ-eu sahˬ boꞈ deuˬ laˆ cawˆ jiˇ-euˬ meh. Nymˬ-mˇ iˬ nah k’awꞈ teu gaˇ duˇ ni, Yeˬhawˇbaˬ-euˬ gaˇ mˇ mawꞈ-eu aˬ geu g’aˬ maˬ kaˬ, nehꞈ deuˬ nehˬ-ehˇ taꞈ-eu myawˬ gahˬ deuˬ-ahˇ ya laˆ cawˆ jiˇ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, sahˬ boꞈ, dawˬ caˇ, keˆ, siˬdiˬ aˇ yaˆ, aˇ baˇ, maw loˬ ja maw nehˬ-ehˇ taꞈ-eu myawˬ gahˬ hawˇ-eu nehꞈ maˬ bi guˬ laˇ-eu lehˇ geuꞈ-eu myawˬ gahˬ heu deuˬ pyeuꞈ meh.—1 Gawˇliˬtu 10:21.

15. Saˬdaˬ hawˇ-eu nehꞈ deuˬ-ahˇ deuˆ g’aˬ-eu g’aˇ duˬ, aˬ dui aˬ jeˬ paˇ ya jahˇ-eu nga?

¹⁵ Eˇpeˇsu meuˬ zaˬ deuˬ, nehꞈ nehˬ-ehˇ taꞈ-eu sahˬ boꞈ deuˬ-ahˇ laˆ cawˆ jiˇ-euˬ myahˇ laˇ-euˬ k’awꞈ ni, Pawˇluˆ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ “haiˬ dui dui-eu mˬ taˆ-euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ-eu uˆ lahˇ-eu deuˬ” nehˬ-ehˇ, ya “deuˆ ceh ceh”-a siˬ lehˇ sahˬ boꞈ boꞈ ahˇ laꞈ-euˬ meh. (Eˇpeˇsu 6:12) Aˬ yawꞈ maꞈ nehꞈ-ahˇ taꞈ-eu sahˬ boꞈ deuˬ keuˬ dzeh jiˇ-euˬ k’awꞈ ni, nehꞈ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ yaw doeˇ jahˇ-eu lehˇ jawˬ luꞈ-a siˬ. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ ya jahˇ-eu nga? “Haiˬ dui dui-eu g’aˬ neh beuˆ g’eh laꞈ-euˬ miˬ dzaˬ doꞈ-eu kaˆ myaˬ deuˬ bi miˆ-iˇ-eu g’aˇ duˬ, jah-eu jeˬ pyeuꞈ-eu dehˬ daˬ duˬ-ahˇ aˬ myah luꞈ ziꞈ dah ni tuˆ tehˬ taˬ-awˬ” lehˇ Pawˇluˆ ehˇ-eu meh. (Eˇpeˇsu 6:16) Dehˬ daˬ duˬ guiˇ deuˆ-eu yehˇ deuˬ-ahˇ laˆ piˇ nehˬ-eu loꞈ-ehˇ, jah-eu jeˬ k’awꞈ aˬ dui-ahˇ laˆ piˇ nehˬ nya-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ maˇ diˇ caw ba nehˬ nya meh lehˇ jah naˇ, Saˬdaˬ hawˇ-eu nehꞈ deuˬ-ahˇ g’aˬ leˇ meh.—Maꞈtehˬ 17:20.

16. Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ jah-eu jeˬ g’aˬ k’aˆ laˇ ni aˬ joˆ-ehˇ ya jahˇ-eu nga?

¹⁶ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ jah-eu jeˬ g’aˬ k’aˆ laˇ ni aˬ joˆ-ehˇ ya  jahˇ-eu nga? Yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui-awˇ, Miˬyehˇ aˬ dui-ahˇ laˆ piˇ nehˬ meh lehˇ nui ma taˬ nya ni ya dzaw-eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ ziꞈ dah ni jah naˇ, Saˬdaˬ hawˇ-eu nehꞈ deuˬ tiˬ jeˬ maˬ jahˇ laˇ nya.—1 Yoˇhaˬ 5:5.

17. Nehꞈ deuˬ-ahˇ neh laˆ piˇ-eu, aˬ jeˬ paˇ jaˆ nga si?

¹⁷ Eˇpeˇsu meuˬ-ahˇ-euˬ Ka li zaˬ deuˬ aˬ jeˬ paˇ ya jahˇ-eu nga? Nehꞈ nehˬ-ehˇ taꞈ-eu jeˬ tehꞈ-ehˇ jaˆ-eu meuˬ-ahˇ jawˇ-eu miˇ neh, “aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ-awˬ” lehˇ Pawˇluˆ ehˇ-eu meh. (Eˇpeˇsu 6:18) Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ myah luꞈ laˆ piˇ nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ ya shaˇ meh. Aˬ dui tawˇ neh? Aˬ dui k’awꞈ nehꞈ nehˬ-ehˇ taꞈ-eu jeˬ tehꞈ-ehˇ jaˆ-eu miˇ k’ahˬ-ahˇ jawˇ luꞈ-eu miˇ neh, caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ ya shaˇ-eu meh. Aˬ dui k’aˇ shaˇ ngeh, aˬ yawꞈ-euˬ tsawˇ myahˇ-ahˇ ya zmˬ meh. (Dawˬdaˬ 18:10-ahˇ gui.) Saˬdaˬ-euˬ laꞈ-ahˇ neh bi buˬ iˇ nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ naˇ, aˬ yawꞈ k’awꞈ aˬ dui-ahˇ caw ba nehˬ laꞈ meh.—Ja ceuˬ 145:19; Maꞈtehˬ 6:13.

18, 19. (a) Saˬdaˬ hawˇ-eu nehꞈ deuˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ neh g’aˬ leˇ nya-eu nga? (b) Nyaˆ taꞈ kawˆ-ahˇ aˬ jeˬ-euˬ gaˇ kawˆ ehˇ k’oꞈ nehˬ-eu nga?

¹⁸ Nehꞈ nehˬ-ehˇ taꞈ-eu myawˬ gahˬ deuˬ-ahˇ laˆ cawˆ jiˇ-awˇ, Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ nui ma taˬ-eu laꞈ k’oeˇ aˬ yawꞈ neh bi haw piˇ naˇ, Saˬdaˬ hawˇ-eu nehꞈ deuˬ-ahˇ aˬ dui deuˆ g’aˬ nya-awˇ, nyaˆ taꞈ naˇ guˆ-eu jiˇ maˬ paˇ loˬ meh. (Yaˬkoˆ 4:7, 8-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ nehꞈ deuˬ naˆ maˬ tseˇ baoˬ ahˇ dzehˬ-eu meh. Noˇaˬ saˇ ka-ahˇ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ yaˇ k’aˬ daˇ nehˬ haw-euˬ meh. Nymˬ-mˇ g’awˬ myahˇ maˬ g’eh-ehˇ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ laˆ cawˆ jiˇ-eu meh. (Yuˇdaˆ 6) Aˬ dui tehꞈ-ehˇ deuˆ luꞈ-eu maˬ ngeuˇ-a, Yeˬhawˇbaˬ mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ deuˬ-ahˇ zmˬ-awˇ, aˬ dui-ahˇ bi caw ba luꞈ meh lehˇ taˬ ngehˇ. (2 Sahˬpaˬ 6:15-17) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ Saˬdaˬ hawˇ-eu nehꞈ deuˬ-ahˇ g’aˬ leˇ ni caw ba nehˬ laꞈ meh lehˇ jah nya meh.—1 Beˬtuˆluˆ 5:6, 7; 2 Beˬtuˆluˆ 2:9.

¹⁹ Tsawˇ haˬ-euˬ shaˬ zahˬ, Saˬdaˬ hawˇ-eu nehꞈ deuˬ-ahˇ neh doˆ laˇ-eu jeˬ maˇ-iˬ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ laˆ cawˆ ni bi jawˇ-euˬ nga? Gaˇ kawˆ heu nyaˆ taꞈ kawˆ-ahˇ ehˇ k’oꞈ nehˬ laꞈ meh.