1. Mehˬ hu paw-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ aˬ gaˇ neh ya siˬ-eu nga?

Nawˇ tiˬbiˬ haw ngeh, ‘miˇ tsaˬ heu siˬ aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ-ehˇ doeˇ-eu nga’ lehˇ noeˬ haw maˬ loˇ? Nymˬ-mˇ miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ diˬ-eu ceh-eu sehꞈ-eu jeˬ tehꞈ-ehˇ myaˬ laˇ taˬ-euˬ miˇ neh, tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ miˇ tsaˬ heu siˬ aˇ saˬ saˬ-eu keuˆ laˇ ngaˇ lehˇ noeˬ-eu meh. Maˇ diˇ teu loꞈ-ehˇ ngaˇ laˬ? Mehˬ hu paw aˬ dui hawˇ-eu miˇ tsaˬ aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ-eu lehˇ, aˬ dui maˬ siˬ nya k’awꞈ, Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ siˬ nya-eu miˇ neh, Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ ehˇ nehˬ taˬ-euˬ meh. Teu miˇ neh, aˬ dui siˬ nya-eu gaˇ ma dahˇ-eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 46:10; Yaˬkoˆ 4:14.

2, 3. Yeˬsuˇ-euˬ zaˬ lahˇ deuˬ aˬ jeˬ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ siˬ nya mawꞈ-eu nga, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ ehˇ k’oꞈ nehˬ-euˬ nga?

² Miˇ tsaˬ aˇ saˬ saˬ-eu gaˇ kawˆ Jaˇliꞈ-ahˇ ehˇ taˬ-euˬ k’awꞈ, maˇ diˇ naˇ miˇ tsaˬ heu siˬ aˇ saˬ saˬ gaˇ ehˇ mawꞈ-eu maˬ ngeuˇ-a, haiˬ-eu tsawˇ haˬ hawˇ-eu maˬ muiˬ-eu jeˬ aˇ saˬ saˬ gaˇ ehˇ mawꞈ-eu meh. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ-ahˇ Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ miˇ tsaˬ heu siˬ-ahˇ uˆ lahˇ le meh lehˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh. (Luˇkaꞈ 4:43) Yeˬsuˇ-euˬ zaˬ lahˇ deuˬ Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ aˬ myah uˆ lahˇ le-eu lehˇ siˬ nya mawꞈ-eu miˇ neh, Yeˬsuˇ-ahˇ “miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ-eu dawˬ peh peh laˇ-awˇ, nawˇ zaꞈ le-eu aˇ yamˬ keuˆ le-euˬ nga lehˇ, aˬ jeˬ-ahˇ haw-awˇ ya siˬ nmˇ” lehˇ naˇ haˬ-euˬ meh. (Maꞈtehˬ 24:3) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ miˇ tsaˬ aˬ geu ngeh nah aˇ saˬ saˬ-eu lehˇ maˬ ehˇ nehˬ-aˬ, ehˇ k’awꞈ, miˇ tsaˬ aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah peh laˇ ngeh, aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ laˇ-eu lehˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh. Yeˬsuˇ neh ehˇ-euˬ k’oeˇ nymˬ-mˇ pyeuꞈ luꞈ meh.

³ Heu kawˆ laꞈ k’oeˇ, nymˬ-mˇ aˬ dui maꞈ miˇ tsaˬ aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ laꞈ k’oeˇ jawˇ luꞈ-eu lehˇ siˬ laˇ-eu gaˇ kawˆ deuˬ-ahˇ dzaw ma. Aˬ jeˬ miˇ neh miˇ tsaˬ heu siˬ maˬ muiˬ-eu jeˬ tehꞈ-ehˇ  pyeuꞈ luꞈ-eu lehˇ siˬ nya-eu g’aˇ duˬ, mˬ k’oeˇ taˆ mˇ-euˬ guiˇ-ahˇ jeˬ hu siˬ nya-eu loˬ meh.

4, 5. (a) Yeˬsuˇ Sahˬpaˬ pyeuꞈ leˇ-awˇ tiˬ k’ehˬ naˇ, mˬ k’oeˇ taˆ aˬ jeˬ pyeuꞈ-euˬ nga? (b) Pah mehˬ-eu 12:12-ahˇ ehˇ-eu loꞈ-ehˇ, Saˬdaˬ bi teh ka leꞈ g’aˬ ngeh, miˇ tsaˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ g’eh-eu nga?

⁴ 1914 k’oꞈ-ahˇ Yeˬsuˇ mˬ k’oeˇ taˆ Sahˬpaˬ pyeuꞈ leˇ-euˬ lehˇ Gaˇ kawˆ 8-ahˇ aˬ dui ya siˬ dzeuˇ-euˬ ma. (Daˬyeˬlaˇ 7:13, 14) K’oeˇ gaˇ neh naˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ-euˬ nga? Pah mehˬ-eu sahˬ boꞈ-ahˇ “mˬ k’oeˇ taˆ guiˇ deuˆ-euˬ meh. Miˇkeˬlaˇ (Yeˬsuˇ) hawˇ-eu aˬ yawꞈ-euˬ mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ deuˬ byaˆ yahˬ (Saˬdaˬ) k’oeˇ mawˇ-ahˇ deuˆ-awˇ, byaˆ yahˬ k’oeˇ mawˇ g’eh, aˬ yawꞈ-euˬ mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ deuˬ sheuˬ-awˇ deuˆ-euˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. * Saˬdaˬ hawˇ-eu nehꞈ deuˬ guiˇ deuˆ smˇ-awˇ, miˇ tsaˬ-ahˇ bi teh ka leꞈ-euˬ meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ, mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ deuˬ laˬ k’aˬ aˇ naˆ ni cehˇ paˬ nga lehˇ? Ehˇ k’awꞈ, miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ lawˇ neh? Saˬdaˬ aˬ yawꞈ-euˬ “aˇ yamˬ ui cuiˆ maˬ ngeuˇ naˇ maˬ paˇ jaˆ meh lehˇ siˬ nya”-awˇ, nui ma pehˇ dui dui-eu miˇ neh, tsawˇ haˬ zaˬ shaˬ zahˬ g’awˬ mya jeˬ-ahˇ ya tahˬ puˬ meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh.—Pah mehˬ-eu 12:7, 9, 12.

⁵ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ-ahˇ laˆ cawˆ laˇ shaw-iˬ meh lehˇ Saˬdaˬ siˬ nya-eu miˇ neh, nui ma pehˇ dui dui-eu meh. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ k’aˇ g’eh nya-eu loꞈ-ehˇ miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ shaˬ zahˬ bi pyeuꞈ laˇ-eu meh. Yeˬsuˇ neh ehˇ taˬ yaꞈ-euˬ loꞈ-ehˇ, aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ-ahˇ aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ laˇ-eu nga lehˇ haw iˇ ma.—Dzaw lahˬ 24-ahˇ haw.

6, 7. Yeˬsuˇ neh ehˇ-euˬ guiˇ deuˆ-eu hawˇ-eu mehꞈ-eu shuꞈ-eu jeˬ, nymˬ-mˇ iˬ nah aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ luꞈ nga?

⁶ Guiˇ deuˆ-eu. “Miˇ k’ahˬ tiˬ k’ahˬ tiˇ k’ahˬ guiˇ deuˆ-awˇ, tsawˇ jeuˬ tiˬ jeuˬ tiˇ jeuˬ ceh tehꞈ-a” lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ-eu meh.  (Maꞈtehˬ 24:7) Guiˇ deuˆ-eu baˬ da neh, nymˬ-mˇ aˬ dui-euˬ aˇ nah aˇ yamˬ loꞈ-ehˇ tsawˇ haˬ tiˬ jawˇ-iˬ maˬ shiˇ myaˬ haw-aˬ. 1914 k’oꞈ-ahˇ neh naˇ, guiˇ deuˆ-eu baˬ da neh tsawˇ haˬ 100 lam g’aˬ dzehˬ ni shiˇ-euˬ meh lehˇ, Miˇ tsaˬ-ahˇ pyeuꞈ laˇ-eu gaˇ kawˆ-ahˇ pyehˆ tseˇ-eu aˇ maꞈ (Worldwatch Institute) ehˇ-eu meh. 1900 k’oꞈ-ahˇ neh 2000 k’oꞈ heu yaw kaˬ-ahˇ guiˇ deuˆ-eu baˬ da neh shiˇ-euˬ tsawˇ haˬ, dzeuˇ yaꞈ ngeh guiˇ deuˆ-euˬ baˬ da neh shiˇ-euˬ deuˬ myaˆ maˬ tseˇ smˬ myaˆ ni myaˬ dzehˬ-eu meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ, guiˇ deuˆ-eu baˬ da neh tsawˇ haˬ g’awˬ mya lam g’aˬ aˇ naˆ ni shaˬ-eu zahˬ-eu naˇ-eu gawˇ-eu jeˬ-ahˇ ya tahˬ puˬ-euˬ nga lehˇ.

⁷ Mehꞈ-eu shuꞈ-eu. “Mehꞈ-eu shuꞈ-eu jeˬ” keuˆ le tehꞈ-a lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ-eu meh. (Maꞈtehˬ 24:7) Nymˬ-mˇ iˬ nah dzaˬ-eu jeˬ k’oeˇ ngeh ba naˆ maˬ tseˇ jahˇ doˆ nya k’awꞈ, tsawˇ haˬ g’awˬ mya lam g’aˬ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ dzaˬ loꞈ-eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, dzaˬ-eu jeˬ hawˇ-eu, ka dzaˬ-eu miˇ tsaˬ zeuˇ-eu pyuˇ maˬ loꞈ leˇ-eu miˇ neh meh. Tiˬ nah g’aˬ gaˇ aˇ poeˬ tiˬ dawˬlaˬ maˬ za byah-eu tsawˇ haˬ aˇ heˇ lam g’aˬ dzehˬ ni jawˇ-eu meh. K’oeˇ naˇ, dzaˬ-eu dawˇ-eu maˬ loꞈ-eu baˬ da neh, yawˬ k’oꞈ na luꞈ zaˬ g’awˬ mya lam g’aˬ shiˇ-eu meh lehˇ, Miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ naˇ gawˇ paw haw piˇ-eu aˇ maꞈ jiˇ ehˇ-eu meh.

8, 9. Yeˬsuˇ neh ehˇ-euˬ loꞈ-ehˇ miˇ luˆ hawˇ-eu naˇ gawˇ, maˇ diˇ aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ laˇ-euˬ nga?

 ⁸ Miˇ luˆ luˆ-eu. “Miˇ luˆ luˆ dui dui” tehꞈ-a lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. (Luˇkaꞈ 21:11) Nymˬ-mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ yawˬ k’oꞈ na luꞈ miˇ luˆ luˆ ma, yaw myaˬ poˆ luˆ laˇ tehꞈ-a lehˇ noeˬ-eu meh. 1900 k’oꞈ-ahˇ neh naˇ, miˇ luˆ luˆ-eu baˬ da neh tsawˇ haˬ nyiˬ lam g’aˬ dzehˬ ni shiˇ-euˬ meh. Nymˬ-mˇ miˇ luˆ maˬ luˆ laˇ mi naˆ-ehˇ, ehˇ gaˬ nehˬ nya-eu caˆ keu ka g’awˬ mya jeˬ jaˆ laˇ k’awꞈ, miˇ luˆ luˆ-eu baˬ da neh tsawˇ haˬ g’awˬ mya g’aˬ shiˇ luꞈ-a siˬ.

⁹ Naˇ gawˇ. “Yaw jaw naˇ-eu naˇ gawˇ” doˆ laˇ tehꞈ-a lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. Naˇ gawˇ heu doeˇ dui dui-awˇ, yaw kawˇ ma-ehˇ nyawˬ iˇ nya-eu tsawˇ haˬ g’awˬ mya ni shiˇ-eu naˇ gawˇ meh. (Luˇkaꞈ 21:11) Naˇ gawˇ laˆ saˆ-eu saˬ laˬ deuˬ, naˇ gawˇ g’awˬ mya jeˬ-ahˇ laˆ saˆ nya k’awꞈ, maˬ laˆ saˆ nya-eu naˇ gawˇ deuˬ jiˇ g’awˬ mya ni jaˆ-eu meh. Nymˬ-mˇ yawˬ k’oꞈ na luꞈ mawˇ huˇ, miˇ hiˬ, uˬ maˆ uˬ neˇ, naˇ gawˇ heu deuˬ baˬ da neh, tsawˇ haˬ g’awˬ mya lam g’aˬ shiˇ luꞈ nga lehˇ ehˇ-eu meh. K’oeˇ tehꞈ-ehˇ maˬ g’aˬ ni, naˇ gawˇ laˆ saˆ-eu saˬ laˬ deuˬ, naˇ gawˇ yaw shuiꞈ 30 jeˬ paˇ ya mawˇ-euˬ meh. Naˇ gawˇ tiˬ deuˬ na maˬ laˆ saˆ nya-a siˬ.

10. 2 Tiˆmoˇseˬ 3:1-5-ahˇ ehˇ taˬ-euˬ jeˬ, nymˬ-mˇ iˬ nah maˇ diˇ aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ luꞈ-eu nga?

¹⁰ 2 Tiˆmoˇseˬ 3:1-5-ahˇ “aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ laꞈ k’oeˇ shaˬ dui dui-eu aˇ yamˬ keuˆ le tehꞈ-a” lehˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. Pawˇluˆ aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ-ahˇ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ aˬ joˆ-ehˇ g’eh-eu lehˇ, maˇ jawˆ ni ehˇ nehˬ taˬ-euˬ meh. Tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ

• yawˬ ha g’aˇ duˬ tehꞈ-ehˇ shaˇ noeˬ-eu

• pyuˇ-ahˇ mehˇ juiˇ juiˇ-eu

• aˬ da aˬ ma-euˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ-eu

• saˇ jaˇ peuˬ-eu

• nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ-euˬ deuˬ-ahˇ maˬ gaˬ-eu

• yawˬ ha-euˬ nui ma-ahˇ maˬ g’aˬ leˇ-eu

• dawꞈ-eu ceh-eu

• Miˬyehˇ-ahˇ gaˬ-eu naˆ maˬ tseˇ byawˬ g’a mo g’a-eu jeˬ-ahˇ gaˬ-eu

• uˬ duˬ tahˬ-eu zahˇ-ahˇ laꞈ nyiˇ paw tehꞈ-ehˇ tawˬ-eu

11. Ja ceuˬ 92:7-ahˇ boꞈ taˬ-euˬ loꞈ-ehˇ, haiˬ-eu tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le-eu nga?

¹¹ Nawˬ-euˬ dawˬ peh jawˇ-eu tsawˇ haˬ deuˬ heu loꞈ-ehˇ g’eh meh loˇ? Miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ jawˇ-eu tsawˇ haˬ deuˬ heu loꞈ-ehˇ g’eh luꞈ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, g’awˬ myahˇ maˬ g’eh-ehˇ  Miˬyehˇ tiˬ jeˬ paˬ jahˇ meh. “Haiˬ-eu tsawˇ haˬ deuˬ yaˇ moꞈ mehˇ laˇ gaˇ duˇ-awˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ-eu tsawˇ haˬ deuˬ baw le za le k’awꞈ, dawˬ tawˆ luꞈ ya luˬ ya seˇ-iˇ jiˇ tehꞈ-a” lehˇ, Miˬyehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ-euˬ meh.—Ja ceuˬ 92:7.

12, 13. Aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ jeˇ gaˇ kawˆ bi siˬ laꞈ-euˬ nga?

¹² Aˬ saˇ saˇ-eu aˇ nah aˇ yamˬ-ahˇ shaˬ zahˬ naˇ gawˇ tehꞈ-ehˇ jaˆ meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, yaw muiˬ jeˬ jiˇ jaˆ meh lehˇ paˇ ehˇ-eu meh.

¹³ Jaˇliꞈ-ahˇ g’oˆ shaw-eu. Aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ laꞈ k’oeˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ-ahˇ “tsawˇ gahˇ ahˇ-eu deuˬ-aˬ, g’oˆ shaw nya tehꞈ-a” lehˇ bawˇlawˇpeh Daˬyeˬlaˇ ehˇ-eu meh. (Daˬyeˬlaˇ 12:9, 10) Miˬyehˇ aˬ yawꞈ-euˬ zaˬ lahˇ deuˬ-ahˇ aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ laꞈ k’oeˇ, dzeuˇ laꞈ ngeh naˆ maˬ tseˇ Jaˇliꞈ-ahˇ g’oˆ shaw nya ni caw ba nehˬ-eu meh. Teu miˇ neh, 1914 k’oꞈ-ahˇ neh dahˬ beh-awˇ, Miˬyehˇ-euˬ tsawˇ myahˇ aˇ yeˇ huiˬ-eu gaˇ kawˆ hawˇ-eu aˬ yawꞈ miˇ tsaˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ bi pyeuꞈ mawꞈ-eu gaˇ kawˆ ma ehˇ, ka k’oꞈ-eu jeˬ hawˇ-eu shiˇ-euˬ tsawˇ haˬ aˬ joˆ-ehˇ g’eh-eu gaˇ kawˆ maˬ ehˇ, g’oꞈ dehꞈ laˇ-eu gaˇ kawˆ hawˇ-eu Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ tehꞈ-ehˇ shaˬ zahˬ deuˬ-ahˇ laˆ piˇ nya-eu gaˇ kawˆ ma ehˇ, ya siˬ-euˬ ma. K’oeˇ naˇ, laˬ k’aˬ cehˇ-awˇ Miˬyehˇ nui k’ahˇ shiˇ ni aˬ joˆ-ehˇ ya dehꞈ-eu lehˇ jiˇ paˇ ya siˬ-euˬ ma. Miˬyehˇ-euˬ zaˬ lahˇ deuˬ gaˇ kawˆ heu deuˬ-ahˇ ya siˬ ngeh jawˇ, aˬ jeˬ jahˇ-eu nga? Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ nui deuˬ, gaˇ kawˆ heu deuˬ-ahˇ ehˇ k’oꞈ nehˬ laꞈ tehꞈ-a.—Dzaw lahˬ 21 hawˇ-eu 25-ahˇ haw.

14. Aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ-ahˇ Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ-euˬ muiˬ-eu gaˇ kawˆ, aˬ gaˇ keuˆ ni iˇ keuˆ taˬ-awˇ aˬ suˇ g’aˬ mˇ luꞈ-eu nga?

¹⁴ Miˇ tsaˬ doe ni tsaꞈ gaˬ-eu. Aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ-ahˇ “miˇ tsaˬ tahˬ k’awˇ heu doe ni, Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ gaˇ kawˆ laˬ k’aˬ cehˇ-eu guiˬ lahˬ dawˬ” tsaꞈ gaˬ doe tehꞈ-a lehˇ, Yeˬsuˇ ehˇ-eu meh. (Maꞈtehˬ 24:3, 14) Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ-euˬ muiˬ-eu gaˇ kawˆ, miˇ k’ahˬ 230 k’ahˬ dzehˬ ni-ahˇ tsawˇ jeuˬ-euˬ dawˬ 700 jeˬ dzehˬ ni tsaꞈ gaˬ luꞈ-eu meh. Miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ “tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca  dawˬ tawˆ luꞈ-ahˇ” neh doˆ laˇ-euˬ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ Saˇ kiˇ deuˬ, tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ aˬ jeˬ-ahˇ ehˇ-awˇ, tsawˇ haˬ zaˬ-euˬ g’aˇ duˬ aˬ jeˬ mˇ nehˬ-eu nga lehˇ g’oˆ shaw leˇ ni caw ba nehˬ luꞈ-eu meh. (Pah mehˬ-eu 7:9) Jaˇliꞈ k’awꞈ yawˬ ngehˬ-ehˇ mehˬ nehˬ-eu meh. Yeˬsuˇ neh ehˇ-euˬ loꞈ-ehˇ tsawˇ haˬ g’awˬ mya ni aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ bye-awˇ k’ehˬ k’awꞈ, tsaꞈ gaˬ-eu gaˇ-ahˇ maˬ byehˇ dzeh-a.—Luˇkaꞈ 21:17.

15. (a) Nymˬ-mˇ aˬ dui aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ-ahˇ jawˇ luꞈ-eu lehˇ nawˇ jah ma loˇ? Aˬ jeˬ miˇ neh jah-eu nya? (b) Yeˬhawˇbaˬ-euˬ dawˬ naˇ haˬ-eu deuˬ hawˇ-eu maˬ naˇ haˬ-eu deuˬ-euˬ k’oeˇ taˆ, aˬ jeˬ keuˆ le-eu nga?

¹⁵ Nymˬ-mˇ aˬ dui aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ-ahˇ jawˇ luꞈ-eu lehˇ nawˇ jah ma loˇ? Aˇ nah aˇ yamˬ heu nehˬ-ehˇ taꞈ leˇ-awˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ g’awˬ mya kawˆ, nymˬ-mˇ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ luꞈ meh. G’awˬ myahˇ maˬ g’eh-ehˇ Yeˬhawˇbaˬ muiˬ-eu gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ-eu gaˇ-ahˇ bi naˬ ngeh, “aˇ saˬ saˬ-eu aˇ yamˬ keuˆ le tehꞈ-a.” (Maꞈtehˬ 24:14) Aˇ saˬ saˬ-eu heu aˬ jeˬ-ahˇ ehˇ-eu nga? Miˬyehˇ maˬ muiˬ-eu tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ, Aˬmaˬgeˬdoˬ guiˇ mˇ ngeh laˆ cawˆ gaˇ ehˇ-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ hawˇ-eu baoˬ ahˇ-eu mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ-ahˇ zmˬ-awˇ, aˬ yawꞈ hawˇ-eu aˬ yawꞈ-euˬ aˬ li-euˬ dawˬ-ahˇ maˬ naˇ haˬ-eu deuˬ-ahˇ laˆ cawˆ-eu meh. (2 Teˇsaˬloˇni 1:6-9) K’oeˇ gaˇ neh naˇ, Saˬdaˬ hawˇ-eu nehꞈ deuˬ, tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ maˬ paˇ lawˬ haw laˇ nya meh. Miˬyehˇ-euˬ dawˬ-ahˇ naˇ haˬ-awˇ Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ-ahˇ ha geuꞈ-eu deuˬ, Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ k’aˇ dzaˬ taˬ-euˬ loꞈ-ehˇ pyeuꞈ laˇ gaˇ ya mawˇ-eu meh.—Pah mehˬ-eu 20:1-3; 21:3-5.

16. Aˇ saˬ saˬ-eu aˇ yamˬ keuˆ laˇ-euˬ ngaˇ lehˇ ya siˬ ngeh jawˇ, nawˇ aˬ jeˬ ya jahˇ-eu nga?

¹⁶ G’awˬ myahˇ maˬ g’eh-ehˇ Saˬdaˬ uˆ lahˇ-eu miˇ tsaˬ aˇ saˬ saˬ-eu meh. Teu miˇ neh, ‘Ngaˇ aˬ jeˬ ya jahˇ-eu nga?’ lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha naˇ haˬ-eu aˇ yeˇ huiˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ-ahˇ Jaˇliꞈ bi dzaw mawꞈ-awˇ yaw muiˬ-ehˇ bi g’oˆ shaw mawꞈ-eu meh. Teu miˇ neh, nawˇ Jaˇliꞈ dzaw-eu ya leh jeh meh. (Yoˇhaˬ 17:3) Tsawˇ haˬ deuˬ Jaˇliꞈ-ahˇ g’oˆ shaw nya ni caw ba nehˬ-eu g’aˇ duˬ,  Yeˬhawˇbaˬ-euˬ Saˇ kiˇ deuˬ yawˬ jaw na luꞈ bawˬ dzaˬ-eu ma. Nawˬ-ahˇ jiˇ aˬ myah luꞈ bi oe mawꞈ miˇ-a. (Heˬbyehˇ 10:24, 25-ahˇ gui.) K’oeˇ naˇ, nawˇ Jaˇliꞈ dzaw luꞈ ngeh, dehꞈ paˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu jeˬ-ahˇ ya mawˇ naˇ, dehꞈ paˇ-eu g’aˇ duˬ taˬ guˆ. Nawˇ dehꞈ paˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ-ehˇ g’oeˇ-eu cawˬ pyeuꞈ leˇ nya meh.—Yaˬkoˆ 4:8.

17. Aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah-ahˇ, tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ tsawˬ guˆ iˇ nga?

¹⁷ Maˬ muiˬ-eu deuˬ-euˬ k’oeˇ taˆ laˆ cawˆ-eu jeˬ, “uˬ ciꞈ sehˇ g’ahˇ smˇ k’oeˬ tahˇ joe” oe-eu loꞈ-ehˇ maˬ noeˬ gaˇ oe tehꞈ-a lehˇ, Pawˇluˆ ehˇ-eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:2) Aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ-ahˇ jawˇ luꞈ-eu lehˇ siˬ laˇ k’awꞈ, g’awˬ mya g’aˬ laꞈ maˬ daˬ-a lehˇ, Yeˬsuˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. “Tsawˇ haˬ-euˬ Zaˬmaˇ zaꞈ le-eu-aˬ, [aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah aˇ yamˬ] Noˇaˬ-euˬ ziˇ-ahˇ keuˆ le-euˬ jeˬ-ahˇ duˇ tehꞈ-a. Iˇ cuꞈ maˬ dahˬ pymˬ dah-euˬ jeˬ hu heu myaˆ nah laꞈ k’oeˇ, Noˇaˬ lawˬ laꞈ k’oeˇ daˆ uˇ leˇ ngeh nah keuˆ ni, tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ dzaˬ byawˬ dawˇ byawˬ-awˇ, sheuˬ dahˬ dzaˬ taꞈ-eu maˬ tsehˆ leˇ-a. Iˇ cuꞈ huiˬ le-awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ dehˬ dzaˬ g’eh ngeh keuˆ ni, aˬ jeˬ keuˆ le-euˬ aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ maˬ siˬ leˇ-a. Tsawˇ haˬ-euˬ Zaˬmaˇ oe ngeh k’awꞈ, k’oeˇ gaˇ duˇ tehꞈ-a” lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ-eu meh.—Maꞈtehˬ 24:37-39.

18. Yeˬsuˇ aˬ dui-ahˇ, aˬ jeˬ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ yahˇ lehˇ ehˇ-eu nga?

¹⁸ “Dzaˬ boˆ dawˇ boˆ boˆ-eu jeˬ, dzaˬ yehꞈ dawˇ yehꞈ-eu jeˬ hawˇ-eu, yaw dehꞈ dehꞈ-eu gaˇ kawˆ”-ahˇ tehꞈ-ehˇ taˬ k’ahˬ lahˇ, aˇ saˬ saˬ-eu aˇ nah “naw maꞈ k’oeˇ taˆ ja pyuˬ ni bi keuˆ le nmˇ-mˇ” lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ-eu meh. K’oeˇ naˇ, “miˇ tsaˬ heu k’oeˇ taˆ k’aˇ jawˇ-eu tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ k’oeˇ taˆ aˇ nah k’oeˇ nah keuˆ le tehꞈ-a” “naw maꞈ dehꞈ dzeuˇ jawˇ dzeuˇ nya ni g’aˬ tiˬ byah ahˇ-awˇ, tsawˇ haˬ-euˬ Zaˬmaˇ mehˬ shi ya yawꞈ gaˇ dehꞈ keuˆ nya ni, aˬ myah luꞈ yaw beuˇ beuˇ-ehˇ jawˇ-awˇ guiˬ lahˬ shaˇ-awˬ” lehˇ, Yeˬsuˇ paˇ ehˇ-eu meh. (Luˇkaꞈ 21:34-36) Aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬsuˇ ehˇ gaˇ naˇ haˬ-eu loˬ nga? G’awˬ myahˇ maˬ g’eh-ehˇ Saˬdaˬ uˆ lahˇ-eu miˇ tsaˬ bi laˆ cawˆ-eu miˇ neh meh. Teu ngeh, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ-eu Yeˬsuˇ neh ha geuꞈ-euˬ deuˬ tehꞈ-ehˇ ya dzeuˇ iˇ-awˇ, miˇ shuiꞈ-ahˇ ya jawˇ-eu meh.—Yoˇhaˬ 3:16; 2 Beˬtuˆluˆ 3:13.