1, 2. Nawˇ yawˬ haˇ yawˬ ha aˬ joˆ-ehˇ naˇ haˬ nmˇ? K’oeˇ naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh ya naˇ haˬ-eu nga?

Miˬyehˇ-ahˇ uˬ duˬ tahˬ luꞈ ma lehˇ ehˇ gaˇ neh, Miˬyehˇ bye-eu jeˬ-ahˇ mehˬ luꞈ-eu tsawˇ haˬ g’awˬ mya ni jawˇ-eu lehˇ nawˇ ya siˬ dzeuˇ-euˬ meh. (2 Gawˇliˬtu 6:17) Teu baˬ da neh, Yeˬhawˇbaˬ “Huiˬ dui dui-eu Baˬbuˇloˬ” zahˇ k’awꞈ teu laꞈ k’oeˇ neh doˆ laˇ lehˇ ehˇ-eu meh. (Pah mehˬ-eu 18:2, 4) Nawˇ aˬ jeˬ jahˇ paˬ nga? Nawˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ-eu lehˇ ya tseˇ-awˇ, ‘Ngaˇ Miˬyehˇ ha geuꞈ-eu jeˬ-ehˇ uˬ duˬ tahˬ-eu laˬ, maˬ ngeuˇ naˇ yawˬ ha ya leˇ-eu jeˬ-ehˇ mˇ-eu laˬ?’ lehˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha ya naˇ haˬ-eu meh.

² Nawˇ zahˇ k’awꞈ laꞈ k’oeˇ neh doˆ laˇ dzeuˇ-euˬ naˇ yaw muiˬ ngaˇ. Ehˇ k’awꞈ, zahˇ k’awꞈ-ahˇ neh doˆ laˇ-euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ hawˇ-eu, zahˇ sahˇ k’oꞈ tiˬ jeˬ na-ahˇ nawˇ ya leˇ-eu paˬ siˬ lawˇ. Tsawˇ haˬ deuˬ mˇ luꞈ-eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ hawˇ-eu zahˇ sahˇ k’oꞈ aˬ jeˬ jeˇ jaˆ-awˇ, gaˇ kawˆ heu hmˬ-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ haw-eu loꞈ-ehˇ haw-eu, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ nga lehˇ haw iˇ ma.

3. (a) Tiˬ deuˬ na mawˇ kawˇ-ahˇ maˬ ya zmˬ naˇ, uˬ duˬ tahˬ ngeh yaw shaˬ nya lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh noeˬ-eu nga? (b) Uˬ duˬ tahˬ ngeh, mawˇ kawˇ-ahˇ zmˬ gaˇ, Jaˇliꞈ aˬ jeˬ ehˇ-eu nga?

³ Tiˬ g’aˬ na iˇ kahˇ laꞈ k’oeˇ uˬ duˬ tahˬ-eu g’aˇ duˬ, mawˇ kawˇ maˬ ngeuˇ naˇ lawˇ guiˇ, g’awˬ mya k’oꞈ bi jaˆ laꞈ haw-euˬ meh. Nawˬ-euˬ iˇ kahˇ lawˇ neh jaˆ meh loˇ? Heu deuˬ-ahˇ maˬ zmˬ ni byehˇ dzeh ngeh, nui ma maˬ saˇ maˇ saˇ-ehˇ g’eh nya meh. Ehˇ k’awꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui uˬ duˬ aˬ joˆ-ehˇ ya tahˬ-eu lehˇ mehˬ-eu g’aˬ pyeuꞈ-eu gaˇ kawˆ maˬ ya ngehˇ-a. K’oeˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-ahˇ uˬ duˬ tahˬ ngeh mawˇ kawˇ-ahˇ taˬ zmˬ lehˇ maˇ jawˆ ni  Jaˇliꞈ-ahˇ ehˇ taˬ-euˬ meh.—Doˆ-iˇ-eu 20:4, 5-ahˇ gui; Ja ceuˬ 115:4-8; Iˇsaˬyaˇ 42:8; 1 Yoˇhaˬ 5:21.

4. (a) Aˬ jeˬ miˇ neh aˬ poeˬ aˬ piˬ deuˬ-ahˇ uˬ duˬ maˬ ya tahˬ-eu nga? (b) Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˬ yawꞈ-euˬ zaˬ lahˇ deuˬ-ahˇ, shiˇ-euˬ deuˬ nehˬ-ehˇ maˬ bi ngehˬ cawˬ-eu nga?

⁴ Tiˬ deuˬ na shiˇ dzeuˇ-euˬ aˬ poeˬ aˬ piˬ deuˬ nui k’ahˇ bi shiˇ-eu g’aˇ duˬ, aˇ yamˬ hawˇ-eu pyuˇ shuiˇ g’awˬ mya ni zmˬ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, shiˇ-euˬ deuˬ aˬ dui-ahˇ tiˬ jeˬ maˬ caw ba nya-a, yaw doeˇ jiˇ maˬ jahˇ laˇ nya-a lehˇ, aˬ dui ya siˬ dzeuˇ-euˬ ma. Aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ gaˇ-iˬ maˬ paˇ jawˇ iˇ meh. Shiˇ-euˬ deuˬ nehˬ-ehˇ ngehˬ cawˬ-eu heu naˇ, guˆ laˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu meh. Aˬ dui shiˇ-euˬ yuiꞈ nyiˇ deuˬ nehˬ-ehˇ ngehˬ cawˬ luꞈ ma lehˇ noeˬ-eu heu, maˇ diˇ naˇ nehꞈ deuˬ nehˬ-ehˇ ngehˬ cawˬ luꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ-ahˇ, shiˇ-euˬ deuˬ hawˇ-eu nehꞈ deuˬ nehˬ-ehˇ, aˬ geu paw dzeˇ neh maˬ kaˬ taˬ ngehˬ cawˬ lehˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh.—Dawˬmehˬmehˬ-eu 18:10-12; Dzaw lahˬ 26 hawˇ-eu 31-ahˇ haw.

5. Mawˇ kawˇ hawˇ-eu aˬ poeˬ aˬ piˬ deuˬ-ahˇ uˬ duˬ tahˬ-eu jeˬ byehˇ nya ni, nawˬ-ahˇ aˬ jeˬ caw ba nehˬ-eu nga?

⁵ Mawˇ kawˇ hawˇ-eu aˬ poeˬ aˬ piˬ deuˬ-ahˇ uˬ duˬ tahˬ-eu jeˬ byehˇ nya ni, nawˬ-ahˇ aˬ jeˬ caw ba nehˬ-eu nga? Nawˇ Jaˇliꞈ gui-awˇ, gaˇ kawˆ teu-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ-ehˇ haw-eu nga lehˇ, yaw muiˬ-ehˇ ya shaˇ noeˬ-eu meh. Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ teu-ahˇ “maˬ haw nahˇ-a” nui daˆ daˆ-eu meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ-eu 27:15) Teu miˇ neh, gaˇ kawˆ deuˬ-ahˇ nawˇ haw-eu loꞈ-ehˇ bi haw nehˬ laꞈ-awˇ, nawˇ ha geuꞈ-eu jeˬ-ehˇ uˬ duˬ tahˬ ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ, Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ yawˬ nah na luꞈ guiˬ lahˬ ya shaˇ-eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 55:9) Toˆ-ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ-ahˇ zahˇ k’awꞈ-ahˇ taꞈ-eu yawˬ jeˬ na luꞈ-ahˇ byehˇ nya ni, g’aˬ biꞈ nehˬ laꞈ-eu meh.

6. Aˬ jeˬ miˇ neh Tseˇ nyiꞈ siˬ ba la 25 ngeh nah-ahˇ, Yeˬsuˇ dehꞈ le-euˬ bawˬ-iˬ jahˇ-eu lehˇ tseˇ-euˬ nga?

⁶ Kiˇsuiˬmaˆ heu tsawˇ myahˇ doˆ-eu bawˬ-iˬ pyeuꞈ meh. Tsawˇ  haˬ myaˬ ni heu-aˬ, Yeˬsuˇ dehꞈ le-euˬ aˇ nahˬ bawˬ-iˬ pyeuꞈ meh lehˇ noeˬ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, maˇ diˇ naˇ bawˬ-iˬ heu hmˬ zahˇ k’awꞈ-ahˇ taꞈ-eu jeˬ pyeuꞈ meh. Dawˬ tsuiꞈ puiˇ k’awˬ-eu paˇ dmˬ tiˬ dmˬ ehˇ-eu, Loˇmaˆ tsawˇ haˬ Ka li zaˬ maˬ ngeuˇ-eu deuˬ, Tseˇ nyiꞈ siˬ ba la 25 nah-ahˇ, nahˇ ma dehꞈ le-euˬ bawˬ-iˬ jahˇ-eu meh. Teu ngeh uˬ duˬ tahˬ nymˇ-euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ, Loˇmaˆ tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ Ka li zaˬ bi pyeuꞈ laˇ mawꞈ-eu miˇ neh, 25 nah-ahˇ Yeˬsuˇ dehꞈ le-euˬ aˇ nah maˬ ngeuˇ k’awꞈ, Yeˬsuˇ dehꞈ le-euˬ aˇ nah lehˇ laˆ pyeuꞈ-awˇ bawˬ-iˬ jahˇ-euˬ meh. (Luˇkaꞈ 2:8-12) Yeˬsuˇ-euˬ zaˬ lahˇ deuˬ bawˬ-iˬ heu tiˬ jawˇ-iˬ maˬ jahˇ haw-aˬ. Ehˇ keuˆ-eu paˇ dmˬ tiˬ dmˬ, Yeˬsuˇ dehꞈ le-euˬ 200 k’oꞈ dzeuˇ iˇ ngeh keuˆ ni, “tsawˇ haˬ tiˬ g’aˬ-iˬ Yeˬsuˇ aˬ geu nah-ahˇ dehꞈ le-euˬ lehˇ maˬ siˬ nya-eu uˬ taꞈ, ja jiˇ maˬ ja keuˆ-a” lehˇ ehˇ-eu meh. (Sacred Origins of Profound Things) Bawˬ-iˬ heu hmˬ Yeˬsuˇ shiˇ-euˬ 300 k’oꞈ dzeuˇ iˇ neh tehꞈ-ehˇ doˆ laˇ-euˬ meh.

7. Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh Kiˇsuiˬmaˆ maˬ jahˇ-eu nga?

⁷ Kiˇsuiˬmaˆ bawˬ-iˬ jahˇ-eu laꞈ sawˬ biꞈ-eu heu naˇ, zahˇ k’awꞈ-ahˇ neh doˆ laˇ-euˬ jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ tsawˇ haˬ g’awˬ mya g’aˬ siˬ nya-eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Eˬgaˬlamˬ miˇ k’ahˬ hawˇ-eu Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ k’ahˬ-ahˇ bawˬ-iˬ heu zahˇ k’awꞈ neh beh doˆ-euˬ miˇ neh, maˬ bi jahˇ ni tiˬ poˆ bi naˬ-euˬ meh. Bawˬ-iˬ heu k’aˇ jahˇ-eu deuˬ-ahˇ yaˇ k’aˬ daˇ nehˬ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ, myahˇ laˇ ngeh jawˇ, bawˬ-iˬ heu hmˬ-ahˇ paˇ jahˇ k’oꞈ laˇ-euˬ meh. Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh bawˬ-iˬ heu maˬ jahˇ-eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh k’aˇ mˇ-euˬ jeˬ-ahˇ Miˬyehˇ nui k’ahˇ bi shiˇ mawꞈ-eu miˇ neh meh.

8, 9. Dahˬ beh euˬ Ka li zaˬ deuˬ, dehꞈ le-euˬ aˇ nah bawˬ-iˬ, aˬ jeˬ miˇ neh maˬ jahˇ-eu nga?

⁸ Nyaˆ taꞈ tsawˇ haˬ ya leˇ-eu bawˬ-iˬ tiˬ hmˬ nga lehˇ ngeuˇ naˇ, dehꞈ le-euˬ aˇ nah bawˬ-iˬ heu meh. Ka li zaˬ deuˬ dehꞈ le-euˬ aˇ nah bawˬ-iˬ heu jahˇ paˬ-ehˇ g’eh ngaˇ loˇ? Jaˇliꞈ heu-ahˇ ehˇ  keuˆ taˬ-euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ, Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ-eu deuˬ-euˬ dehꞈ le-euˬ aˇ nah pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh-eu 40:20; Maˬkuˆ 6:21) Gaˇ hu maˇ diˇ miˬ yehˇ maˬ ngeuˇ-eu deuˬ-ahˇ ciˬ huiˬ-eu g’aˇ duˬ, bawˬ-iˬ jahˇ-euˬ meh. Dahˬ beh-euˬ Ka li zaˬ deuˬ “dehꞈ le-euˬ aˇ nah bawˬ-iˬ jahˇ-eu heu naˇ, Ka li zaˬ maˬ ngeuˇ-eu deuˬ-euˬ zahˇ pyeuꞈ meh” lehˇ jah-eu meh.—The World Book Encyclopedia.

⁹ Gaˇ hu Loˇmaˆ tsawˇ haˬ hawˇ-eu Gaˬliˇ tsawˇ haˬ deuˬ, tsawˇ haˬ tiˬ g’aˬ dehꞈ le naˇ, yaw sahˇ tiˬ g’aˬ haw piˇ nehˬ le meh lehˇ jah-eu meh. Tsawˇ haˬ yawˬ g’aˬ na luꞈ-euˬ dehꞈ le-euˬ aˇ nah, maˇ diˇ miˬ yehˇ maˬ ngeuˇ-eu deuˬ-euˬ dehꞈ le-euˬ aˇ nah nehˬ-ehˇ taꞈ-awˇ, dehꞈ le-euˬ aˇ nah bawˬ-iˬ jahˇ naˇ, maˬ shiˇ tiˬ ziˇ haw piˇ nehˬ laꞈ meh lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ jah-eu meh.

10. Nymˬ-mˇ iˬ nah Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ, aˬ jeˬ miˇ neh bawˬ-iˬ heu maˬ jahˇ-eu nga?

¹⁰ Zahˇ k’awꞈ-ahˇ taꞈ leˇ-eu bawˬ-iˬ jahˇ gaˇ, Yeˬhawˇbaˬ ha geuꞈ meh lehˇ nawˇ noeˬ miˇ-a loˇ? (Iˇsaˬyaˇ 65:11, 12; 1 Gawˇliˬtu 10:20) Maˬ ha geuꞈ-a. Teu miˇ neh, dehꞈ le-euˬ aˇ nah hawˇ-eu zahˇ k’awꞈ-ahˇ taꞈ-eu g’aˬ naˬ naˬ-eu aˇ nah deuˬ-ahˇ, aˬ dui maˬ ya jahˇ-a.

11. Tiˬ deuˬ na aˬ jeˬ miˇ neh, nah lah lah-eu nga? Ehˇ k’awꞈ, nawˇ aˬ jeˬ-ahˇ noeˬ keuˆ-eu aˇ yeˇ huiˬ nga?

¹¹ Tiˬ deuˬ na Kiˇsuiˬmaˆ hawˇ-eu nah lah lah-eu heu deuˬ, zahˇ k’awꞈ-ahˇ neh doˆ laˇ-euˬ meh lehˇ siˬ nya k’awꞈ bawˬ-iˬ heu jahˇ luꞈ-a siˬ. Nah lah lah-eu heu naˇ, pehˬ zaˬ ma zaˬ-ahˇ tiˬ gaˇ bi jawˇ dzoeˇ-eu miˇ neh, muiˬ-eu aˇ yamˬ pyeuꞈ nya lehˇ noeˬ-eu meh. Nawˬ-ahˇ jiˇ toˆ-ehˇ noeˬ miˇ-a loˇ? Nymˇ jiˇ nehˬ-ehˇ jawˇ mawꞈ-eu heu naˇ yaw lehˬ jeˬ maˬ ngeuˇ-a. Yeˬhawˇbaˬ nymˇ jiˇ-ahˇ beh-awˇ, nymˇ jiˇ-ahˇ lmˇ boˬ ni bi g’eh mawꞈ-eu meh. (Eˇpeˇsu 3:14, 15) Ehˇ k’awꞈ, yuiꞈ nyiˇ deuˬ-ahˇ laˆ tsaˬ-eu lehˇ bawˬ-iˬ heu jahˇ gaˇ gm leˇ-eu naˆ maˬ tseˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ-ehˇ cawˬ cawˬ-eu jeˬ-ahˇ jeˬ hu ya shaˇ noeˬ-eu meh. Teu miˇ neh,  Pawˇluˆ “Yeˬsuˇ nui ma tsaˬ-eu jeˬ-ahˇ mˇ nya laˇ ni leh jeh-awˬ” lehˇ ehˇ-eu meh.—Eˇpeˇsu 5:10.

12. Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ-ehˇ g’eh-eu g’aˬ naˬ naˬ-eu aˇ nah-ahˇ maˬ ha geuꞈ-eu nga?

¹² Tsawˇ haˬ g’awˬ mya ni nah lah lah-eu heu aˬ gaˇ neh doˆ laˇ-euˬ k’awꞈ, aˇ yeˇ huiˬ-eu jeˬ maˬ ngeuˇ-a lehˇ noeˬ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, Yeˬhawˇbaˬ teu loꞈ-ehˇ maˬ noeˬ-a. Tsawˇ haˬ hawˇ-eu miˇ k’ahˬ-ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ-eu bawˬ-iˬ hawˇ-eu, zahˇ k’awꞈ-ahˇ neh doˆ laˇ-euˬ bawˬ-iˬ deuˬ jahˇ gaˇ, Yeˬhawˇbaˬ saˇ pawˇ maˬ ga-a. Yaw jeˬ ma jeˬ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Iˇjiˇtuˆ miˇ k’ahˬ-ahˇ neh doˆ le g’aˬ naˇ, maˇ diˇ miˬ yehˇ maˬ ngeuˇ-eu deuˬ-ahˇ taꞈ-eu Iˇjiˇtuˆ tsawˇ haˬ-euˬ bawˬ-iˬ tiˬ hmˬ-ahˇ dzaw geuꞈ-euˬ meh. Bawˬ-iˬ teu-ahˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ “taˬ huiˬ taˬ mahˇ-eu bawˬ-iˬ” lehˇ kuˇ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, Yeˬhawˇbaˬ maˬ ha geuꞈ-eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ-ahˇ yaˇ k’aˬ daˇ nehˬ-euˬ meh. (Doˆ-iˇ-eu 32:2-10) Teu miˇ neh “maˬ toeˬ ciˆ k’amˬ-eu mˇ myawˬ-ahˇ taˬ toeˬ. Yawˬ ha-euˬ gawˇ mawˇ shawˇ”-awˬ lehˇ Iˇsaˬyaˇ ehˇ-eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 52:11-ahˇ gui.

13. Nawˇ nah lah maˬ paˇ lah-eu lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh, aˬ jeˬ jeˇ k’ahˬ lahˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu jeˬ jaˆ-eu nga?

¹³ Nawˇ nah lah maˬ paˇ lah-eu lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh, aˬ cawˬ naˇ haˬ laˇ naˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ paˬ nga lehˇ k’ahˬ lahˇ tehꞈ-a. Yaw jeˬ ma jeˬ, cawˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ-ehˇ Kiˇsuiˬmaˆ maˬ jahˇ le lehˇ naˇ haˬ laˇ naˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ paˬ nga? Tiˬ g’aˬ paˬ Kiˇsuiˬmaˆ laꞈ sawˬ biꞈ laˇ naˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ paˬ nga? Yawˬ ha-euˬ nymˇ dahˬ nah lah lah ma lehˇ ehˇ naˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ paˬ nga? Bawˬ-iˬ heu deuˬ maˬ jahˇ-eu baˬ da neh, zaˬ-ahˇ nui ma maˬ bi cawˆ ni aˬ joˆ-ehˇ jahˇ paˬ nga?

14, 15. Nah lah lah ngeh laꞈ sawˬ biꞈ laˇ-eu maˬ ngeuˇ naˇ, guiˬ lahˬ baw luˬ-uˇ lehˇ ehˇ laˇ naˇ, aˬ joˆ-ehˇ ya jahˇ-eu nga?

¹⁴ Aˬ jeˬ ngehˬ-awˇ aˬ jeˬ mˇ-eu lehˇ g’eh-eu maˬ kaˬ, yaw muiˬ-ehˇ noeˬ gahˇ-eu heu aˇ yeˇ huiˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬ  g’aˬ paˬ nawˬ-ahˇ k’oꞈ shuiꞈ-ahˇ guiˬ lahˬ baw luꞈ-uˇ lehˇ ehˇ laˇ naˇ, saˇ suˬ ni maˬ jawˇ-ehˇ, “Guiˬ lahˬ huiˬ ma” lehˇ ehˇ nehˬ nya meh. Aˬ dui nah lah aˬ jeˬ miˇ neh maˬ lah-eu lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ siˬ nya mawꞈ naˇ, aˬ myah luꞈ yaw zeu baw-eu laꞈ k’oeˇ, yaw muiˬ paˬ-ehˇ ya ehˇ nehˬ meh. “Naw maꞈ neh ngehˬ-euˬ dawˬ deuˬ-aˬ, aˬ cawˬ-euˬ nui ma-ahˇ laˆ saˆ-awˇ, aˬ cawˬ naˇ haˬ mawꞈ-eu dawˬ deuˬ bi pyeuꞈ-awˬ. K’oeˇ uˬ taꞈ, tsawˇ haˬ yawˬ g’aˬ na luꞈ-ahˇ dawˬ yaw muiˬ aˬ joˆ-ehˇ ya ngehˬ cawˬ k’oꞈ nehˬ-eu gaˇ kawˆ siˬ nya-eu tsaˬ meh” lehˇ, Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 4:6) Ngaˇ k’awꞈ nah lah lah ngeh maˬ ngeuˇ naˇ, cawˬ cawˬ taꞈ-eu jeˬ hawˇ-eu laꞈ sawˬ biꞈ-eu jeˬ jahˇ ma lehˇ ehˇ nehˬ nya meh.

¹⁵ Nah lah lah ngeh, tiˬ g’aˬ paˬ laꞈ sawˬ biꞈ laˇ naˇ, aˬ joˆ-ehˇ jahˇ paˬ nga? Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ heu-ahˇ maˬ ehˇ tsehˆ taˬ-aˬ. Ehˇ k’awꞈ, muiˬ-eu siˬ nya-eu nui ma bi ahˇ lehˇ ehˇ-eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 1:18, 19) Nawˇ nah lah maˬ lah-eu lehˇ maˬ siˬ nya-eu miˇ neh, laꞈ sawˬ biꞈ laˇ nya meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, “nawˇ nah lah maˬ lah-eu lehˇ siˬ nya k’awꞈ, nawˬ-ahˇ laꞈ sawˬ biꞈ mawꞈ nya” lehˇ ehˇ-eu deuˬ jiˇ jawˇ meh. Aˬ jeˬ lehˇ g’eh k’awꞈ, laꞈ sawˬ teu geuꞈ-eu hawˇ-eu maˬ geuꞈ-eu nawˬ-ahˇ jaˆ-eu tehꞈ meh. Nawˇ aˬ jeˬ lehˇ noeˬ tsehˆ-eu k’awꞈ, siˬ nya-eu nui ma saˇ ni jahˇ-awˬ. Yeˬhawˇbaˬ hawˇ-eu aˬ dui-euˬ cawˬ cawˬ-eu jeˬ-ahˇ laˆ cawˆ laˇ-eu aˬ geu jeˬ-ahˇ maˬ kaˬ, aˬ dui maˬ jahˇ mawꞈ-a.

16. Nawˬ-euˬ nymˇ jiˇ nah lah lah mawꞈ naˇ, nawˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ nmˇ?

¹⁶ Nawˬ-euˬ nymˇ jiˇ nah lah lah mawꞈ naˇ, aˬ joˆ-ehˇ jahˇ nmˇ? Taˬ ja myaˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ k’awꞈ yawˬ ha mˇ mawꞈ-eu jeˬ-ahˇ yawˬ ha naꞈ-i noeˬ tsehˆ nya meh lehˇ taˬ ngehˇ. Nawˬ neh tseˇ-euˬ jeˬ-ahˇ yaw zeu bi baw mawꞈ-eu loꞈ-ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh tseˇ-euˬ jeˬ-ahˇ k’awꞈ, yaw zeu ya baw meh. (Maꞈtehˬ 7:12-ahˇ gui.) Nawˬ-euˬ nymˇ jiˇ nah lah lah ngeh tiˬ kawˆ loꞈ-ehˇ bi jawˇ mawꞈ naˇ lawˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ paˬ nga? Maˬ noeˬ tsehˆ mi naˆ-ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ meh. K’oeˇ naˇ, teu ngeh aˬ yawꞈ  maꞈ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ-eu nga lehˇ ya poˆ tseˇ meh. Aˬ dui aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ nui k’ahˇ bi shiˇ mawꞈ-eu lehˇ maˬ ya ngehˇ-a.

17. Aˬ cawˬ bawˬ-iˬ jahˇ-awˇ byawˬ luꞈ gaˇ zaˬ mawˇ ngeh, nui ma maˬ bi cawˆ-eu g’aˇ duˬ, aˬ joˆ-ehˇ jahˇ paˬ nga?

¹⁷ Aˬ cawˬ bawˬ-iˬ jahˇ-awˇ byawˬ luꞈ gaˇ zaˬ mawˇ ngeh, nui ma maˬ bi cawˆ-eu g’aˇ duˬ, nawˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ paˬ nga? Zaˬ-ahˇ laˬ k’aˬ bi cehˇ-eu g’aˇ duˬ, teu ngeh nah-ahˇ maˬ ngeuˇ k’awꞈ, laꞈ sawˬ lawˬ muˇ biꞈ nehˬ nya meh. Nawˇ zaˬ-ahˇ biꞈ nehˬ nya-eu muiˬ dui dui-eu laꞈ sawˬ nga lehˇ ngeuˇ naˇ, aˇ yamˬ hawˇ-eu nui gaˬ pyeuꞈ meh.

18. Ka li zaˬ bawˬ dzaˬ gaˇ, aˬ jeˬ miˇ neh iˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu nga?

¹⁸ Yeˬhawˇbaˬ nui k’ahˇ bi shiˇ mawꞈ naˇ, zahˇ k’awꞈ-ahˇ taꞈ-eu zahˇ sahˇ k’oꞈ hawˇ-eu bawˬ-iˬ deuˬ-ahˇ maˬ ya keuˬ leˇ-a. Yeˬhawˇbaˬ ha geuꞈ-eu jeˬ-ehˇ uˬ duˬ ya tahˬ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, aˬ dui teu loꞈ-ehˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ nya-eu nga? Jahˇ nya-eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ myah luꞈ Ka li zaˬ bawˬ dzaˬ gaˇ iˇ-eu heu meh. (Heˬbyehˇ 10:24, 25-ahˇ gui.) Mehˬ bawˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ uˬ duˬ tahˬ-eu aˇ yeˇ huiˬ dui dui-eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (Ja ceuˬ 22:22; 122:1) Teu gaˇ iˇ naˇ, aˬ dui tiˬ g’aˬ tiˇ g’aˬ g’aˬ biꞈ nehˬ nya-eu meh.—Loˇmaˆ 1:12.

19. Maˇ maˇ ni Jaˇliꞈ mehˬ-eu jeˬ aˬ cawˬ-ahˇ ehˇ nehˬ-eu heu, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ-eu nga?

¹⁹ Uˬ duˬ tahˬ-eu nyaˆ taꞈ tiˬ jeˬ naˇ, Jaˇliꞈ-ahˇ neh ya siˬ-euˬ jeˬ aˬ cawˬ-ahˇ ehˇ nehˬ-eu heu meh. Tsawˇ haˬ g’awˬ mya ni miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ jaˆ-eu maˬ muiˬ-eu jeˬ-ahˇ ya mawˇ ngeh, noeˬ shaˬ-eu meh. Teu loꞈ-ehˇ g’eh-eu tiˬ g’aˬ na-ahˇ nawˇ siˬ nya-eu paˬ. Mehˬ hu paw-euˬ noeˬ tmˬ-eu jeˬ-ahˇ ehˇ nehˬ haw-awˬ lawˇ. Nawˇ Ka li zaˬ bawˬ dzaˬ gaˇ iˇ-awˇ, maˇ maˇ ni Jaˇliꞈ mehˬ-eu jeˬ aˬ cawˬ-ahˇ ehˇ nehˬ naˇ, zahˇ k’awꞈ hawˇ-eu zahˇ sahˇ k’oꞈ deuˬ nehˬ-ehˇ taꞈ-eu jeˬ-ahˇ nui ma maˬ paˇ ahˇ meh. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ ha geuꞈ-eu uˬ duˬ tahˬ-eu jeˬ-ahˇ tseˇ naˇ, nui saˇ za-eu yaw duˬ baw-awˇ, Yeˬhawˇbaˬ k’awꞈ nawˬ neh leh jeh-euˬ jeˬ-ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ meh.—Maˬlaˬkiˇ 3:10.