1, 2. (a) Tsawˇ myahˇ tehꞈ-ehˇ siˬ nya-awˇ, aˬ yawꞈ-ahˇ siˬ duˬ ma lehˇ ehˇ nya meh loˇ? (b) Tiˬ deuˬ na, Yeˬsuˇ-ahˇ aˬ suˇ g’aˬ lehˇ noeˬ-eu nga?

Miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ tsawˇ myahˇ doˆ-eu tsawˇ haˬ g’awˬ mya ni jawˇ meh. Nawˇ tiˬ g’aˬ na-euˬ tsawˇ myahˇ-ahˇ siˬ nya-eu paˬ. Ehˇ k’awꞈ, aˬ yawꞈ-euˬ tsawˇ myahˇ-ahˇ siˬ nya-awˇ neh tehꞈ-ehˇ, aˬ yawꞈ-euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ-ahˇ maˬ siˬ duˬ naˇ, maˇ diˇ siˬ nya-eu lehˇ maˬ sawˇ-a.

² Yeˬsuˇ dzeuˇ yaꞈ-euˬ 2,000 k’oꞈ-ahˇ dehꞈ yaꞈ-euˬ k’awꞈ, nawˇ aˬ yawꞈ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ gaˬ haw-euˬ tehꞈ-a. Ehˇ k’awꞈ, tsawˇ haˬ myaˬ ni Yeˬsuˇ-ahˇ yaw muiˬ-ehˇ maˬ siˬ nya-a. Tiˬ deuˬ na, Yeˬsuˇ-ahˇ tsawˇ muiˬ tiˬ g’aˬ meh lehˇ ehˇ-awˇ, tiˬ deuˬ na naˇ, Miˬyehˇ g’aˇ duˬ ngehˬ dah-eu g’aˬ meh lehˇ k’awꞈ ehˇ-eu meh. K’oeˇ naˇ, Miˬyehˇ-a lehˇ jah-eu deuˬ jiˇ jawˇ-eu meh. Nawˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ noeˬ nya?—Dzaw lahˬ 12-ahˇ haw.

3. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ-eu Yeˬsuˇ Ka li-ahˇ siˬ nya-eu heu, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ-eu nga?

³ Yeˬsuˇ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ siˬ duˬ-eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ-eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Jaˇliꞈ-ahˇ “nawˇ tiˬ g’aˬ tehꞈ-ehˇ maˇ maˇ ni Miˬyehˇ meh lehˇ siˬ nya-awˇ, nawˬ neh k’ehˇ g’eh leꞈ-euˬ Yeˬsuˇ Ka li-ahˇ siˬ nya-eu k’oeˇ-aˬ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ-eu jeˬ pyeuꞈ-eu meh” lehˇ ehˇ-eu miˇ neh meh. (Yoˇhaˬ 17:3) Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ-eu Yeˬsuˇ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ siˬ duˬ naˇ, miˇ tsaˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ-ahˇ aˬ myah luꞈ ya dehꞈ meh. (Yoˇhaˬ 14:6) Yeˬsuˇ aˬ cawˬ-ahˇ mˇ nehˬ-eu paw hawˇ-eu yaw dehꞈ dehꞈ-eu paw muiˬ dui dui-eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ-ahˇ siˬ nya-eu yaw muiˬ meh. (Yoˇhaˬ 13:34, 35) Gaˇ kawˆ 1-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ-euˬ gaˇ kawˆ ya siˬ dzeuˇ-euˬ loꞈ-ehˇ,  nymˬ-mˇ Yeˬsuˇ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ Jaˇliꞈ aˬ joˆ-ehˇ paˇ ehˇ-eu nga lehˇ dzaw ma.

4. “Meˬsiˇya” hawˇ-eu “Ka li” lehˇ ehˇ-eu heu nyiˬ dawˬ, aˬ jeˬ-ahˇ ehˇ mawꞈ-eu nga?

⁴ Yeˬsuˇ dehꞈ le ngeh, Yeˬhawˇbaˬ neh Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ Meˬsiˇya maˬ ngeuˇ naˇ, Ka li bi oe ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ-euˬ, g’awˬ mya k’oꞈ byah laˇ-euˬ meh. “Meˬsiˇya” heu naˇ, Heˬbyehˇ-euˬ dawˬ pyeuꞈ meh. “Ka li” heu naˇ, Gaˬliˇ-euˬ dawˬ pyeuꞈ meh. Heu nyiˬ dawˬ-euˬ dawˬ tsuiꞈ-aˬ, Miˬyehˇ neh tseˇ-euˬ huiˬ dui dui-eu aˇ yaˬ za-euˬ g’aˬ lehˇ ehˇ mawꞈ-eu meh. Meˬsiˇya Miˬyehˇ-euˬ saˇ jaˇ dawˬ dawˬ tawˆ luꞈ-ahˇ mˇ pyeuꞈ-eu g’aˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh, Yeˬsuˇ maˬ dehꞈ le ngeh neh, tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ ‘Meˬsiˇya aˬ suˇ g’aˬ nga?’ lehˇ siˬ nya mawꞈ-eu meh.

5. Yeˬsuˇ-euˬ zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬsuˇ-ahˇ Meˬsiˇya lehˇ jah ngaˇ loˇ?

⁵ Yeˬsuˇ-aˬ, saˇ jaˇ dzaˬ taˬ-euˬ Meˬsiˇya pyeuꞈ meh lehˇ aˬ yawꞈ-euˬ zaˬ lahˇ deuˬ jah-eu meh. (Yoˇhaˬ 1:41) Siˇmoˬ Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ-ahˇ, “nawˇ-aˬ, . . . Meˬsiˇya” ngaˇ lehˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh. (Maꞈtehˬ 16:16) Yeˬsuˇ Meˬsiˇya meh lehˇ, aˬ dui-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ siˬ duˬ laˇ-eu nga?

6. Meˬsiˇya-ahˇ bi siˬ nya-eu g’aˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ-ehˇ caw ba nehˬ-eu nga?

⁶ Yeˬsuˇ dehꞈ le-eu g’awˬ myahˇ ca ngeh neh, Miˬyehˇ g’aˇ duˬ ngehˬ dah-eu deuˬ, Meˬsiˇya-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ duꞈ yawˇ ni boꞈ taˬ-euˬ meh. Heu aˬ joˆ-ehˇ caw ba-eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ, tsawˇ haˬ g’awˬ mya ni jawˇ-eu lawˬ liˬ naˬ duˬ-ahˇ, nawˇ maˬ siˬ nya-eu tsawˇ haˬ tiˬ g’aˬ-ahˇ bi sheuˬ laˬ iˇ ngeh, k’oeˇ g’aˬ-euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ g’ehˇ yaw muiˬ-ehˇ ehˇ nehˬ laꞈ naˇ, nawˇ poˆ mawˇ nya-eu maˬ ngeuˇ loˇ? Teu gaˇ duˇ ni, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-euˬ g’aˇ duˬ ngehˬ dah-eu deuˬ-ahˇ, Meˬsiˇya aˬ jeˬ mˇ-awˇ, aˬ jeˬ-ahˇ ya tahˬ puˬ-eu lehˇ bi boꞈ taˬ-euˬ meh. K’aˇ boꞈ taˬ-euˬ jeˬ Yeˬsuˇ-ahˇ pyeuꞈ laˇ-euˬ gaˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ-aˬ, Meˬsiˇya ngaˇ lehˇ siˬ duˬ laˇ-eu meh.

7. Yeˬsuˇ Meˬsiˇya ngaˇ lehˇ bi siˬ duˬ laˇ-eu aˬ geu nyiˬ kawˆ nga?

 ⁷ Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ nyiˬ kawˆ-ahˇ haw ma. Dahˬ beh-eu kawˆ naˇ, Meˬsiˇya Behˬlehˬhehˬ meuˬ meuˬ zaˬ-ahˇ dehꞈ le meh lehˇ, Miˬyehˇ g’aˇ duˬ ngehˬ dah-eu Miˇkaˬ 700 k’oꞈ ehˇ huˬ taˬ-euˬ meh. (Miˇkaˬ 5:2) Ehˇ loꞈ-ehˇ Yeˬsuˇ teu gaˇ maˇ diˇ dehꞈ le-euˬ meh. (Maꞈtehˬ 2:1, 3-9) Nyiˬ kawˆ aˬ yawꞈ kawˆ naˇ, Meˬsiˇya A.D. 29 k’oꞈ-ahˇ doˆ laˇ meh lehˇ, Daˬyeˬlaˇ boꞈ taˬ-euˬ meh. * (Daˬyeˬlaˇ 9:25) Saˇ jaˇ dawˬ jaˆ-eu loꞈ-ehˇ, Yeˬsuˇ Meˬsiˇya meh lehˇ siˬ duˬ laˇ-eu yaw myaˬ kawˆ laꞈ k’oeˇ neh, heu naˇ nyiˬ kawˆ tehꞈ-a siˬ.—Dzaw lahˬ 13-ahˇ haw.

8, 9. Yeˬsuˇ Meˬsiˇya meh lehˇ bi siˬ-eu g’aˇ duˬ, aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ-euˬ nga?

⁸ Yeˬsuˇ Meˬsiˇya meh lehˇ Yeˬhawˇbaˬ bi siˬ duˬ-euˬ meh. Miˬyehˇ iˇ cuꞈ shawˇ-eu Yoˇhaˬ-ahˇ, Meˬsiˇya aˬ suˇ g’aˬ lehˇ bi siˬ duˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ nehˬ-euˬ meh. A.D. 29 k’oꞈ-ahˇ, Yeˬsuˇ iˇ cuꞈ shawˇ-eu lehˇ Yawˇdaˬ lawˇ baˬ-ahˇ Yoˇhaˬ jawˇ gaˇ iˇ ngeh, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ-euˬ lehˇ Jaˇliꞈ-ahˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. “Yeˬsuˇ iˇ cuꞈ shawˇ g’aˬ-awˇ, iˇ cuꞈ laꞈ k’oeˇ neh doˆ laˇ ngeh, mˬ pah le-awˇ, Miˬyehˇ-euˬ yaw sahˇ k’aˬ k’oeˬ loꞈ-ehˇ zaꞈ ka le-awˇ, aˬ yawꞈ k’oeˇ taˆ ga dawꞈ le gaˇ ya mawˇ-euˬ meh. Heu-aˬ ‘ngaˇ gaˬ dui dui-awˇ, nui k’ahˇ shiˇ dui dui-eu ngaˬ-euˬ Zaˬmaˇ ma’ lehˇ ehˇ-eu teˇ saˇ mˬ-ahˇ neh gaˬ doˆ le-euˬ meh.” (Maꞈtehˬ 3:16, 17) Yoˇhaˬ teu loꞈ-ehˇ ya gaˬ-awˇ ya mawˇ ngeh, Yeˬsuˇ-aˬ, Meˬsiˇya ngaˇ lehˇ ya siˬ-euˬ meh. (Yoˇhaˬ 1:32-34) Teu ngeh nah-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ  muiˬ-eu shawˇ-eu yaw sahˇ Yeˬsuˇ-ahˇ shehˆ daˆ nehˬ ngeh, Yeˬsuˇ Meˬsiˇya pyeuꞈ iˇ-euˬ meh. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ-ahˇ tseˇ-awˇ Sheuˬ g’eh-eu g’aˬ hawˇ-eu Sahˬ paˬ bi geuꞈ-euˬ meh.—Iˇsaˬyaˇ 55:4.

⁹ Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ hawˇ-eu Yeˬhawˇbaˬ-euˬ dawˬ-ahˇ haw ngeh maˬ ehˇ, Yeˬsuˇ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh pyeuꞈ laˇ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ haw ngeh maˬ ehˇ, Yeˬsuˇ-aˬ Meˬsiˇya ngaˇ  lehˇ siˬ duˬ laˇ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, Yeˬsuˇ aˬ gaˇ neh oe-awˇ, aˬ joˆ-ehˇ g’eh-eu tiˬ g’aˬ nga lehˇ Jaˇliꞈ-ahˇ haw iˇ ma.

10. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ-ahˇ maˬ dehꞈ le mi naˆ-ehˇ aˬ gaˇ jawˇ-euˬ nga?

¹⁰ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ maˬ oe mi naˆ-ehˇ, mˬ k’oeˇ taˆ g’awˬ myahˇ ni jawˇ-euˬ meh. Meˬsiˇya “aˇ hu ba” neh jawˇ luꞈ-eu meh lehˇ Miˇkaˬ ehˇ-eu meh. (Miˇkaˬ 5:2) K’oeˇ naˇ, Yeˬsuˇ k’awꞈ miˇ tsaˬ-ahˇ maˬ dehꞈ le mi naˆ-ehˇ, mˬ k’oeˇ taˆ jawˇ-euˬ ma lehˇ yaw myaˬ poˆ ehˇ-eu meh. (Yoˇhaˬ 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ maˬ oe mi naˆ-ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ-ehˇ g’oeˇ dui dui yaꞈ-eu meh.

11. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ-ahˇ, aˬ jeˬ miˇ neh gaˬ dui dui-eu nga?

¹¹ Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬsuˇ-ahˇ gaˬ dui dui-eu nga? Yawˬ jeˬ na luꞈ-euˬ jeˬ hu aˬ yawꞈ-ahˇ beh-euˬ miˇ neh meh. Yeˬsuˇ-ahˇ “dehꞈ beh beh le-euˬ g’aˬ” * lehˇ kuˇ-eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 1:15) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-euˬ aˬ laꞈ neh beh-euˬ Yeˬsuˇ tiˬ g’aˬ tehꞈ miˇ neh gaˬ dui dui-awˇ, Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ Yeˬsuˇ-ahˇ, “Zaˬmaˇ tiˬ g’aˬ tehꞈ” lehˇ kuˇ taˬ-euˬ meh. (Yoˇhaˬ 3:16) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ-ahˇ g’oe-awˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ-ahˇ beh-euˬ meh. (Gawˇlawˇsehˇ 1:16) K’oeˇ naˇ, Yeˬsuˇ-ahˇ g’oe-awˇ, mˬ taˆ g’aˬ k’ehˇ hawˇ-eu tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ aˬ yawꞈ-euˬ dawˬ bi tsaꞈ gaˬ-eu miˇ neh, Yeˬsuˇ-ahˇ tehꞈ-ehˇ “Dawˬ” lehˇ k’awꞈ kuˇ-eu meh.—Yoˇhaˬ 1:14.

12. Yeˬsuˇ hawˇ-eu Miˬyehˇ tiˬ g’aˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ-a lehˇ, aˬ dui aˬ joˆ-ehˇ ya siˬ nya-eu nga?

¹² Tiˬ deuˬ na, Yeˬsuˇ hawˇ-eu Miˬyehˇ tiˬ g’aˬ tehꞈ meh lehˇ jah-eu meh. Ehˇ k’awꞈ Jaˇliꞈ teu loꞈ-ehˇ maˬ mehˬ-a. Jaˇliꞈ-ahˇ Yeˬsuˇ beh gaˇ ya daˬ-euˬ lehˇ ehˇ-eu teu naˇ, aˬ yawꞈ dahˬ beh-euˬ baw meh lehˇ ehˇ mawꞈ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, Miˬyehˇ-aˬ,  yawˬ jeˬ na luꞈ-ahˇ beh-euˬ g’aˬ pyeuꞈ-eu miˇ neh, dahˬ beh-eu maˬ baw-a. (Ja ceuˬ 90:2) Yeˬsuˇ Miˬyehˇ loꞈ-ehˇ pyeuꞈ mawꞈ nya lehˇ maˬ noeˬ haw-aˬ. Aˬ da g’aˬ zaˬ naˆ maˬ tseˇ huiˬ dzehˬ meh lehˇ, Jaˇliꞈ-ahˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ-euˬ meh. (Yoˇhaˬ 14:28-ahˇ gui; 1 Gawˇliˬtu 11:3.) Yeˬhawˇbaˬ tiˬ g’aˬ tehꞈ-ehˇ “Baoˬ huiˬ-eu Miˬyehˇ” pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh-eu 17:1) Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ-aˬ, yawˬ jeˬ na luꞈ k’oeˇ taˆ huiˬ dzehˬ-eu g’aˬ pyeuꞈ meh.—Dzaw lahˬ 14-ahˇ haw.

13. Jaˇliꞈ aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬsuˇ-ahˇ “maˬ mawˇ nya-eu Miˬyehˇ-ahˇ duˇ-eu meh” lehˇ ehˇ-eu nga?

¹³ Mˬ hawˇ-eu miˇ maˬ beh mi naˆ-ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ-eu Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ tiˬ kawˆ loꞈ-ehˇ gaˇ mˇ luꞈ-eu g’awˬ mya heˇ lam k’oꞈ byah laˇ-euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ tiˬ g’aˬ tiˇ g’aˬ gaˬ dui dui-eu meh. (Yoˇhaˬ 3:35; 14:31) Yeˬsuˇ-aˬ, yawˬ jeˬ na luꞈ aˬ yawꞈ-euˬ Aˬda-ahˇ dzaw geuꞈ-eu miˇ neh, “maˬ mawˇ nya-eu Miˬyehˇ-ahˇ duˇ-eu meh” lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh.—Gawˇlawˇsehˇ 1:15.

14. Yeˬsuˇ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ-awˇ, tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ-euˬ nga?

¹⁴ Yeˬhawˇbaˬ gaˬ dui dui-eu Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ, nui ma keuˆ-eu laꞈ k’oeˇ miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ dehꞈ le-euˬ meh. Heu aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ nya-eu nga? Yeˬhawˇbaˬ zahˬ leˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu jeˬ jahˇ-awˇ, Zaˬmaˇ-euˬ dehꞈ ziˇ zaˬ miˬ yaw shawˇ Maˬliˇ-euˬ uˬ maˆ laꞈ k’oeˇ dawˆ ahˇ-awˇ, bi dehꞈ le-euˬ meh. Teu miˇ neh, Yeˬsuˇ shiˬ shaˬ jiˇ-euˬ aˬ da lehˇ baw-eu maˬ loˬ-a. Maˬliˇ byah kuꞈ-eu aˬ li baw-awˇ, aˬ yawꞈ-ahˇ Yeˬsuˇ lehˇ myahˇ nehˬ-euˬ meh.—Luˇkaꞈ 1:30-35.

15. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ ni, aˬ joˆ-ehˇ ya jahˇ-eu nga?

¹⁵ Maꞈtehˬ, Maˬkuˆ, Luˇkaꞈ, Yoˇhaˬ heu oeˬ dmˬ naˇ, Yeˬsuˇ-euˬ dehꞈ ziˇ hawˇ-eu nui noeˬ nui duˇ-ahˇ ehˇ keuˆ taˬ-euˬ meh. Aˬ dui heu oeˬ dmˬ laꞈ k’oeˇ ahˇ-eu Yeˬsuˇ-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ gui naˇ, Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ-eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh  ehˇ naˇ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ-euˬ Aˬda-ahˇ duˇ-eu miˇ neh. Yeˬsuˇ k’awꞈ “ngaˬ-ahˇ k’aˇ ya mawˇ-euˬ tsawˇ haˬ-aˬ, Aˬda-ahˇ ya mawˇ-euˬ gaˇ duˇ-eu meh” lehˇ ehˇ-eu meh.—Yoˇhaˬ 14:9.

16. Yeˬsuˇ aˬ jeˬ-euˬ gaˇ kawˆ mehˬ-eu nga? Aˬ yawꞈ mehˬ-eu gaˇ kawˆ teu aˬ gaˇ neh oe-euˬ nga?

¹⁶ Tsawˇ haˬ g’awˬ mya g’aˬYeˬsuˇ-ahˇ “Saˬ laˬ” lehˇ kuˇ-eu meh. (Yoˇhaˬ 1:38; 13:13) Yeˬsuˇ mehˬ-eu aˇ yeˇ huiˬ-eu gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ nga lehˇ ngeuˇ naˇ, “Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ-ahˇ taꞈ leˇ-eu laˬ k’aˬ cehˇ-eu guiˬ lahˬ dawˬ” pyeuꞈ meh. Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ heu aˬ jeˬ nga? Mˬ k’oeˇ taˆ jawˇ-eu Miˬyehˇ-euˬ uˆ lahˇ-eu aˇ maꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ miˇ tsaˬ-ahˇ uˆ lahˇ-awˇ, Miˬyehˇ ehˇ dawˬ naˇ haˬ-eu deuˬ-ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ-eu meh. (Maꞈtehˬ 4:23) Yeˬsuˇ mehˬ-eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe-euˬ meh. “Ngaˇ mehˬ-eu heu-aˬ, ngaˬ-euˬ dawˬ maˬ ngeuˇ. Ngaˬ-ahˇ k’ehˇ g’eh leꞈ-euˬ Miˬyehˇ-euˬ dawˬ meh” lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ-eu meh. (Yoˇhaˬ 7:16) Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ, Miˬyehˇ-euˬ Miˇk’ahˬ-euˬ gaˇ kawˆ bi siˬ mawꞈ meh lehˇ, Yeˬsuˇ siˬ nya-eu meh.

17. Yeˬsuˇ aˬ gaˇ gaˇ mehˬ iˇ-eu nga? Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ-ahˇ mehˬ-eu g’aˇ duˬ, aˬ jeˬ miˇ neh leh jeh sehꞈ-eu nga?

¹⁷ Meuˬ doe ni, pu doe ni, lehˆ doe ni, uˬ duˬ tahˬ nymˇ doe ni, iˇ kahˇ doe ni iˇ iˇ-ehˇ Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ k’aˇ jawˇ gaˇ mehˬ iˇ-eu meh. Aˬ cawˬ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ bi laˇ-eu lehˇ maˬ dawˬ ni aˬ yawꞈ iˇ-eu meh. (Maˬkuˆ 6:56; Luˇkaꞈ 19:5, 6) Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ mehˬ-eu g’aˇ duˬ, aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ-ehˇ leh jeh sehꞈ-eu nga? Miˬyehˇ teu loꞈ-ehˇ bi mˇ mawꞈ meh lehˇ siˬ nya-awˇ, aˬ myah luꞈ Aˬda-euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ-eu miˇ neh meh. (Yoˇhaˬ 8:28, 29) K’oeˇ naˇ, tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ gaˬ-eu miˇ neh meh. (Maꞈtehˬ 9:35, 36-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ zahˇ-euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ, Miˬyehˇ-euˬ gaˇ kawˆ hawˇ-eu Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ-euˬ gaˇ kawˆ k’aˇ ngeuˇ-eu loꞈ-ehˇ maˬ mehˬ gaˇ ya mawˇ-euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ muiˬ-eu gaˇ kawˆ bi gaˬ-eu g’aˇ duˬ, k’aˇ g’eh nya-eu loꞈ-ehˇ caw ba nehˬ mawꞈ-eu meh.

18. Nawˇ Yeˬsuˇ laꞈ k’oeˇ ahˇ-eu aˬ geu jeˬ-ahˇ ya leˇ dzehˬ nya?

 ¹⁸ Yeˬsuˇ aˬ cawˬ-ahˇ gaˬ-awˇ k’ahˬ lahˇ-eu meh. Aˬ yawꞈ-aˬ, nui ma muiˬ-eu loꞈ-ehˇ ngehˬ cawˬ-eu k’awꞈ yaw awˬ miˇ neh, zaˬ deuˬ jiˇ ni aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ uiˬ-eu meh. (Maˬkuˆ 10:13-16) Yeˬsuˇ myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ-a, aˬ yawꞈ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ-eu jeˬ hawˇ-eu myawꞈ dzaˬ shuiˇ dzaˬ-eu jeˬ-ahˇ bye-eu meh. (Maꞈtehˬ 21:12, 13) Yeˬsuˇ-euˬ saˇ ka-ahˇ-euˬ tsawˇ haˬ deuˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ-ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw-eu k’awꞈ, Yeˬsuˇ naˇ aˬ myah luꞈ aˬ buˇ deuˬ-ahˇ yaw zeu taˬ-eu meh. (Yoˇhaˬ 4:9, 27) Yeˬsuˇ-aˬ, nui nahˬ nui yu ahˇ-eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ kuiˇ bi dzuiꞈ-eu heu zaˬ k’aˆ-euˬ gaˇ pyeuꞈ k’awꞈ, Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ-euˬ aˬ kuiˇ-ahˇ dzuiꞈ nehˬ-euˬ meh.—Yoˇhaˬ 13:2-5, 12-17.

19. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ zaˬ-ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ-eu lehˇ, aˬ jeˬ-euˬ yaw jeˬ ma jeˬ-ahˇ haw-awˇ siˬ laˇ-eu nga?

¹⁹ Tsawˇ haˬ zaˬ loˬ-eu jeˬ-ahˇ Yeˬsuˇ siˬ nya-awˇ, caw ba nehˬ mawꞈ-eu lehˇ, Miˬyehˇ-euˬ baoˬ neh zahˬ leˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu jeˬ jahˇ-awˇ, naˇ-eu deuˬ-ahˇ laˆ saˆ nehˬ ngeh siˬ laˇ-eu meh. (Maꞈtehˬ 14:14) Yaw jeˬ ma jeˬ, coiˬ doi naˇ-eu aˬ li tiˬ g’aˬ Yeˬsuˇ jawˇ gaˇ laˇ-awˇ, “nawˇ jahˇ nehˬ laꞈ mawꞈ naˇ, ngaˇ muiˬ laˇ shawˇ laˇ ni jahˇ nya meh” lehˇ ehˇ nehˬ-euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ-euˬ shaˬ zahˬ naˇ gawˇ-ahˇ siˬ nya-awˇ g’awˬ shaˬ gaˬ-eu miˇ neh, caw ba nehˬ mawꞈ-eu meh. Teu miˇ neh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ-ahˇ toeˬ ciˆ-awˇ, “ngaˇ jahˇ nehˬ mawꞈ-eu ma. Muiˬ laˇ shawˇ laˇ-awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ ngeh, naˇ gawˇ k’oeˇ taˬ leˇ-euˬ meh. (Maˬkuˆ 1:40-42) Shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ li teu g’aˬ laˬ k’aˬ aˇ naˆ ni cehˇ paˬ nga?

20, 21. Yeˬsuˇ Miˬyehˇ-euˬ dawˬ naˇ haˬ-eu paw, muiˬ dzehˬ dzehˬ-eu g’aˬ aˬ joˆ-ehˇ pyeuꞈ-eu nga?

²⁰ Yeˬsuˇ Miˬyehˇ ehˇ dawˬ naˇ haˬ-eu paw muiˬ dzehˬ dzehˬ-eu g’aˬ pyeuꞈ meh. Aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ-awˇ muiˇ-eu deuˬ aˬ jeˬ jahˇ laˇ k’awꞈ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ-euˬ Aˬda-ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ-eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Saˬdaˬ aˬ yawꞈ-ahˇ lawˬ haw laˇ ngeh, aˬ yawꞈ  Miˬyehˇ-ahˇ maˬ mˇ bahˬ-a. (Maꞈtehˬ 4:1-11) Aˬ yawꞈ-euˬ nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ jawˇ-eu tiˬ g’aˬ na, aˬ yawꞈ Meˬsiˇya meh lehˇ maˬ jah-eu uˬ taꞈ “tsawˇ uˬ uˬ-iˇ-euˬ ngaˇ” lehˇ ehˇ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, Yeˬsuˇ Miˬyehˇ-euˬ gaˇ mˇ tawꞈ g’eh-euˬ meh. (Maˬkuˆ 3:21) Aˬ yawꞈ-ahˇ muiˇ-eu deuˬ k’ehˬ laˇ k’awꞈ, aˬ yawꞈ maˬ jahˇ k’oꞈ-a, Miˬyehˇ-ahˇ aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ meh.—1 Beˬtuˆluˆ 2:21-23.

²¹ Yeˬsuˇ maˬ shiˇ maˬ dehꞈ-ehˇ k’ehˬ gaˇ ya daˬ ngeh k’awꞈ, Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ-eu meh. (Piˇliˇpiˆ 2:8-ahˇ gui.) Shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ yawꞈ shiˇ ngeh nah aˇ naˆ ni ya oˇ-euˬ nga. Aˬ yawꞈ bi nyehꞈ ngeh, maˬ dawˇ-eu saˇ kiˇ deuˬ Miˬyehˇ-ahˇ haw teˬ nga lehˇ ehˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ gaˇ yaˇ k’aˬ daˇ, tsawˇ haˬ deuˬ uiˇ uiˇ-ehˇ naˬ g’a, yehˇ deuˬ aˬ yawꞈ-ahˇ k’ehˬ-awˇ, zeuˇ liˬ-ahˇ taꞈ tehˬ-euˬ meh. Yeˬsuˇ shiˇ leˇ ngeh, “gaˇ mˇ jiˇ-euˬ ma” lehˇ  ehˇ-eu meh. (Yoˇhaˬ 19:30) Yeˬsuˇ shiˇ dzeuˇ-euˬ smˬ nah byah laˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-ahˇ yaw sahˇ-euˬ g’awˇ mawˇ neh paˇ bi g’oꞈ dehꞈ laˇ-euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:18) K’oeˇ gaˇ neh g’awˬ mya jaw maˬ g’eh-ehˇ, Yeˬsuˇ mˬ k’oeˇ taˆ g’oꞈ daˆ leˇ-awˇ, “Miˬyehˇ-euˬ aˇ maˇ paw nuiˇ” leˇ-awˇ neh, Sahˬ paˬ bi geuꞈ laꞈ gaˇ dawˬ luꞈ meh.—Heˬbyehˇ 10:12, 13.

22. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ-euˬ Aˬda-ahˇ aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ-eu heu, aˬ dui-ahˇ aˬ jeˬ-euˬ aˬ kawˬ-aˬ bi za-euˬ nga?

²² Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ-euˬ Aˬda-ahˇ aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ-eu miˇ neh, Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ-euˬ loꞈ-ehˇ miˇ tsaˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ-ahˇ aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ-eu aˬ kawˬ-aˬ za-euˬ ma. Yeˬsuˇ neh shiˇ-euˬ jeˬ, aˬ jeˬ miˇ neh mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ-eu jeˬ pyeuꞈ-eu nga lehˇ nyaˆ taꞈ kawˆ-ahˇ dzaw ma.