Yi enu ci yí le mɛ ji

Yi yi mɛnyɔwo tɔxu

ENUKPLAKPLA NYƆTA 45

EHAJIJI 138 Eta Ciwo yí To Wa Nyakpɔkpɔ

Kpla Enu So Enyɔ Godugodutɔ Ciwo Ŋsu Egbejinɔtɔwo Nu Mɛ

Kpla Enu So Enyɔ Godugodutɔ Ciwo Ŋsu Egbejinɔtɔwo Nu Mɛ

“Denyi amɛshinshinwo gbɔ yí wokpɔnɔ nunya le ba? Yí denyi nugɔnmɛsese yí dɔ wodɔnnɔ ji ba?”JOB 12:​12, NWT.

SUSU VEVI LƆ

Nɔ mìse tonu nɔ Yehowa Mawuɔ, éɖo gbe nɔ mì mɔ yeacu shi nɔ mì le egbɛ mɛ yí agbevana mì agbe tɛgbɛɛ nɔnɔ le esɔ mɛ.

1. Nyi yí taɖo mìatɛnŋ akpla nu so amɛshinshinwo gbɔɔ?

 MÌ PLEŊ yí ʒan emɔdasɛnamɛ gbɔxwe atɛnŋ asɔ gbeta veviwo le agbe mɛ. Mìatɛnŋ axɔ emɔdasɛnamɛ sugbɔ so hamɛmɛshinshinwo koɖo Kristotɔ bu ciwo yí shin le gbɔngbɔn mɛ gbɔ. Nɔ woshin wu mì sugbɔɔ, mìdeɖo akpɔɛ mɔ emɔdasɛnamɛ ciwo wona mì desɔ koɖo mìwo hwenu o. Yehowa ji mɔ mìwo le kpla enu so amɛshinshinwo gbɔ. Woto enu sugbɔ mɛ le agbe mɛ sɔwu mì, mɔŋje enu sugbɔ mɛ yí gbenyaŋɖɛ sugbɔ.—Ʒob 12:12.

2. Nyi nu nyɔta cɛ axo nuxu soɔ?

2 Le Bibla hwenuɔ, Yehowa zan amɛshinshin egbejinɔtɔwo sɔ do ŋsɛn yi jukɔn yí gbedasɛ emɔ ni. Mìasɔ, Moizi, Davidi, koɖo apotru Ʒan kpɔwɛ. Wonɔ agbe le hwenu ciwo yí to akpo mɛ yí wowo nɔnɔmɛwo to akpo sugbɔ. Ci wovaɖokɔ vɔvɔnu nɔ wowo gbeɔ, wona nukplamu nywiwo jajɛwo. Amɛshinshin egbejinɔtɔ cɛwo ɖeka ɖeka tɛgbe do ŋci yí taɖo ele veviɖe mɔ woaseto nu nɔ Mawu ji. Yehowa wɛ yí enyɔ ciwo wonu daɖɛ lɔwo li keke mìvakpɔ gbɛ. Nɔ mìtrɔ yí to enukplamu ciwo wona lɔwo mɛɔ, mìatɛnŋ akpɔ nyɔna nɔ mì nyi jajɛ alo shin can. (Rɔm. 15:4; 2 Tim. 3:16) Le nyɔta cɛ mɛɔ, mìaxo nuxu so enyɔ godugodutɔ ciwo ŋsu egbejinɔtɔ amɛtɔn cɛwo nu koɖo enu ciwo mìatɛnŋ akpla so wo mɛ.

“MÍ A DƆNJI LE NYIGBAN” JI

3. Nyiwo Moizi wa le Yehowa sɛnsɛn mɛɔ?

3 Moizi sɔ yiɖeki na Yehowa keŋkeŋ. Ényi enyɔnuɖetɔ, kojoɖotɔ, gbetanatɔ koɖo exolɔtɔ. Moizi to enu sugbɔ mɛ le agbe mɛ! Ékplɔ Izraɛli jukɔn lɔ ti le hwashigbe mɛ le Eʒipti yí gbekpɔ enujiŋ sugbɔ ciwo Yehowa wa. Yehowa zin yí eŋwlɛ wema amatɔn ŋkɔtɔ ciwo yí le Bibla mɛ, Ehajiji wema 90 tɔ koɖo taŋfuin Ehajiji wema 91. Ele shigbe mɔ yi lɔ ke yí gbeŋwlɛ Job wema nɛ

4. Miwo yí Moizi do ŋsɛn ɔ, yí nyi yí taɖoɔ?

4 Moizi ɖo exwe 120 yí ku, vɔ ci ekpɔtɔ hwɛɖeka yí akuɔ, eyɔ Izraɛliviwo pleŋ yí ɖo ŋwi ŋciwo wokpɔ koɖo enu ciwo mɛ woto le agbemɛ nɔ wo. So keke jajɛ mɛ yí mɛɖewo le mɛ ciwo yí ɖokɔto Moizi mɛ kpɔ enu jiŋ ciwo yí Yehowa wa, koɖo eto ciwo edɔn nɔ Eʒipti tɔwo. (Hun. 7:​3, 4) Wozɔn zɔnlin toto Axu Jin lɔ mɛ yí kpɔ le wogu Faraɔn hwakɔn lɔ do. (Hun. 14:​29-31) Le zogbejiɔ, Yehowa glɔn ta nɔ wo yí gbele bu nɔ wo. (2 Ese. 8:​3, 4) Ecɛyɛ ci yí jukɔn lɔ le gbesɔsɔ yí aɖo gbeɖu nyigban lɔ jiɔ, Moizi zan emɔ godugodutɔ ci yí hun ni yí sɔ do ŋsɛn jukɔn lɔ. a

5. Kankandoji ci yí enyɔ godugodutɔ Moizi tɔ ciwo yí le 2 Ese Wema 30:​19, 20 mɛ na Izraɛliviwoɔ?

5 Enyɔ ci Moizi nuɔ? (Hlɛn 2 Ese Wema 30:​19, 20.) Izraɛli jukɔn lɔ kpɔkpɔ mɔ nɔ esɔ mɛ nywi. Le Yehowa kpekpedonu mɛɔ, Izraɛliviwo atɛnŋ anɔ agbe jinjin le nyigban ci esɔ ɖogbe nɔ wo ji. Nyigban lɔ nya kpɔkpɔ haan yí acikusɛnsɛnwo le ji! Moizi xo nuxu so nu yí nu mɔ: “Tɔhonɔ na mí axwe ciwo yí ɖɔ koɖo enu nywi ciwo míwoŋtɔwo míde sɔ do enɔ sa o. Tɔhonɔ a na mí dotɔ ciwo yí mí de ku kpɔ o. Tɔhonɔ a na mí vɛncikan koɖo olivucikan ciwo yí mí de cu kpɔ o. Mí a kpɔ ŋɖuɖu sugbɔ a ɖu.”—2 Ese. 6:​10, 11.

6. Nyi yí taɖo Mawu ɖe mɔ yí jukɔn buwo vaɖu Izraɛli jukɔn jiɔ?

6 Moizi gbenu amɛkanxlenyɔ ɖeka nɔ Izraɛliviwo. Nɔ woakpɔtɔ anɔ wowo nyigban nywi lɔ jiɔ, woɖo ase tonu yí awa do Yehowa sewo ji. Moizi do ŋsɛn wo veviɖe mɔ wo le “sɔ agbe” yi aɖoto Yehowa yi “Wo ŋgbe so gbeɖi ɖɛ gbeɖe o.” Vɔ Izraɛliviwo gbe Yehowa. Eyi taɖo le hweɖekanuɔ, Mawu vaɖe emɔ yí Asiritɔwo koɖo le yiyimɛ Babilonitɔwo can va ɖu wo ji yí kplɔ wo yi hwashigbe mɛ.—2 Efy. 17:​6-8, 13, 14; 2 Kro. 36:​15-17, 20.

7. Nyi mìatɛnŋ akpla le Moizi nyɔwo mɛɔ? (Kpɔ foto lɔ hɛnnɛ.)

7 Nukplamu ci yí le mɛ nɔ mìɔ? Tonusese kplɔnɔ amɛ yi agbe mɛ. Shigbe lé ekpɔtɔ hwɛɖeka yí Izraɛliviwo aɖo Gbeɖu Nyigban lɔ ji nɛɔ, mìwo can ekpɔtɔ hwɛɖeka yí mìaɖo nyigban yoyu ci gbe Mawu ɖo nɔ mì ji, hwenu yí nyigban lɔ avanyi paradiso. (Ezai 35:1; Luiki 23:43) Legba koɖo yí gbɔngbɔn vɔnwo dagbeli o. (Enyɔ. 20:​2, 3) Mɛɖekpokpui dagbena yí amɛwo ami Yehowa sɛnsɛn o. (Enyɔ. 17:16) Agbetɔ cɛkpakpa ɖekpokpui dagbecu nu kpɔ koɖo mɛ ciwo yí wokpakpa cɛ nɔ o. (Enyɔ. 19:​19, 20) Egufɔntɔwo danɔ paradiso lɔ mɛ o. (Eha. 37:​10, 11) Le afishafiɔ, agbetɔwo awado Yehowa se jɔjɔɛwo ji, ciwo yí ana yí fafa koɖo gbenɔju ani. Woalɔn wowonɔnɔwo yí agbekando wowonɔnɔwo ji. (Ezai 11:9) Hwenu dojijɔnamɛ ɖeka yí anyi cɛ! Ci gbenyɔwu yi nyi mɔ, nɔ mìse tonu nɔ Yehowaɔ, denyi exwe sanŋdi nɛniɖewo kpoŋ yí mìanɔ agbe na nɔ o, mìakpɔtɔ anɔnɔ agbe le paradiso lɔ keke asɔyi mavɔ.—Eha. 37:29; Ʒan 3:16.

Nɔ mìse to nu nɔ Yehowa ɔ, mìatɛnŋ anɔ agbe le paradiso mɛ le nyigban ji, denyi exwe sanŋdi nɛni ɖewo kpoŋ mìawa o, vɔ mìanɔ agbe keke asɔyi mavɔ (Kpɔ mamamɛ 7)


8. Lé agbe tɛgbɛɛ nɔnɔ mɔkpɔkpɔ lɔ kpedo nɔvi ɖeka ci yí wa ejugodu ŋɛnywidradradɔ lɔ na nɔ hwenu jinjinɖe nu doɔ? (Ʒuda 20, 21)

8 Nɔ agbe tɛgbɛɛ nɔnɔ ci gbe Mawu ɖo nɔ mì kpɔtɔ le susu mɛ nɔ mì nywiɖeɔ, mìdaso gbeɖi ɖɛ gbeɖe o, nɔ mìvadokɔ go cukaɖa ɖekpokpui can. (Hlɛn Ʒuda 20, 21.) Gbeɖu ŋtɔ́ atɛnŋ agbedo ŋsɛn mì yí mìawa ahwa koɖo mìwo gbɔjɔgbɔjɔwo. Egbɔnnu nɔ nɔviŋsu ɖeka ci yí wa ejugodu ŋɛnywidradradɔ lɔ na nɔ hwenu jinjinɖe mɔ, aɖu yi gbɔjɔgbɔjɔ ɖeka ji. Énu mɔ: “Ŋkpɔɛ mɔ gbɔxwe na nɔ agbe tɛgbɛɛ le paradiso mɛɔ, ŋɖo ase tonu nɔ Yehowa. Ecɛ kpedo ŋnu yí ŋkpɔtɔ dodoɔ gbla koɖo anyi cukaɖa lɔ yí donɔ gbe ɖaɖa nɔ Yehowa sugbɔ so enu lɔ nu. To Yehowa kpekpedonu mɛɔ, ŋsun ji yí ɖu cukaɖa lɔ ji.”

“À ÐUJI”

9. Cukaɖa ciwo yí Davidi do go le yi gbe mɛɔ?

9 Davidi nyi efyɔ gangan ɖeka. Egbenyi mizikixotɔ, enyɔ viviwo ŋwlɛtɔ, ahwawatɔ koɖo enyɔnuɖɛtɔ. Éto cukaɖa sugbɔwo mɛ. Na nɔ exwe ɖewoɔ, énɔ gbejagbeja ɖo éshishiɛ nɔ Efyɔ ŋhwantɔnɔ Sɔlu. Ci evanyi efyɔ ɖegbɔɔ, égbeshi keŋ asɔ hwlɛn yi gbe, ɖo éshishiɛ nɔ eviɛ Absalomu ci yí jejeɛ agbla mɔ yeaxɔ fyɔɖuxu lɔ le shi. Ci Davidi to cukaɖa sugbɔwo mɛ sɔ kpe nɔ yiŋtɔ gbɔjɔgbɔjɔwo can ɔ, énɔ gbeji nɔ Mawu keke vaɖo vɔvɔnu nɔ yí gbe. Yehowa nu so nu mɔ: “yi nu kpenɔnɔ [Ye].” Anyɔ mɔ mìaɖo to enukplamu ciwo Davidi na!—Edɔ. 13:22; 1 Efy. 15:5.

10. Nyi yí taɖo Davidi na enukplamu eviɛ Salomɔ ci yí jikɔ avaɖɔliɔ?

10 Le kpɔwɛ mɛ, mìakpɔ nukplamu ci Davidi na eviɛ Salomɔ ci yí jikɔ avaɖɔli. Yehowa sɔ ɖajɛvi lɔ nɔ awɛ yí woakpɔtɔ awanɔ sɛnsɛn mɛmi lɔ yí agbecu gbedoxɔ ci yí akanfu Mawu. (1 Kro. 22:5) Salomɔ tɛnŋ do go cukaɖawo le edɔ cɛ mɛ. Enyɔ ci Davidi nu niɔ? Mína mìakpɔ ɖa.

11. Sɔgbe koɖo 1 Efyɔwo 2:​2, 3 ɖe, kankandoji nyɔ ci Davidi nu nɔ Salomɔ ɔ, yí lé nyɔ cɛwo nyi nyɔnɔnwi doɔ? (Kpɔ foto lɔ hɛnnɛ.)

11 Enyɔ ci Davidi nuɔ? (Hlɛn 1 Efyɔwo 2:​2, 3.) Davidi nu nɔ eviɛ mɔ nɔ yɛse tonu nɔ Yehowa ɔ, enuwo ajeji ni le agbe mɛ. Eyi na nɔ exwe sugbɔɔ, enuwo nyɔ nɔ Salomɔ haan. (1 Kro. 29:​23-25) Écu gbedoxɔ nyakpɔkpɔ ɖeka, éŋwlɛ wema ɖewo le Bibla mɛ yí yi nyɔwo gbele akpaxwe sugbɔtɔ nɔ Bibla lɔ. Ŋɖɛ ci enya koɖo dɔkunu ciwo ekpɔ na yí ŋkɔ yito ni. (1 Efy. 4:34) Vɔ shigbe lé Davidi ɖe mɛ nɛɔ, nɔ Salomɔ kpɔtɔ yí ɖokɔto Yehwa Mawu keŋ gbɔxwe enu akpɔtɔ anyɔnyɔ ni le agbe mɛ. Esadɔnu mɔ le yiyimɛɔ, Salomɔ vatɔ ŋsu mawuwo sɛnsɛn. Yehowa ɖe yi lɔ le Salomɔ ji yí yi ŋɖɛnyanya lɔ ci esɔ kpanɔ acɛ le emɔ jɔjɔɛ nu lɔ bu ni.—1 Efy. 11:​9, 10; 12:4.

Enyɔ kpɛtɛkpɛtɛtɔ ciwo Davidi nu nɔ eviɛ Salomɔ kpedo mì nu mìkpɔɛ mɔ, nɔ mìse tonu nɔ Yehowaɔ, ana mì nunya yí mìasɔ gbeta nywiwo (Kpɔ mamamɛ 11-12) b


12. Nyi mìatɛnŋ akpla so Davidi nyɔwo mɛɔ?

12 Nyi mìakpla so mɛɔ? Tonusese na yí enuwo nyɔnɔ nɔ amɛ. (Eha. 1:​1-3) Le nyɔnɔnwi mɛɔ, Yehowa deɖo gbe nɔ mì mɔ yeana mì kanfukanfu koɖo dɔkunu ciwo Salomɔ ɖo o. Vɔ nɔ mìse tonu nɔ mìwo Mawuɔ, ána mì nunya ci mìasɔ sɔ gbeta nywiwo. (Elo. 2:​6, 7; Ʒaki 1:5) Yi gɔnmɛɖosewo atɛnŋ adasɛ mɔ nɔ mì le enuŋtɔŋtɔ ɖewo mɛ shigbe edɔwawa, suklu yiyi, enu ci mìasɔ ɖe aye daɖɛ koɖo lé mìazan eho do. Nɔ mìwado Mawu nukplamu jiɔ, mìaglɔn ta nɔ ekacaca ci yi le mìwo koɖo yɛ gblamɛ yí mìakpɔ agbe mavɔ. (Elo. 2:​10, 11) Mìaɖo exlɔ veviwo. Mìaɖo emɔdasɛnamɛ ciwo mìʒan le agbe mɛ yì akpɔ jijɔ le xomu gbenɔnɔ mɛ.

13. Lé Carmen wɛ yí enuwo jeji ni le agbe mɛɔ?

13 Carmen ci yí le Mozambique bui mɔ nɔ yeyi suklu gangan ɔ, eyi ana yí enuwo ajeji nɔ ye le agbe mɛ. Éyi Winivɛsite yí kpla le woawɛ ata xɔwo. Éŋwlɛ mɔ: “Ŋci ŋkplakɔ lɔ jɔkɔ ji nɔŋ”. “Vɔ éxɔnɔ gamɛ koɖo ŋsɛn sugbɔ le ŋshi. Ŋsonɔ kpe suklu nyidin 7:30. Yí vagbɔnɔ fiɛfi 6:00. Egbɔnnɔnu nɔŋ mɔ mayi bɔbɔwo, ekacaca ci yí nyɛ koɖo Yehowa gblamɛ tɔ gblegble. Ŋvakpɔɛ le nyɛɖeki mɛ mɔ, ŋle agbla jekɔ mɔ masɛn axwetɔ amɛve.” (Mt. 6:24) Édo gbe ɖaɖa so yì nɔnɔmɛ lɔ nu yí ji nu gɔnmɛ kpɔ le mìwo wemawo mɛ. Énu kpi mɔ: “Ci ŋxɔ nukplamuwo so nɔviŋsu ci yí shin le gbɔngbɔn mɛ koɖo enɔnyɛ gbɔ ɖegbɔɔ, ŋsɔ gbeta mɔ matashi Winivɛsite yiyi keŋ yí tɔ gashiagamɛ sumɔsumɔdɔ wawa nɔ Yehowa. Ecɛ kpedo ŋnu yí ŋsɔ gbeta nywiwo le agbe mɛ yí devave ŋnu kpɔ o.”

14. Enyɔ vevi ci yí mìasɔ le Moizi koɖo Davidi nyɔwo mɛɔ?

14 Moizi koɖo Davidi lɔn Yehowa yí kpɔ ŋci yí taɖo ele veviɖe mɔ woase to nu ni. Le wowo nyɔ kpɛtɛkpɛtɛtɔwo mɛɔ, wodo ŋsɛn mɛ ciwo yí ɖokɔto wo mɔ, wo le wa yewotɔ han yí woŋgbeso gbeɖe Yehowa wowo Mawu ɖɛ gbeɖe o. Amɛ amɛve lɔwo kanxle mɛ ciwo yí amɔ yewoaso gbeɖe Yehowa ɖɛ mɔ, Yehowa aɖe yi lɔ̀ le wo ji yí woabu shicu ciwo esɔ ɖo gbe nɔ wo. Nukplamunyɔ ŋtɔ́ le veviɖe nɔ mìwo can gbɛ. Exwe sanŋdi nɛniɖe goduɔ, Yehowa sɛntɔ bu gbedasɛ enu ci yí taɖo ele veviɖe mɔ woanɔ egbeji nɔ Mawu.

“EJƆ JI NƆŊ SUGBƆ”

15. Nyiwo tɔxu yí apotru Ʒan kpɔ le yi gbe mɛɔ?

15 Ʒan nyi apotru ci yí Yesu Kristo lɔn veviɖe. (Mt. 10:2; Ʒan 19:26) Ʒan kplɔ Yesu do le kunuɖeɖedɔ ci Yesu wa le nyigban ji pleŋ mɛ, ékpɔ enujiŋ ciwo ewawo yí nɔ koɖi le hwenu sɛnŋsɛnŋwo mɛ. Ékpɔ hwenu wowu Yesu yí gbekpɔɛ ci efɔn so ku. Égbekpɔ lé amɛ sugbɔ vanyi Kristotɔwo le exwe sanŋdi ŋkɔtɔ mɛ, tɔ so gbɛbɔbɔ hwɛhwɛ ci wonyi le tɔtɔmɛ ji, keke vaɖo hwecinu yí wo va “dra eŋɛnywi lɔ nɔ amɛwo pleŋ le xexe lɔ mɛ.”—Kol. 1:23.

16. Miwo yí ɖu ele nɔ wema ciwo yí Ʒan ŋwlɛɔ?

16 Le vɔvɔnu nɔ Ʒan gbenɔnɔ jinjin lɔɔ, Yehowa sɔ gbɔngbɔn kɔkɔɛ yí sɔ kpedo nu yí eŋwlɛ enyɔ dojijɔnamɛ ciwo yí le Enyɔdasɛ Wema lɔ mɛ. (Enyɔ. 1:1) Ʒan ŋwlɛ Eŋɛnywi wema ci nu yi ŋkɔ le. Égbeŋwlɛ wema amɛtɔn ciwo yí so gbɔngbɔn mɛ. Kristotɔ egbejinɔtɔ Gayo yí eŋwlɛ wema amɛtɔntɔ lɔ ɖaɖa. Ékpɔɛni mɔ yɛnyi ye viye gbɔngbɔn mɛ tɔ ci yí yelɔn. (3 Ʒan 1) Amɛ sugbɔ yí Ʒan kpɔnɔ mɔ wonyi ye viye gbɔngbɔn mɛ tɔwo. Ŋci ŋsu egbejinɔtɔ ŋtɔ́ ŋwlɛ do ŋsɛn Yesu dokplɔtɔwo pleŋ ciwo yí li le egbɛ mɛ.

17. Sɔ koɖo 3 Ʒan 4 ɖe, nyi yí hɛnnɔ jijɔ gangan vɛ nɔ amɛɔ?

17 Nyi Ʒan ŋwlɛɔ? (Hlɛn 3 Ʒan 4.) Ʒan ŋwlɛ jijɔ ci wokpɔnɔ le tonusese nɔ Mawu mɛ. Hwenu yí Ʒan ŋwlɛkɔ wema amɛtɔntɔ yitɔ lɔɔ, mɛɖewo kakakɔ ŋsu nukplamuwo yí hɛnkɔ mama va hamɛ lɔ mɛ. Vɔ, mɛɖewo kpɔtɔ “zɔnzɔn le nyɔnɔnwi lɔ mɛ.” “Wosetonu nɔ Yehowa yí zɔnnɔ do yi sewo ji.” (2 Ʒan 4, 6) Denyi Ʒan ɖekɛ yí ŋsu egbejinɔtɔ cɛwo do jijɔ nɔ o, vɔ wogbedo jijɔ nɔ Yehowa ŋtɔ hɛnnɛ.—Elo. 27:11.

18. Nyi mìatɛnŋ akpla le Ʒan nyɔ lɔwo mɛɔ?

18 Nukplamu ci yí le mɛ nɔ mìɔ? Egbejinɔnɔ hɛnnɔ jijɔkpɔkpɔ va. (1 Ʒan 5:3) Le kpɔwɛ mɛ, eji jɔnɔ mì nɔ mìwɛ yí Yehowa kpɔ jijɔ. Eji jɔɛ ni nɔ ékpɔ mɔ mìgbe nuvɔn yí wanɔ do ye sewo ji. (Elo. 23:15) Mɛbuwo can gbekpɔnɔ jijɔ le jeŋkwi mɛ. (Luiki 15:10) Mìwo can mìkpɔnɔ jijɔ nɔ mìkpɔ mɔ mìwo nɔviwo kpɔtɔ nɔ gbeji, vevitɔ nɔ wodo go cukaɖawo koɖo tetekpɔwo. (2 Tɛs. 1:4) Eyi nɔ xexe cɛ vaɖo vɔvɔnuɔ, mìavoŋ le mìwoɖekiwo mɛ ɖo mìnya mɔ ci mìle xexe cɛ mɛ ci ji Satana kpakpa cɛ do can ɔ, mìnɔ gbeji nɔ Yehowa.

19. Lé nɔvinyɔnu Rachel nu so nyɔnɔnwi lɔ kplakpla mɛbuwo nuɔ? (Kpɔ foto lɔ hɛnnɛ.)

19 Mìkpɔnɔ jijɔ, vevitɔ nɔ mìnu nyɔnɔmwi lɔ nɔ mɛbuwo. Rachel, ci so République Dominicaine kpɔɛ mɔ, bubu gangan enyi nɔ ye nɔ yekplakɔ nu koɖo mɛbuwo so Mawu Nyɔ lɔ nu. Énu mɔ: “Ŋdenya le nadre jijɔ ci ŋkpɔkpɔ nɔ ŋkpɔ mɛ ciwo nu ŋkpedo yí wolɔn Yehowa yi sɔɛ sɔ wa wowo kpotɔnu yí trɔkɔ wowo gbenɔnɔ yí dokɔ jijɔ ni o. Jijɔ ŋtɔ́ ci ŋkpɔkpɔ wugan wu egbla ciwo ŋdo koɖo vɔnsa ciwo ŋwa yí sɔ kpla nu wo.”

Mìakpɔ jijɔ nɔ mìkpla nu mɛbuwo mɔ wo le lɔn Yehowa yi ase tonu ni (Kpɔ mamamɛ 19)


KPƆ NYƆNA SO ENYƆ KPƐTƐKPƐTƐ CIWO YÍ ŊSU EGBEJINƆTƆWO NU MƐ

20. Nyiwo mɛ yí mìɖyi nɔnɔ koɖo Moizi, Davidi, koɖo Ʒan leɔ?

20 Moizi, Davidi, koɖo Ʒan nɔ agbe le hwenu ciwo yí toakpo nɔ mìwo hwenu yí wowo nɔnɔmɛ lɔ can to akpo. Vɔ mìɖyi nɔnɔ le enu sugbɔ mɛ. Wosɛn Mawu adodwi lɔ shigbe mìwo ke nɛ. Shigbe wowo nɛɔ, mìdonɔ gbe ɖaɖa nɔ Yehowa, ɖonɔŋ do nu yí xɔnɔ mɔdasɛnamɛwo so gbɔ. Eyi shigbe amɛshinshin ŋtɔ́wo nɛɔ, mìkando ji mɔ Yehowa acu shi sugbɔ nɔ mɛ ciwo yí senɔ tonu ni.

21. Shicu ciwo yí lete kpɔ mɛ ciwo yí ɖonɔto nukplamu ciwo so ŋsu shinshin egbejinɔtɔwo shigbe Moizi, Davidi, koɖo Ʒan gbɔ nɛɔ?

21 Mína mìaɖo to enyɔ kpɛtɛkpɛtɛtɔ ciwo yí amɛshinshin ŋtɔ́wo nu, yí awawa do Yehowa sewo ji. Eyi mìaɖu ji ŋtɔŋtɔ le nu ciwo pleŋ mìwanɔ mɛ. Mìanɔ agbe “yí adɔn ji,” keke asɔyi mavɔmavɔ! (2 Ese. 30:20) Eyi mìakpɔ jijɔ ci mìwo nu kpekɔ nɔ mìwo Da ci yí le jeŋkwi mɛ, enyi mɛ ci yí wanɔ do yí gbeɖuwo ji yí ewunɔgan enu ci mìkpɔkɔ emɔ nɔ koɖo enu ci mìdrɔdrɔ.—Efe. 3:20.

EHAJIJI 129 Mìakpɔtɔ Adokɔ Ji

a Izraɛlivi sugbɔtɔ ciwo yí kpɔ enujiŋ ciwo Yehowa wa le Axu Jin lɔ gbɔ dele agbe yí kpɔ Gbeɖu Nyigban lɔ o. (Amh. 14:​22, 23) Yehowa ɖe gbeta ci yí nyi mɔ mɛ ciwo yí ɖo exwe 20 yí wu ahan aku le zogbeji. (Amh. 14:29) Vɔ, Ʒozue, Kalɛbu, koɖo jajɛ sugbɔ bu ciwo yí le Levi kɔta mɛ ci agbe yí kpɔ hwenu yí Izraɛliviwo so Ʒudɛn Tɔsasa lɔ yí ɖo Kanan.—2 Ese. 1:​24-40.

b FOTOWO MƐ ÐEÐE: Emiɔ mɛ: Davidi nu enyɔ godugodutɔ ciwo mɛ nunya le ɖewo nɔ eviɛ Salomɔ. Ðushi mɛ: Sukluvi ciwo yí le Emɔɖetɔwo Suklu kpɔkpɔ nyɔna so teokrasi kplanana lɔ mɛ.