Wojiŋ le 1934, anyi jilawo so le Suisse yí va Timmins ci yí nyi eju hwɛhwɛ ɖeka le Ontario, Canada. Le 1939 han ɔ, enɔnyɛ tɔ Jutakpɔxɔ wemawo hlɛnhlɛn yí tɔ Yehowa Kunuɖetɔwo bɔbɔwo yiyi. Ékplɔnɔ nyɛ koɖo nɔvinyɛ amadɛn yinɔ. Yí dejinjin ɔ, évatrɔ Yehowa Kunuɖetɔ.

Dejɔ ji nɔ danyɛ mɔ enɔnyɛ anyi Kunuɖetɔ o, vɔ enɔnyɛ lɔn nyɔnɔnwi lɔ yí ɖui mɔ yeahɛn nyɔnɔnwi lɔ ɖashi goguiɖe. Ékpɔtɔ wɛni ahan keke vana nɔ tɔtɔmɛ nɔ exwe 1940 wo mɛ, hwecinu yí woɖo te Yehowa Kunuɖetɔwo dɔwo le Canada. Ci edanyɛ zuini gbɛmɛgbɛmɛ yí nunɔ enyɔmanyɔmanyɔwo ni can ɔ, éwanɔ enu ɖaɖa gbɔ koɖo xomɛvu koɖo bubu. Yi kpɔwɛ nywi lɔ kpedo nyɛ koɖo nɔvinyɛwo nu yí mìwo can mìsɔ gbeta mɔ mìasɛn Yehowa. Enyi jijɔ nɔ mì mɔ le yiyimɛɔ, mìwo da vafa keŋkeŋ yí vatɔ enuwawa ɖaɖa mìwo xomu lɔ gbɔ nywiɖe sɔwu.

Le zozu hwenu nɔ exwe 1950 ɔ, ŋyi Teokrasi Gbɔsusu Takpekpe le New York Jugan mɛ. Ci ŋdogo koɖo nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnu ciwo yí so akpaxwe vovovowo nɔ xexe lɔ yí ɖo to enyɔ dojijɔnamɛ ciwo yí mɛ ciwo yí wa Gileadi Suklu nuɔ, edɔ yí nyɛ can ŋmɔ nawa sugbɔ doji le Yehowa sɛnsɛn mɛ! Ŋvaɖui koŋ sɔwu sa mɔ nyɛ can naɖo gashiagamɛ sumɔsumɔdɔ lɔ mɛ. Ci ŋgbɔ va axo mɛ dejinjin ɔ, ŋdo alɔ wema mɛ mɔ nanyi gbeshiagbe mɔɖetɔ. Canada lɔjedɔwaxu lɔ ŋwlɛ wema ɖaɖa mɔ nyɛŋ le wa ʒinʒindoshimɛ keŋ gbɔxwe. Eyi ŋwa ʒinʒindoshimɛ le 1^er Octobre 1950. Wleci ɖeka goduɔ, ŋvanyi gashiagamɛ mɔɖetɔ yí edɔ ci woɖo nɔŋ ŋkɔtɔ yí nyi mayi Kapuskasing. Enyi eju ɖeka ci yí jinjin kpeci sugbɔ do fini yí ŋle hwenɔnu.

 Le eshi hwenu le 1951 ɔ, alɔjedɔwaxu lɔ yɔ Kunuɖetɔ ciwo yí atɛnŋ ado Flansegbe mɔ wo le hun yi Quebec kan mɛ fini wodonɔ flansegbe le. Eʒan sugbɔ le nɔ haan. So hwecinu wojiŋ ɔ, ŋdonɔ Flansegbe koɖo ŋlɛshigbe eyi dɔ yí ŋlɔn mɔ nayi, yí wosɔŋ ɖaɖa Rouyn. Ŋdejeshi mɛɖe ɖɛ le nɔ o. Enu ci ɖekɛ yí ŋɖoɔ, eyi nyi adrɛsi ɖeka shigbe lé ŋnui le tɔtɔmɛ nɛ. Vɔ enuwo yi nywiɖe. Nyɛ koɖo Marcel vanyi exlɔ nywiwo yí mìnɔ eju yí wa edɔ le Quebec na nɔ exwe amɛnɛ ciwo yí kplɔɛdo yí le yiyimɛɔ, ŋvanyi emɔɖetɔ vevi.

Ci ŋle Quebec ɔ, ejɔ ji nɔŋ ci woyɔŋ mɔ nyɛ le va Gileadi Suklu klass 26 tɔ le Lansing Sud, New York. Wona kunuɖewema mì le 12 Fevrier 1956 yí wosɔŋ ɖaɖa fini woyɔnɔ gbɛ mɔ Ghana b ci yí le Weɖoxɔxu nɔ Afrique. Vɔ gbɔxwe natɛnŋ ayiɔ, ŋɖo atrɔyi Canada yí awa “kwɛshila kankin ɖewo” le nɔ keŋ nɔ anyi mɔzɔnzɔn wemawo ale gbesɔsɔ.

Ŋnɔ te keke na nɔ wleci amadrɛ le Toronto keŋ asɔ wa wema ŋtɔ́wo. Le hwenɔnuɔ, Cripps xomu yí sɔ xomɛvu yí xɔŋ do wowo xo mɛ yí ŋvajeshi wowo vi nyɔnuvi Sheila. Mìvalɔn mìwonɔnɔwo. Hwecinu ŋjikɔ anu ni mɔ mìalé alɔɔ, eyi anyi visa to. Nyɛ koɖo Sheila do gbe ɖaɖa sugbɔ, eyi mìsɔ gbeta mɔ mayi fini wodɔŋ ɖaɖa keŋ gbɔxwe. Vɔ mìgbesɔ gbeta mɔ mìaŋwlɛnɔ nu ɖaɖa mìwonɔnɔwo keŋ akpɔ mɔ hwenu yí mìatɛnŋ alé alɔ le ŋkɔ mɛ ma. Gbeta cɛ sɔsɔ dele fafɛɖe o, vɔ lé enu lɔwo vayi do dasɛ mɔ gbeta nywi yí mìsɔ.

Ci ŋɖo pipan yí ɖo tɔjihun ci yí lɔnɔ agbanwo yí vaɖo yamɛhun ɔ, ewa wleci ɖeka gbɔxwe yí ŋvaɖo Accra, Ghana. Le nɔɔ, wosɔŋ mɔ nyɛ nanyi ekan lɔwo jikpɔtɔ. Ecɛ dɔ yí ŋɖo azɔn emɔ ato Ghana ju lɔ pleŋ mɛ yí agbeyi eju ciwo yí le axa ni wo shigbe Ivory Coast (eyi woyɔnɔ gbɛ mɔ Côte d’Ivoire) koɖo Togo. Blaŋblaŋ ɔ, ŋzɔnnɔ emɔ nyɛɖekɛ koɖo alɔjedɔwaxu lɔ hun.  Emɔzɔnzɔn avayi ji nɔviwo kpɔ hwenɔnu jɔnɔ ji nɔŋ sugbɔ!

Kwɛshila vɔvɔnuwoɔ, ŋwanɔ ekán lɔ mɛ takpekpewo. Mìdeɖo Takpekpexɔwo o. Eyi taɖo nɔviwo wanɔ zava hwenu kleŋ ɖe tɔ yí sɔnɔ plaŋpoci koɖo bayawo sɔ wɛni, nɔ nyidɔn sɛnŋ lɔ ŋgbeɖu wo o. Ci Frigo dele Kafetéria lɔɔ, wogbe elan lɔwo do agbe yí nɔviwo wunɔ ciwo yí woʒan keŋ asɔ ɖa enu nɔ mɛ ciwo yí va Takpekpe lɔ.

Ŋɖewo jɔ yí ɖyi kokui nɔ mì le takpekpe ŋtɔ́wo ɖeka mɛ. Hwecinu yí anyi kpena ejugodu ŋɛnywidratɔ Herb Jennings c le nuxu nakɔɔ, nyibu ɖeka so le Kafetéria lɔ. Yí evale dodomɛ nɔ mɛ ci yí nakɔ nuxu lɔ koɖo etoɖotɔwo. Ci eva enɔɔ, Herb ɖo te nuxu lɔ xoxo yí elan lɔ dan fini akpe yí le te cokaŋ yí glokɔ amɛwo kpɔ. Vɔ nɔvi sɛnŋ amɛnɛ sun ji yí vayi li yí sɔɛ hɛn yi Kafetéria lɔ yí ejɔ ji nɔ etoɖotɔwo.

Le kwɛshila lɔwo mɛ doŋkɔ nɔ takpekpe lɔɔ, ŋdanɔsɛ mìwo fimu ci yí nyi La Société du Monde Nouveau en Action nɔ mɛ ciwo yí le kɔxui ciwo yí sɔ nɔtɔxuwo. Nɔ nadasɛ fimu lɔ nɔ woɔ, ŋblanɔ avɔn ɣi do gblamɛ nɔ aci amɛve alo potoci amɛve. Kɔxui lɔ mɛ tɔwo lɔnnɔ fimu lɔ kpɔkpɔ haan! Sugbɔ le wo mɛ dekpɔ fimu ɖe kpɔ o yí enyi ŋkɔtɔ lɔ ke. Woxonɔ ashikpe koɖo ŋsɛn nɔ wokpɔ le fimu lɔ mɛ yí mɛɖe wa ʒinʒindoshimɛ. Fimu ŋtɔ́ kpedo wo nu sugbɔ yí wokpɔɛ mɔ mìnyi habɔbɔ kuɖeka le xexeɛ pleŋ mɛ yí egbe le ju nɔ mì.

Ci ŋwa exwe amɛve ɖewo le Afriqueɔ, kpakpa sɔsɔŋ mɔ mayi Jukɔnwo mɛ Takpekpe ci woawa le New York Jugan mɛ le exwe 1958 mɛ. Ejɔ ji nɔŋ mɔ ŋkpɔ Sheila, ci yí so Quebec fini enyi mɔɖetɔ vevi le yí va. Wema yí mìŋwlɛnɔ ɖaɖa mìwonɔnɔwo sa, vɔ ecɛyɛɔ, mìvale eju yɛ yí ŋbiɛse mɔ yɛaɖeŋ ma yí exɔ gbe. Ŋŋwlɛ enu ɖaɖa nɔviŋsu Knorr d yí ŋbiɛse mɔ Sheila atɛnŋ ayi Gileadi yí avaxotɔŋ le Afrique ma. Yí exɔgbe. Le vɔvɔnuɔ, Sheila vava Ghana. Mìlé alɔ le Accra, le 3 Octobre 1959. Mìkpɔɛ le nyɔnɔnwi mɛ mɔ Yehowa cu shi nɔ mì ci mìsɔɛ sɔ ɖo texwe ŋkɔtɔ le mìwo gbe mɛ.

Le 1961 ɔ, wosɔ mì ɖaɖa Cameroun ju mɛ. Ci nɔviwo mɔ nyɛ le kpedo yewo nu  nɔ yewoaɖo alɔjedɔwaxu yoyu ɖeka, dɔ yí ŋxa sugbɔ hwenɔnu. Ci womɔ nyɛ nakpe ŋkuvi do alɔjedɔwaxu yoyu lɔ nuɔ, ŋɖo akpla enu sugbɔ. Eyi le 1965 ɔ, mìvakpɔɛ mɔ Sheila le fu. Ŋɖo alɔn do ji mɔ agbɔnnu nɔ mì mɔ mìanyi jilawo. Vɔ ci mìkpɔkɔ jijɔ le edɔ yoyu ci woɖo nɔ mì mɛ gbɔxwe yí nyɔ hunnɔ vakɔɖɛɔ, toto wawa ayi Canada nyi ŋɖeka ci yí vekɔ mì nu sugbɔ.

Sheila wa enu gbali. Doto lɔ vanu nɔ mì mɔ mìwo vi ci yí ku gbɔxwe wovaji lɔ nyi ŋsuvi. Ewa exwe 50 yɛ yí ŋtɔ́ jɔ vɔ mìdeŋlɔbe gbeɖe o. Ci enu ci yí jɔ lɔ ve nɔ mì sugbɔ can ɔ, mìkpɔtɔ le edɔ ci woɖo nɔ mì le ejugodu lɔ mɛ yí mìlɔn edɔ lɔ sugbɔ.

Le Cameroun ɔ, wocinɔ yumɛ nɔ nɔviwo blaŋblaŋ ɖo wodeji mɔ yewoanɔ akpa ɖekɛ ji le politikinyɔwo mɛ o. Nɔnɔmɛ lɔ gbesɛnnɔŋ sugbɔ vevitɔ nɔ wole akɔdada hwenuwo yí asɔ jumɛga. Enu ci mìvɔnvɔn nɔ sɔwu vajɔ le 13 Mai 1970, hwenɔnuɔ, woɖo te Yehowa Kunuɖetɔwo dɔ le nɔ. Le kwɛshila ɖeka gblamɛɔ, jumɛga lɔwo xɔ alɔjedɔwaxu yoyu xɔ nyakpɔkpɔ ciwo mɛ mìvaje wleci amatɔn vayi. Le kwɛshila ɖeka gblamɛɔ, wonya ejugoduŋɛnywidratɔwo pleŋ le eju lɔ mɛ, nyɛ koɖo Sheila can le wo mɛ. Egbɔnnu nɔ mì sugbɔ mɔ mìaso le nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnuwo gbɔ, wowo nu ci tamɛ nɔ mì sugbɔ ɖo mìvɔnvɔn nɔ lé enu lɔwo avayi do nɔ wo le ŋkeke ciwo yí gbɔgbɔ mɛ.

Mìnɔ alɔjedɔwaxu France tɔ wleci amadɛn ciwo yí kplɔɛdo. Le nɔɔ, ŋkpɔtɔ wakɔ ci ji ŋkpe keŋ atɛnŋ akpɔ mìwo nɔvi ciwo yí le Cameroun ʒanwo gbɔ nɔ wo. Le exwe ŋtɔ́ mɛ le Décembre mɛɔ, wosɔ mì ɖaɖa Nigéria lɔjedɔwaxu ci yí vakpɔkpɔ edɔ lɔ ji le Cameroun. Nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnu ciwo yí le Nigeria xɔ mì koɖo jijɔ, yí ejɔ ji nɔ mì mɔ mìwa edɔ le nɔ na nɔ exwe sugbɔ.

Le 1973 mɛɔ, mìɖo asɔ gbeta sɛnŋsɛnŋ ɖeka. Sheila dogo lanmɛsɛn cukaɖa sɛnŋsɛnŋ ɖewo. Hwenu mìyi takpekpegan ɖeka le New York ɔ, énu nɔŋ ŋshishitɔ mɔ: “Eglo, ŋdatɛnŋ agbeyi o! Enu cikɔ nɔŋ, ŋtɔ bleble yɛ desɔ o.” Nyɛ koɖo yɛ mìwa edɔ doju le Weɖoxɔxu nɔ afrique ewu exwe 14. Yɛ nu jɔ ji nɔŋ sugbɔ nɔ ci ewa sumɔsumɔdɔ lɔ le egbejinɔnɔ mɛ, vɔ mìɖo awa trɔtrɔ ɖewo. Ci mìkan seŋ so mìwo nɔnɔmɛ lɔ nu yí do gbe ɖaɖa so nu na nɔ hwenu jinjinɖeɔ, mìsɔ gbeta mɔ mìɖo ayi Canada fini woakpɔ yi lanmɛsɛn mɛ nyɔwo gbɔ le nywiɖe sɔwu. Atashi ejugodu ŋɛnywidradradɔ lɔ koɖo gashiagamɛ sumɔsumɔdɔ lɔ wawa nyi gbeta vevi ɖeka ci yí gbɔnnu nɔ mì mɔ mìasɔ yí egban ji nɔ mì sugbɔ.

Ci ŋvaɖo Canadaɔ, ŋkpɔ edɔ ɖeka ci anyi xlɔ xoxui ɖeka ji nɔŋ. Éxwlenɔ hun yí gbesanɔ le eju ɖeka ci yí le tagbe nɔ Toronto. Mìhaya exɔ ɖeka yí xwle nu zankpɔtɔwo do mɛ, ci yí adɔ yí mìanɔ agbe kleŋ yí mìdaɖunɔ efɛnwo o. Mìji mɔ mìanɔ agbe kleŋ ɖo mìkpɔkɔ emɔ mɔ gbeɖekaɔ, mìasun ji  agbetrɔ avaɖo gashiagamɛ sumɔsumɔdɔ lɔ mɛ. Ekpaca mì mɔ mìwo mɔkpɔkpɔ lɔ vamɛ le hwenu ci yí mìdeɖoŋ do o.

Le Zozangbewoɔ, ŋvatɔ lɔnlɔn faa dɔwawa le Takpekpexɔ yoyu ɖeka ci wocucuɔ le Norval le Ontario. Le yiyimɛɔ, wovanu nɔŋ mɔ nyɛ natɔ Takpekpexɔ lɔ jikpɔkpɔ. Sheila lanmɛ lɔ vatɔ kankan do mɛ ni yí mìkpɔɛ mɔ mìatɛnŋ awa edɔ yoyu cɛ. Eyi taɖo mìvayi ci Takpekpexɔ yoyu lɔ mɛ le juin 1974. Ejɔ ji nɔ mì sugbɔ mɔ mìgbetrɔva gashiagamɛ sumɔsumɔdɔ lɔ mɛ ke!

Mìdo akpe sugbɔ mɔ lanmɛ lɔ kpɔtɔ kankan do mɛ nɔ Sheila. Eyi taɖo le exwe amɛve goduɔ, mìxɔ gbe keŋ awa ekán lɔwo mɛ hamɛwo jijikpɔdɔ lɔ. Ekán ci mɛ wosɔ mì ɖaɖa yí nyi Manitoba, le fiɖeka ci vuvɔ wanɔ sugbɔ le Canada kɔkpligan ɖeka mɛ. Ele ahan gan, nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnuwo xɔnɔ amɛ sugbɔ le nɔ yí wowo nu jɔnɔ ji nɔ mì. Mìkplɛ mɔ denyi fini mìle yí wakɔ edɔ nɔ Yehowa yí nyi nyɔ lɔ o, vɔ mìakpɔtɔ asɛnkɔ Yehowa le fiɖekpokpui ci mìle.

Ci mìwa ekán lɔ mɛ hamɛwo jijikpɔdɔ lɔ exwe sugbɔ goduɔ, woyɔ mì mɔ mìwo le va wa edɔ le Betɛli Canada tɔ le 1978 mɛ. Ci mìɖo enɔ dejinjin ɔ, ŋkpla enu gbɔnnu ɖeka, vɔ enyi ekpla vevi ɖeka ci ŋxɔ. Wona edɔŋ mɔ mana gaxoxo ɖeka koɖo fan nuxu ɖeka le bɔbɔ vevi ɖeka ci wowa le Montreal. Ewa ŋshishi mɔ egbɔnnu nɔ nɔviwo mɔ woamɔŋje nuxu ci ŋna lɔ mɛ yí nɔvi ɖeka ci yí le Sumɔsumɔ Dɔwaxu na kplaŋ so nu. Nɔ mìato nyɔnɔnwiɔ, ŋɖo akpɔɛ sa mɔ ŋdenyi nuxuxotɔ bibi o. Vɔ ŋdexɔ ekpla ci enaŋ lɔ nywiɖe o. Mìwo koɖo yɛ tɔ klanklan cici, ŋkpɔɛ mɔ yɛkpɔnɔ afɛntɔxuwo nɔ amɛ ɖoɖu yí dekanfuŋ do enu ciwo ŋwa nywiɖe ji o. Afɛn ci yí ŋwa yí nyi kpɔ mɔ ŋdesɔ ŋkuvi nywi yí sɔ kpɔ lé wona ekpla lɔŋ do koɖo mɛ ci yí na kpla lɔŋ o.

Le ŋkeke ɖewo goduɔ, Alɔjedɔjikpɔgbɛ mɛ tɔ ɖeka xo nuxu so nyɔ lɔ nu nɔŋ. Ŋlɔn do ji mɔ ŋdexɔ ekpla ci wonaŋ lɔ nywiɖe o yí ŋɖe kuku. Le yi goduɔ, ŋvayi xo nuxu koɖo nɔvi ci yí na ekpla lɔŋ. Ejɔ ji nɔŋ mɔ éxɔ anyi kukuɖeɖe. Enu cɛ ci yí jɔ lɔ nyi amɛɖekisɔsɔhwe nukplamu ɖeka ci ŋdaŋlɔbe gbeɖe o. (Elo. 16:18) Ŋdo gbe ɖaɖa nɔ Yehowa zenɛniɖe so nu yí ɖui mɔ ŋdagbewa afɛn akpɔnɔ ekpla ci wonanɔŋ gbeɖe o.

Ŋle Betɛli Canada tɔ yɛɔ, ewu exwe 40 yí so exwe 1985 ɔ, emɔ hun nɔŋ yí ŋle alɔjedɔjikpɔgbɛ mɛ tɔwo mɛ. Le Février 2021 ɔ, ashinyɛ vevi Sheila ku. Ewu doŋ sugbɔ yí nyɛŋtɔ ŋgbeɖo lanmɛsɛn cukaɖawo. Vɔ eji jɔŋ mɔ edɔ wawa nɔ Yehowa xaŋ keke ‘egbɔnnu nɔŋ mɔ makpɔɛ mɔ anyi ŋkekewo vayi blaŋ.’ (Ŋun. 5:​20, NWT) Ci ŋdogo cukaɖa ɖewo le anyi gbe mɛ can ɔ, jijɔ ci yí ŋkpɔ wugan wu wo. Yehowa sɔsɔ ɖo texwe ŋkɔtɔ le exwe 70 ciwo yí ŋwa le anyi gbe mɛ na yí ŋkpɔ jijɔ yí xɔ shicuwo nyɔnɔnwitɔ. Ŋdokɔ gbe ɖaɖa mɔ mìwo nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnu jajɛwo can le kpɔtɔ asɔ Yehowa sɔ ɖo texwe ŋkɔtɔ, ɖo ŋkando ji mɔ wowo can axɔ shicuwo yí akpɔ jijɔ ci wokpɔnɔ le agbe mɛ nɔ mìsɛnkɔ Yehowa.