1. Nyi yí taɖo amɛ sugbɔ dekannɔdo Bibla ji gbɛɔ?

 EGBƐƆ, amɛ sugbɔ degbenya mɛ ci ji woakando o. Wobiɔnɔ wowoɖekiwo se mɔ, mɛ ciwo yewobunɔ shigbe politikiwatɔwo, jɔjɔmɛnununyatɔwo koɖo ajɔtɔwo sɔnɔ ɖe le ji nɔ yewo nyɔnɔnwitɔ ma. Gbesɔ kpe niɔ, wodebunɔ sɛnsɛnŋkɔnɔtɔ ciwo yí nunɔ mɔ yewonyi Kristotɔwo o. Eyi taɖo ci sɛnsɛnŋkɔnɔtɔ lɔwo nunɔ mɔ yewowanɔ do Bibla nyɔwo ji can ɔ, dekpaca mì mɔ amɛwo dekannɔdo Bibla ji o.

2. Sɔ koɖo Ehajiji Wema 119:160 ɖe, nyi ji mìɖo akandoɔ?

² Ci mìnyi Yehowa sɛntɔwoɔ, mìkando ji mɔ Yehowa nyi “Mawu [ci] da tɛnŋ kanŋsu” o yí ejinɔ enu ci yí nyɔ nɔ mì gashiagamɛ. (Ebre 6:18; Ezai 48:17) Mìnya mɔ mìatɛnŋ akando enu ci mìhlɛnnɔ le Bibla mɛ ji ɖo mìnya mɔ “so gɔnmɛjeje ɖii ɔ, wo tɛnŋ doji do [Mawu] nyɔwo pleŋ nu.” (Hlɛn Ehajiji Wema 119:160.) Wemanyatɔ ɖeka ci yí xonɔ nuxu so Bibla nu ŋwlɛ mɔ: “Ŋsunyɔ ɖekɛ dele nyɔ ciwo Mawu nu mɛ o yí nyɔ ciwo enu dagɔnma vamɛ o. Mawu mɛwo atɛnŋ akando nyɔ ci enu ji, ɖo wokando Mawu ci yí nu nyɔ lɔ ji.”

3. Nyi nu mìaxo nuxu so le nyɔta cɛ mɛɔ?

³ Lé mìatɛnŋ akpedo mɛbuwo nu nɔ wowo can akando Mawu Nyɔ lɔ ji shigbe mìwo nɛɔ? Mìakpɔ susu amɛtɔn ciwo taɖo mìatɛnŋ akando Bibla ji. Mìaxo nuxu so lé wodetrɔ nyɔ ciwo yí le Bibla mɛ do, lé Bibla nyɔnuɖɛwo vamɛ do koɖo lé etrɔnɔ amɛwo gbe do.

4. Nyi yí taɖo amɛwo bunɔ mɔ wotrɔ nyɔ ciwo yí le Bibla mɛɔ?

⁴ Yehowa zan ŋsu egbejinɔtɔ 40 han yí woŋwlɛ wema  ciwo yí le Bibla mɛ. Vɔ wema ŋkɔtɔ ciwo ji woŋwlɛ enu lɔwo do degbeli keke je mìwo hwenu gbɛ o. Wema ciwo woŋwlɛ yí gbetrɔ yí ŋwlɛ ke, ɖekɛ mìɖo gbɛ. Eyi dɔ mɛɖewo biɔnɔ wowoɖekiwo se mɔ, enu ciwo woŋwlɛ do Bibla ŋkɔtɔwo mɛ ɖe, eyi lɔ pɛɛ yí gbele Bibla ci mìhlɛnnɔ gbɛ mɛ ma. Èbiɔ eoɖeki se kpɔ mɔ lé mìawɛ akando ji mɔ enu ciwo woŋwlɛ ŋkɔŋkɔtɔ lɔwo pɛɛ yí gbele Bibla lɔ mɛ gbɛ maa?

5. Lé wowɛ yí trɔ yí ŋwlɛ Ebre Nuŋwlɛŋwlɛ lɔwoɔ? (Kpɔ foto ci yí le akpa lɔ ji.)

⁵ Yehowa na yí wotrɔ yí ŋwlɛ yi Nyɔ lɔ zenɛniɖe keŋ asɔ glɔn ta nɔ ŋɛdu ci yí le mɛ. Énu nɔ Izraɛli fyɔwo mɔ wo le wa ese lɔ kɔpi wowoŋtɔwo tɔ ɖɛ yí eɖo Levitɔwo mɔ wo le kplanɔ ese lɔ amɛwo. (2 Ese. 17:18; 31:24-26; Nex. 8:7) Ci Ʒuifuwo gbɔ so hwashigbe mɛ le Babiloniɔ, mɛ ciwo yí bi le enukpɔkpɔ atrɔ aŋwlɛ mɛ gbɛbɔbɔ ɖeka vatɔ kɔpi sugbɔ wawa nɔ Ebre Nuŋwlɛŋwlɛ lɔwo. (Ezra 7:6) Ŋsu cɛwo lé ŋkuvi do enu lɔwo nu nywiɖe yí wa wo. Nɔ wowa edɔ lɔ ɖegbɔɔ, mɛ ciwo yí kpɔ enu yí trɔ ŋwlɛnɔ hlɛnnɔ nyɔkui koɖo nyɔgbe lɔwo ɖekaɖeka keŋ akando ji mɔ yewoŋwlɛ enu lɔwo pɛpɛpɛ yí wosɔgbe. Vɔ ci enyi mɔ agbetɔ makpemakpewo yí ŋwlɛ enu lɔwoɔ, afɛn kankin ɖewo le Bibla wema ciwo wotrɔ ŋwlɛ mɛ. Vɔ ci wotrɔ yí ŋwlɛ Bibla kpaxwe ɖekɛŋmɛ lɔwo zenɛniɖeɔ, wotɛnŋ vakpɔ afɛn lɔwo. Lé wowɛ yí kpɔ woɔ?

6. Lé wowɛ yí tɛnŋ vakpɔ afɛn ciwo wowa le Bibla ci wotrɔ yí ŋwlɛ lɔwo mɛɔ?

⁶ Wemanyatɔ ciwo yí li gbɛ lɔwo kpɔ emɔ nywi ci ji woato akpɔ afɛn le Bibla kpaxwe ciwo woŋwlɛ lɔwo mɛ. Mìasɔ kpɔwɛ ɖeka. Sɔɛ mɔ wonu nɔ amɛ 100 mɔ wo le ŋwlɛ wema ɖekɛŋmɛ lɔ koɖo alɔ. Ðeka le wo mɛ wa afɛn hwɛɖeka hwenu etrɔ yí ŋwlɛkɔ enu lɔ. Emɔ ɖeka ci ji mìato yí akpɔ afɛn ci ewa yí nyi mɔ, mìasɔ enu ci eŋwlɛ asɔ sɔ koɖo enu ci mɛkpɛtɛwo ŋwlɛ. Nɛnɛke ci wemanyatɔwo sɔ Bibla ci wotrɔ yí ŋwlɛ sɔ kpɔ koɖo nɔnɔɔ, edɔ yí wokpe ji yí kpɔ fini yí wowa afɛn le koɖo fini yí woŋlɔbe yí wodeŋwlɛ o.

7. Lé mɛ ciwo yí trɔ yí ŋwlɛ Bibla koɖo alɔ sugbɔtɔ wa nu doɔ?

⁷ Amɛ ciwo yí trɔ yí ŋwlɛ Bibla je agbla mɔ yewoaŋwlɛ enu lɔwo yí asɔgbe pɛpɛpɛ. Mìasɔ kpɔwɛ ɖeka ci yí dasɛ mɔ nyɔ cɛ nyi nyɔnɔnwi. Anyi exwe 1008 alo 1009 K.H. yí woŋwlɛ Ebre Nuŋwlɛŋwlɛ xoxuitɔ lɔ pleŋ. Eyi woyɔnɔ mɔ Codex de Leningrad. Vɔ dejinjin yɛ o yí wokpɔ Bibla alɔnuŋwlɛŋwlɛtɔ ɖekawo koɖo Bibla kpaxwe ɖewo ciwo wotrɔ yí ŋwlɛ ewa exwe 1 000 han doŋkɔ nɔ Codex de Leningrad nuŋwlɛŋwlɛ. Mɛɖewo tɛnŋ bui mɔ ci wotrɔ yí ŋwlɛ Bibla kpaxwe cɛwo yí trɔ yí ŋwli zenɛniɖe na nɔ exwe 1 000 han ɔ, adɔ yí Codex de Leningrad ato akpo sugbɔ nɔ wo. Vɔ denyi ahan o. Ci wemanyatɔwo sɔ Bibla ci woŋwlɛ koɖo alɔ xoxoxo sɔ kpɔ koɖo yoyutɔwoɔ, wokpɔ mɔ vovototo kankin le nyɔgbe lɔwo mɛ, vɔ gɔnmɛsese ci yí le Bibla ŋɛdu lɔ yɛ nu detrɔ o.

8. Ci wosɔ Kristotɔwo Grɛki Nuŋwlɛŋwlɛ lɔwo sɔ kpɔ koɖo wema xoxui buwo ɖe, vovototo ci yí le wo mɛɔ?

⁸ Kristotɔ ŋkɔtɔwo can trɔ yí ŋwlɛ Enuŋwlɛŋwlɛ lɔwo. Wowa ɖaŋ yí trɔ ŋwlɛ Grɛki Nuŋwlɛŋwlɛ wema 27 lɔwo yí wozannɔ wo le bɔbɔwo koɖo kunuɖeɖedɔ lɔ mɛ. Ci wemanyatɔ ɖeka sɔ Grɛki Nuŋwlɛŋwlɛ ci wotrɔ yí ŋwlɛ koɖo alɔ sɔ kpɔ koɖo wema buwo ciwo woŋwlɛ le hwenu ɖekɛ lɔ mɛɔ, énu mɔ: “[Grɛki Nuŋwlɛŋwlɛ ci wotrɔ yí ŋwlɛ koɖo alɔ]  hwenɔnu sugbɔ li gbɛ sɔwu wema ɖekpokpui, . . . yí wonyi wema ciwo yí sɔgbe wu kpɛtɛwo.” Wema ɖeka ci nyɔta yí nyi Anatomy of the New Testament nu mɔ: “Mìatɛnŋ akando [Grɛki Nuŋwlɛŋwlɛ] ci gɔnmɛ woɖe nywiɖe gbɛ ji, ɖo esɔgbe koɖo ciwo enuŋwlɛtɔ lɔwo ŋtɔwo ŋwlɛ le tɔtɔmɛ.”

9. Sɔ koɖo Ezai 40:8 ɖe, nyɔnɔnwinyɔ ci mìatɛnŋ anu so Bibla ŋɛdu lɔ nuɔ?

⁹ Na nɔ exwe sugbɔɔ, mɛ ciwo yí trɔ yí ŋwlɛnɔ nu sugbɔtɔ je agbla yí trɔ ŋwlɛ Bibla kpaxwe lɔwo nywiɖe. Eyi dɔ mìtɛnŋ vahlɛnkɔ yí gbekplanɔ Bibla ci yí sɔgbe gbɛ. b Mìnya mɔ Yehowa yí wɛ keke yi Nyɔ lɔ vali nɔ mì gbɛ yí esɔgbe koɖo ŋkɔtɔ ciwo woŋwlɛ. (Hlɛn Ezai 40:8.) Vɔ mɛɖewo tɛnŋ nu mɔ denyi ci wodetrɔ ŋɖe le Bibla ŋɛdu lɔ nu yí dasɛ mɔ Mawu gbɔ eso o. Eyi taɖo mína mìaxo nuxu so kpeɖoji ciwo yí dasɛ mɔ Bibla so Mawu gbɔ nyao nu.

10. Na kpɔwɛ ɖeka so lé enyɔnuɖɛ ɖeka vamɛ do ci yí dasɛ lé nyɔ ci yí le 2 Piɛ 1:21 mɛ nyi nyɔnɔnwi do. (Kpɔ foto lɔwo.)

¹⁰ Enyɔnuɖɛ sugbɔ le Bibla mɛ ciwo yí vamɛ yí woŋwlɛ ɖewo ewa exwe sanŋdi nɛniɖewo gbɔxwe wovavamɛ. Exolɔlɔwo dasɛ mɔ enyɔnuɖɛ cɛwo vamɛ nyao. Ecɛ dekpaca mì o, ɖo mìnya mɔ Yehowa gbɔ yí enyɔnuɖɛ ciwo pleŋ le Bibla mɛ so. (Hlɛn 2 Piɛ 1:21.) Bu tamɛ kpɔ so enyɔnuɖɛ ciwo yí xo nuxu so lé woaɖu blema Babiloni ju lɔ ji do. Le exwe 778 koɖo 732 D.Y. gblamɛɔ, enyɔnuɖɛtɔ Ezai nu ɖɛ mɔ woagban Babiloni jugan sɛnŋ lɔ. Énu mɛ ci yí aɖu eju lɔ ji ŋtɔkpu can, eyi nyi Sirusi. Égbenu lé awɛ aɖu jugan cɛ ji. (Ezai 44:27–45:2) Ezai nu ɖɛ hɛnnɛ mɔ woagban Babiloni keŋkeŋ yí mɛɖekɛ dagbevanɔ mɛ o. (Ezai 13:19, 20) Enu cɛ pɛɛ yí jɔ. Mɛdi koɖo Pɛsitɔwo gban Babiloni le exwe 539 D.Y., yí eju gangan cɛ trɔ glikpuwo keke je egbɛ.—Kpɔ video ci yí nyi Bibla nu ɖɛ mɔ Babiloni avajuin le Se vivi nɔ  agbe lɔ sɔyi mavɔ! wema eka ji tɔ nukplakpla 03 akpaxwe 5 tɔ mɛ.

11. Dre lé Daniɛli 2:41-43 vavamɛ do le egbɛ mɛ.

¹¹ De blema mɛ ɖekɛ yí Bibla nyɔnuɖɛwo vamɛ le o, ebuwo gbevavamɛ gbɛ yí mìkpɔkpɔ. Mìakpɔ kpɔwɛ ɖeka: Eyi nyi lé Daniɛli nyɔnuɖɛ ci yí kuso Anglo-Amɛliki Xexeɛmɛŋsɛn vavamɛ do. (Hlɛn Daniɛli 2:41-43.) Enyɔnuɖɛ lɔ nu mɔ Anglo-Amɛliki Xexeɛmɛŋsɛn cɛ “a sɛnŋ” shigbe ega nɛ le akpa ɖe yí “a gbɔjɔ” shigbe esu nɛ le akpa ɖetɔ lɔ. Ahan yí mìkpɔkpɔ enu lɔwo gbɛ nɛ. Grande-Bretagne koɖo Amérique wa nu shigbe ega nɛ le Xexemɛhwa amɛve lɔwo mɛ yí wona yí ahwakɔn wowotɔ lɔ kpɔtɔ sɛnsɛnŋ doji. Ci ele ahan can ɔ, wowo jumɛviwo na yí wowo ŋsɛn ɖenɔ kpɔtɔ ci wofɔnnɔ gu yí biɔnɔ acɛ ci woɖo yí gbefɔnnɔ gu do acɛkpakpa lɔ ji. Dejinjin yɛ o, mɛɖeka ci yí bi le politikinyɔwo mɛ nu mɔ: “États-Unis yí nyi demokrasi ju ci yí ma le politikinyɔwo mɛ wu ɖekpokpui gbɛ le xexeɛ mɛ.” Yí egbe dele ju nɔ amɛwo le Grande-Bretagne ci yí nyi Xexeɛmɛŋsɛn cɛ kpaxwe evetɔ o, ɖo amɛwo detɛnŋ lɔnkɔ do ekacaca ci yí ɖo anɔ yi koɖo Union européenne juwo mɛ ji o. Mama cɛwo dɔ yí egbɔnnɔnu nɔ Anglo-Amɛliki Xexeɛmɛŋsɛn nɔ asɔ gbeta awa nu.

12. Nyi ji yí Bibla nyɔnuɖɛwo na yí mìkandoɔ?

¹² Bibla nyɔnuɖɛ ciwo yí vamɛ vayi do ŋsɛn kankandoji ci mìɖo mɔ egbe ciwo Mawu ɖo kudo esɔ mɛ nu avamɛ. Ehakpatɔ ɖeka do egbe ɖaɖa nɔ Yehowa mɔ: “Ŋ . . . le tekpɔ Eo nɔ Nà hwlɛn ŋ gan. Vɔ, ŋ doji do enyɔ ci yí È nu ji.” (Eha. 119:81) Ahan ewanɔ nɔ mìwo can nɛ. Yehowa sɔ “emɔkpɔkpɔ koɖo esɔ mɛ nywi” ɖo ŋkɔ nɔ mì xomɛvutɔ. (Ʒer. 29:11, NWT) Denyi agbetɔwo gblajeje yí adɔ yí esɔ mɛ anyɔ nɔ mì o, vɔ egbe ciwo Yehowa ɖo yí dɔ mìkpɔkɔ emɔ nɔ esɔ mɛ nywi. Mína nɔ mìayi ji akplakpla Bibla mɛ nyɔnuɖɛwo nywiɖe keŋ nɔ kankandoji ci mìɖo do Mawu Nyɔ lɔ nu akpɔtɔ asɛnsɛnŋ doji.

13. Sɔ koɖo Ehajiji Wema 119:66, 138 ɖe, enubu ci yí taɖo mìatɛnŋ akando Bibla jiɔ?

¹³ Enubu ci yí dɔ mìatɛnŋ agbekando Bibla ji yí nyi mɔ, nɔ amɛwo wa do nukplamu yitɔ jiɔ, nyɔnawo tonɔ le mɛ. (Hlɛn Ehajiji Wema 119:66, 138.) Le kpɔwɛ mɛ, asu koɖo ashi ciwo ji mɔ yewoagbe nɔnɔ vale jijɔ mɛ yɛ, ɖo wowa do Bibla nukplamuwo ji. Ejɔnɔ ji nɔ wowo viwo mɔ wohɛnkɔ yewo le Kristotɔwo xomu mɛ, yí yewo da koɖo yewo nɔwo leleɛ bu nɔ yewo yí gbelɔn yewo.—Efe. 5:22-29.

14. Na kpɔwɛ ɖeka ci yí dasɛ mɔ nɔ wowa do Bibla nukplamuwo jiɔ, ekpenɔdo amɛ nu wovanyinɔ amɛnywi.

¹⁴ Danuwatɔ ganganwo ŋtɔkpu, trɔ wowo gbenɔnɔ ɖo wowa do Bibla nukplamuwo ji. Mìakpɔ lé Bibla nukplamuwo kpedo gakpamɛnɔtɔ ɖeka ci yí tɔ mɔ Jack nu do. c Éwanɔ danu yí sɛnnɔ tamɛ haan yí ele gakpamɛnɔtɔ xomɛvevetɔ ciwo woso kojo mɔ woawu wo mɛ. Gbeɖekaɔ, Jack nɔ Bibla nukplakpla ɖeka tɔxu. Lé nɔviŋsu ciwo yí kplakpla nu koɖo amɛwo fa xomɛ do, wa dɔ do ji yí yɛ can tɔ Bibla kplakpla. Ci etɔ wawa do Bibla mɛ nyɔnɔnwiwo ji le yi gbe mɛɔ, étrɔ yi nuwana koɖo mɛ ciŋmɛ enyi yí vanyi mɛ ci yí fanɔ xomɛ. Le yiyimɛɔ, éje yí nyi  eŋɛnywidratɔ mawaʒinʒindoshimɛ yí le ŋkɔ mɛɔ, éwa ʒinʒindoshimɛ. Éɖe kunu koɖo ezolelanmɛ nɔ gakpamɛnɔtɔ buwo so Mawu Fyɔɖuxu lɔ nu yí ekpedo amɛ amɛnɛ han nu le wo mɛ yí wovajeshi nyɔnɔnwi lɔ. Ci hwenu ci yí woawui vaɖoɔ, Jack vanyi mɛ ci yí trɔ keŋkeŋ. Avoka yitɔ ɖeka nu mɔ: “Denyi Jack ci yí ŋjeshi exwe 20 vayi ke yí nyi cɛ o. Enu ciwo ekpla le Yehowa Kunuɖetɔwo gbɔ trɔ yi gbe.” Ci woso eku kojo nɔ Jack yí vawui can ɔ, yi kpɔwɛ lɔ dasɛ mɔ mìatɛnŋ akando Mawu Nyɔ lɔ ji, yí eɖo ŋsɛn yí atrɔ amɛwo gbenɔnɔ yí anyɔ doji.—Ezai 11:6-9.

15. Ci Yehowa mɛwo wanɔ do Bibla mɛ nyɔnɔnwiwo ji ɖe, lé ena woto akpo le egbɛ mɛ doɔ? (Kpɔ foto lɔ.)

¹⁵ Ci Yehowa mɛwo wawa do Bibla mɛ nyɔnɔnwiwo jiɔ, ena yí egbe le ju nɔ wo. (Ʒan 13:35; 1 Kor. 1:10) Fafa koɖo nɔviwawa ci yí le mì mɛ to akpo xesexese nɔ lé amɛwo le do le xexeɛ mɛ, ɖo politikinyɔwo, akɔta ci mɛ woso koɖo mɛ ciŋmɛ wonyi dɔ yí mama le xexeɛ mɛ gbɛ. Ci jajɛ ɖeka ci yí tɔ mɔ Jean kpɔ lé Yehowa mɛwo le ju doɔ, ewa dɔ do ji sugbɔ. Éshin le Afrique ju ɖeka mɛ. Ci ahwa jɔ le yi ju mɛɔ, éwa dɔ koɖo sɔjawo yí le yi goduɔ, éshi yi eju bu mɛ. Le nɔtɔxuɔ, évado go Yehowa Kunuɖetɔwo. Jean nu mɔ: “Ŋkplɛ mɔ mɛ ciwo yí le sɛnsɛn adodwi lɔ mɛ dedonɔ nu ejunyɔ mɛ o yí mama dele wo mɛ o. Ewaɖeɔ, ŋkpɔ mɔ wolɔn wowonɔnɔwo.” Énu kpi mɔ: “Sasaɔ, ŋsɔ anyi gbe na keŋ aglɔn ta nɔ anyi ju. Vɔ ci ŋvakpla Bibla mɛ nyɔnɔnwi lɔɔ, ŋɖui mɔ nasɔ anyi gbe na Yehowa.” Jean trɔ keŋkeŋ. Degbeyinɔ ahwa yí ayi wu mɛ ci yí so akɔta bu mɛ o. Ecɛyɛɔ, évakplakpla fafa ŋɛdu ci yí le Bibla mɛ mɛɖekpokpui ci edonɔ go. Lé Bibla nukplamuwo kpekɔdo amɛ sugbɔ ciwo yí so eju ɖekpokpui mɛ nu nyi kpeɖoji sɛnŋ ɖeka ci yí taɖo mìatɛnŋ akando Mawu Nyɔ lɔ ji.

16. Nyi yí taɖo ele veviɖe mɔ mìado ŋsɛn kankandoji ci mìɖo do Mawu Nyɔ lɔ nuɔ?

¹⁶ Ci enuwo fɔn yí dadahɛn doji le xexeɛ mɛ gbɛɔ, atɛnŋ avagbɔnnu nɔ mì mɔ mìakpɔtɔ akankando Mawu Nyɔ lɔ ji. Amɛwo tɛnŋ tekpɔ yí ana mìatɔ enu xoxo kpɔ so Bibla mɛ nyɔnɔnwiwo nu alo amɔ nyɔnɔnwi yí Yehowa ɖo hwashi egbejinɔtɔ koɖo ŋɖɛnyatɔ le egbɛ mɛ nɔ adasɛ emɔ nɔ yi sɛntɔwo ma. Vɔ nɔ mìkando ji mɔ Yehowa Nyɔ lɔ nyi nyɔnɔnwi gashiagamɛɔ, ana yí mìasun ji aglɔn ta nɔ mìwo xɔse yí enuxoxokpɔ ŋtɔ́wo dawa ŋɖe nɔ mì o. Mìaɖui mɔ mìaje “agbla ŋsɛntɔ yí a na bubu [Yehowa] sewo pleŋ” keke sɔyi mavɔ. (Eha. 119:112) “Dado xaxa” nɔ mì alo eŋ dakpɛn mì mɔ mìanu nyɔnɔnwi lɔ nɔ amɛwo yí ado ŋsɛn wo mɔ wo le wa do Bibla mɛ nyɔnɔnwi lɔ ji le wowo gbe mɛ o. (Eha. 119:46) Eyi mìakpe ji asɔ ‘ʒinxododo koɖo jijɔ’ do ji le nɔnɔmɛ gbɔnnugbɔnnu ɖekpokpui mɛ, yumɛcici ŋtɔkpu can mɛ.—Kol. 1:11; Eha. 119:143, 157.

17. Nyi exwe cɛ mawunyɔkpukpui aɖo ŋwi nɔ mìɔ?

¹⁷ Mìdo akpe sugbɔ nɔ Yehowa mɔ édasɛ nyɔnɔnwi lɔ nɔ mì! Nyɔnɔnwi cɛ kpenɔdo mì nu mìvonɔŋ le mìwoɖekiwo mɛ, nanɔ mì kankandoji yí gbekplanɔ mì lé mìawɛ anɔ agbe le xexe cɛ ci yí fɔn yí dadahɛn doji mɛ. Égbena yí mìkpɔkɔ emɔ nɔ esɔ mɛ nywi, hwenu yí Mawu Fyɔɖuxu lɔ akpa acɛ do nyigban lɔ ji. Exwe 2023 mawunyɔkpukpui lɔ le kpedo mì nu nɔ mìakpɔtɔ akankando ji mɔ Mawu Nyɔwo pleŋ nyi nyɔnɔnwi!—Eha. 119:160.