Иегова ол кем?

XIX ЧАКТЫҤ француз шиҥжӱӱчизи, Анри Муо Камбоджадагы джунглияны ӧткӱре ӧдӱп, ӧргӧӧни курчаган јаан јуукага чыгып келди. Бу Ангкор-Ват болгон — јердиҥ ӱстинде эҥ ле јаан кудайлык кереес. Јеҥесле туй ӧзӱп калган кереес кижиниҥ колыла эдилген деп, Муо тургузала айдар аргалу болгон. «Греция ла Рим ӧйинеҥ бистерге јеткен немелердеҥ јебрен Микеланджелоло тудулган эдим бастыразынаҥ артык» деп ол бичийт. Бастыра бу јаан санааларла эдилген јазалдар канча чактарга ээн туруп калган да болзо, олорды та кем де туткан деп, Муодо алаҥзу болбогон.

Канча чактар мынаҥ озо бир ойгор бичикте бого ло тӱҥей јилбилӱ тӧс шӱӱлте бичилген: «Кандый ла тураны та кем де тудат, а ончо немени Кудай јайаган» (Еврейлерге 3:4). «Ар-бӱткен ле кижиниҥ колыла эткен немелерди тӱҥейлештирер арга јок» — деп, кем де айдар аргалу. Је мындый јӧпсинишпестерле бастыра билимчилер јӧп эмес.

Темдектезе, Майкл Бихи, Лихай университеттиҥ биохимияныҥ адьюнкт-профессоры (Пенсильвания, США), «биохимиялык системалар — ол јӱрӱм јок объекттер эмес» деп јӧпсинеле, «биохимиялык системаларды тирӱ эдерге јарар ба?» — деп сурак берген. Оноҥ ары ол айткан: «Темдектезе бӱгӱнги кӱнде билимчилер генный инженерияла тузаланып, тирӱ организмдерде ӧнӧтийин сӱрекей јаан солунталар эдер аргалу». Эйе, тирӱ де, тирӱ эмес те немелерди эдип ийер арга бар! «Микротелекейдиҥ тирӱ клеткаларындӧн кӧрӱп  тура, кайкамчылу кӱч системалардыҥ бӧлӱктери бой-бойлорыла јуук колбулу болзо, иштеер аргалу» деп, Бихи айткан. Билимчи кандый тӱп-шӱӱлте эдет не? «Клеткаларды лаптап, шиҥдеп кӧргӧниниҥ једими — јӱрӱмди молекулярный кеминде шиҥдегени — творческий амадулузын јарт ла бӱдӱмјилӱ керелейт».

Бастыра бу кӱч системаларды кем јазап эткен болотон?

Кем бу Јайаачы?

Јайаачы керегинде сурактыҥ каруузы, ӧрӧ айдылганы аайынча, јебрен ойгор бичикте, Библияда, берилет. Ончо немени кем јайаган деп суракка баштапкы ла оныҥ сӧстӧри јеҥил ле јарт каруузын берет: «Озо баштап Кудай теҥерини ле јерди јайаган» (Бытие 1:1).

Улустыҥ сананып тапкан кудайларынаҥ башка болорго, Јайаачы бойына ӧскӧ аттарга тӱҥей эмес ат аданган: «Теҥерини эткен... јерди эдимдериле јайаган, албатыга Јердиҥ ӱстинде јатсын деп јӱрӱм берген, Иегова Кудай мынайда айдат» (Исаия 42:5, 8, АМК). Иегова — бу Телекейди эткен ле Јердиҥ ӱстинде улусты јайаган Кудайдыҥ ады. Је кем андый Иегова? Ол кандый Кудай? Нениҥ учун слерге оны угар керек?

Оныҥ ады нени кӧргӱзип темдектейт

Озо ло баштап Јайаачыныҥ ады, Иегова, нени темдектеп турганына, јартына чыгып алактар. Кудайдыҥ ады Библияныҥ Еврей Бичимелдери деп адалып турган бӧлӱгинде 7 000 кире катап туштап, тӧрт еврей букваларла (יהוה) бичилип јат. Оныҥ ады еврей глаголдыҥ хавах («болоры») деген казуативный кеберин кӧргӱзет, анайдарда «Ол болзын деп эдип јат», эмезе болорын берип турганын темдектейт. Ӧскӧ сӧстӧрлӧ, Иегова ойгор санаазын кӧргӱзип, бойыныҥ кӱӱнин бӱдӱреечи боло берет. Берген сӧстӧрин бӱдӱрерге ол Јайаачы, Јаргычы, Аргадаачы, јӱрӱмниҥ Корыычызы ла оноҥ до ӧскӧзи  болот. Анайда ок, ӱстинде айдылган еврей глаголдыҥ кебери, эмезе Кудайдыҥ ады Иегова, эмдиги ӧйдӧ болуп јаткан керектиҥ аайын кӧргӱзет. Эмди кӧрӧр болзо Иегова катап ла сайын бойыныҥ берген сӧзин Бӱдӱреечи болуп јат. Ол тирӱ Кудай!

Иегованыҥ тӧс кебеделдери

Берген сӧзин бӱдӱрип турган Јайаачы, Библияда кижини сӱрекей бойына тартар Кудай деп бичилет. Иегова бойыныҥ аҥылу кебеделдерин ачып айтты: «Иегова, Иегова кижини сӱӱр ле килеҥкей Кудай, чугуулга меҥдебес, буурзакка ла чындыкка улу, буурзагын муҥдар ӱйелерге кичеейт, јасак јогыныҥ ла буру эткениниҥ ле кинчектиҥ јаманын таштайт» (Исход 34:6, 7 АМК). Биске Иегова «буурзакка улу» Кудай деп ачылат. Мында «буурзак» деп кӧчӱрилген еврей сӧсти анайда ла ок «качан да токтобос, беринген сӱӱш» деп кӧчӱрерге јараар. Иегова бойыныҥ ӱргӱлјик амадуларын бӱдӱрип тура, эткен эдимдерине сӱӱжин кубултпай кӧргӱзет. Мындый сӱӱшти слер баалабазар ба?

Иегова сӱӱрен чыдамкай ла бистиҥ кинчектеристи таштаарга белен. Качан бистеҥ једикпестер бедиребей, је јаманысты таштаарга белен Кудай јаныста бар болзо кандый јакшы. Је андый да болзо Кудай килинчекке кӧзин јуҥбай јат. «Мен Иегова, чындык јаргыны сӱӱп јадым, тоношты кӧрӧр кӱӱним јок» деп Ол бойы айткан (Исаия 61:8, АМК). Чындыктыҥ Кудайы болуп, Иегова јаманын таштап тӱзедилер кӱӱни јок ло калју керектерле ӱрелип турган улусты ӱргӱлјиге чыдажып отурбас. Оныҥ учун Иегова бойыныҥ темдектеп салган ӧйинде јердиҥ ӱстинде кандый ла чындык эмес јаман керектерди јоголтып салар деп бис бӱдӱп јадыс.

Бойыныҥ керектеринде сӱӱш ле чындыкты эптӱ келиштирерге сӱрекей ойгор ло санаалу болор керек. Шак ла бу кебеделди Иегова биске уланганда кӧргӱзип јат (Римляндарга 11:33—36). Јайаачыныҥ ойгор санаазы кайда ла кӧрӱнет.  Телекейди айландыра кайкалдар бого бӱдӱмјилейт (Псалом 103:24; Притчалар 3:19).

Је јаҥыс ла ойгор санаалу болорго арай ла ас. Бастыра шӱӱнип алган санааны эдерге Јайаачы ийде-кӱчтӱ болор учурлу. Библияныҥ кӧргӱскениле оныҥ кӱчи чын ла сӱрекей јаан: «Теҥериниҥ бийигиндӧн кӧстӧрӧрди кӧдӱреле кӧрӧр, кем оны јайаган? Кем оныҥ черӱзин чотоп чыгарат?.. Сӱрекей кӧп јаан ийде-кӱчтӱ... Ондо не де јылыйбай јат» (Исаия 40:26). Эйе, Иеговада бойыныҥ кӱӱнзеген амадуларын бӱдӱрер «сӱрекей кӧп јаан ийде-кӱч» бар. Иегованыҥ бастыра бу кебеделдери слерди јилбиркетпейт пе?

Иегова керегинде билгир кандый туза экелет

Иегова «[Јерди] тегине ле јайабаган», оныла јакшы колбуларлу улустарды «јатсын деп јайаган» (Исаия 45:18; Бытие 1:28). Ол јердеги бойыныҥ јайагандарына кичеенип јат. Сӱӱрекей јакшы, јараш јерде (райда) кижиликке Кудай бийик кеминдеги јӱрӱм баштап берген болгон. Улус ол јерди ӱреген, анайып Кудайды ачындырган. Је Иегова бойыныҥ адыныҥ учуры аайынча эдип, улуска ла јерге уландырган бойыныҥ баштапкы амадуларын бӱдӱрер (Псалом 113:24; Откровение 11:18). Ол Јерде сӱреен јакшы ла јараш јерди (райды) ойто орныктырып, акту кӱӱнинеҥ оныҥ сӧзин угуп, оныҥ балдары болор кӱӱндӱ улуска берер (Притчалар 8:17; Матфейдеҥ 5:5).

Библияныҥ калганчы бичигинде ондо јӱрӱм кандый болоры бичилет: «Кудай олордыҥ кӧстӧриниҥ јажын арчып салар, ӧлӱм де болбос, ый-сыгыт та, оору-јобол до база болбос, нениҥ учун азыйгы ӧй ӧдӱп калган» (Откровение 21:3, 4). Ол чындык јӱрӱм болор, Иегова слерди мынайып ла јӱрзин деп кӱӱнзейт. Бистиҥ Теҥеридеги Адабыс кандый килеҥкей! Слер Кудай  керегинде кӧӧпти билип, анайда ок сӱӱрекей јакшы ла јараш јерде (райда) јадарга слерге нени эдер керек деп, билип алар кӱӱнер бар ба?

Ӧскӧртӧ кӧргӱзилбеген болзо, бастыра ӱлгерлер Библияныҥ Синодал кӧчӱрижинеҥ алынган. Цитатаныҥ кийнинде АМК болзо, ол ӱлгер архимандрит Макарийдиҥ кӧчӱрижинеҥ алынган.