ГУАНЧЖОУДАГЫ (Кыдат) Чоҥ Шаҥ университединиҥ журналында: «Агару Бичик — кижиниҥ јадын-јӱрӱми керегинде бичилген кайкамчылу бичик» — деп айдылган. XVIII-чи чактыҥ јарлу Иммануил Кант деген философ: «Агару Бичиктиҥ текши таркаганы ончо улуска јаан туза экелип турган деп, кӧп улус билер. Бу бичиктиҥ учурын јабызадары... кижиликке удура кинчек эдери» — деп, айткан. «Американыҥ энциклопедиязында»: «Агару Бичик јӱк ле иудейлерге ле христиандарга туза экелип турган эмес. [...] Бӱгӱнги кӱнде бу бичикте ак-чек болорыныҥ ла кудай јаҥныҥ эрјинезин кӧрӱп јадылар. Бастыра јердиҥ ӱстинде амыр-энчӱ болор деп, иженип турган улустыҥ тоозы кӧптӧп турганынаҥ улам, бу эрјинениҥ тӱгенбес ӱредӱзи оноҥ тыҥ баалу болор» — деп айдылган.

² Слер кандый да кудай јаҥныҥ болзогор, бу бичик керегинде нени де болзо билерге кӱӱнзейдер бе? XX-чи чактыҥ учында Агару Бичик бӱдӱнге эмезе бӧлӱктей 2200 тилге кӧчӱрилген болгон. Оны кажы ла кижи бойыныҥ билер тилине кычырар аргалу. Кепке базылар арга табылганынаҥ ала бастыра јер-телекейдиҥ ӱстинде 4 миллиард Агару Бичик таркадылган.

³ Је эмди, слерде Агару Бичик бар болзо, оны ачып, бажалыгын ајарып кӧрӱгер деп, сурап турубыс. Слер ондо Башталганынаҥ ала Ачылтага јетире бичилген бичиктердиҥ аттарын кӧрӧригер. Чынынча болзо, Агару Бичик 40 кире кижиле бичилген 66 бичиктӱ библиотека. Оныҥ 39 бичиктӱ баштапкы бӧлӱги Эртеги Кереес деп адалганы јарлу, је оны Еврей Бичимелдер деп адаза чын болор, нениҥ учун дезе оныҥ кӧп сабазы еврей тилге бичилген. 27 бичиктеҥ турган экинчи бӧлӱгин Јаҥы Кереес деп кӧп улус адап јат, је оны Христиан Грек Бичимелдер деп адаза чын  болор эди, нениҥ учун дезе оны христиандар грек тилге бичигендер. Агару Бичик 1600 јылдыҥ туркунына бичилген (б. э. озо 1513 јылдаҥ ала — б. э. 98 јылга јетире). Агару Бичиктиҥ бичиичилери качан да јуулыжып јӧптӧшпӧгӧн. Бичиичилер кезик бичиктерди бир ӧйдӧ бичип турарда, олордыҥ ортолоры канча муҥ километр болгон. Је андый да болзо, Агару Бичикте бажынаҥ ала учына јетире бир тема барып јат, оныҥ учун бу бичикте удурлашту шӱӱлтелер јок. 16 чактыҥ туркунына 40 кире эр кижи бой-бойынаҥ башка ӧйдӧ јаткан да болзо, Агару Бичиктиҥ шӱӱлтезин бир де јылыйтпай аайлу-башту бичигенин канайып кайкабас!

⁴ Агару Бичикти бичип божогонынаҥ ала 1900 јылдаҥ кӧп ӧй ӧткӧн дӧ болзо, ол бӱгӱнги де кӱнде кӧп улусты јилбиркедип јат. Темдек эдип, Агару Бичигердеҥ Иов 26:7-ни ачып кӧрӱгер. Бу бичик б. э. озо XV-чи чакта бичилгениле јилбилӱ. Бу ӱлгердеҥ мындый сӧстӧр кычырадыс: «[Кудай] куру јерде тӱндӱк јайган, јерди јок немеге илип койгон». Эмди Исаия 40:22-ни кычырып ийектер. Бу бичик б. э. озо VIII-чи чакта бичилгенин ајаруга алар керек. Бу ӱлгерде: «Шар јериниҥ ӱстинде Отурганы бар, ондо јуртагандар аспандар ошкош; Ол, теҥерини јука бӧстий јайып, јадатан чадыр эдип јайган» — деп сӧстӧр бичилген. Мындый сӧстӧрди кычырала санаагарда кандый јурук јуралат? Кейде «илинген» кандый да шар ошкош неме. Слер оны бӱгӱнги кӱнниҥ космический корабльдардыҥ болужыла белетелген фотојуруктарда кӧргӧн болорор. «Је јебрен ӧйдӧ јаткан улус билимниҥ мындый чике тӱп-шӱӱлтелерин канайып эткен?» — деп сураарар.

⁵ Агару Бичик јанынаҥ база бир суракты кӧрӱп ийектер. Бу бичикти тӱӱки јанынаҥ кӧрзӧ, јастыразы бар ба? Кезик улустыҥ сананганыла болзо, Агару Бичик тӱӱкиге тӧзӧлӧнбӧгӧн чӧрчӧктӧрдиҥ јуунтызы деп бодогылайт. Тем эдип израиль калыктыҥ јарлу каанын, Давидти, кӧрӧктӧр. Бу ла јуук ӧйлӧргӧ јетире Давид керегинде јӱк ле Агару Бичиктеҥ билип аларга јараар болгон. Андый да болзо, тӱӱкичилердиҥ кӧп сабазы ондый кижи чын ла болгон деп бодогылайт, је  кезик скептиктер оны иудейлердиҥ сананып тапкан чӧрчӧктӧриниҥ кижизи дешкилейт. Је чын ла болгон керелер нени айдат?

⁶ 1993 јылда израильдиҥ Дан деген јебрен каланыҥ јемирилген јеринде «Давидтиҥ туразы» деп бичилген таштыҥ сыныгы табылган! Бу јетирӱ б. э. озо IX-чы чакта израиль калыктыҥ ӧштӱлери бойыныҥ јеҥип алганына учурлай тургускан, оодо соктырткан кереес таштыҥ сыныгы болгон. Мынайып сакыбаган јанынаҥ Давид керегинде Агару Бичиктеҥ башка јетирӱлер табылган. Бу табынты нени темдектеп турган? Тель-Авивтеги университеттиҥ Исраэль Финкельштайн деген профессор айткан: «Бу таштыҥ сыныгындагы Давид керегинде јетирӱ табылганынаҥ улам, Агару Бичик тӧгӱн деп санааларды кенете јайрадып салган». Палестинада он јылдардыҥ туркунына казынтылар эткен Уильям Олбрайт деген профессор-археологтыҥ айтканы јилбилӱ: «Кажы ла јаҥы казынты Агару Бичиктиҥ кӧп чокум јетирӱлериниҥ чынын керелейт ле оныҥ тӱӱкилик документ болгонын баалап турарын тыҥыдат». Мындый јебрен бичик чӧрчӧктӧр лӧ туујыларга кӧрӧ, тӱӱки јанынаҥ кӧргӧндӧ, канайып јастыразы јок деген сурак такып чыгат. Је бу керегинде јетирӱ мынаҥ да ары улалат.

⁷ Агару Бичик — судурлар бичилген бичик (Петрдыҥ 2-чи самаразы 1:20, 21). «Судур» деген сӧс кижиниҥ санаазына тӱрген ле тӧгӱн судурчылардыҥ бӱтпеген сӧстӧрин эбелтер болор. Је бойыстыҥ јастыра санааларысты туура салып, Агару Бичиктеҥ Даниилдиҥ бичигиниҥ 8-чи бажалыгын ачып ийектер. Даниил кӧрӱлте кӧргӧн: эки мӱӱстӱ кочкор «јоон мӱӱстӱ» јелбер текеле сӱзӱжет. Теке јеҥип алат, је оныҥ јоон мӱӱзи сынып, ордына тӧрт мӱӱс чыгып келген. Бу кӧрӱлте нени темдектейт? Оноҥ ары Даниилге айдылган: «Сениҥ кӧргӧн эки мӱӱстӱ кочкор — Мидия ла Персияныҥ каандары. Јелбер теке — Грецияныҥ кааны; оныҥ кӧстӧриниҥ ортозындагы јоон мӱӱс — Грецияныҥ баштапкы кааны. Ол мӱӱстиҥ сынганы ла ордына тӧрт мӱӱстиҥ чыкканы Грецияныҥ албатызынаҥ тӧрт каандык чыгарын темдектейт, је оныҥ кӱчиле эмес» (Даниил 8:3—22) 

 ⁸ Бу судур бӱтти бе? Даниилдиҥ бичиги б. э. озо 536 јыл кирезинде бичилип токтогон. Мыныҥ кийнинде 180 јыл ӧдӧ берерде Александр Македонский б. э. озо 356 јылда Перстердиҥ империязын јуулап алган. Ол «јелбер текениҥ» кӧстӧриниҥ ортозындагы «јоон мӱӱс» болгон. Иосиф Флавий деп иудей тӱӱкичиниҥ айтканыла, Персияны јеҥип алардаҥ озо Александр Иерусалимге кирип келерде ого Даниилдиҥ бичигин кӧргӱскендер. Ого кӧргӱзилген Даниилдиҥ судурлары Персияга удура оныҥ јуулажарын темдектейт деп ол оҥдогон. Анайда ок Александр Македонский б. э. озо 323 јылда јада каларда, оныҥ империязыла не болгонын бастыра телекейдиҥ тӱӱкизин ӱренетен бичиктердеҥ кычырып аларыгар. Учы-учында Македонскийдиҥ империязы тӧрт черӱниҥ башчыларына берилген. Б. э. озо 301 јылда «јоон мӱӱстиҥ» ордына чыккан «тӧрт мӱӱс» бу империяны тӧрт бӧлӱкке бӧлӱп алган. 200 јыл ӧткӧн кийнинде бӱткен судурларды канайып бир де јастырбай чын айдып салган деп, ойто ло катап кайкап јадыбыс.

⁹ Бу сурактардыҥ карууларын Агару Бичик бойы берет: «Ончо Чийим Кудайдыҥ Тыныла берилген... тузалу» (2 Тимофейге 3:16). Кудай 40 кире бичиичилерге Агару Бичиктиҥ шӱӱлтелерин бойыныҥ «Тыныла» бичиткен. Ӧрӧги кӧргӧн темдер, билим ле тӱӱки јанынаҥ кӧрзӧ чын, анайда ок бичилген судурлары ончозы бӱткен деп кӧргӧндӧ, Агару Бичикти улус бичиген эмес, Кудай бичиген деп шӱӱлтеге экелет. Андый да болзо, кӧп улус Агару Бичик Кудайдаҥ деп бӱтпей јат. Слер бӱдедер бе?