15-чи бажалык

Кудайды тооп турар билени канайып тӧзӧӧр

1—3. Нениҥ учун кезик улустар биле ле балдар ӱредип таскадарыла колбулу уур-кӱчтердиҥ аайына чыгып болбой јат, Библия мында канайып болужат?

 СЕН тура тударга шӱӱп алдыҥ деп сананып алак. Баштапкызында сен јер садып аларыҥ. Санааҥда јаҥы тураныҥ бӱдӱмин јуурап алдыҥ. Је сенде керектӱ јепселдер ле тура тударыныҥ ченемели јок болзо не? Сениҥ албаданыжыҥ канайтсаҥ да калас болор!

² Ырысту биле тӧзӧргӧ ижемјилӱ алыжып јаткандардыҥ кӧп сабалары керектӱ «јепселдер» ле ченемелдер таап албагандар. Тойдыҥ кийнинде ле јан удабай јаман кылыктар кӧрӱнип келет. Кериш-согуштар јаҥжыгу боло берет. Балдар табылган кийнинде, јиит ада-энелер балдар ӱредип таскадары керегинде, алыжары керегиндезинеҥ бир де кичинек кӧп эмес билерин кенете оҥдогылап јат.

³ Ырыс болуп, Библия сӱреен јакшы болуш берет. Оныҥ принциптери ырысту биле тӧзӧп алар аргалу јепселдерге тӱҥей (Притчалар 24:3). Бу канайып болор аргалу кӧрӱп ийектер.

ЫРЫСТУ БИЛЕ ТӦЗӦӦРИНИҤ «ЈЕПСЕЛДЕРИ»

4. Нениҥ учун биледе уур-кӱчтер башталып турат ла, Библияда кандый јӧптӧр берилип јат?

⁴ Ӧбӧгӧни ле ӱйи бой-бойлорына канайып та јарап турган болзо, олор тӱҥейле бу телекейге башка-башка кӧргӱлеп јат, олордыҥ кажызында ла бойыныҥ бала тужы  ла билези болгон. Оныҥ учун тойдыҥ кийнинде кезик уур-кӱчтер кыйалта јогынаҥ болор. Олордыҥ аайына канайып чыгар? Качан тура тудаачылар тура тудуп јатса, олор архитектуралык план аайынча иштенгилейт. Олор архитектордыҥ кӧргӱзилериле башкарынар учурлу. Библияда ырысту билелик јӱрӱмди канайда тургузары керегинде Кудайдыҥ берген ээжилери бар. Олордыҥ кезиктерин шиҥдеп кӧрӧк.

5. Библияда чындык болорыныҥ учурлузы канайып аҥылу темдектелет?

⁵ Чындык. «Нени Кудай бириктирген, оны кижи айрыбазын» — деп Иисус айткан * (Матфейдеҥ 19:6). Апостол Павел бичиген: «Алыжары ончогордо чындык ла тӧжӧгӧр ак-чек болзын; балыр кей јӱрӱмдӱ ле ӧбӧгӧни ле ӱйи ортодо чындыгы јок улустарды Кудай јаргылап јат» (Еврейлерге 13:4). Анайдарда, алыжып алган улус Кудайдыҥ алдына каруулу болуп, бойыныҥ эш-нӧкӧрине чындык артар учурлу (Бытие 39:7—9).

6. Алышканын кичееп аларга чындык канайып болужып јат?

⁶ Чындык билени коорулап, ого ак-чек болорын экелет. Кандый бир учурал боло берзе, бирӱзи экинчизине јӧмӧп ийер деп бой-бойына чындык ӧбӧгӧн лӧ ӱйи билер (Екклесиаст 4:9—12). Олор, баштапкы ла уур-кӱчтердеҥ улам айрылыжып тургандардаҥ канайып аҥыланып јат! Мындый улустар бу ла ок ӧйдӧ, «алыжып кожо јуртаар кижи талдаарына јастырганыс», «бой-бойлорысты база сӱӱбей турганыс», мыны јеҥилтедер јаҥыс эп-арга — ӧскӧ кемди де таап алары деген шӱӱлтеге келгилейт. Је мындый кӧрӱм олорго јажы јеткен сезимдӱ (эмоционально зрелый) улус болорго чаптык эдет. Оныҥ ордына, чындык эмес ӧбӧгӧни ле ӱйи бойлорыныҥ уур-кӱчтерин кийнинде јаҥы талдап алган улустарына кӧчӱрет. Кижиде сӱреен јакшы тура болгон, је кенетийин јабынтызы ӱрелип калганын кӧрӱп ийеле, ол оны јазап алар ине. Тӱргени ле ӧскӧ турага кӧчпӧй јат не. Анайда  ок, алыжып кожо јуртаар кижини солыыры — билелик уур-кӱчтердиҥ аайына чыгатан эп-арга эмес. Уур-кӱчтер болуп турза капшай ла айрылыжар деп сананбай, бастыра бар-јок кӱчиҥле билеҥди кичееп аларга албадан. Мындый чындык алышканын кичееп ле корулап јат.

7. Нениҥ учун кӧп учуралда алышкан ээштерде куучындажары кӱч келижет, је бис «јаҥы кижи» болуп кийинип алар болзос, канайып ӱзе солуна берер?

⁷ Куучындажары. «Јӧп укпас кижиниҥ амадулары јайрадылар» — деп бир библиялык ука сӧстӧ айдылат (Притчалар 15:22, ЭмК). Је куучындажары — кезик алышкан ээштерге кӱч келижет. Нениҥ учун? Нениҥ учун дезе куучындажарын керексинери улустарда башка-башка. Бу кӧп учуралда јартап беретен оҥдобостор ло чӧкӧништерге экелет. Мында ӱредип таскадаарыныҥ бурузы болордоҥ айабас. Темдектезе, кезиктери ада-энелериниҥ јантайын кериш-уруштарлу айалгаларында чыдагылаган. Эмди олор чыдайла бойлоры билелӱ, је олор бойлорыныҥ ээжиле јымжак ла токуналу куучындажып билгилебес. Је тӱҥей ле сениҥ тураҥ «ӧӧркӧштиҥ» туразы  болбозын деп нени де эдер арга бар (Притчалар 17:1). «Јаҥы кижи болуп» кийинип алар керек, ол ачынарына, кыйгырарына ла арбанарына јер артыргыспай јат деп, Библия аҥылап темдектейт (Ефесяндарга 4:22—24, 31).

8. Качан бирлиги јок блааш-тартыштар башталып турза, нени ундыбазы јакшы?

⁸ Качан јӧпсинишпестер болуп турза, сен нени эдер аргалу? Айалга кызып келген болзо: «Кериш јалбырап кӱйгелекте, оны озо артыргызып сал» — деген Притчалардагы 17:14-тӧ јӧп лӧ эткени артык. Эйе, кычалу айалга сооп калганча, сен куучынды бир эмеш ӧйгӧ артыргызып сал (Екклесиаст 3:1, 7). Кандый ла учуралда «јылгыр угарына, сӧстӧргӧ араай ла чугуулга араай» болорына кичеен (Иаковтыҥ 1:19). Сен блааш-тартышта јеҥӱчил болбой, а айалганыҥ аайы-бажына чыгарга амадаар учурлу (Бытие 13:8, 9). Куучыныҥда сӧстӧр сени ле онойдо ок јуртап јаткан ээжиҥди токунадып турзын деп албаданып тур (Притчалар 12:18; 15:1, 4; 29:11). Анайдала ок, бойыҥа ачынарын јууба — Кудайдаҥ болуш бедиреп, алышкан ээжиҥле јобош мӱргӱ (Ефесяндарга 4:26, 27; 6:18).

9. Нениҥ учун куучындажарыныҥ тӱлкӱӱри јӱректе деп айдарга јараар?

⁹ «Ойгор кижиниҥ јӱреги оныҥ тилин ойгор эдет, оныҥ оозына билгир кӧптӧдӧт» — деп, библиялык ука сӧс айдат (Притчалар 16:23). Јартын айтса, једимдӱ куучындажарыныҥ тӱлкӱӱри тилде эмес, јӱректе болот. Бойыҥныҥ алышкан ээжиҥе сен канайып кӧрӱп баштанадыҥ? Библия христиандарга «килеҥкей» болзын деп јӧп берет (1 Пётрдыҥ 3:8). Качан сениҥ алышкан ээжиҥ ненеҥ де улам тыҥ санааркап турган болзо, сен килеҥкей болорго белен бе? Эйе болзо, сен керектӱ сӧстӧрди талдап алар аргалу (Исаия 50:4).

10, 11. 1 Пётрдыҥ 3:7-деги јӧпти ӧбӧгӧни канайып тузаланар аргалу?

¹⁰ Ак-чек болоры ла тооп турары. Христиан ӧбӧгӧндӧр бойлорыныҥ ӱйлерине «оодылчак айактый... олорго ак-чекти сагышту јетирип», баштанып кӧрӱп турзын деп айдылган (1 Пётрдыҥ 3:7). Ӱйине ак-чегин јетирери — оны баалап турары дегенин темдектеп јат. Ӧбӧгӧни, бойыныҥ ӱйине «сагышту» баштанып тура, оныҥ  сезимдерин тереҥ оҥдоор, оныҥ ийдезин тоого алар, оныҥ санаа-шӱӱлтелӱзин ле тоомјызын тооп турар. Анайда ок Иегова ӱй улуска канайып баштанып турган, онойдо ло ок ӧскӧлӧри канайда баштанзын деп Ол кӱӱнзеп турганын, ӧбӧгӧни билип аларга амадаар учурлу.

¹¹ Сананып ийек, сениҥ айлыҥда чечектиҥ оодылчак айагы бар, оны сен сӱреен тыҥ баалап јадыҥ. Сен оны аҥылу чебер тудынбас эдиҥ бе? Анайдала ок Пётр «оодылчак айак» деген сӧстӧрди тузаланган; бу тӱҥтештирӱ христиан кижини бойыныҥ ӱйин кичееп ле эрке кӧрӱп баштанзын деп кӱӱнзедер учурлу.

12. Бойыныҥ ӧбӧгӧнин тооп турарын, ӱйи канайып кӧргӱзер аргалу?

¹² Је Библия ӱйлерине нени јӧптӧп јат? «Ӱйи дезе бойыныҥ ӧбӧгӧнин тооп турар учурлу» — деп Павел бичиген (Ефесяндарга 5:33, ЭмК). Ӱйине ӧбӧгӧни оны тооп ло эрке сӱӱп турган деп сезип турганы канайып учурлу болуп јат, анайып ла ӧбӧгӧнине оны тооп турганы база учурлу. Темдектезе, тоомјылу ӱй кижи, бойыныҥ христиан эмезе христиан эмес те болзын, ӧбӧгӧниниҥ јастыралары керегинде коп јайбас. Ол оны кӧстӧҥ кӧскӧ эмезе улус алдына јамандап, оныҥ тоомјызын јабызатпас (1 Тимофейге 3:11; 5:13).

13. Бойыныҥ кӧрӱм-шӱӱлтезин канайып јобош айдарга јараар?

¹³ Је ӱйи бойыныҥ кӧрӱм-шӱӱлтезин айдып болбозын бу темдектебей јат. Ого та не де амыр бербей турган болзо, ол ӧбӧгӧнине черчеҥ (тактично) айдар аргалу (Бытие 21:9—12). Ӧбӧгӧнине керектӱ шӱӱлтени айдып берери — ого мечик таштаганы ла тӱҥей. Ӱйи оны ӧбӧгӧни јеҥил тудуп алар эдип јымжак, чебер таштап берер аргалу эмезе бастыра бар-јок кӱчиле ого оору јетирерге мергедеп ийер. Ӧбӧгӧни ле ӱйи бой-бойлорын буруларынаҥ кыйышпай, токуналу ла најылык кӱӱндӱ куучындажып турганы канча кире артык! (Матфейдеҥ 7:12; Колоссяндарга 4:6; 1 Пётрдыҥ 3:3, 4).

14. Алышкан ээжиҥ библиялык принциптерди тузаланарына кӱӱнзебей турган болзо, сен нени эдер учурлу?

¹⁴ Ырысту биле тӧзӧӧрине — библиялык принциптер баалап болбос болуш деп бис кӧрдис. Је сениҥ ээжиҥ  Библияда не айдылганына јилбиркебей турза не болор? Ондый да болзо, Кудай керегинде билгирди сен тузаланып турганыҥнаҥ кӧп немелер камаанду. «Слер, ӱйлери, бойыгардыҥ ӧбӧгӧндӧригерге сӧс уккур болыгар, олор сӧстӧргӧ багынбай турган болзо, бойлорыныҥ ӱйлериниҥ јӱрӱмиле сӧс јогынаҥ табылып турар болзын, качан слердиҥ Кудайдаҥ јалтанар ару јӱрӱмигерди кӧргӧндӧ» — деп, Пётр бичип салган (1 Пётрдыҥ 3:1, 2). Бу, Библияны керексибей турган ӱйлерлӱ ӧбӧгӧндӧргӧ теп ле теҥ таркап јат. Сениҥ алышкан ээжиҥниҥ эдип турган керектери каный да болзо, библиялык принциптер сеге јакшы салтарын јетирзин деп тузаланып тур. Сен ада да бол, ол эмезе эне де бол Кудай керегинде билгир анайда ок сеге јакшы салтарын јетирер.

КУДАЙ КЕРЕГИНДЕ БИЛГИР ААЙЫНЧА БАЛДАРДЫ КАНАЙЫП ӰРЕДИП ТАСКАДАР

15. Нениҥ учун ӱредип таскадарыныҥ јастыра эп-сӱмелери кезикте ӱйедеҥ-ӱйеге берилип јат, је мыны канайып токтодор арга бар?

¹⁵ Кижиде кирее ле маска бар болзо, бу оны агашла узанып билер деп темдектебей јат. Анайда ок, кем балдарлу — ол ченемелдӱ ада, а ол ченемелдӱ эне деп бу темдектебей јат. Оҥдоп турган та јок, је кӧп учуралдарда ада-энелер канайда таскадылган, онойып ла олор бойлорыныҥ балдарын ӱредип таскадат. Мынайда ӱредип таскадаар јастыра эп-сӱмелер ӱйедеҥ-ӱйеге берилип јат. «Адалары кычкыл виноград јигендер, а балдарыныҥ тиштеринде калыгар болды» — деп, јебрен израиль албатыныҥ укаа сӧзи айдат. Је, кижи ада-энелериниҥ јолдоп салган јолыла кыйалта јок барар учурлу эмес деп Бичимел айдат. Ол Иегованыҥ јасагына келижип турган ӧскӧ јол талдап алар аргалу (Иезекииль 18:2, 14, 17).

16. Нениҥ учун бойыныҥ билези керегинде кичеенип болужары учурлу ла оноҥ бери не кирип турган?

¹⁶ Христиан ада-энелер бойлорыныҥ балдарына чын башкару берип, олорго килеп, болужын јетирзин деп Иегова кӱӱнзейт. «Кем бойыныҥ, анчадала айылдагы улузы керегинде кичеенбей турган, ол бӱдӱмјинеҥ  кыйышкан ла бӱдӱмји јок кижинеҥ јаман болот» — деп, Павел бичип салган (1 Тимофейге 5:8). Кандый ийделӱ сӧстӧр! Кудайдаҥ јалтанар кижиге билени азыраары, ол эмезе балдарыныҥ эт-каныныҥ, ич-кӧгӱстик ле сезиминиҥ керексиништери керегинде кичеенип болужары,— сӱреен јаан артыгы ла каруулу болоры. Библияда ада-энелерге бойыныҥ балдарына сӱреен јакшы айалга эдип берерине болужатан принциптер бар. Оныҥ кезиктерин шиҥдеп кӧрӧктӧр.

17. Кудайдыҥ јасагын балдардыҥ јӱрегине канайда салар арга бар?

¹⁷ Јакшы тем болыгар. «Ӱредип тур олорды [Кудайдыҥ сӧстӧрин], сениҥ айлыҥда отургаҥда ла јолло барып јаткаҥда ла, јадар ла турар тужыҥда олор керегинде сениҥ балдарыҥа айдып тур» — деп израильдык ада-энелерге јакылта берилген болгон. Ада-энелер бойлорыныҥ балдарын Иегованыҥ јасактарына ӱредер учурлу болгон. Бу јакару эртедеҥ «Мениҥ бӱгӱн сеге јакарып јаткан бу сӧстӧрим, сениҥ јӱрегиҥде болзын» деген сӧстӧрлӧ айдылган (Второзаконие 6:6, 7). Эйе, ада-энелер бойлорында јок немени балдарына берип болбос. Кудайдыҥ јасактары слердиҥ балдарардыҥ јӱрегинде болзын деп турган болзогор, элдеҥ озо олор слердиҥ јӱрегерде болзын деп кичеенери керектӱ (Притчалар 20:7; Луканаҥ 6:40 тӱҥдештир).

18. Иегова сӱӱштиҥ кандый сӱреен јакшы темин кӧргӱскен?

¹⁸ Сӱӱжерле бӱдӱмјилегер. Качан Иисус сууга чӧҥӱрилип чыгарыларда, «Сен Мениҥ сӱӱген Уулым, Сенде Мениҥ јакшылыкту табым!» — деп, Иегова јарлады (Луканаҥ 3:22, ТК). Мынайда Иегова бойыныҥ Уулын ачык јарадып, ого бойыныҥ јакшылыкту табын кӧргӱзип, бойыныҥ сӱӱжиле бӱдӱмјиледи. Кийнинде Иисус: «Сен... Мени јер тӧзӧлӧнӧринеҥ озо сӱӱгеҥ» — деп, бойыныҥ Адазына айтты (Иоаннаҥ 17:24). Оныҥ учун, Кудайдаҥ јалтанып турган ада-энелер, бойыгардыҥ балдарыгарга сӱӱшти јетиреринеҥ ле эркеледеринеҥ уйалбай, мыны канча ла кире кӧп эдигер. «Сӱӱш бек эдет» деп јаантайын сананып јӱрӱгер (1 Коринфяндарга 8:1).

19, 20. Балдарды чын ӱредип таскадарына не кирип турган ла, ада-энелер Иегованаҥ нени ӱренип јат?

 ¹⁹ Бойыгардыҥ балдарыгарды ӱредип таскадыгар. Јаан сӱӱштӱ ӱредип таскадарыныҥ учурлузын Библия аҥылап темдектейт (Притчалар 1:8). Балдарын ӱредип таскадар молјузына кичеенбей турган ада-энелер, учы-тӱбинде кыйалта јоктоҥ санааркаштарга келер. Је ада-энелерди база бир јастыралардаҥ чеберлер керек. «Адалар, бойыгардыҥ балдарыгар кунукпазын деп, олорды ачындырбагар» — деп Павел бичиген (Колоссяндарга 3:21). Ада-энелер бойлорыныҥ балдарын учы-тӱби јок токтодорынаҥ, олордыҥ јастыргандары керегинде катап-катап айдарынаҥ ла олордыҥ албаданыжыныҥ учурын јабызадарынаҥ кыйар учурлу.

²⁰ Теҥеридеги бистиҥ Адабыс, Иегова Кудай, чын ӱредип таскадарыныҥ темин берет. Качан ол кату-карузына тургузып турза, ӧйи-кеминеҥ качан да ӧтпӧй јат. «Сени ӧйи-кеминде кату-карузына тургузарым» — деп, Кудай бойыныҥ албатызына айткан (Иеремия 46:28). Ада-энелер бу јанынаҥ Иегованаҥ тем алар учурлу. Кыйалта јок бӱдӱрер ээжилердиҥ кеми, сагышту ла баштапкы тӱзедер амадулу кеминеҥ ӧдӱп турза, балдарды айдары јок ачынарына экелет.

21. Ада-энелердиҥ кыйалта јок бӱдӱрер ээжилериниҥ кеми канча кире тузалу болуп турганын олор канайып аайлар аргалу?

²¹ Ада-энелер бойлорыныҥ кыйалта јок бӱдӱрер ээжилериниҥ кеми канча кире тузалу болуп турганын канайып аайлар аргалу? «Бу балага кандый салтарын јетирди?» — деп, олор бойлорын сураар аргалу. Кату-карузына тургузары тӱзедӱлӱ ӱредӱ болор учурлу. Баланы не учун кату-карузына тургусканын ол оҥдоп турар учурлу. Ада-энелер карузына тургузарыныҥ учы-тӱбин озодоҥ кӧрӱп турар учурлу. Озо баштап балдарды карузына тургузып турганда олор ачынгылап турганы онызы чын (Еврейлерге 12:11). Је тӱзедериниҥ кеми качан да баланы коркытпас учурлу, анайда ок оны јектеп салган ла ол тӱзедилбес деген сезим ондо болбос учурлу. Бойыныҥ албатызын кату-карузына тургузарыныҥ алдына: «Коркыба... нениҥ учун дезе Мен сениле кожо» — деп Иегова айткан (Иеремия 46:28). Эйе, слер баланы сӱӱп, ол керегинде  кичеенип турганарды бала оҥдоп турзын деп, тӱзедериниҥ кемин тузаланар учурлу.

«ОЙГОР ЈӦПТӦРДИ» КАНАЙЫП ТАБАР

22, 23. Ырысту билени тӧзӧӧргӧ, ойгор јӧптӧрди сен канайып табарыҥ?

²² Иегова биске ырысту биле тӧзӧӧрине керектӱ «јепселдер» берип турганы учун бис Ого алкыш-быйанду болор аргалу. Је тегин ле мындый јепселдерлӱ болоры — ас. Бис олорло чын тузаланар учурлу. Темдектезе, бойыныҥ јепселдерин чын тудунарына алаҥзылу ӱренип алган тура тудаачыны алактар. Ол чек ӧскӧ јепселдерле тузаланып турган болзо не болор. Бу учы-тӱбинде оныҥ ижинде билдире берери јолду. Эмди сениҥ билеҥде бар једикпестерди сен байла кӧрӱп ийген болорыҥ. Олордыҥ кезиктеринеҥ айрылары јеҥил эмес болордоҥ айабас. Је «Ойгор кижи угар, билгирин кожор ло сагыштузы ойгор јӧптӧрди табар» деген Библияныҥ јӧптӧриле јӱргени јолду болор (Притчалар 1:5).

²³ Сен Кудай керегинде билгирди оноҥ ары кӧптӧдип турар болзоҥ, ойгор јӧптӧрди таап аларыҥ. Билелик јӱрӱмге берилген библиялык принциптерге ајару эт, керек болзо кубулталар эдип тур. Јакшы билелик эжилер ле ада-энелер болуп бойлорын кӧргӱскен, эр-јажына једип калган христиандардаҥ тем ал. Олорло куучындаш. Ого ӱзеери Иеговага мӱргӱӱлиҥде бойыҥныҥ уур-кӱчтериҥ керегинде куучындап тур (Псалом 54:23; Филиппийецтерге 4:6, 7). Ол ого тоомјы экелип турар ырысту биле тӧзӧргӧ сеге болужар.

[Кӧчӱрӱ]

БОЙЫҤНЫҤ БИЛГИРЛЕРИҤДИ ШИҤДЕП КӦР

Чындык болоры, куучындажары, тоомјылу баштанары ла алышкан ээжин тооп турары ырысту билеге канайып јӧмӧп болужып јат?

Ада-энелер бойыныҥ сӱӱжине балдарын канайып бӱдӱмјилер аргалу?

Балдарды чын ӱредип таскадарына не кирип јат?

[Ӱренериниҥ сурактары]

 [Бӱдӱн 147 бӱкке берилген јурук]