9-чы бажалык

Ӧлӱп калган јуук улузысла не болуп јат?

1. Качан ӧлӱм јуук кижини апарып турза, улуста кандый сезимдер болуп јат?

 «КАЧАН јуук кижи божой берзе кандый ачу; оныҥ јӱрӱми токтоп, јок болуп калганын сананып ийериҥде кандый кӱч». Мынайда адазын, оноҥ энезин јылыйткан кижи айткан. Ол ондый тереҥ јылыйтууныҥ сезимин ле ачузын оору шыралап сескенинеҥ улам, бойына чек јер таппай барган. Айса болзо сен бого тӱҥей сезимдерди шыралап ӧткӧн болорыҥ. Сен байла, јуук улустарым эмди кайда, качан-бирде мен олорды ойто кӧрӧрим бе деп, бойыҥнаҥ сураган болорыҥ.

2. Ӧлӱмнеҥ улам кандый тегин эмес сурактар табылып келет?

² Кезик ада-энелер, бойыныҥ балдарын јылыйтканына кородоп, ыйлап тура: «Кудай теҥери јаар эҥ ле јакшы чечектер јууп турган» — деген каруулар уккулайт. Чын ла бу мындый ба? Бистиҥ јуук улузыс ол јер јаар атанып баргылайт па? Айса болзо бу нирвана деп адалып турган, оорулардаҥ ла бастыра кӱӱнзеп турган немелердеҥ јайым болуп, јакшызынып, ырыс сезер айалгалу јер бе? Бистиҥ сӱӱп турган улузыс агару улустыҥ сӱнези јӱрер јердиҥ ээжиги дӧӧн кирген бе? Ол эмезе, ӧскӧ улустыҥ бӱдӱмјилеп турганыла, ӧлӱм — ол Кудайга удура кинчек эткендерге, ӱргӱлјиге кыйнадар јердиҥ ээжиги бе? Ӧлӱп калган улус биске салтарын јетирет пе? Бу сурактарга чындык каруулар аларга, бистерге Кудайдыҥ Сӧзине, Библияга, баштанар керек.

 КИЖИНИҤ «ТЫНЫ [руах] *» ДЕГЕНИ ОЛ НЕ?

3. Сократ ла Платон ӧлгӧндӧр керегинде кандый шӱӱлтелерге тайангылаган, бӱгӱнги улустарга бу кандый салтарын јетирет?

³ Эр кижилерде ле ӱй кижилерде энчиркенип алган эт-канныҥ ӧлӱминеҥ ажыра јӱрӱп, бойы качан да ӧлбӧйтӧн сӱне — деген субстанция бар деп, јебрен грек философтор Сократ ла Платон бӱткӱлеген. Бӱгӱн бастыра јер-телекейде, миллион тоолу улус бого бӱткӱлеп јат. Бого тӱҥей кӧрӱмдер ӧлӱп калган улустаҥ коркырына ла олор амыр ла ырысту болзын деп кичеенерине экелип јат. Је Библия бисти ӧлгӧн кижилер керегинде чек башка ӱредет.

4. а) Бытие деген бичикте сӱне [нефеш] керегинде не айдылат? б) Кудай Адамды тиргизип ийерге, нени кийдире тынып ийген?

⁴ Ӧлгӧн улустардыҥ айалгазын оҥдоорго кӱӱнзеп, бистиҥ ада-ӧбӧкӧбисте, Адамда, сӱне јок болгонын, бис ундыбас учурлу. Ол бойы сӱне болгон. Кудай кайкамчылу эдип кижини — сӱнени [нефеш] — јердиҥ тӧс немелеринеҥ јайаган, оноҥ ого «јӱрӱмниҥ тыныжын» кийдире тынып ийген. Бытиеде 2:7 «Кайракан Кудай кижини јердиҥ тобрагынаҥ јайаган, оноҥ јӱзине јӱрӱмниҥ тыныжын кийдире тынып ийерде, кижи тирӱ сӱне [нефеш] боло берген» — деп айдылат. Адамныҥ јӱрӱми тыныштаҥ камаанду болгон. Кудайдыҥ Адамга берген јӱрӱмниҥ тыныжы тегин ле оныҥ ӧкпӧзинде айланган эмес, је канча кирези кӧӧпти темдектеген. Библия: «Јӱрӱмниҥ тыны», ол эмезе јердеги тирӱ јайаандарында иштеп турган «јӱрӱмдик ийде» (ЈТ) керегинде айдат (Бытие 7:22).

5, 6. а) «Јӱрӱмдик ийде» ол не? б) Псаломдо 145:4-⁠тӧ айдылганы аайынча, качан «тын» [руах] эт-канды артыргызып салза не болуп турган?

⁵ «Јӱрӱмдик ийде» дегени ол не? Бу, Кудай Адамныҥ јӱрӱм јок эт-сӧӧгине салган јӱрӱмниҥ чедиргени. Тыныш бу ийдени токтотпой улалтып турган. Андый болзо Псаломдо 145:4-тӧ «тын» [руах] деген сӧс нени темдектейт?  Бу ӱлгерде айдылат: «Оныҥ тыны [руах] чыгат, ол бойыныҥ јерине кайра бурылат; ол кӱнде ончо шӱӱп алган оныҥ санаалары јоголот». Библияныҥ бичиичилери «тын» [руах] деген сӧсти мындый контекстте тузаланып тура, ӧлӱмниҥ кийнинде кӧскӧ кӧрӱнбес сӱне оноҥ ары јӱрӱп турган керегинде бичигилебеген.

⁶ Ӧлгӧн соондо кижинеҥ чыгып турган «тын» [руах] — бу, бистиҥ јӱрӱмниҥ башталганын Јайаачынаҥ алып турган јӱрӱмдик ийде (Псалом 35:10; Деяниелер 17:28). Канайып не-немелердиҥ ижин јеткилдеп турган электроотто аҥылу темдектер јок, анайып ла бу јӱрӱмдик ийде де, кижиниҥ јӱрӱмин токтотпой улалтып турган кижиниҥ кандый бир аҥылу темдектери јок. Качан кижи ӧлӧ берзе, тын [руах] (јӱрӱмдик ийде) оныҥ эт-сӧӧгиндеги клеткаларыныҥ јӱрӱмине болужын токтодып ийет; бу ӧчӧ берген электроотко тӱҥей. Качан јӱрӱмдик ийде кижиниҥ эт-каныныҥ јӱрӱми улаларына јӧмӧбӧй барза, кижи — сӱне [нефеш] — ӧлӱп јат (Псалом 103:29; Екклесиаст 12:1, 7).

«ТОБРАККА БУРЫЛАРЫҤ»

7. Адам Кудайдыҥ сӧзин укпаган болзо, оны не сакыган?

⁷ Иегова кинчек эткен Адамга ӧлӱм ол не болгонын чокум јартап берген. «Бойыҥныҥ јӱзиҥ бастыра терлӱде калаш јиириҥ, качан јерге кайра бурылбаганчаҥ, нениҥ учун дезе сен тобрак, тобракка кайра бурыларыҥ» — деп, Кудай айткан (Бытие 3:19). Адам кайдаар бурылар учурлу болгон? Јер јаар, тобракка, недеҥ ол јайаалган болгон. Адам ӧлӱп каларда, оныҥ јӱрӱми токтоп, јок болуп калган!

8. Улустарда тындулардаҥ неде артыгы јок?

⁸ Бу јанынаҥ кӧрӧр болзо, кижиликтиҥ ӧлӱми тындулардыҥ ӧлӱминеҥ аҥыланбай јат. Тындулар — база сӱнелер [нефеш] олордыҥ јӱрӱми база ол ло тынныҥ [руах] ол эмезе јӱрӱмдик ийдениҥ болужыла улалат (Бытие 1:24). Екклесиаст 3:19, 20 деген бичикте «Канайып олор ӧлӱп турган, онойып ла былар ӧлӧт, ончозында бир ле тыныш [«тын» [руах], кӧчӱрӱде ЭмК], кижиде [ӧлӱм јанынаҥ] уй-малдыҥ алдына артыгы јок ...Бастыразы тобрактаҥ бӱткен ле, бастыразы тобракка кайра  бурылар» — деп, ойгорчы Соломон айткан. Кижиниҥ тындулардаҥ артыгы дезе, кижи Кудайдыҥ бӱдӱмиле јайаалган, ол Иегованыҥ кебеделдерин кӧргӱзет (Бытие 1:26, 27). Је, ӧлӱп калза, улустар да тындулар да тобракка кайра бурылгылап јат.

9. Ӧлӱп калган улустар кандый айалгада болгылайт ла олор кайдаар баргылайт?

⁹ Соломон ӧлӱм керегинде база бир неме куучындаган: «Тирӱ улустар ӧлӱп каларын билер, а ӧлӱп калган улустар нени де билгилебес». Чын, божоп калган улус нени де билбес. Оныҥ учун Соломон јӧп берген: «Колыҥ нени бастыра эдип ийер аргалу, ийде-кӱчиҥле эт; нениҥ учун дезе сӧӧктӧрдӧ (евр. шео́л), кайдаар сен барарыҥ, иш те јок, сананыш та јок, билгир де, ойгор до јок» (Екклесиаст 9:5, 10). Ӧлгӧн улустар кайдаар баргылайт не? Шеол — кижиликтиҥ текши сӧӧктӧрине. Бистиҥ ӧлгӧн јуук улузыс нени де билбес. Олор шыралагылабай да јат, биске канайып та саалтарын јетиргилебей јат.

10. Нениҥ учун ӧлӱм ол чек ле учы-тӱбин темдектеп турган эмес деп бис айдар аргалу?

¹⁰ Бистер ле бистердиҥ јуук улузыс бир ле эмеш ӧйгӧ јӱреле, оноҥ чактыҥ-чакка јӱрӱмнеҥ айрылатанын бу темдектебейт пе? Библияла болзо — јок. Адам кинчекти эткен ле соондо, Иегова Кудай тургуза ла кижиликтиҥ кинчегиниҥ учы-тӱбин јоголторына кичеенген. Улус ӧлӱп турзын деп Кудай бир де кӱӱнзебеген (Иезекииль 33:11; 2 Пётрдыҥ 3:9). Оныҥ учун ӧлӱм биске ле бистиҥ јуук улузыска јӱрӱмниҥ учы деп темдектебей јат.

«УЙУКТАП КАЛГАН»

11. Иисус бойыныҥ ӧлӱп калган Лазарь деп најызыныҥ айалгазын канайып јартаган?

¹¹ Иегова бисти ле бистиҥ јуук улузысты адамныҥ ӧлӱминеҥ айрыр амадулу. Оныҥ учун Кудайдыҥ Сӧзи ӧлгӧн улустарды уйуктап јаткандарга тӱҥейлеп айдат. Темдектезе, Иисус Христос оныҥ најызы Лазарь ӧлӱп калган деп билип ийеле, бойыныҥ ӱренчиктерине, «Бистиҥ најыбыс Лазарь уйуктап калган, је Мен оны ойгозып ийерге барып јадым» — деп айткан. Бу ӧйдӧ ӱренчиктери оныҥ сӧстӧрин оҥдобогонынаҥ улам, «Лазарь  ӧлӱп калган» — деп, Иисус чике айткан (Иоаннаҥ 11:11, 14). Оноҥ Лазарьдыҥ эјелери Марфа ла Мария бойыныҥ карындажыныҥ ӧлӱмине ый-сыгытта кородоп турган ӧйдӧ Вифания деген калага Иисус атанды. Качан Иисус Марфага «Сениҥ карындажыҥ тирилип келер» — деп айдарда, кижиликтиҥ билезине ӧлӱмле эдилген чыгымды Кудай орныктырып берер деп Марфа бӱдӱмјизин кӧргӱсти. «Билерим, калганчы кӱнде, тирилетен ӧйдо, тирилип келер» — деп ол айтты (Иоаннаҥ 11:23, 24).

12. Марфа ӧлӱп калган улустар керегинде кандый ижемјилӱ болгон?

¹² Марфа ӧлӱмниҥ кийнинде јӱрӱп турган кандый да ӧлбӧйтӧн сӱне бары керегинде нени де айтпады. Лазарь бойыныҥ јӱрӱмин оноҥ ары агару улустыҥ сӱнези јӱрер јерде улалтып турганына ол бӱтпеген. Марфа ӧлӱп калган улустар тирилерине тыҥ иженип турган болгон. Лазарьдыҥ эт-канынаҥ кандый да ӧлбӧйтӧн сӱне айрылбаган, је оныҥ ӧлӱп калган карындажы јок болуп калганын ол билер болгон. Јаҥыс ла болужар аргалу неме бу — тирилери.

13. Иисус Кудайдаҥ кандый ийделӱ болгон, оныла ол канайып тузаланган?

¹³ Иегова Кудай Иисус Христоско кижиликти актап алзын деп јаҥ берген (Осия 13:14). Оныҥ учун Марфаныҥ сӧстӧрине карууны «Мен тирилери ле јӱрӱм болорым; Меге бӱдӱп турган кижи ӧлӱп те калза тирилер» — деп Иисус айткан (Иоаннаҥ 11:25). Ӧлӱп калганы тӧрт конгон Лазарьдыҥ межигине Иисус базып келеле, оны јӱрӱмге кайра јандырып, Кудайдаҥ берилген ийдезин кӧргӱсти (Иоаннаҥ 11:38—44). Бойыҥа сананып кӧрзӧҥдӧ, Иисус Христостыҥ эткен бу тиргизижин ле анайда ок ӧскӧ дӧ эткен тиргизиштерин кӧргӧн улустарга бу кандый кайкал болгон! (Марктаҥ 5:35—42; Луканаҥ 7:12—16).

14. Нениҥ учун тирилери ле ӧлбӧйтӧн сӱне керегинде шӱӱлтелер — келишпес оҥдомолдор?

¹⁴ Бир кичинек ӧйгӧ токтой тӱжеле, сананып кӧр: ӧлӱмниҥ кийнинде кандый да ӧлбӧйтӧн сӱне јӱрӱп турган болзо, ол тушта кемди де тиргизери керек јок болор. Анайдарда, Лазарь ла ошкош улусты бийик эмес кеминдеги јӱрӱмге тиргизери чындык эмес болор эди, нениҥ  учун дезе олор сӱреен јакшы теҥеридеги кайралды алгылап алган да. Чын, Библияда «ӧлбӧйтӧн сӱне» деген сӧстӧр бир де катап тузаланылбай јат. Мыныҥ ордына, кинчек эдип турган кижиниҥ сӱнези [нефеш] ӧлӱп калар деп Бичимелде айдылат (Иезекииль 18:4, 20). Анайдарда, тирилери — ол ӧлӱмнеҥ чындык айрылыш деп Библия кӧргӱзет.

«МЕЖИКТЕРДЕ ОНЧО ЈАТКАНДАР»

15. а) «Тирилери» деген сӧс нени темдектейт? б) Нениҥ учун Иегова Кудайга кижини тирилтерге бир де кӱч эмес?

¹⁵ Иисустыҥ ӱренчиктери тузаланып турган «тирилери» деп кӧчӱрилип турган сӧс, «турар» эмезе «туруп келерин» темдектейт. Тирилип келгени — ол ӧлӱмниҥ јӱрӱм јок айалгазынаҥ туруп, ол эмезе кижиликтиҥ  текши сӧӧктӧринеҥ туруп келерин темдектеп јат. Иегова Кудайга кижини тиргизерге бир де кӱч эмес. Нениҥ учун? Нениҥ учун дезе Иегова — јӱрӱмниҥ Јайаачызы. Бӱгӱн улус эр ле ӱй кижиниҥ тыш-кеберин ле ӱнин видеоплёнкага бичип алала, божогон соондо бу бичип алган немелерди кӧрӱп турар аргалу. Анайдала ок кажы ла кижиниҥ ончо аҥылу темдектери бистиҥ бастыраны эдип ийер Јайаачыбыстыҥ сагыжына артат, кижи алдында кандый болгон, андыйла јаҥы эт-сӧӧкти ол ого береле тиргизип ийер аргалу.

16. а) Ончо межиктерде јаткандарга Иисус нени эдер болгон? б) Кижиге кандый тирилери болор, оныҥ јаан учурлузы неде болор?

¹⁶ Иисус Хритос айткан: «Ӧй келип јат, качан межиктерде ончо јаткан улустар Кудайдыҥ Уулыныҥ ӱнин угуп ийеле тургулап чыгар, јакшы эткендер јӱрӱмге тирилер, а калју керек эткендер јаргыладып саларына тирилер» (Иоанныҥ 5:28, 29). Иегованыҥ сагыжындагы ончо ӧлӱп калган улустар тиргизилип, оныҥ јолдорына ӱренгилеп алар. Кем Кудай керегинде билгирле келиштире эдип јӱрер, бу тирилиш јӱрӱмге тирилгени болор. А кем Кудайдыҥ ӱредӱзин ле оныҥ башкарузын јектеп турар, бу ого јаргыладып саларыныҥ тирилери болор.

17. Кем тиргизилер?

¹⁷ Чындык јӱрӱм јӱрерине кичеенип, Иеговага иштеген улустар тиргизилетени болоры, алаҥзу јогынаҥ јарт. Кату истежӱ болгон ӧйлӧрдӧ ӧлӱмниҥ алдына турган кӧп саба улустарга тирилерине иженгени турумкай болорын берген. Кудай јӱрӱмге ойто кайра бурып экелер аргалу болгонын олор билгилеген (Матфейдеҥ 10:28). Је миллион тоолу улустар Кудайдыҥ чындык ээжилерине кандый да колбу кӧргӱспеген. Олор онойдоло ок тиргизилер. Апостол Павел бого тыҥ иженген болгон: «Ӧлӱп калган акту ла акту эмес улус тирилери болорына бӱдӱп, Кудайга иженедим» — деп ол айтты (Деяниелер 24:15).

18. а) Апостол Иоанн тирилери керегинде кандый ӱзӱт алган? б) «Отту кӧлдӧ» не јоголтылар ла бу «кӧл» нени темдектеп јат?

¹⁸ Апостол Иоанн Кудайдыҥ ширеезиниҥ алдында тиргизилген улустардыҥ турганын јӱрекке тийер ӱзӱтте  кӧрди. Оноҥ Иоанн бичип салган: «Талай, ондо болгон ӧлгӧндӧрди берип ийди, ӧлӱм ле таамы [греч. гадес] ондо болгон ӧлгӧндӧрди берип ийди; кажызы ла бойыныҥ эткен керектериле јаргылаткан болгон, ӧлӱм ле таамы отту кӧлгӧ ташталган. Бу — экинчи ӧлӱм» (Откровение 20:12—14). Бойыҥа сананып кӧрзӧҥ дӧ! Кудайдыҥ сагыжындагы бастыра ӧлӱп калган улустар, гадестеҥ, ол эмезе шеолдоҥ,— текши кижиликтиҥ сӧӧктӧринеҥ айрылар ижемјилӱ болот (Псалом 15:10; Деяниелер 2:31). Олордо Кудайга иштеер кӱӱн бар ба деп, эдип турган керектерле кӧргӱзер арга болор. Оныҥ кийнинде бӱдӱнге чек јоголтылып турганын темдектейтен «геенна» ла ошкош «отту кӧлгӧ» «ӧлӱм ле таамы» ташталар (Луканаҥ 12:5). Качан тирилери тӱгенген соондо, текши кижиликтиҥ сӧӧктӧри куруталып, јоголып калар. Библиянаҥ Кудай кемди де кыйнабай турган деп билгени кандый токуналу ла јакшы! (Иеремия 7:30, 31).

ТИРГИЗИЛГЕН УЛУСТАР КАЙДА ЈАДАР?

19. Нениҥ учун кезик улус теҥери јаар тиргизилер ле олорго Кудай кандый эт-сӧӧк берер?

¹⁹ Кӧп эмес кезик эр ле ӱй улустар теҥеридеги јӱрӱмге тиргизилер. Олор Иисустыҥ кожо иштеп турган каандары ла абыстары болуп, баштапкы кижинеҥ, Адамнаҥ энчиркенип алган ӧлӱмниҥ учы-тӱбин јайладарына турушкылар (Римляндарга 5:12; Откровение 5:9, 10). Христосло кожо башкарарга Кудай теҥери јаар канча кижини алар? Библияныҥ айтканыла болзо јӱк ле 144 000 (Откровение 7:4; 14:1). Олор теҥериде јадар аргалу болзын деп, Иегова олордыҥ кажызына ла кӧскӧ кӧрӱнбес (духовный) эт-сӧӧк берер (1 Коринфяндарга 15:35, 38, 42—45; 1 Пётрдыҥ 3:18).

20. Сӧс уккур кижиликти ле тиргизилетен улусты не сакып јат?

²⁰ Ӧлӱп калган улустардыҥ чик јок кӧп сабазы сӱреен јакшы ла јараш јерге тиргизилер (Псалом 36:11, 29; Матфейдеҥ 6:10). Кезиктери теҥеридеги јӱрӱмге тиргизилип барарыныҥ бир шылтагы бу — Кудайдыҥ јер керегинде амадуларын бӱдӱрип салары. Иисус Христос ло 144 000 оныҥ кожо иштеп турган башкараачылары, бистиҥ ада-ӧбӧкӧлӧристиҥ јылыйтып салган бийик кеминдеги јӱрӱмге  сӧс уккур кижиликти табынча апаргылаар. «Мениле кожо сӱреен јараш јерде болорыҥ» деген Иисустыҥ јанындагы керий тартып койгон, ӧлӱп јаткан кижиге айткан сӧстӧрдӧҥ кӧргӧндӧ, бу анайдала ок тиргизилген улустарга келижип јат (Луканаҥ 23:42, 43).

21. Судурчы Исаияныҥ ла апостол Иоанныҥ сӧстӧри аайынча ӧлӱмле не болор?

²¹ Сӱреен јараш ла јакшы јерде, бӱгӱн ондый оору јоболто экелип турган ӧлӱм јайладылып калар (Римляндарга 8:19—21). Иегова Кудай бойыныҥ болужын јетирер, «ӧлӱм чактыҥ-чакка јылыйар» деп судурчы Исаия айткан (Исаия 25:8). Апостол Иоанн ӱзӱтте сӧс уккур кижилик ӧлӱм ле оорунаҥ айрылар ӧйди кӧргӧн. Эйе, «Олорло Кудай Бойы олордыҥ Кудайы болор; Кудай олордыҥ кӧстӧриниҥ јажын арчып салар, ӧлӱм де болбос, ый-сыгыт та, оору-јобол до база болбос, нениҥ учун дезе азыйгы ӧй ӧдӱп калган» (Откровение 21:1—4).

22. Тиргизилери керегинде билгир сени канайып томултат?

²² Ӧлӱм керегинде јӱзӱн-базын сананып тапкан санааларды, Библияныҥ чокум јарт ӱредӱлери јоголтып салат. «Калганчы ӧштӱ» — ӧлӱм, јоголтылып каларын Агару Бичимел јарт јетирет (1 Коринфяндарга 15:26). Бис тиргизилетен ижемјинеҥ кандый токунадыш ла ийде алар аргалу! Кудайдыҥ сагыжындагы бистиҥ ӧлӱп калган јуук улустарыс ӧлӱмдик уйкунаҥ ойгонып, Кудайды сӱӱп турган улустарга ол нени белетеп салганын ла оныла јакшызынып тузаланар аргалузына бис кандый ырысту болорыс! (Псалом 144:16). Бу алкыштар Кудайдыҥ Каандыгынаҥ улам болор аргалу. Је бу Каандыктыҥ башкараары качан башталар учурлу? Кӧрӱп ийек.

[Кӧчӱрӱ]

БОЙЫҤНЫҤ БИЛГИРЛЕРИҤДИ ШИҤДЕП КӦР

Кижиниҥ тыны [руах] дегени ол не?

Ӧлгӧндӧрдиҥ айалгазын сен канайып јартап берер эдиҥ?

Кем тиргизилер?

[Ӱренериниҥ сурактары]

[85 бӱктеги јурук]

Канайып Лазарь Иисустыҥ айткан сӧзиле межиктеҥ чыгып келген, анайып ла миллиондор тоолу улустар ӧлгӧндӧрдӧҥ тирилер.

 [86 бӱктеги јурук]

«Ӧлӱм чактыҥ-чакка јоголып калза», сӱӱнчиде учы јок болор.