ЈЕБРЕН ӧйдӧ Израиль албаты чындык бажырышка јӧмӧжӧргӧ акча-манат берип туратан. Је Иисустыҥ ӧйинде еврейлер кӧп налогтор тӧлӧгӧн. Бу олордыҥ јӱрӱмин коркышту уурлаткан.

Кажы ла јыл еврей эр кижи агару байкандагы, кийнинде ӧргӧӧдӧги, ишке јӧмӧжӧргӧ јарым сикль (эки драхма) акча берер учурлу болгон. Баштапкы чакта бу акча Иродтыҥ ойтодоҥ туткан ӧргӧӧзиниҥ чыгымдарын ла тайылгаларла колбулу чыгымдарды бӧктӧӧргӧ тузаланылган. Бир катап кезик еврейлер Петрдаҥ Иисусты бу налог аайынча нени сананып турган деп сураган. Иисус дезе налогты тӧлӧбӧзин деп айтпаган. Карын Петрга налог тӧлӧйтӧн акчаны кайдаҥ табатанын айдып берген (Матф. 17:24—27).

Анайда ок Кудайдыҥ албатызы иштеп алган акчазынаҥ эмезе јууп алган тӱжӱминеҥ онынчы ӱлӱзин берер учурлу болгон (Лев. 27:30—32; Тоол. 18:26—28). Је ачыркак кудай јаҥныҥ башчылары албатыны ончо неменеҥ, керек дезе, «мята, анис, тмин ӧлӧҥдӧрдиҥ» онынчы ӱлӱзин экелзин деп некеген. Иисус дезе онынчы ӱлӱни тӧлӧбӧс керек деп айтпаган. Је бичикчилерди ле фарисейлерди экијӱстенип турган деп айдып, олордыҥ јастыразын илезине чыгарган. Нениҥ учун дезе олор «Јасактагы тӧс немени... ундып кой[гондор]» (Матф. 23:23).

Бого коштой Иисустыҥ ӧйинде јаткан еврейлер олорло башкарган римляндарга башка-башка налогтор тӧлӧгӧн. Темдектезе, јерлӱ улус јууп алган тӱжӱминеҥ 20—25 проценттин акчала эмезе аш-курсакла тӧлӧӧр учурлу болгон. Анайда ок кажы ла еврей кижи каганга налог тӧлӧгӧн. Фарисейлердиҥ шак ла бу налог керегинде сурагына Иисус мынайып айткан: «Кагандыйын каганга беригер, Кудайдыйын дезе, Кудайга» (Матф. 22:15—22). Бӱгӱнги кӱнде христиандар база мынайып ла эдет.

Анайда ок улус кандый бир јердеҥ экелген эмезе ӧскӧ јердӧӧн апарган товарлар учун налог тӧлӧгӧн. Бу налогтор порттордо, кӱрлерде, јолдордыҥ бириккен јерлеринде, каланыҥ эжиктеринде ле рыноктордо јуулып туратан.

Римниҥ јаҥы башкарган ӧйдӧ, налогторды тӧлӧӧргӧ коркышту кӱч боло берген. Иисус јерде болордо, Тиберий деп император башкарган тушта, Римниҥ Тацит деп тӱӱкичизи мынайып айткан: «Коркышту јаан налогтордоҥ шыралап калган Сирия ла Иудея налогтордыҥ кемин астатсын деп јайнап сураган».

Налогторды кандый эп-аргала јууганы айалганы оноҥ уур эткен. Мындый арганы аукциондо эҥ ле кӧп акча берген улус садып алатан. А ол улус налог јууйтан улусты јалдап алатан. Темдектезе, Закхей налог јууйтан улустыҥ јааны болгон болор (Лука 19:1, 2). Налогты јууйтан эп-арганы садып та алган улус, оны јууп та турган улус налог тӧлӧгӧн улустыҥ болужыла байыган. Оныҥ да учун улуска налог јууйтан эп-арга јарабаган ла олор налог јууп турган улусты јаман кӧрӱп туратан.