Экинчи телекейлик јуу-согуштыҥ ӧйинде адам-энем Эстониянаҥ Германиядӧӧн кӧчӱп барган. Мен анда чыккам. Кийнинде олор Эстониянаҥ Канададӧӧн кӧчкӧн. Анда Отта́ва деп каланыҥ јанында јатканыс. Баштапкы ла јаткан турагыс, такаалардыҥ уйазыныҥ ичинде, черетеп салган толык болгон. Бис коркышту јокту јатканыс, је јымыртка деп курсак бисте јаантайын болгон.

Бир катап энемге Иегованыҥ Керечилери Ачылта 21:3, 4-ти кычырган. Бу сӧстӧр энемниҥ јӱрегине барып тийерде, энем ыйлай берди. Анайып, чындыктыҥ ӱрени ӧзӱп, бир канча ӧйдӧҥ, адам ла энем сууга чӧҥӱрилген.

Адам ла энем английский тилле јазап куучындабай да турган болзо, је чындыкты олор тыҥ баалаган. Адам Онта́рио деп провинцияныҥ Са́дбери деп калазында, темир кайылтып турган заводто тӱниле де иштезе, мени ле Сильвия деп сыйнымды, кажы ла субботто јарлаар ишке апарып туратан. Бистиҥ биле «Каруулчы Шибеени» кажы ла неделеде ӱренген. Адам ла энем меге Кудайды сӱӱрге болушкан. Анайып, 1956 јылда, 10 јашту болорымда, Иеговага учурлангам. Ада-энемниҥ Иегованы сӱреен тыҥ сӱӱгени меге бастыра јӱрӱмиме Иеговага иштеерге ийде-кӱч берген.

Школды божоткон кийнинде кӧгӱс јаным уйадай берген. Пионер болзом, јараш јерлерди кӧрӱп, бастыра јердиҥ ӱстин эбиретен кӱӱниме јединбезим деп бодогом. Оныҥ учун радиого диджей болуп кирип алгам. Иш меге јарап туратан, је кӧп сабада эҥирлер сайын иштеерге келишкен. Мынаҥ улам јуунныҥ туштажуларын божодып баштагам, анайда ок Иегованы сӱӱбей турган улусла кӧп куучындажып туратам. Је бир канча ӧйдӧҥ уйадым амыр бербей барган. Анайып, јӱрӱмимди солыыр керек деп оҥдоп ийгем.

Бир канча ӧйдӧҥ Онтарио деп провинциядӧӧн, О́шава деп каладӧӧн кӧчӧ бергем. Анда Рэй Но́рманла, оныҥ кожо чыкканы Ле́слиле, база да ӧскӧ пионерлерле танышкам. Бу пионерлерле куучындажып турала, олордыҥ сӱӱнчизин кӧрӱп, кӧрӱмимди солыыр кӱӱним келген. Анайып, 1966 јылда сыгын айда пионердиҥ ижин баштадым. Бого сӱреен тыҥ сӱӱнгем. Је мени сакыбаган јанынаҥ база да ӧскӧ алкыштар сакыган.

Школдо ло ӱренип турала, Канаданыҥ Торо́нто деп калазындагы Бет-Элде иштеерге, заявление бичип салгам. Соҥында пионер болуп турарымда, меге Бет-Элде 4 јылдыҥ туркунына иштезин деп  кычырту келген. Је ол тушта меге Лесли тыҥ јараган. Оныҥ учун јӧпсинип ийзем, оны база качан да кӧрбӧзим деп санааркай бергем. Бу јанынаҥ Иеговага кӧп мӱргӱгем. Учы-тӱбинде Бет-Эл барарым деп шӱӱп алган да болзом, јӱрегиме бир эмеш кунукчылду болгон.

Бет-Элде озо баштап кийим јунар јерде иштегем, оноҥ мени секретарь эдип кӧчӱрген. Ол ло ӧйдӧ Лесли дезе Квебе́к деп провинцияныҥ Гатино́ деп калазында специальный пионер болуп иштеген. Мен јаантайын: «Эмди Лесли нени эдип јадыры не? Мен чын тӱп-шӱӱлте эткем бе?» — деп сананып туратам. Је кенетийин айалга солына берген. Леслиниҥ кожо чыкканына, Рэйге, Бет-Элде иштезин деп, база кычырту келген. Оны менле кожо бир кыпка јатыргызып салган! Мынайып, мен ойто Леслиле кожо куучындажып баштагам. 1971 јылдыҥ кочкор айыныҥ 27-чи кӱнинде бис алыжып алдыс. Бу Бет-Элде иштегенимниҥ калганчы кӱни болды.

Леслиле алышканыс мениҥ јӱрӱмимде эҥ јаан алкыштардыҥ бирӱзи болгон. Бис экӱни Квебектеги француз тилдӱ јуунга кӧстӧп салган. Бир эмеш ӧйдӧҥ база ла бир алкыш болды — аймак кӧрӧӧчиниҥ ижине кычырту алгам. Мен ол тушта јӱк ле 28 јашту болгом, ченемелим де ас. Је санаама Иеремия 1:7, 8 келерде, токунай бергем. Анайда ок менде база да бир санааркаш болгон. Мениҥ кару эш-нӧкӧрим канча катап машиналу аварияларга туштаган. Оныҥ учун тӱнде јакшы уйуктап болбой туратан. Аймак кӧрӧӧчиниҥ ижин бис канайып бӱдӱргейис не деп, санааркап турганчам, Лесли мынайда айтты: «Бу ишти Иегова берген болордо, оны не бӱдӱрип кӧрбӧс?» Анайып, бис экӱ бу иште 17 јыл иштедис.

Аймак кӧрӧӧчиниҥ ижинде сӱреен эрчимдӱ иштеерге албадангам. Леслиге ӧй дӧ артпай туратан. Је бир учурал меге јаан ӱредӱ болгон. Бир катап понедельникте, эртен тура, эжиктиҥ звоногы угулган. Чыгып барзам, кем де јок. Эжиктиҥ јанында јӱк корзина турган. Оныҥ ичинде: јайып ийетен бӧс, јымжак калаш, фрукталар, сырлар, бир шил аракы ла бокалдар болгон. Оноҥ мындый сӧстӧрлӱ бир кичинек чаазын јатты: «Ӱйиҥле кожо амырап барып кел». Тышкары сӱреен јараш айас кӱн турган. Је мен ӱйиме: «Меге куучын-эрмек белетеер керек, сенле кожо барып болбозым» — дегем. Лесли ӱзе аайлап ийген ошкош, је чырайынаҥ бир эмеш кунуга бергени кӧрӱнген. Куучын-эрмекти белетеерге отура ла береримде, уйадым амыр бербей барды. Сагыжыма Эфестегилерге 5:25, 28-теги сӧстӧр кирип келерде, Иегова меге: «Ре́йно, ӱйиҥе ајару эт» — деп айткандый билдирген. Оныҥ учун мӱргӱп ийеле, Леслиге: «Барак!» — деп айттым. Ол коркышту тыҥ сӱӱне берген. Анайып, бис ол кӱнде сууныҥ јарадында сӱреен јараш јер табып, сӱреен јакшы амыраганыс! Ол кӱн Леслиле кожо ӧткӱрген ырысту кӱндердиҥ бирӱзи болгон. Анайда ок Кудайдыҥ болужыла куучын-эрмекти де белетеп алгам.

Биске аймак кӧрӧӧчиниҥ ижи сӱреен јараган. Бис Британский Колумбиянаҥ ала Ньюфа́ундлендке јетире бастыра Канаданы айланып келгенис.  Мениҥ јараш јерлер кӧрӧтӧн санаам бӱдӱп калды. Оноҥ мен Галаадтыҥ сургалына ӱренерге сананып баштагам. Је меге миссионердиҥ ижи аҥылу иш деп билдирген. Мен анайып иштеп болбозым. Анайда ок миссионер болзом, Африканыҥ јуу-чак ла эпидемиялар болуп турган кандый бир јерлериндӧӧн аткарып ийзе, мен канайдарым деп сананала, коркып туратам. Меге Канадада ла иштеерге јараган.

1992 јылда, Советский Союзка кирген кезик ороондордо, јайым јарлайтан арга ачылган. Мынаҥ улам бис экӱни Эстониядӧӧн миссионерлер болуп барзын деп кычырган. Бу кычырту биске сакыбаган јанынаҥ болгон. Оныҥ учун мӱргӱп ийеле, ойто ло катап: «Бу ишти Иегова берип јаткан болордо, оны не бӱдӱрип кӧрбӧс?» — деп сананала, јӧпсинип ийдис. Карын, бисти Африкадӧӧн ийип јаткан эмес.

Бис тӱрген ле эстонский тилди ӱренип баштаганыс. Бисти, кӧчӱп келген кийнистеҥ бир канча айдаҥ, јорукчы кӧрӧӧчиниҥ ижин баштазын деп сураган. Биске 46 јуунга, анайда ок Эстониядагы, Латвиядагы, Литвадагы ла Калининградтагы бир канча бӧлӱктерге барар керек болгон. Оныҥ учун биске ондогы улустыҥ тилине канайып та болзо, куучынданарга келишкен. Бу тилдерди ӱренерге јеҥил эмес болгон. Је ака-эјелер бистиҥ албаданганысты баалап, болужарга јаантайын белен болгондор. А 1999 јылда, Эстонияда филиал ачыларда, комитетте То́мас Э́дур, Ле́мбит Ра́йл ла То́мми Ка́уко деп акаларла кожо иштеп баштагам.

Анда бис Сибирьде ссылкада болгон кӧп ака-эјелерле таныштыс. Олорды јуук улузынаҥ айрып, коркышту кату туткан да болзо, олор бир де катуланбаган, олордыҥ сӱӱнчизи јылыйбаган, анайда ок олор Кудай керегинде оноҥ ло ары куучындаар кӱӱндӱ болгон. Бу ака-эјелердиҥ темин кӧрӱп, кӱч ӧйлӧр болзо, бис те ӱзени чыдажарыс ла сӱӱнчисти јылыйтпазыс деп бӱдӱмјибис тыҥыган.

Канча јылдардыҥ туркунына кӧп иштенип турганыстаҥ улам јазап амырайтан ӧй ас болгон. Ол ӧйлӧрдӧ Лесли коркышту тыҥ арып турганын сезип баштаган. Бис мыны фибромиалгияла колбулу деп билбегенис те. Мынаҥ улам Канададӧӧн кайра јанатан санаа келген. Бисти, Бет-Элдиҥ комитедине кирип турган улусты, Па́ттерсондо (Нью-Йорк штат, США) ӧдӧтӧн сургалга кычырарда, барып болорыс па, јок по деп билбей турдым. Је Иеговага кӧптӧдӧ мӱргӱп, бу ӱредӱге барарыс деп јӧбисти берип ийеристе, Иегова бисти алкыш јок артыргыспады. Мен сургалда ӱренип јатканчам, Лесли эмденген. Мындый эмдениш ого сӱреен керектӱ болгон. Бир эмеш ӧйдӧҥ Иеговага эдип турган ижисти оноҥ ары улалтканыс.

Бир катап 2008 јылда, эҥирде, меге тӧс башкарунаҥ: «Слер Конгодӧӧн кӧчӧргӧ белен бе?» — деп телефон соккон. Бу сурактыҥ каруузын эртен ле берер керек болгон. Мен чек ал-санаага тӱштим. Леслиге, эҥирде, бу керегинде куучындабадым. Нениҥ учун дезе билер болгом, ол мыны укса, тӱниле кӧс јуҥбас деп. Је бу тӱнде Лесли эмес, мен бойым уйуктабадым. Тӱниле Иеговага нениҥ  учун Африкадӧӧн барбаска турганымды куучындап, мӱргӱгем.

Эртезинде Леслиге ӱзе куучындап бердим. Бис экӱ: «Иегова бисти Африкадӧӧн кычырып јат. Ондо не болорын билбей јадып, бодоп не санааркап турганыс?» — деп санандыс. Оныҥ учун Эстонияда иштегенис 16 јыл болуп калган кийнинеҥ Кинша́садӧӧн учып ийдис. Андагы филиал амыр, тымык, јажыл оазис ошкош болгон. Лесли дезе, туку Канадада иштеп турарыста болгон открытказын тӱрген ле тургузып алган. Анда мындый сӧстӧр болгон: «Слерди кайда отургыскан, анда чечектегер». Конгодо кӧп ака-эјелерле најылажып алганыс. Агару Бичикле ӱредӱлер де башталган. Мында миссионер ижистеҥ јаан сӱӱнчи алганыс. Анайда ок биске ӧскӧ дӧ Бет-Элдерди барып кӧрӧтӧн јакарулар берилетен. Мынайып, Африканыҥ 13 кире ороонында болгоныс. Бу ороондордо кандый ла албатыларла таныжып, олордыҥ кажызыныҥ ла јаражын кӧргӧнис. Анайып, Африканаҥ коркыганым јоголып калган. Иегова бисти карын да ары аткарганы јакшы болды.

Конгодогы ака-эјелер бисти јӱзӱн-јӱр курсакла азырайтан. Ол тоодо курт-коҥыстар да амзаарга беретен. Кем билген, мындый курсак јиирис деп. Ака-эјелер оны јаҥыс ла јип-јип тургылаар. Олорды кӧрӧлӧ, бис экӱ де јиирге кӱӱнзей бердис. Бу курсак чын ла амтанду эмтир.

Бис Конгоныҥ Кӱнчыгыш јанындагы деремнелерине кӧгӱс курсак ла гуманитарный болуш апарып туратаныс. Не дезе ол деремнелерге ороондо тӱймеен кӧдӱрип турган улус табарулар эдетен. Олордыҥ табаруларынаҥ ӱй улус ла балдар шыралаган. Кӧп саба ака-эјелер коркышту јокту јадатан, је олордыҥ тирилиш болор деп бӱдӱп турганы, Иегованы сӱреен тын сӱӱп турганы ла организацияга јӧмӧжип турганы бистиҥ кӱӱнисти кӧдӱретен. Олордыҥ темин кӧрӱп, бис Иеговага нениҥ учун иштеп турганысты ойто катап сананганыс. Анайып, бӱдӱмјибис тыҥыган. Кезик ака-эјелер бойыныҥ туразы, ӧскӱрип јаткан курсагы јок арткан. Ол тушта мен јарт кӧрӱп ийгем, кижи акча-јӧӧжӧзин бир ле уунда јылыйтып салардаҥ айабас. Је кӧгӱс байлыкла андый неме болбой јат. Бу ака-эјелер коркышту уур ченелтелер ӧдӱп турган да болзо, јаан ла комудашпас болгон. Карын, олор бойыныҥ омок кӱӱн-санаазыла бистиҥ кӱӱн-санаасты кӧдӱрип койотон. Айдарда, мындый неме оҥдодыс: су-кадык јанынаҥ, эмезе ӧскӧ дӧ јанынаҥ кӱчтер болуп турза, бир де јалтанбас керек.

Бисте база да алкыштар болды: бис экӱни Кӱнчыгыштӧӧн Гонконгтыҥ Бет-Элине ийген. Качан бирде анда јадарыс деп, санаабыста да јок болгон! Мынаҥ озо Иегова бисти бир де артыргыспаган, оныҥ учун тӱрген ле јӧпсинип ийдис. Анайып, 2013 јылда кӧзис јашталып, јараш Африканаҥ ла кару најыларыстаҥ јӱрӱп ийдис. Оноҥ ары не болорын јаҥыс Иегова билген.

Африка ла Гонконг чек эки башка јер эмтир. Гонконг коркышту јаан ла табышту кала. Биске кантонский диалекти де ӱренерге јеҥил эмес болгон. Је ака-эјелер биске јаантайын болужып туратан. Анайда ок андагы улустыҥ курсагы биске сӱреен јараган. Бет-Элдиҥ ижи там кӧптӧгӧн, туралардыҥ баазы коркышту тыҥ кӧдӱрилген. Оныҥ учун Башкару јӧп филиалдыҥ кӧп саба тураларын садып ийген. 2015 јылда бисти Тӱштӱк Кореяныҥ филиалындӧӧн кӧчӱрген. Бис эмдигенче мында иштейдис. Корейский тилди ӱренерге база јеҥил эмес. Биске бу тилди эм де ӱренер керек. Је ака-эјелер бистиҥ бир эмеш те болзо, једимдеристи кӧрӱп, јаантайын мактап јадылар. Бис олордыҥ болужы учун сӱреен быйанду.

Кезикте јаҥы најылар табарга јеҥил эмес. Је бис мындый неме оҥдодыс: бойыҥ кӱндӱзек болзоҥ, улусла канча ла кире тӱрген таныжып аларыҥ. Ака-эјелерде башказы эмес, тӱҥей немези кӧп. Иегова бисти јӱректериске батпас најыларлу болзын эдип јайаган (2 Кор. 6:11). Бу сӧстӧрдиҥ чынын бойыстыҥ јӱрӱмистеҥ кӧрдис.

Бис база бир немеге ӱренип алдыс: Иегова улуска канайып баштанып турган, бис те улуска анайып ла баштанар учурлу. Анайда ок Иегованыҥ сӱӱжин ле оныҥ колыныҥ болужын кӧрӱп турар керек. Кезикте кунугып турзаас, ол эмезе улус бисти јаман кӧрӱп турган деп сананып турзаас, најыларыстыҥ открыткаларын ла самараларын кычырып туратаныс. Иегова бисти качан да болуш јок артыргыспаган, јаантайын биске ийде-кӱч берип туратан. Мынайып, ол биске мӱргӱӱлдеристиҥ каруузын берген.

Бу јылдардыҥ туркунына Леслиле кожо иш кандый да кӧп болзо, бой-бойыска ӧй табып турар керек деп ӱренип алдыс. Тил ӱренип турзаас, бойыстыҥ јастырабысты каткыла ӧткӱрип јадыс. Анайда ок кажы ла эҥирде Иеговага не учун быйанысты айдарга турганысты сананадыс.

Чынын айтса, мен качан бирде миссионер болорым, ӧскӧ ороондордо јадарым деп, качан да сананбагам. Је Иеговала кожо јӱрзеҥ, ол сеге ден нени этпес! Меге судурчы Иеремияныҥ айткан сӧстӧри сагыжыма кирет: «Иегова, сен мени тӧгӱндеп салгаҥ» (Иер. 20:7). Иегова биске сӱреен јакшы сыйлар, кандый ла алкыштар берген. Керек дезе самолётту учатан јаш тужымдагы кӱӱнимди де бӱдӱрип салган. Башка-башка филиалдарда болуп, бис беш континентти эбирип келгенис. Иегованыҥ организациязы биске кандый да јакылталар берзе, Лесли јаантайын јанымда болгон. Оныҥ учун кару эш-нӧкӧримди баалап јадым.

Бис кемге ле нениҥ учун иштеп турганысты јаантайын сананып јӱредис. Бистиҥ бӱгӱнги алкышту јӱрӱмис келер ӧйдӧги јажын-чакка јӱретен јӱрӱмниҥ јӱк кичинек бӧлӱги болот. Ол тушта Иегова колын чӧйип, кажы ла јайааныныҥ кӱӱнин бӱдӱрип салар! (Сар. 145:16).