Ада-энем 1920 јылда алышкан. Је чындыкты олор мынаҥ да озо уккан. А мен 1939 јылда чыккам. Бис Англияда јатканыс. Мен јаштаҥ ла ала ада-энемле кожо јуунныҥ туштажуларына јӱрӱп туратам. 6 јаштуда теократиялык сургалга бичидип алгам. Баштапкы катап куучын-эрмек айтканым сагыжыма кирет: пюпитрдаҥ ака-эјелерди кӧрӱп турарга, агаш кайырчакка чыгып алган болгом. Јаан улустыҥ алдында куучын-эрмек айдарга меге коркышту коркынчылу болгон.

Адам меге јарлаарга болужатан карточкалар эдип берген. Анайып сегис јаштуда айылдар сайын јаҥыскан јарлап баштагам. Бир тураныҥ эжигин токулдадып ийеримде айылдыҥ ээзи чыгып келеле, карточкамды кычырып, «Бог верен» деген бичикти алып алган. Мен сӱӱнгениме капшай ла адамдӧӧн јӱгӱрдим! Ол јанында ла тураларда јарлап јӱрген. Јарлаар иш ле јуунныҥ туштажулары меге јаан сӱӱнчи экелип туратан. Мынаҥ улам Иеговага ӧйимди толо берип иштеер кӱӱним ӧскӧн.

Оноҥ адам «Каруулчы шибееге» подписка эдип берерде, Кудайга сӱӱжим там тыҥыган. Журнал почтамга келзе ле, оны капшай ла кычырып туратам. Анайып Кудайга бӱдӱмјим тыҥып, ого јӱрӱмимди учурлаарым деп санангам.

1950 јылда ада-энемле кожо Нью-Йоркта ӧткӧн «Рост теократии» деп адалган курултайга барганыс. Куран айдыҥ 3-чи кӱни, четвергтиҥ темазы, «Миссионерлердиҥ кӱни» деп адалган. Бу кӱнде чӧҥӱрилериниҥ куучын-эрмегин Башкару јӧптӧ иштеген Кэри Барбер ака айткан. Куучын-эрмегиниҥ учында ол сууга чӧҥӱрилерге турган улуска эки сурак берерде, мен ӧрӧ туруп: «Эйе!» — деп каруу бердим. Меге 11 ле јаш болгон до болзо, јаан учурлу алтам эдип јатканымды оҥдоп турдым. Эжинип билбегенимнеҥ  улам сууга кирерге эмеш коркып турдым. Је адамныҥ карындажы, мениҥ акам: «Коркыба, ӱзе јакшы болор!» — деп айдып, токунадып салды. Оноҥ чын ла, сууга чӧҥӱрилип јадарымда будым бассейнниҥ тӱбине тийерге де јеткелекте, акалардыҥ бирӱзи мени чӧҥӱрип ийген, а экинчизи дезе бассейннеҥ чыгарып ийген. Ол ло кӱннеҥ ала Иегова мени тӱс јолло апарып јат.

Школды божоткон кийнинде пионер болорго санангам, је ӱредӱчилердиҥ сӧзине киреле, университетке кирип алгам. Је јаан удабай ӱредӱни ле агару ишти теҥ апарып болбос эмтирим деп оҥдоп ийгем. Оныҥ учун Иеговага бу керегинде мӱргӱп, ӱредӱчилерге јылдыҥ учында ӱредӱнеҥ чыгарга тургам деп самара бичигем. Ӱредӱни таштап, Иеговага иженип, пионердиҥ ижин баштадым.

1957 јылда, Уэллингборо деп калада, мен пионердиҥ ижин баштагам. Лондондогы Бет-Элде иштеп турган аканаҥ меге ченемелдӱ пионерлердеҥ кем-кем болужып болор бо деп сурагам. Анайып меге кӧгӱс јанынаҥ болужатан ака Берт Вейзи болуп калган. Берт ака сӱрекей ченемелдӱ болгон, мен оноҥ кӧп немеге ӱренгем. Темдектезе, ол мени пионердиҥ графигине ӱредип салган. Бистиҥ јуунда јӱк ле јажы јаанап калган алты эје, Берт ака ла мен болгом. Јуунныҥ туштажуларын ӧткӱрип, олорго белетенип тура, Иеговага иженерге ӱренгем. Анайда ок Иеговага бӱдӱп турганымды улуска куучындаарга ӱренип алгам.

Черӱге барбаганым учун бир кичинек ӧйгӧ тӱрмеге отургам. Тӱрменеҥ чыгып келеле, специальный пионер болуп турган бир сыйынла танышкам. Оныҥ ады Барбара. Анайып 1959 јылда бис алыжып алганыс. Бис экӱ кайда да болзо, Иеговага иштеерге белен болгоныс. Озо баштап бисти Англияныҥ тӱндӱк-кӱнбадыш јаар турган Ланкашир деген графствого аткарган. Анда иштеп турганчаас, 1961 јылдыҥ чаган айында Бет-Элдеҥ Агару иштиҥ сургалына кычырту келген. Бу сургалда бир ай ӱренгем. Курстыҥ учы јаар сакыбаган јанынаҥ мени аймак кӧрӧӧчи эдип кӧстӧгӧн. Оныҥ учун ченемелдӱ аймак кӧрӧӧчиле кожо Бирмингем деп калада эки неделе иштендис. Бу јол-јорыкта Барбарага мениле кожо болотон јараду берилген. Кийнинде бисти Ланкашир ле Чешир графстволорго ойто кайра аймак кӧрӧӧчиниҥ ижин эдерге аткарып ийген.

1962 јылдыҥ кураан айында бис отпускта болорыста, Бет-Элдеҥ самара алганыс. Бу самараныҥ ичинде Галаад сургалга ӱренетен заявление болгон. Барбарала кожо мӱргӱп ийеле, заявлениени бичип, оны Бет-Элге капшай ла аткарып ийгенис. 5 ай ӧдӧ берерде, Бруклиндӧӧн (Нью-Йорк) барып, Галаад сургалдыҥ 38-чи клазында ӱренгенис. Мынайып 10 айдыҥ туркунына теократиялык ӱредӱ алганыс.

Галаад сургал бисти јӱк ле Кудайдыҥ Сӧзине ле оныҥ организациязы керегинде эмес, је телекейлик карындаштыгыс керегинде кӧп немеге  ӱреткен. Бис экӱге 25 те јажыс јеткелек болгон, оныҥ учун кожо ӱренип турган ака-эјелердеҥ кӧп немеге ӱренип туратаныс. Ондо менде бистиҥ инструктор болуп турган акала кажы ла кӱн иштейтен сӱрекей јакшы арга болгон. Ол аканыҥ ады Фред Раск. Ол мени мындый немеге ӱреткен: «Кемге-кемге јӧп берерге јатсаҥ, ол јӧбиҥ Агару Бичикке тӧзӧлӧнип турган ба деп сананып тур». Анайда ок бу сургалда лекциялар айдып турган акалар болгон: Нейтан Норр, Фредерик Френц ле Карл Клейн. А јобош Александр Макмиллан аканаҥ ӱренерге кандый јакшы болгон! Оныҥ лекциязынаҥ, 1914—1919 јылдарда болгон кӱч ӧйлӧрдӧ, Иегова бойыныҥ албатызыла канайып башкарганын билип алганыс.

Ӱредӱниҥ учы јаар Норр ака бисти Африканыҥ Бурунди ороонында иштеереер деп айткан. Мыны угуп ийеле, капшай ла Бет-Элдиҥ библиотеказындӧӧн јӱгӱрдис. Кӧрӧр болзо, «Ежегодникте» Бурунди керегинде кандый да отчёт јок болтыр. Айдарда бу јер чек јарлалбаган эмтир. Мынаҥ улам тыҥ санааркай бердис. Оныҥ учун Иеговага мӱргӱп, токунал сураганыс.

Бурундиге једип келеристе ондо биске ӱзе јаҥы болгон: культуразы, тили, климады да ӱзе башка. Анда французский тил ӱренерге келишкен. Анайда ок јадатан јер табарга кӱч болгон. Једип келгенистеҥ эки кӱн ӧдӧ берерде, бисле кожо Галаадта ӱренген Харри Арнотт ака јолуккан. Ол Замбияда миссионер болуп иштеген. Оныҥ болужыла јадатан јер табыла берген. Бу бистиҥ баштапкы миссионерский тура болгон. Је бу ороонныҥ чиновниктери Иегованыҥ Керечилерин чек билбес болуптыр. Оныҥ учун олор бу ороондо артарга турган болзоор, слерге иштеерге јараду керек деп айткан. Бис јаҥы ла ӱренижип, јарлаар иштеҥ сӱӱнчи алып баштаарыста ла Бурундинеҥ чыгып, Угандага кӧчӧргӧ келишкен.

Бис Угандадӧӧн виза јокко канайып кӧчӧрис деп санааркаганыс. Је Иеговага иженип, тӱҥей ле кӧчӧристе, ол бистиҥ јӱрегисти токунадып салган. Анда Канаданаҥ келген бир миссионер ака миграционный службага бистиҥ айалгабысты јартап берген. Карын бу куучынныҥ кийнинеҥ биске виза берилбегенче канча да ай јадарга јараду берилген. Бу учуралдаҥ јарт ла Иегованыҥ болужын кӧрдис.

 Бурундиге кӧрӧ, Угандада айалга эмеш јакшы болгон. Мында бӱдӱн ороонго 28 јарчы болуптыр. Бу ороондо јарлап баштайла кӧп улус английский тилди билер деп кӧрӱп ийгенис. Је олорго кӧгӱс јанынаҥ ӧссин деп болужарга, биске јербойыныҥ кандый бир тилин ӱренип алар керек деп оҥдоп ийгенис. Анайып бис Кампала калада ла оныҥ јанындагы јерлерде јарлап баштаганыс. А мында эҥ ле таркадылган тил луганда болгон. Бис оны ӱренер деп шӱӱштис. Бу тилге кӧндӱрезинеҥ куучындажып ӱренип аларга биске канча јыл керек болгон. Је бу тилди ӱренип алала, улуска кӧгӱс јанынаҥ канайып болужатанын јакшы оҥдоп баштаганыс. Анайып бис олорго јуук боло береристе улус биске бойыныҥ тереҥ сезимдерин куучындагылап туратан.

Улустыҥ чындыкты сӱрекей јакшы алынып турганы биске јаан сӱӱнчи экелип туратан. Је база бир јаан сӱӱнчи — биске јорыктаар иш берилген. Бисти Кенияныҥ филиалы бӱдӱн ороонло јорыктап, специальный пионерлер аткаратан јерлер бедирезин деп сураган. Бу јол-јорыкта улус курсактаҥ эштеҥ азала, бисти коркышту јакшы кӱндӱлеп туратан учуралдар кӧп болгон. Олордыҥ кезиктери Иегованыҥ Керечилерин чек билбеген.

Бу јол-јорык божой берерде база ӧскӧ јорык башталган. Оныҥ учун Кампала каланаҥ поездле эки кӱн Кенияныҥ Момбаса деген портына јеткем. А оноҥ ары Индийский теҥистеги Сейшелы деген ортолыктарга јетире корабльду баргам. 1965 јылдаҥ ала 1972 јылга јетире бу ортолыктарга улай ла барып туратам. Барбара мениле кожо јӱрген. Ол ортолыктарда озо баштап эки ле јарчы болгон. Оноҥ олордыҥ тоозы эмеш кӧптӧй берген. А эмди анда јаан јуун бар. Мыныҥ кийнинде Суданла, Эритреяла, Эфиопияла база да јол-јорык болгон.

Угандада военный переворот болордо, политический айалга катулана берген. Мынаҥ улам террордыҥ јылдары башталган. Бу јылдарда Иисустыҥ «кагандыйын каганга берер» деген јакарузын јакшы оҥдоп алгам (Марк 12:17). Бистерди, иностранецтерди, айлыстыҥ јанындагы полицейский участокко регистрироваться эдип алзын деп јакару чыгарылган. Бис капшай ла барып регистрация эдип алдыс. Тоолу кӱн ӧдӧрдӧ, Кампалада бир миссионерле кожо машиналу барып јадарыста, бисти тайный полицияныҥ улузы токтодып ийген. Коркыганыстаҥ улам јӱрегис токтой берди ошкош. Олор бисти шпиондор деп бурулап, бистерди каланыҥ центральный полицейский участогына апаргылаган. Је бис кандый да шпиондор эмезис, бис миссионерлер, оноҥ регистрацияны эдип алганыс деп јартап та турарыста, олор бисти чек укпай турды. Учы-учында олор бисти регистрация эткен полицейский участокко апаргылаган. Карын анда биске регистрация эткен кижи бисти танып ийеле, бисти божодып ийзин деп айткан.

Бу јылдарда кайда ла блокпосттор туратан. Оныҥ учун кажы ла блокпостты ӧдӧр тушта јазаптыра мӱргӱп туратаныс. Анчада ла серибезинеҥ ичип турган солдаттарды ӧдӧргӧ коркынчылу болгон. Андый да болзо, олорды ӧдӧ берзеес, сӱреен тыҥ сӱӱнип туратаныс. Је тӱҥей ле 1973 јылда бастыра иностранный миссионерлерди Уганданаҥ чыксын деп јакару чыккан.

Анайып бис Африканыҥ Кӱнбадыш јанында Кот-д’Ивуар деген ороонына келгенис. Мында ӱзе немени јаҥыдаҥ баштаарга келишкен. Јаҥы  культура, ойто ло французский тил. Анайда ок башка-башка ороондордоҥ келген миссионерлерле кожо јадып иштеерге ӱренижер керек болгон. Је Иегова бисти мында да артыргыспады. Сӱреен кӧп јобош улус сӱӱнчилӱ јарды јакшы алынып турды. Бис экӱ ӱзе јанынаҥ Иеговага иженгенис, а ол бистиҥ јолдорысты тӱзедип салган.

Кенетийин Барбара ракла оорый берген. Бис ӧскӧ ороондӧӧн эмденип барып турган да болзоос, је 1983 јылда Барбараныҥ су-кадыгы чек коомойтый берерде, Африкада база артып болбозыс деп јарт оҥдоп ийдис. Иштеген јеристеҥ јӱрер кӱӱнис чек јок болгон.

Оноҥ ары бис Лондондогы Бет-Элде иштегенис, је Барбараныҥ оорузы там ла тыҥыганынаҥ улам ол божоп калган. Бу ӧйдӧ Бет-Элдеги ака-эјелер меге сӱреен кӧп болужын јетирген. Анчада ла бир биле меге ачу сыска алдыртпай Иеговага иженерге болушкылаган. Соҥында мен Энн деген эјеле таныштым. Ол специальный пионер болгон, Бет-Элдиҥ ижине келип болужып туратан. Меге оныҥ тереҥ кӧгӱзи ле Иегованы тыҥ сӱӱп турганы јараган. 1989 јылда бис алыжып алганыс. Оноҥ ло бери Лондондогы Бет-Элде иштейдис.

1995 јылдаҥ ала 2018 јылга јетире мен тӧс башкаруныҥ адынаҥ 60 кире ороондо болгом. Алдында бу ишти эдип турган улус зональный кӧрӧӧчи деп адалып туратан. Кажы ла ороонды алза, Иегова бойыныҥ албатызын кандый да кӱчтер болзо, артыргыспай јат деп бӱдӱмјиленип алгам.

2017 јылда ойто ло Африка баратан јол ачылды. Энн эжимди Бурундиле таныштыргам. Бу ороондо сӱреен кӧп улустыҥ чындыкка келгенин кӧрӧлӧ, коркышту тыҥ сӱӱнгенис. Керек дезе 1964 јылда, мениҥ јарлаган оромдо эмди сӱреен јараш Бет-Эл турат. Бу Бет-Эл 15500-теҥ ажыра јарчылардыҥ ижин башкарып јат.

2018 јылда оноҥ јаан сӱӱнчи болгон. Јорыктайтан графикте ороондордыҥ тоозында Кот-д’Ивуар турган. Бис Абиджан деген сӱреен јаан калага келгенис. Меге чек ле айлыма јанып келгем деп билдирген. Анда Бет-Элдиҥ телефонный справочнигин кӧрӱп турарымда, Соссу деп ат кӧрӱне берген. Бис бу акала таныш болгоныс. Алдында ӧйлӧрдӧ ол каланыҥ кӧрӧӧчизи болуп иштеген. Оныҥ учун мен оны ол ло Соссу деп бодогом. А эмди Соссу бистиҥ токтогон гостевой кыпка удура турган кыпта јаткан болтыр. Је кӧрӧр болзо, бу кыпта оныҥ уулы јаткан эмтир. Ады база Соссу.

Иегова бойыныҥ сӧзин качан да буспай јат. Мениҥ јӱрӱмимде кӧп кӱчтер болгон до болзо, је Иеговага ижензеҥ ол сениҥ јолдорыҥды тӱс эдип салар деп ӱренип алгам. Эмди мен ӱргӱлји јӱрӱмге апарып јаткан јолло оноҥ ло ары барарга, акту јӱрегимнеҥ кӱӱнзеп јадым (Укаа 4:18).