1, 2. Балагар Кудай ла Агару Бичик керегинде сурактар берип турза, нени эдер керек?

 БАЛДАР чыдадары — јеҥил иш эмес деп јӧпсинер болороор. Оныҥ учун слерди, ада-энелерди, мактап ийерге турубыс. Слер балдараарга Иеговага бӱдӱмјизин тыҥыдарга болужып јадыгар (Јаҥ. т. 6:6, 7). Је јаанаган сайын балдар тереҥ сурактар берип баштагылайт, темдектезе, олор Иегованыҥ нормалары аайынча сурактар берердеҥ айабас.

² Слердиҥ балагар сурактар берип турган болзо, оныҥ бӱдӱмјизи уйан эмтир деп сананбагар. Карын ол анайып јаанап турган ла бойыныҥ кӧрӱм-санаазын јартаарга ӱренип турган. (1 Кор. 13:11). Оныҥ учун санааркайтан неме јок. Оныҥ ордына ого тереҥ шӱӱп сананып, Агару Бичикке ле Иеговага бӱдӱмјизин тыҥыдарга болужыгар.

 3. Бу јӧрмӧлдӧ нени шӱӱжерис?

³ Бу јӧрмӧлдӧ ада-энелер балдарына канайып болужар аргалу деп кӧрӧрис: 1) Иеговага бӱдӱмјизин тыҥыдарга, 2) Иегованыҥ нравственный нормаларын сӱӱрге ле 3) балага бойыныҥ кӧрӱм-санаазын јартаарга. Анайда ок балдардыҥ сурактар берип турганы нениҥ учун јакшы деп билип аларыс. Бого ло коштой ада-энелерде балдарыла Агару Бичик керегинде јилбилӱ эдип куучындажатан кандый эп-аргалар барын шӱӱжип ийерис.

БАЛАГА БӰДӰМЈИЗИН ТЫҤЫДАРГА БОЛУЖЫГАР

 4. Балада кандый сурактар чыгар аргалу, нениҥ учун?

⁴ Кижи энедеҥ чыгарда, Кудайга бӱдӱп турган болуп чыкпай јат. Бис те, балдарыс та анайып чыкпаганыс. Балагыс мындый сурактар берердеҥ айабас: «Кудай бар деп  мен кайдаҥ билерим? Агару Бичикке бӱдерге јараар ба?» Баланыҥ мындый сурактар берип турганы јакшы. Нениҥ учун дезе Агару Бичик кижини шӱӱп сананзын ла шиҥдезин деп кӱӱнзедет (Рим. 12:1; 1 Фес. 5:21). Балага бӱдӱмјизин тыҥыдарга канайып болужар?

 5. Бала Агару Бичикке бӱдӱп баштазын деп, ада-энелер нени эдер аргалу? (Римдегилерге 12:2).

⁵ Балагарды шиҥдеерге ӱредигер. (Римдегилерге 12:2 кычырыгар.) Баланыҥ сурактар берип турганын, ого болужатан арга деп кӧрӱгер. Бистиҥ бичиктерле канайып шиҥжӱ ӧткӱретенин кӧргӱзип береер. Темдектезе, «Индекс публикаций Сторожевой башни» ле «Иегованыҥ Керечилериниҥ бичиктериниҥ путеводителиле». Бала «Путеводительде» «Библия» деп теманы ачып, «Вдохновлена Богом» деген бӧлӱкти кӧрзин. Анайып бала Агару Бичик ол улус бичиген јӱк ле јакшы бичик эмес, је «Кудайдыҥ сӧзи» деп бӱдӱмјиленип алар (1 Фес. 2:13). Темдектезе, Агару Бичикте ассирийецтердиҥ Ниневия деп јебрен калазы керегинде бичилген. Кезик учёныйлар озо баштап мындый кала качан да болбогон деп айткан. Је 1850 јылдарда Ниневияныҥ јемириктери табылган. Мынайып јебрен Ниневия кала чын ла болгон деп јарт кӧрӱне берген (Соф. 2:13—15). Анайда ок Ниневияла кезик судурлар колбулу. Олор керегинде слердиҥ бала 2021 јылдыҥ кӱчӱрген айыныҥ «Каруулчы шибеезинеҥ» «Слер билереер бе?» деп рубрикадаҥ кычырып алар аргалу. Бот мынайып бала бистиҥ бичиктерди ӧскӧ энциклопедияларла, анайда ок јарлу ӧскӧ дӧ бичиктерле тӱҥдештирип, Агару Бичикке бӱдерге јараар деп кӧрӱп ийер.

 6. Ада-энелер балдарыныҥ Агару Бичикке бӱдӱмјизин тыҥыдарга, кандый јилбилӱ эп-аргаларды тузаланар аргалу? Тем куучындап беригер. (Јурукты база кӧрӱгер.)

⁶ Балагар Агару Бичикке бӱтсин деп, јилбилӱ эдип ӱредигер. Ада-энелер, балдараарла Агару Бичик ле Кудай керегинде куучындажатан аргалар бедирегер. Оны канайып эдеер? Темдектезе, ботанический сад, музей эмезе Иегованыҥ Керечилериниҥ Бет-Элдериндеги выставкаларга барарга јараар. Музейдӧӧн виртуально эмезе бойоор барзаар, балагарга Агару Бичикле колбулу учуралды эмезе кандый бир немени кӧргӱзип, куучындап беригер. Анайып слердиҥ балагар Агару Бичикте чын неме бичилип калган деп оҥдоп ийер. А слердиҥ бала Моавитский таш керегинде билер бе? Бу јалбак ташка 3000 јыл, анайда ок ондо Кудайдыҥ ады бичилип калган. Оныҥ оригиналы Парижте, Луврда, а копиязын Иегованыҥ Керечилериниҥ тӧс башкарузында,  Уорвикте (США), «Агару Бичик ле Кудайдыҥ ады» деген выставкада кӧрӧргӧ јараар. Бу ташта Моавтыҥ кааны Меша Израильге удура барган деп бичилет. Агару Бичикте шак ла андый ла болгон деп бичилген (2 Каан. 3:4, 5). Слердиҥ балагар Агару Бичикте айдылган учуралдар чыннаҥ ла болгон деп бойыныҥ кӧзиле кӧрзӧ, оныҥ бӱдӱмјизи тыҥыыр. (2 Летопись 9:6 тӱҥдештиригер.)

7, 8. а) Ар-бӱткендеги јараш узорлор бисти неге ӱредет? Тем куучындап беригер. (Јурукты база кӧрӱгер.) б) Јайаачыга бӱдерге балага кандый сурактар болужар?

⁷ Баланыҥ ајарузын ар-бӱткенниҥ јаражына эдигер. Паркта амырап эмезе садта иштенип турала, балагарга ар-бӱткендеги јараш узорлорды кӧргӱзигер. Узорлор бар болордо, айдарда оны та кем де сананып тапкан деп балагарга јартагар. Учёныйлар канча јылдардыҥ туркунына спиральный бӱдӱмдӱ не-немелерди шиҥдегилейт. Темдектезе, Нико́ла Фаме́ли деген биофизиктиҥ јартаганыла болзо, ар-бӱткендеги не-немелердиҥ спиральдарын тоолоп ийзе, олордыҥ тоозы бодоп ло болбой јат, а Фибона́ччи a деген формулага келижет. Андый бӱдӱмдӱ немелерди кайда ла кӧрӧргӧ јараар: кезик галактикаларда, наутилустыҥ раковиналарында, ӧзӱмдердиҥ јалбырактарында ла кӱнкузуктыҥ чечегинде b.

⁸ Слердиҥ бала школдоҥ ар-бӱткенде кӧп немелердиҥ бӱдӱми кажызы ла бойыныҥ законыла эдилген деп билип алат. Темдектезе, кажы ла снежинка геометрический бӱдӱмдӱ, андый бӱдӱмди фракталдар деп адап турган. Је андый фрактальный бӱдӱм јӱк ле снежинкаларда эмес, ӧскӧ дӧ немелерде бар. Мындый закондорды ла узорлорды кем сананып тапкан? Слердиҥ бала андый тереҥ сурактарды шӱӱп сананып турза, ӱзе немени Кудай јайаган деп оҥдоп ийер болор (Евр. 3:4). Је бала јаанап келзе, слер ого мындый сурак берер аргалу: «Бисти Кудай јайаган болордо, биске ырысту болорго нени эдер керек деп ол билер эмес пе?» А оноҥ бу сурак аайынча Агару Бичик неге ӱредип турганын балага кӧргӱзип берерге јараар.

БАЛАГА КУДАЙДЫҤ НРАВСТВЕННЫЙ НОРМАЛАРЫН СӰӰРГЕ БОЛУЖЫГАР

 9. Агару Бичиктиҥ нормалары керегинде бала нениҥ учун сурап турган болор?

⁹ Кезикте слердиҥ балагар сураар болор: Агару Бичик нениҥ учун кезик немелерди эдерге јарабас деп айдып турган? Нениҥ учун балагар мындый сурак бергенин оҥдоп аларга албаданыгар.  Ол Агару Бичиктиҥ ӱредӱзиле јӧпсинбей турган болор бо? Эмезе ол бойыныҥ бӱдӱмјизин ӧскӧ улуска канайып јартаарын билбей турган болор бо? Кандый да болзо, оныҥ сурагы слерге балагарла «Јажын-чакка ырысту јӱригер!» деп бичикле ӱредӱ баштайтан ӧй једип келгенин кӧргӱзет c.

10. Балага Иеговала најылажарга канайып болужар?

¹⁰ Балагарга Иеговала најылажарга болужыгар. Агару Бичикти ӱренип јатсаар, балагардыҥ јӱрегинде не барын билерге, кӱӱн-санаазын чыгара айдынзын деп кӱӱнзедигер. Бу јанынаҥ слерге «Јажын-чакка ырысту јӱригер!» деген бичиктиҥ сурактары ла темдери болужар (Укаа 20:5). Темдектезе, бу бичиктиҥ 8-чи урогында Иегова бисти корулап турган јакшы најыга тӱҥдештирилет. 1 Иоанн 5:3-ти балала шӱӱжип ийеле, «Иегова эҥ јакшы најы болзо, оныҥ јӧптӧри биске тузалу болор бо?» деп сураарга јараар. Бу сурак балага Иегова бисти сӱӱп турганы учун јасактар берип турган деп кӧрӱп ийерге болужар (Иса. 48:17, 18).

11. Бала библиялык принциптерле јӱрерге кӱӱнзей берзин деп, нени эдер керек? (Укаа сӧстӧр 2:10, 11).

¹¹ Библиялык принциптердиҥ тузазын шӱӱжип туругар. Агару Бичикти ле кӱнниҥ ӱлгерин кычырган тушта, библиялык принциптер слердиҥ билеге кандый тузазын экелип турганын шӱӱжип туругар. Темдектезе, бир де тӧгӱндебей јӱргенинеҥ ле иштеҥкей болгонынаҥ кандый туза барын балала кожо сананып ийигер (Евр. 13:18). Анайда ок библиялык принциптерле јӱрген кижи сӱреен ырысту ла су-кадык јӱрет деп куучындажып туругар (Укаа 14:29, 30). Мынайып бала библиялык принциптердиҥ тузазын кӧрӱп ийзе, ол бойы да бу принциптерле јӱрерге кӱӱнзей берер. (Укаа сӧстӧр 2:10, 11 кычырыгар.)

12. Стив ле ӱйи уулына библиялык принциптердиҥ тузазын кӧрӱп ийзин деп канайып болушкан?

¹² Францияда јадып турган Стив деп ака ӱйиле кожо 16 јашту И́тан деп уулын Иегованыҥ ончо јасактары сӱӱштеҥ улам берилген деп ӱредерге албаданат: «Темдектезе, ол уулынаҥ мынайып сурайт: „Иегова бисти нениҥ учун бу јасакты бӱдӱрзин деп сурайт? Иегова бу јасактаҥ сени сӱӱп турганы недеҥ кӧрӱнет? Бу суракта Иегованыҥ санаазыла этпей, бойыҥныҥ санааҥла этсеҥ не болор?“» Бу сурактардыҥ болужыла Итан Иегова качан да кижиге јаман неме кӱӱнзебей турган, оныҥ учун Иеговага бӱдерге јараар деп оҥдоп алган. Стив айдат: «Бистиҥ амаду — Итанга Иегованыҥ ойгоры кижиниҥ ойгорынаҥ канча катапка бийик деп кӧргӱзип берери».

13. Ада-энелер балдарын библиялык принциптерди тузаланарга канайып ӱредер аргалу? Тем куучындап беригер.

¹³ Балагарды Агару Бичиктеги принциптерди тузаланарга ӱредигер. Темдектезе, слердиҥ балагарга школдо бир бичик кычырып алзын деп јакылта берилген болзын. Бу бичикте улус балыр јӱрӱм јӱрӱп, казыр-калју керектер эдип турган. Је автор олордыҥ керектерин јаман эмес деп кӧргӱзет. А Иегова јаман керектер эдип турган улусты кӧрӱп, нени сезип турганын сананзын деп балагарды сурагар (Укаа 22:24, 25; 1 Кор. 15:33; Флп. 4:8). Качан ӱредӱчи эмезе кожо ӱренип турган балдар балагардаҥ бу бичик керегинде кӧрӱмин сураза, ого неге бӱдӱп турганын ла Иеговага нениҥ учун сӧсуккур болорго шӱӱп алганын јартап берер аргалу.

 БАЛА БОЙЫНЫҤ БӰДӰМЈИЗИН ЈАРТААРГА ӰРЕНИП АЛЗЫН

14. Бистиҥ јиит христиандар нени куучындарга коркып турган болор, нениҥ учун?

¹⁴ Бистиҥ кезик карындаштарыска ла сыйындарыска бойыныҥ бӱдӱмјизин куучындарга коркымчылу болот. Темдектезе, школдо теория эволюции ӱредилип јат, оныҥ учун олорго бастыра балдардыҥ алдына олор эволюцияга бӱтпей турган деп куучындарга коркымчылу болуп турган болор. Нениҥ учун олордо андый сезимдер болот? Нениҥ учун дезе кезик ӱредӱчилер эволюцияны чыннаҥ ла болгон неме деп ӱредип турган. Је слер, ада-энелер, балдараар Агару Бичик чын немеге ӱредип турганына алаҥзыбазын деп нени эдер аргалу?

15. Јиит христианга бойыныҥ кӧрӱм санаазын јастыра деп сананбаска не болужар?

¹⁵ Бала бойыныҥ кӧрӱм-санаазына алаҥзыбазын деп болужыгар. Ого јӱрӱм кайдаҥ табылган деп билгенинеҥ уйалбас керек (2 Тим. 1:8). Керек дезе кӧп учёныйлар теория эволюцияга бӱтпей јат. Нениҥ учун дезе тирӱ организмдердиҥ строениезин аайлаарга коркышту кӱч болуп турганын кӧрӱп, олор бойлоры канайып табылып келетен деп сананат. Олорды та кем де јайаган болор керек. Оныҥ учун школдо бу теорияныҥ ӱредилип турганы јастыра деп айдат. Слердиҥ балагарга бойыныҥ бӱдӱмјизин тыҥыдарга ла кӧрӱмин јартаарга коркыбаска не болужар? Ого ака-эјелердеҥ олор нениҥ учун Јайаачыга бӱдӱп турган деп сурап ийерге јараар d.

16. Бала Јайаачыга нениҥ учун бӱдӱп турганын јартаарга ӱренип алзын деп, ада-энелер канайып болужар аргалу? (1 Пётр 3:15). (Јурукты база кӧрӱгер.)

¹⁶ Бала нениҥ учун Јайаачыга бӱдӱп турганын јартаарга ӱренип алзын. (1 Пётр 3:15 кычырыгар.) Балала кожо «Вопросы молодёжи. Сотворение или эволюция?» деген серияныҥ статьяларын шӱӱжигер. (Олорды jw.org сайтта табып аларга јараар.) Оноҥ ого јараган керелердиҥ бир-бирӱзиниҥ болужыла ол нениҥ учун Јайаачыга бӱдӱп турганын слерге јартап берзин. Мынайып белетензе, ого кожо ӱренип турган балдарга бойыныҥ кӧрӱмин јартаарга јеҥил болор. Анайда ок балага кемле де сӧс блаашпас керек деп айдып салар керек. Је кем-кем  Кудай керегинде кӧптӧдӧ билерге кӱӱнзей берзе, бала бойыныҥ кӧрӱмин јеҥил ле јарт этире јартап берзин. Темдектезе, кожо ӱренип турган бала мынайда айткан болзын: «Мен јӱк ле кӧрӱнип турган немеге бӱдӱп јадым. А Кудайды мен качан да кӧрбӧгӧм». Ол тушта слердиҥ бала мынайып айдар аргалу: «Сен цивилизация јок, туй ӧзӱп калган аралла барып јаткаҥ деп сананып ийзеҥ. Кенетийин кӧрӱп ийериҥде, колодец турган. Сен нени сананар эдиҥ? Јаныҥда кем де јок то болзо, оны та кем де эдип салган деп сананар болбойыҥ? Анайып ла бистиҥ планета ла ондогы ончо бар немени та кем де јайап салган болор керек».

17. Бала улуска Агару Бичик керегинде куучындап турзын деп, ада-энелер канайып ӱредер аргалу? Тем куучындап беригер.

¹⁷ Баланы улуска Агару Бичик керегинде куучындап турзын деп ӱредигер (Рим. 10:10). Агару Бичик керегинде куучындаарын кӱӱлик инструментле ойноорго ӱренип турганына тӱҥдештирерге јараар. Кижи озо баштап јеҥил мелодиялар ӱренет, оноҥ араайынаҥ уур мелодияларга кӧчӧт. Анайып ла карындаш эмезе сыйын бойыныҥ бӱдӱмјизин јеҥил эдип јартаар аргалу. Темдектезе, ол кожо ӱренип турган балага мынайып айдар аргалу: «Кезик инженерлер кӧп немени ар-бӱткеннеҥ кӧрӱп эдет деп, сен билгеҥ бе? Кайда, сеге бу керегинде видео кӧргӱзип берейин». Оноҥ «Бу ончо неме бойы табылган ба?» деп рубрикадаҥ кандый бир видеоны кӧргӱзип ийеле, мынайып айдарга јараар: «Улус дезе ар-бӱткенди кӧрӱп, нени-нени эткен учёныйларды мактап јат. А ол ар-бӱткенди, ӧскӧртӧ айтса оригиналды, кем јайаган? Оны мактаар керек эмес пе?» Мыны уккан бала Иегова керегинде кӧптӧдӧ билерге кӱӱнзей берер болор.

БАЛАГА БӰДӰМЈИЗИН ТЫҤЫДАРГА ОНОҤ ЛО АРЫ БОЛУЖЫГАР

18. Ада-энелер балазына Кудайга бӱдӱмјизин тыҥыдарга канайып болужар аргалу?

¹⁸ Бисти айландыра кӧп сабада Иеговага бӱтпей турган улус јадат (2 Пётр 3:3). Балагарла Агару Бичик ӱренип јадала, Иегованы ла оныҥ нормаларын оноҥ тыҥ сӱӱрге болужатан темаларды шиҥдезин деп кӱӱнзедигер. Ол Иегованыҥ јайаандарын кӧрӱп турзын. Кайкамчылу судурлардыҥ бӱткенин шиҥдеп турзын. Је эҥ керектӱзи — ол мӱргӱӱл. Балагар учун мӱргӱп туругар, балагарла кожо до мӱргӱгер. Ада-энелер, бир де алаҥзыбагар, балагарга бӱдӱмјизин тыҥыдарга болужып турганаарды Иегова баалап јат. Ол слерди кайрал јок артыргыспас (2 Лет. 15:7).