Је качан алаҥзыбай пионердиҥ ижин баштаарымда, менде јаҥы јӱрӱм башталган. Бу јӱрӱм сӱрекей јилбилӱ болор деп бодобогом до (Еф. 3:20). Мындый алтам эдерге мени не кӱӱнзеткенин бажынаҥ ала куучындап берейин.

Мен Берлинде (Германия) 1939 јылда, Экинчи телекейлик јуу-согуш башталган кийнинеҥ јаан удабай, чыккам. 1945 јылда, јуу-согуштыҥ учы јууктап келедерде, Берлинге коркышту тыҥ бомбалар ташталган. Бир катап бистиҥ оромго бомбалар таштап турарда, бистиҥ биле бомбоубежищеде јажынып алган. Кийнинде бис Эрфурт деген энемниҥ чыккан калазына кӧчӱп алганыс. Анда бистиҥ јӱрӱмиске каршу јетиргедий неме болбогон.

Мениҥ энем чындыкты таап аларга тыҥ кӱӱнзеген. Оныҥ учун ол философтордыҥ бичиктерин кычырып, башка-башка кудай јаҥдардыҥ ӱредӱлерин шиҥдеген, је карууларын анай ла табып болбогон. 1948 јыл киреде, бистиҥ айылга Иегованыҥ эки Керечили келген. Энем олорды айылына кычырып, кӧп сурактар берген. Бир де саат јетпей, ол меге ле мениҥ сыйнымга: «Мен чындыкты табып алдым!» — деп айткан. Соондо јаан удабай, бис Эрфурттагы јуунныҥ туштажуларына јӱрӱп баштаганыс.

1950 јылда Берлиндӧӧн кайра кӧчӱп келеле, «Берлин, Кройцберг» деген јуунга јӱрӱп баштаганыс. Кийнинде «Берлин, Темпельхоф» деген јуунга кӧчкӧнис. Анда, бир эмеш ӧйдӧҥ энем сууга чӧҥӱрилген, је мен эмдигенче алаҥзып туратам. Нениҥ учун?

Уйалчак болгонымнаҥ улам, јарлаар иште ас турушкам. Јарлаар ишке јӱрген де болзом, је эки јылдыҥ туркунына кем ле де куучындажып болбогом. Алдындагы ӧйдӧ Иеговага чындык арткан јалтанбас ака-эјелерле куучындажып баштаарымда, ӱзе неме солына берген. Олордыҥ кезиги нацистский концлагерьлерде ле Кӱнчыгыш Германияныҥ тӱрмелеринде отурган. Је кезиги, тутурттып аларынаҥ коркыбай,  Кӱнчыгыш Германиядӧӧн библиялык бичиктерди јажытту јетирген. Бу христиандардыҥ теми мениҥ јӱрегимди тыҥ томулткан. «Олор Иегова ла ака-эјелер учун бойыныҥ јӱрӱмин берерге ле јайымын јылыйтарга коркыбаган болордо, мен уйалчак болгонымла канайып тартышпай отуратам?» — деп санангам.

1955 јылда, јарлаар иштиҥ аҥылу кампаниязында турушкан кийнинеҥ, тыҥ уйалбай баргам. Бу кампания тӱӱкиде эҥ ле јаан кампаниялардыҥ бирӱзи болор учурлу деп, «Информатордо» * Нейтан Норрдыҥ самаразы бичилген. Ончо јарчылар бу кампанияга турушса, «бу, јердиҥ ӱстинде сӱӱнчилӱ јардыҥ јарлалганыныҥ качан да ундылбайтан айы болор» деп, Нейтан Норр ака айткан. Аканыҥ сӧстӧри чын болгон. Мен 1956 јылда, адамла, сыйнымла кожо сууга чӧҥӱрилгем. Јаан удабай ла база бир јаан алтам эдерге келишкен.

Пионердиҥ ижи — јӱрӱмниҥ эҥ ле јакшы јолы деп, кӧп јылдарга оҥдоп то турзам, је пионер болорго меҥдебегем. Озо баштап Берлинде иштеп, оптовый ла импортно-экспортный саду јанынаҥ ӱредӱ аларга сананып алгам. Кийнинде бу иште ченемелимди тыҥыдарга кӱӱнзегем. Оныҥ учун 1961 јылда мен Гамбург калада, Германияныҥ портовый јаан калазында, ишке киргем. Ишке канча ла кире кӧп иштееримде, пионер болотон санаамды ончо ло кире ыраадып туратам. Је мындый айалганы солыырга, мени не кӱӱнзеткен?

Иегова меге сӱӱштӱ акалар ажыра јӱрӱмимниҥ амадуларын солыырга болушкан. Ого јаан быйанду болодым. Мениҥ кезик најыларым пионердиҥ ижин баштап, меге тем кӧргӱскен. Анайда ок концлагерьде отурган Эрих Мундт ака мени Иеговага иженерине кӱӱнзеткен. Оныҥ куучындаганыла, концлагерьде бойына иженген акалар кӧгӱс јанынаҥ уйадап калган. Је Иеговага бӱткӱлинче иженгендер, ончо кӱчтерди ӧдӱп, Иегованыҥ организациязына јаан болужын јетирген.

Башкару јӧптӧ иштеген Мартин Пётцингер акаларга: «Јалтанбас болоры — эҥ баалу энчи» — деп, јаантайын айдар болгон. Оныҥ сӧстӧрин шӱӱп сананган кийнинеҥ, иштеҥ јӱре бергем. Оноҥ 1963 јылда кичӱ изӱ айда пионердиҥ ижин баштаганым, јӱрӱмимде эҥ ле јакшы алтам болгон. Эки де ай ӧткӧлӧктӧ, јаҥы иш бедиреп баштагалагымда, меге специальный пионер болотон арга берилген. Тоолу јылдаҥ, Иегова мени Галаад сургалыныҥ 44-чи клазына кычырганыла тыҥ кайкаткан.

Галаад сургалда мен кӧп немеге ӱренип алгам. Олордыҥ бирӱзи: «Колоорды бош саларга меҥдебегер!» — деген сӧстӧр меге јаан ӱредӱ болгон. Бу сӧстӧрди Нейтан Норр ло Лайман Суингл акалар айдарга сӱӱр болгон. Олор бисти ижис кандый да кӱч болзо, чӧкӧбӧскӧ ӱреткен. Норр ака мынайып айдатан: «Слер озо ло баштап, балкашты, курт-коҥысты, јоксырашты кӧрӧригер бе эмезе агаштарды, чечектерди ле улустыҥ сӱӱнчилӱ јӱстерин кӧрӧригер бе? Улусты сӱӱрге ӱренигер!» Бир катап Суингл ака молјуларын артыргыскан акалар керегинде куучындап тура, кӧкси бӧктӧлип, кӧзи јаштала берерде, сезимдерин тударга, куучын-эрмегин де токтодып ийген. Бу учурал јӱрегиме коркышту тыҥ тийген. Оныҥ учун Христосты да, оныҥ чындык карындаштарын да бир де ачындырбас деп, бек шӱӱп алгам (Матф. 25:40).

Кандый јерде јарлаарына кӧстӧлгӧнисти билип ийеристе, Бэт-Элдиҥ кезик ишчилери, бистиҥ иштеп барар јерлеристи билерге, соныркап кажыбыстаҥ ла сурап турдылар. Мениҥ баратан јерим: «Конго» — деп айдып ла ийеримде, олор унчукпай барала: «Ой, Конго... Иегова сеге болушсын!» — деп айткан. Ол ӧйлӧрдӧ, солундарда Конгодогы (Киншаса) јуу-согушта адыжып-ӧлтӱрижип турганы кӧргӱзилип туратан. Је мениҥ бажымда Галаадтыҥ ӱредӱзи болгон. 1967 јылдыҥ сыгын айында, ӱредӱ божой берерде, бис Генрих Денбостел ле Клод Линдсей акаларла кожо Конгоныҥ тӧс калазына, Киншасага атандыс.

Киншасага јеткен кийнинде бис ӱч айдыҥ туркунына французский тил ӱренгенис. Оноҥ Лубумбаши (озодо Элизабетвиль) деген калага учканыс. Бу кала Конгоныҥ тӱштӱк јанында, Замбияга одоштой турган. Бис ондо каланыҥ тӧс јеринде турган миссионерлердиҥ туразына јадып алганыс.

Лубумбашиниҥ кӧп јерлеринде Керечилердеҥ кем де, качан да болбогон, оныҥ учун улуска чындыкты эҥ ле озо бис куучындаарыс деп сананып ийзеес, тыҥ сӱӱнип туратаныс. Јаан удабай, Агару Бичикти ӱренерге турган улустыҥ кӧбине, олорды ончозын ӱредетен ӧй јетпей барган. Анайда ок бис башкаруда ла полицияда иштеп турган чиновниктерге јарлаганыс. Олордыҥ кӧбизи Кудайдыҥ Сӧзине ле бистиҥ ижиске тоомјылу баштанган. Андагы улустыҥ кӧбизи суахили тилге куучындашкан, оныҥ учун бис Клод Линдсейле бу тилди ӱренип баштаганыс. Соондо бисти суахили јуунга кӧстӧгӧн.

Бисте кӧп јилбилӱ учуралдар болгон до болзо, је кӱчтер јогынаҥ болбогон. Бис јаантайын эзирик солдаттарга ла чугулданып калган полицейскийлерге туштап туратаныс, олор бисти тӧгӱн јерге бурулап туратан. Бир катап эҥирде, јуунныҥ ӧйинде, мылтык-јепселдӱ полицейскийлер миссионерлердиҥ туразына кирип келген. Бисти полицейский участокко апарып, кирлӱ полдо эҥирдиҥ он саадына јетире тудала, божодып ийген.

1969 јылда меге аймак кӧрӧӧчиниҥ ижин берген. Мениҥ аймагымныҥ јерлерине Африканыҥ  саванназы база кирген. Оныҥ учун кезикте суу јип салган, балкашту чичке јолдорды ла узун ӧлӧҥди узак ӧдӧргӧ келишкен. Бир катап бир деремнеде конорымда, орынымныҥ алдына сыбышкаларлу такаа јадып алган. Бу такааныҥ јер јарыгалакта ла калактап баштаганын качан да ундыбазым. Анайда ок эҥирлер сайын акаларла кожо оттыҥ јанында отурып, библиялык чындыктарды шӱӱжип турганыс јӱрегиме артып калган.

Эҥ јаан кӱчтердиҥ бирӱзи — акалар болуп калган улустыҥ экијӱстенгени. Олор «Китавала» * деген политический јаҥга јӧмӧшкӧн. Андый улустыҥ кезиги јуунга кирип, каруулу молјулар да алып туратан. Је кӧп сабада Кудайга чындык ака-эјелер экијӱстенип турган улусты билип ийетен (Иуда 12). Соондо Иегова јуундарды арутап ийерде, јуундар тӱрген ӧзӱп баштаган.

1971 јылда мени Киншасаныҥ филиалына кычырган. Анда мен башка-башка иш эткем: самараларла, бичиктердиҥ заказтарыла иштегем, анайда ок јарлаар ишле колбулу иштер эткем. Бого коштой инфраструктуразы уйан сӱрекей јаан ороондо бистиҥ ишти канайып башкарарына ӱренип алгам. Кезикте јуундарга авиапочтала аткарылган самараларыс канча айдыҥ туркунына јетпей туратан. Почтаны озо самолетло, оноҥ кемелерле јетирип јатса, кемелер сууныҥ гиацинттерине оролып, канча неделелердиҥ туркунына туруп калатан. Је кандый да кӱчтер болгон болзо, иш бир де токтоп калбаган.

Акалардыҥ, кӧп акча јок то болзо, јаан курултайлар белетегилеп турганына јаантайын кайкап туратам. Сценаны олор термитниктеҥ туткан, стенелерди ле отуратан јерлерди дезе узун сапту ӧлӧҥнӧҥ эткен. Бамбуктаҥ каркас эделе, оныҥ ӱстин тростниктеҥ ӧрӱлген циновкаларла јабып салатан. Бу ла циновкалардаҥ столдор эдилетен. Буу эдип агаштыҥ терезин тузаланатан. Андый тапкыр, кунукпас ака-эјелерди кӧрӱп, канайып сӱӱнбес. Мен олорды акту јӱрегимнеҥ сӱӱгем. Је мени ӧскӧ ороонго аткарып ийерде, олорго коркышту тыҥ санап туратам!

1974 јылда мени Найробиниҥ (Кения) филиалына ийген. Бисте иш кӧп болгон, нениҥ учун дезе Кениядагы филиал јанындагы он ороонныҥ јарлаар ижин башкарган. Ол ороондордыҥ кезигинде бистиҥ ижис токтодуда болгон. Мен бу ороондорго канча катап барып јӱргем, је кӧп сабада Эфиопияда болдым. Анда бистиҥ акалар тыҥ истеткен. Олордыҥ кӧбизин коркышту тыҥ кыйнап, тӱрмелеп, керек дезе ӧлтӱрип те туратан. Је олор истежӱлерди турумкай ӧдӱп чыккан, нениҥ учун дезе Иеговала, анайда ок бой-бойыла јакшы колбуларлу болгон.

1980 јылда мениҥ јӱрӱмимде јакшы солынта болгон — мен Канадада чыккан Гейл Матесон сыйынды алгам. Бис оныла кожо Галаад сургалда ӱренген болгоныс, оноҥ, узак јылдарга бичишкенис. Гейл Боливияда миссионер болгон. Галаадтыҥ кийнинеҥ 12 јыл ӧдӧрдӧ, бис Нью-Йоркта такып тушташканыс. Јаан удабай Кенияда алыжып алганыс. Мен Гейлди сӱреен јакшы кӧгӱс кӧрӱмдӱ болгоны ла бар немеле болорзынып турганы учун тыҥ баалап јадым. Бӱгӱнги кӱнге јетире ол мениҥ чындык болушчым ла сӱӱген најым.

1986 јылда мени јорыкчы кӧрӧӧчиниҥ ижине кӧстӧгӧн. Бу ишти Бэт-Элдиҥ комитединиҥ ижиле кожо бӱдӱргенис. Анайып, Гейлле кожо бистиҥ филиалдыҥ башкарузына кирип турган кӧп ороондордо болгоныс.

Меге 1992 јылда Асмэре (Эритрея) деген калада курултайга белетенген ӧйлӧрди эске алынарга јарап јат. Ол ӧйдӧ бистиҥ ижис токтодылгалак болгон. Курултай ӧткӱрерге, эски амбардаҥ ӧскӧ неме табылбаган. Оныҥ ич јаны тыш јанынаҥ уйан болгон. Бу јерди акалар курултай ӧткӱрерге келиштире јазап салганын тыҥ кайкагам: кӧп билелер јараш бӧстӧр экелип, јемирилип бараткан коркынчылу амбарды јарандырып салган. Ол курултайга 1 279 кижи келди.

 Јорыкчы кӧрӧӧчиниҥ ижинде кажы ла неделе башка јерде токтогоныс, оныҥ учун кайда јадарысты качан да билбейтенис. Бир катап бисти теҥистиҥ јарадында турган сӱрекей бай турада јатыргыскан, ӧскӧ учуралда частаҥ кадап туткан кичинек турада јатыргыскан. Бу тураныҥ туаледи јӱс метр ыраагында турган. Је эҥ учурлузы јадып турган јерис эмес, је эрчимдӱ иштеп турган пионерлерле, јарчыларла кере тӱжине јарлаганыс болгон. Качан бисти ӧскӧ јердӧӧн аткарып ийерде, биске јуук најыларыстаҥ ыраак јӱре берерге келишкен, оныҥ учун бис олорго тыҥ санап туратаныс.

1980 јылдардыҥ учынаҥ ала 1990 јылдардыҥ бажына јетире, Кенияныҥ филиалына кирип турган кезик ороондордо бистиҥ ижиске официальный јараду берилген. Соондо ол ороондордо филиалдар ла офистер ачылган. 1993 јылда бисти Аддис⁠-⁠Абеба (Эфиопия) деген каладагы офистӧӧн кӧчӱрген. Бу ороондо мынаҥ озо канча јылдардыҥ туркунына бистиҥ ижис токтодуда болгон.

Иегова Эфиопиядагы јарлаар ишке алкыжын јетирерде, кӧп ака-эјелер пионердиҥ ижин баштаган. 2012 јылдаҥ ала кажы ла јыл, ончо јарчылардыҥ 20 проценттинеҥ кӧбизи пионерлер болуп иштеген. Теократиялык сургалдар ӧткӱрилип башталган, 120-неҥ кӧп Каандыктыҥ Туралары тудулган. 2004 јылда Бэт-Элдиҥ билези јаҥы турага кӧчкӧн, анда ла Курултайлардыҥ Туразы тудулган.

Эфиопияда ака-эјелердиҥ ортозынаҥ бис јуук најылар табып алганыс. Олордыҥ сӱӱжи ле јалакайы бистиҥ јӱрегисти томулткан. Соондо оору-јоболыстаҥ улам, бисти Центральный Европаныҥ филиалына кӧчӱрип ийген. Бисти мында јакшы кичееп те турган болзо, је бис јуук најыларысты тыҥ јоктоп јадыс.

Бис Иегованыҥ чындыктыҥ ӱрендерин канайып ӧскӱргенин кӧргӧнис (1 Кор. 3:6, 9). Темдектезе, Конгодо, Коппербелт провинцияда горнорабочийлерге баштапкы катап јарлап баштаарымда, Руандада бир де јарчы болбогон. Эмди дезе, ондо 30 000 ажыра ака-эјелер бар. 1967 јылда Конгодо (Киншаса) 6 000 кире јарчы болгон. Эмди ондо јарчылардыҥ тоозы 230 000 ажа берген, а 2018 јылда Кайраканныҥ Эҥирине миллионноҥ ажыра улус јуулган. Алдында Кенияныҥ филиалына кирген ороондордо, јарчылардыҥ тоозы эмди 100 000 ажа берген.

50 кире јыл кайра, Иегова мени чындык акалар ажыра, ӧйимди толо берип иштеерине кӱӱнзеткен. Мен эмдигенче уйалчак болгонымла тартыжып јадым, је мен Иеговага бӱткӱлинче иженип турарына ӱренип алгам. Африкада иштегенимнеҥ чыдамкай болорына ла не барыла болорзынып јӱрерине ӱренип алгам. Бис экӱни јылу кӱндӱлеген, качан да кунукпай, Иеговага иженип турган кару ака-эјелерисле оморкоп јадыс. Кудайдыҥ улу јалакайы учун акту јӱрегимнеҥ быйанымды айдып јадым! Иегованаҥ мындый алкыштар аларым деп, качан да сананбагам (Сар. 37:4).