1. Иегова ада-энелерге кандый каруулу иш берген?

ИЕГОВА баштапкы эш-нӧкӧрлӧрди балдарлу болор кӱӱндӱ эдип јайаган. Агару Бичикте: «Балдар — Иегованыҥ энчизи» — деп айдылат (Сар. 127:3). Бу сӧстӧр нени темдектейт? Јуук најыгар слерге кӧп акча берип, кичеезин деп айткан болзын. Слерде кандый сезимдер болор эди? Најыгар слерге бӱдӱп турган деп, јакшы сезимдер болор болбой. Је бу ла ок ӧйдӧ акчаны канайып кичеер деп санааркаар болороор. Бистиҥ эҥ јуук најыбыс, Иегова, ада-энелерге акчанаҥ канча киреге баалу неме берип, оны «кичеезин» деп јакарат. Ол ада-энелерди балдарын јакшы таскадып, ырысту чыдатсын деп кӱӱнзейт.

2. Бис кандый сурактар шӱӱп кӧрӧрис?

² Эш-нӧкӧрлӧргӧ балдарлу болотон бо, јок по? Болотон болзо, качан балдарлу болотоны јанынаҥ јӧпти кем чыгарар учурлу? Ада-энелер балдарын канайып ырысту эдип чыдадар? Эмди христиан эш-нӧкӧрлӧргӧ чын јӧп чыгарарга болужатан бир канча библиялык принциптер кӧрӱп ийектер.

3. а) Эш-нӧкӧрлӧргӧ балдарлу болор керек пе деген јӧпти кемдер чыгарар учурлу? б) Эш-нӧкӧрлӧрдиҥ најыларына ла тӧрӧӧндӧрине библиялык кандый принциптерди ундыбас керек?

³ Кезик культураларда јаҥы алышкан улус капшай ла балдарлу болор јаҥду. Оныҥ учун тӧрӧӧндӧр лӧ ӧскӧ улус олорды бу чӱм-јаҥды бӱдӱрзин деп албадаардаҥ айабас. Азиядагы Джетро ака айдат: «Јуунда балдарлу кезик христиандар  балдар јок эш-нӧкӧрлӧрди капшай ла ада-эне болзын деп албадап јат». Азиядагы база бир Джеффри ака мынайып куучындайт: «Кезикте јуундагы ака-эјелер балдар јок эш-нӧкӧрлӧргӧ карып калза, олорды кем де кичеебес деп айдат». Је кажы ла эш-нӧкӧр балдарлу болотон бо, јок по деп, бойлоры кӧрӱп јат. Нениҥ учун дезе бу олордыҥ чыгарган јӧби, олордыҥ молјузы (Гал. 6:5). Најылар ла тӧрӧӧндӧр эш-нӧкӧрлӧргӧ јакшы ла болзын деп кӱӱнзеп јат. Је балдарлу болоры јанынаҥ суракты эмеен-ӧбӧӧн бойлоры кӧрӧт деп, олорго ундыбас керек (1 Фес. 4:11).

4, 5. Эш-нӧкӧрлӧргӧ кандый эки суракты шӱӱжип салар керек ле мыны качан шӱӱжип салза јакшы? Јартап беригер.

⁴ Ада-эне болорго турган эш-нӧкӧрлӧр эки јаан учурлу суракты: качан ла канча балалу болорын шӱӱжер керек. Је мындый сурактарды качан шӱӱжип салза јакшы? Бу сурактар нениҥ учун јаан учурлу?

⁵ Кӧп сабада бу сурактарды алыжардаҥ озо шӱӱжип салза јакшы болор. Нениҥ учун дезе анайып эш-нӧкӧрлӧр бу сурактарга бир кӧрӱмдӱ болор ло мындый молјуны аларга белен болор. Кезик эш-нӧкӧрлӧр балдарга кӧп ӧй лӧ ийде-кӱч барарынаҥ улам тойдыҥ кийнинеҥ бир эмезе эки јыл балдарлу болбос деп јӧптӧжӧт. Оныҥ ордына олор бу ӧйди бой-бойына ӱренижип, јуук болуп каларына берзе ойгор болор деп сананат (Еф. 5:33).

6. Бистиҥ јадып турган ӧйисти сананып, кезик эш-нӧкӧрлӧр кандый јӧп чыгарат?

⁶ Кезик христиандар Нойдыҥ уулдарынаҥ ла олордыҥ ӱйлеринеҥ тем алат. Бу эш-нӧкӧрлӧр алышкан ла кийнинде балдарлу болуп калбаган (Баш. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Петр 2:5). Иисус бистиҥ ӧйди «Нойдыҥ кӱндериле» тӱҥдештирген, оныҥ учун бис «уур-кӱч ӧйлӧрдӧ» јадып јадыс деп алаҥзыбай јадыс (Матф. 24:37; 2 Тим. 3:1). Кезик эш-нӧкӧрлӧр бу керегинде сананып, агару иште кӧптӧдӧ туружарга, биле тӧзӧгӧн лӧ кийнинде балдарлу болбос деп јӧп чыгарат.

7. Лука 14:28, 29 ла Укаа сӧстӧр 21:5-теги принциптер эш-нӧкӧрлӧргӧ канайып болужар?

⁷ Балалу болор бо, јок по, эйе болзо, канча балалу болор деп јӧп чыгарарга, «не-неме јеткил бе» деп сананза, ойгор болор эди. (Лука 14:28, 29 кычырыгар.) Ченемелдӱ ада-энелер баланы таскадарга јӱк ле акча керек эмес, је кӧп ӧй лӧ ийде-кӱч берер керек деп айдат. Оныҥ учун эш-нӧкӧрлӧргӧ мындый сурактарды шӱӱжер керек: «Билени керектӱ немеле јеткилдеерге, биске экӱлебиске иштеер керек болор бо? „Керектӱ“ дегенине  бистиҥ кӧрӱмис јаҥыс па? Бис экӱлебис иштезеес, балдарысты кем кӧрӧр? Олордыҥ санааларына ла керектерине кемдер камаанын эмезе салтарын јетирер?» Бу сурактарды јазап шӱӱжип турган эш-нӧкӧрлӧр Укаа сӧстӧр 21:5-те айдылганы аайынча эдип јат (кычырыгар *).

8. Эш-нӧкӧрлӧрдӧ кандый кӱчтер болордоҥ айабас ла билезин сӱӱп турган ада нени эдер?

⁸ Адазы да, энези де кажы ла балага ӧйин ле ийде-кӱчин јеткилинче берер учурлу. Нениҥ учун дезе ого бу сӱреен керектӱ. Оныҥ учун биледе ээчий-деечий чыккан балдар кӧп болзо, ада-энезине олордыҥ кажызына ла ӧй табарга јеҥил болбой јат. Кӧп јаш балдарлу кезик эш-нӧкӧрлӧр тыҥ арып калат деп айдат. Эне кижи ийде-кӱчи чыгып калганын сезет. Мынаҥ улам ондо Агару Бичикти јаантайын кычырарга, мӱргӱӱрге ле јарлаарга, анайда ок христиан туштажуларда јазап угарга ла материалды тузаланарга келишпей јат. Оныҥ учун билезин сӱӱп турган ӧбӧӧни ӱйине јуунныҥ туштажуларында да, айылда да балдарды кичеерге, аргазы јеткенче болужып јат. Темдектезе, айылдагы ишти бӱдӱрерге болужат. Бого коштой билелик бажырышты јаантайын ӧткӱрип, билениҥ кажы ла кижизине туза экелзин деп албаданат. Анайда ок христиан ада билезиле јарлап турарга ӧй табып турат.

9, 10. Балдарына болужарга турган ада-энелерге нени эдер керек?

⁹ Ада-энелер балдарга Иегованы сӱӱрге канайып болужар аргалу? Бу калју телекейдеҥ олорды канайып корулаар? Бир канча јӧптӧр кӧрӱп ийектер.

¹⁰ Иеговага мӱргӱп, болуш сурагар. Самсонныҥ ада-энезиниҥ, Маной ло оныҥ ӱйиниҥ, темин эске алып ийектер. Маной ӱйин уул бала табар деп билип, Иегованы балазын таскадарга ӱретсин деп јайнап сураган.

11. Јаргычылар 13:8-ле болзо, Маной Иегованаҥ не керегинде сураган, ада-энелер оноҥ канайып тем алар аргалу?

¹¹ Манойдыҥ теми Босния ла Герцеговинада јадып турган Нихад ла Алмага болушкан. Олор мынайып куучындайт: «Бис Маной чылап, Иегова бисти јакшы ада-эне болорго ӱретсин деп, јайнап сураганыс. Иегова бистиҥ мӱргӱӱлдериске карууларды башка-башка эп-аргалар ажыра, темдектезе, Агару Бичик, библиялык бичиктер, јуунныҥ туштажулары ла курултайлар ажыра берип туратан». (Јаргычылар 13:8 кычырыгар *.)

12. Иосиф ле Мария балдарына кандый тем кӧргӱскен?

 ¹² Бойыгардыҥ темигерле ӱредигер. Балдараар слердиҥ айткан сӧстӧригерге, је анчада ла эткен керектереерге ајару эдет. Иосиф ле Мария бойыныҥ балдарына, ол тоодо Иисуска да јакшы тем болгон деп алаҥзыбай јадыс. Иосиф билезин јеткилдеерге, уур иш эткен. Анайда ок балдарын кӧгӱс керектерди баалап турзын деп кӱӱнзеткен (Јаҥ. т. 4:9, 10). Иосиф кажы ла јыл, јасакла некелбеген де болзо, бойыныҥ билезиле кожо Иерусалимдӧӧн Пасха байрамды ӧткӱрерге барар болгон (Лука 2:41, 42). Кезик адалар мындый јол-јорыкка барарга кӱч, кӧп ӧй барар ла јаан чыгым болор деп сананган болор. Је Иосиф кӧгӱс керектерди бойы да баалаган, балдарын да анайып ӱреткен. Мария да јакшы тем болгон. Ол Чийимди јакшы билген. Анайып, ол айткан сӧстӧриле, эткен керектериле балдарын Кудайдыҥ Сӧзин сӱӱрге ӱреткен.

13. Иосиф ле Марияныҥ теми бир эш-нӧкӧрлӧргӧ канайып болушкан?

¹³ Ӧрӧги айдылган Нихад ла Алма темди Иосиф ле Мариянаҥ аларга албаданган. Бу дезе, олорго бойыныҥ уулын Иегованы сӱӱп, ого иштезин деп, таскадып саларга канайып болушкан? Олор айдат: «Бис уулыбыска, Иегованыҥ принциптериле јӱрери јаан ырыс экелип турган деп, бастыра јӱрӱмисле кӧргӱзерге албаданганыс». Нихад кожуп айдат: «Балагар ич-кӧгӱзи тереҥ кижи болзын деп турган болзогор, бойыгар да андый ок болугар».

14. Ада-энелерге балдарыныҥ кемле куучындажып турганын нениҥ учун билер керек?

¹⁴ Балдараарга јакшы најылар таап аларга болужып беригер. Адазына да, энезине де балдарыныҥ кемле кожо ӧй ӧткӱрип турганын ла нени эдип турганын билер керек. Ӧскӧртӧ айтса, балдарыныҥ мобильный телефонло, анайда ок социальный сетьтерде кемдерле куучындажып турганын билер керек. Нениҥ учун дезе кемдерле куучындажып турганы балдардыҥ санаазына ла кылык-јаҥына камаанын эмезе салтарын јетирет (1 Кор. 15:33).

15. Ада-энелер Джесси аканыҥ теминеҥ неге ӱренип алар аргалу?

¹⁵ Је компьютерди ле мобильный эдимдерди јакшы оҥдобой турган ада-энелерге нени эдер? Филиппиныда јадып турган билениҥ бажы Джесси мынайып айдат: «Бис эмдиги ӧйдиҥ технологияларын јакшы билбеген де болзоос, балдарысты электронный эдимдердиҥ каршузынаҥ коруланарга белетеп салганыс». Джесси бойы бу эдимдерле канайып тузаланарын билбес те болзо, је балдар бу эдимдерле тузаланбас учурлу деп сананбаган. «Мен балдарды электронный эдимдерди ӧскӧ тил ӱренерге, туштажуларга белетенерге ле Агару Бичикти кажы ла кӱн кычырарга тузаланып турзын деп кӱӱнзедип туратам» — деп, ол айдат. Слерде балдар бар болзо, олорло кожо мессенджерлерди ле фотојуруктарды интернетке салары јанынаҥ тузалу јӧптӧрди кычырып, шӱӱжип кӧргӧнӧӧр бӧ? Мындый темага јӧрмӧлдӧрди jw.org^® сайттаҥ «Подростки» деген бӧлӱктеҥ таап аларга јараар. Анайда ок балдараарла кожо «Электронный эдимдер. Сен кулы ба, ээзи бе?» ле «Соцсетьтерле ойгор тузаланыгар!» деген кӧрӱлмелерди кӧргӧнӧӧр бӧ? * Бу материалдар балдараарга электронный эдимдерле ойгор тузаланарга болужар аргалу (Укаа 13:20).

16. Кӧп ада-энелер нени эдип јат ла мынаҥ кандый туза болот?

¹⁶ Кӧп ада-энелер балдарын Кудайга кӧп иштеп турган ака-эјелерле куучындажып турзын деп албаданып јадылар. Темдектезе, Кот-д’Ивуардагы Н’Дени ле Бомин деп  эш-нӧкӧрлӧр аймак кӧрӧӧчини айылына јатсын деп, кычырып туратандар. Н’Дени эске алат: «Бу бистиҥ уулыбыска јакшы камаанын јетирген. Ол пионер болуп, эмди аймак кӧрӧӧчиниҥ ордынчызы (заместитель) болуп јат». Слердиҥ балдараар база јакшы улусла куучындажып турзын деп, слер нени эдереер?

17, 18. Балдарды качан ӱредип баштаар керек?

¹⁷ Балдараарды канча ла кире эрте ӱредип баштагар. Ундыбагар: ада-энелер балдарын канча ла кире эрте ӱредип баштаза, ончо ло кире јакшы (Укаа 22:6). Јаанап келеле, јарлаар иште элчи Павелле кожо јӱрген Тимофейди сананып ийектер. Оны Евника энези ле Лоида јааназы «кичӱдеҥ ала» ӱреткен (2 Тим. 1:5; 3:15).

¹⁸ Кот-д’Ивуардагы Жан-Клод ло Пис деп, база бир эш-нӧкӧрлӧр бойыныҥ алты балазын Иегованы сӱӱп, ого иштезин деп чыдадып салган. Олорго не болушкан? Олор Евника ла Лоиданаҥ тем алган. Эш-нӧкӧрлӧр мынайып куучындайт: «Балдарысты Кудайдыҥ Сӧзине кичӱдеҥ ала, ӧскӧртӧ айтса чыкканынаҥ ла ала, ӱредип баштаганыс».

19. Балдарды Кудайдыҥ Сӧзине «ӱредери» дегени нени темдектеп јат?

¹⁹ Јаҥды такыганы 6:6, 7-де Агару Бичик ада-энелерди балдарын Иегованыҥ јасактарына «ӱретсин» деп айдат. Еврей тилдеҥ кӧчӱрилген «ӱрет» деген сӧс «такып айдарын» эмезе «бӱдӱмјилеерин» темдектейт. Мыны эдерге, ада-энелерге балдарыла јаантайын ӧй ӧткӱрер керек. Кезикте балдараарга бир ле немени канча катап айдарга келижет деп, ачынар болороор. Је ачынардыҥ ордына, такып айдып ӱредетенин балдараарга Кудайдыҥ Сӧзин оҥдоорго ло оны тузаланарга болужып турган тузалу арга деп кӧрӱгер.

20. Сарын 127:4-ти балдар таскадарында канайып тузаланарга јараар?

²⁰ Балдараардыҥ керексиништерин оҥдоорго албаданыгар. 127-чи Сарында балдар согондорло тӱҥдештирилет. (Сарын 127:4 кычырыгар *.) Согондордыҥ недеҥ эдилгени башка болот ло олор узун эмезе кыска болот. Ӱзе балдар база башка, оныҥ учун ада-энелерге кажы ла баланы канайып ӱредетенин оҥдоп алар керек. Темдектезе, Израильдеги  эш-нӧкӧрлӧр эки балазын јакшы таскадып салган. Олордыҥ айтканыла болзо, Агару Бичикти олор кажы ла балала таҥынаҥ ӱренген. Је балдарды ӱредетенинде мындый арга тузалу ба деп, кажы ла билениҥ бажы бойы кӧрӧт.

21. Иегова ада-энелерге канайып болужат?

²¹ Кезикте ада-энелерге, балдар таскадатаны ӧйинеҥ ӧткӱре уур иш деп, билдирер болор. Је балдар — Иегованыҥ сыйы деп, анайда ок Кудай ада-энелерге болужарга јаантайын белен деп ундыбас керек. Иегова олордыҥ мӱргӱӱлдерин лаптап угуп, каруузын Агару Бичик ажыра, бистиҥ бичиктер ле јуундагы ченемелдӱ христиан ада-энелердиҥ теми эмезе јӧби ажыра берет.

22. Ада-энелердиҥ кандый сыйын эҥ јакшы деп айдарга јараар?

²² Улустыҥ айдыжыла болзо, балдарды таскадатаны 20 јылга улалып турган да болзо, ада-эне јаантайын ада-эне болуп артат. Бу ӧйдиҥ туркунына ада-энелердиҥ балдарына беретен эҥ јакшы сыйы — сӱӱжи, ӧйи ле христиан таскадузы. Кажы ла бала таскадуны башка алынат. Је Иегованы сӱӱп турган биледе ӧскӧн кӧп балдар Азиядагы Джоанна-Мэй деп сыйынныҥ сӧстӧриле јӧпсинип јат. Ол мынайып айдат: «Мени ада-энем Иегованы сӱӱрге ӱредип салганына ла јакшы чыдадып салганына, олорго јаан быйаным айдадым! Олор меге јӱк ле јӱрӱм сыйлаган эмес, је јӱрӱмниҥ учурын оҥдоорго болушкан» (Укаа 23:24, 25). Бастыра телекейде јадып турган миллиондор тоолу христиандар база мынайып ла айдар аргалу.