1. Апостол Пётр христиандарга кандый сӧстӧр айткан? Бис недеҥ улам анайып эдип болбозыс деп сананардаҥ айабазыс?

 АПОСТОЛ Пётр баштапкы самаразында мындый сӧстӧр бичиген: «Карын, слерди кычырып алган Кудай агару чылап, бойыгар да јӱрӱмеерде агару болыгар. Бичилген сӧс бар ине: „Агару болыгар, нениҥ учун дезе Мен агару“» (1 Пётр 1:15, 16). Бу сӧстӧрди Пётр майлаткандарга да айткан болзо, је бу сӧстӧр јерде де јадатан улуска тузалу болор. Иегова — агару Кудай, ол бистерди де агару болзын деп кӱӱнзейт. Айдарда, бистер агару болор учурлу. Је та кем де сананар болор: «Бис кинчектӱ улус канайып агару болотоныс?». Темдектезе, Пётр база јастырып туратан, је Кудайдыҥ кӧзинде ол агару болгон. Айдарда, бис те агару болор аргалу.

2. Бу јӧрмӧлдӧ бис кандый сурактар кӧрӧрис?

² Бу јӧрмӧлдӧ бис тӧрт сурак кӧрӧрис: 1) Агару болоры ол не дегени? 2) Кудайдыҥ Сӧзи Иегованы агару деп канайып кӧргӱзет? 3) Эткен керектерис агару болор керек дегени нени темдектейт? 4) Иеговала јуук колбуларлу болорго турган кижи нениҥ учун агару болор учурлу?

3. Агару деген сӧсти укса, кезик улустыҥ санаазына кандый кижи јуралат? Је агару болоры дегенин оҥдоорго нени билер керек?

³ Кезик улуска агару деген сӧсти укса, кудай јаҥыныҥ кийимин кийип алган, кунугып калган, ол эмезе кӧзинде сӱӱнчи јок кижи јуралат. Је бу чын андый ба? Агару Бичикте: «Иегова агару ла ырысту Кудай» — деп бичилет (1 Тим. 1:11). Анайда ок: «Кудайы Иегова болгон албаты ырысту» — деп айдылат (Сар. 144:15). Бого ло коштой улустыҥ алдында бойыныҥ кудайзагын кӧргӱзерге, кудай  јаҥыныҥ кийимин кийип алган улусты Иисус Христос јаргылаган деп айдылат (Матф. 6:1, Марк 12:38). Оныҥ учун агару болоры дегенин оҥдоорго, улустыҥ кӧрӱм-санаазын эмес, је Агару Бичикте не айдылып калганын билер керек. Бис билерис, Иегова Кудай бисти сӱӱп јат деп, оныҥ учун ол бистеҥ эдип болбос немени некебей јат. Айдарда Иегова Кудай бистерди: «Агару болзын» — деп айдып турарда, бис агару болор аргалу. Је озо баштап агару болоры ол не дегенин оҥдоп алар керек.

4. «Агару» ла «агару болоры» деген сӧстӧр нени темдектейт?

⁴ Кудайдыҥ Сӧзинде «агару» ла «агару болоры» деген сӧстӧр кӧп сабада нравственный јанынаҥ ла Кудайга бажырары јанынаҥ ару болоры дегенин кӧргӱзерге тузаланылат. Ол эмезе нени-нени агару деп кӧргӱзип јаткан тушта тузаланылат. Кезикте бу сӧстӧр та нени де, та кемди де Кудайга учурлап башкалаган тушта тузаланылат. Айдарда, бистерди агару деп база айдарга јараар. Је агару болорго, нравственный јанынаҥ, Кудайга бажырары јанынаҥ ару болор керек, бого ло коштой Кудайла јуук колбуларлу болор керек. Кандый јакшы дезеер: бис агару Иегова Кудайга најы болор аргалу, је анчада ла Иегованыҥ агару болгонын билзеес, сӱӱнип јадыс.

5. Ангелдер керегинде кычырып турала, бис Иегова керегинде нени билип аладыс?

⁵ Иегова ончо јанынаҥ агару ла ару Кудай. Бис мыны серафимдердиҥ: «Иегова черӱлердиҥ Кудайы! Агару, агару, агару!» — деп айткан сӧстӧринеҥ кӧрӧдис (Иса. 6:3). Серафимдер Иегованыҥ ширеези алдында турган. Бу олордыҥ Иеговала јуук колбуларлу болгонын кӧргӱзет. Иеговала мындый јуук колбуларлу болорго, олорго бойлорына агару болор керек болгон. Олор чыннаҥ ла агару, керек дезе олордыҥ болгон јери де агару болуп калат. Темдектезе, мындый учурал Моисей кӱйӱп јаткан јырааны кӧрӧрдӧ болгон (Чыг. 3:2—5; Иис. Н. 5:15).

6, 7. а) Иегованы агару деп, Моисей кандый сӧстӧрлӧ айткан? (Чыгыш 15:1, 11). б) Иегованы агару деп ундыбай јӱрерге, израильтяндарга не болушкан? (Кадарындагы јурукты кӧрӱгер.)

⁶ Израиль албаты Кызыл талайды кечкен кийнинде, Моисей Иегованы агару Кудай деп айткан. (Чыгыш 15:1, 11 кычырыгар.) Египеттиҥ кудайларына бажырган албатылардыҥ керектеринде агару не де јок болгон. А Ханаанныҥ кудайларына бажырган улус бойлорыныҥ балдарын тайылгага экелип туратан, анайда ок јескинчилӱ керектер де эдип туратан (Лев. 18:3, 4, 21—24; Јаҥ. т. 18:9, 10). Бу албатылардыҥ нравственный јанынаҥ коркышту ӱрелип калганы Иеговага јескинчилӱ болгон. Ол бойыныҥ албатызын мындый керектер этпезин деп кӱӱнзеген. Иегова агару Кудай, израильтяндар мыны ундыбай јӱрзин деп, улу абыстыҥ бажындагы тюрбанында тагылган алтын пластинада «агару болоры Иегованыҥ» деген сӧстӧр бичилген болгон (Чыг. 28:36—38).

⁷ «Агару болоры Иегованыҥ» деген сӧстӧр, израильтяндарга Иегованы агару Кудай деп, эске алындырарга керектӱ болгон. Је кезик израильтяндар улу абыска јолукпай турган болор. Айдарда, олор Иегованы агару Кудай деп билбеген бе? Билген, нениҥ учун дезе Израиль албатыга Моисейдиҥ јасагы кычырылатан. А ол јасакта мындый сӧстӧр бичилген: «Мен Иегова, слердиҥ Кудайыгар. Агару болугар, нениҥ учун дезе мен агару». «Меге болуп агару болугар, нениҥ  учун дезе мен, Иегова, агару» (Лев. 11:44, 45; 20:7, 26).

8. Левит 19:2 ле 1 Пётр 1:14—16-наҥ нени билип јадыс?

⁸ Иегова Израиль албатыга кандый сӧстӧр айтканын кӧрӱп ийектер. Левит 19:2-де мынайып бичилген: «Агару болугар, нениҥ учун дезе мен, слердиҥ Иегова Кудайыгар, агару». Апостол Пётр шак ла бу сӧстӧрди айткан болор. (1 Пётр 1:14—16 кычырыгар.) Бӱгӱнги кӱнде христиандар Моисейдиҥ јасагыла јӱрбей јат. Је бу сӧстӧрди Пётр христиандарга айткан болордо, айдарда бу сӧстӧр бистерге де айдылган. Оныҥ учун јерде де јадатан болзоос, теҥериге де баратан болзоос, бис ончобыс агару болор учурлу (1 Пётр 1:4; 2 Пётр 3:13).

9. Левит деп бичиктиҥ 19-чы бажалыгын биске нениҥ учун шӱӱжер керек?

⁹ Бис Иегованыҥ јарадузын аларга турган болзоос, биске агару болор керек. Бис нени этсеес, агару болорыс деп, Иегова биске бойы ла ӱзе јартап салган. Темдектезе, Левит деп бичиктиҥ 19-чы бажалыгында тузалу кӧп сӧстӧр бар. Бу бажалык керегинде Йозеф Герц деп раввин кижи мындый сӧстӧр айткан: «Левит деп бичиктиҥ 19-чы бажалыгы сӱреен јаан учурлу бажалык. Бу бажалык јаҥыс ла Левит деп бичиктиҥ эмес, је Агару Бичиктиҥ баштапкы беш бичигиниҥ сӱреен јаан учурлу бажалыгы болот» *. Эмди дезе бу бажалыктыҥ кезик ӱлгерлерин шӱӱжип ийектер. Ондогы сӧстӧр бистиҥ де јӱрӱмисте канайып болужарын кӧрӱп ийерис. Шӱӱжип јатсаас, 19-чы бажалык «Агару болугар» деп сӧстӧрдӧҥ башталганын санаагарда тудуп туругар.

10, 11. Левит 19:3-ле болзо, биске нени эдер керек? Нениҥ учун?

¹⁰ «Агару болугар» деп айдылган сӧстӧрдиҥ кийнинеҥ: «Ада-энегерди тооп јӱригер... Мен слердиҥ Иегова Кудайыгар» — деп сӧстӧр бичилген (Лев. 19:2, 3).

¹¹ Бистер, христиандар, бу сӧстӧрди бӱдӱрер учурлу. Бир катап Иисуска јиит  уул базып келеле: «Јакшы нени этсем ӱргӱлји јӱрӱм аларым?» — деп сураган. Иисус дезе ого: «Ада-энеҥди тооп јӱр» — деп айткан (Матф. 19:16—19). Фарисейлер ле бичикчилер бу јасакты бир де тообогон. Оныҥ учун Иисус олорго «Кудайдыҥ сӧзин кеде эдип јадыгар», эмезе бӱдӱрбей јадыгар деп айткан (Матф. 15:3—6). Бу јасак Он јасактыҥ бежинчизи (Чыг. 20:12). Левит 19:3-те: «Ада-энегерди тооп туругар» — деген сӧстӧр, шак ла «агару болугар, нениҥ учун дезе мен, слердиҥ Иегова Кудайыгар, агару» деп сӧстӧрдиҥ кийнинеҥ турганын ундыбай турактар.

12. Левит 19:3-теги јасакты бӱдӱрерге, бойыстаҥ кандый сурактар сураарыс?

¹² Биске бойыстаҥ сураар керек: мен ада-энемди тооп тургам ба? Эйе деп айдарга кӱчсинип турган болзоор, санааркабагар, ӧдӱп калган немени ойто кайра экелип болбозыс. Оныҥ учун бӱгӱннеҥ ле ала тӱзединерге албаданыгар. Мында слерге бу сурактар болужар: ада-энеҥле кӧптӧдӧ кожо болуп турарга албаданадыҥ ба? Олорго айылдыҥ ижин эдерге болужып тургаҥ ба? Ада-энеҥге эмоциональный ла кӧгӱс јанынаҥ болужып јадыҥ ба? Бу сурактар Левит 19:3-теги јасакты бӱдӱрерге болужар.

13. а) Левит 19:3-те база кандый јасак бичилген? б) Лука 4:16—18-ле болзо, Иисус нени эткен? Бис оноҥ кандый тем аларыс?

¹³ Левит 19:3-те: «Ада-энегерди тооп јӱрӱгер» — деп айтканынаҥ башка мындый сӧстӧр база бар: «Мениҥ суббот кӱндеримди ӧткӱрип туругар». Бис эмди Моисейдиҥ јасагын бӱдӱрбей де турган болзоос, израильтяндар бу јасакты канайып бӱдӱргенин шӱӱп сананып турзаас, бойыска кӧп туза аларыс. Олор бу кӱнде бойыныҥ ижин туура эдип, Кудайга бажырып туратан *. Иисус суббот кӱнде бойыныҥ јериндеги синагогага барала, улуска Кудайдыҥ Сӧзин кычырып туратан (Чыг. 31:12—15; Лука 4:16—18 кычырыгар). Суббот керегинде јасак бистерге кандый ӱредӱ берет? Ижис-тожыс кандый да кӧп болзо, је кӧгӱс керектерди баштапкы јерге тургузар керек. Слерге мынайып эдерге келижет пе? Келижип турган болзо, оноҥ јакшы эдерге албаданадаар ба? Кӧгӱс керектерди баштапкы јерге тургузып турзаар, Иеговала колбулараар јуук болуп калар, а бу јогынаҥ агару болор арга јок.

14. Левиттиҥ 19-чы бажалыгында јаан учурлу кандый сӧстӧр кӧп катап айдылат?

¹⁴ Левиттиҥ 19-чы бажалыгында јаан учурлу сӧстӧр бар, бу сӧстӧр биске агару болорго болужат. 4-чи ӱлгер мындый сӧстӧрлӧ божойт: «Мен слердиҥ Иегова Кудайыгар». 19-чы бажалыкта бу сӧстӧр лӧ бого тӱҥей сӧстӧр 16 катап туштайт. Андый сӧстӧр Он јасактыҥ баштапкызында база бар: «Мен сениҥ Иегова Кудайыҥ. Сенде менеҥ ӧскӧ кудайлар болбос учурлу» (Чыг. 20:2, 3). Оныҥ учун Иегованыҥ кажы ла ишчизи Иеговала колбулары бир де ӱрелип калбазын деп кӱӱнзейт. А бис Иегованыҥ адын аданып турарыста, оныҥ агару адын бойыстыҥ керектерисле уйатка тӱжӱрбеске албаданадыс (Лев. 19:12; Иса. 57:15).

15. Левит 19-та бичилген тайылгалар керегинде јасактар бистерди неге ӱредет?

¹⁵ Израиль албаты Иегова бистиҥ Кудайыс деп айдып турган кийнинде, олор  оныҥ јасактарын бӱдӱрер учурлу болгон. Левит 18:4-тӧ айдылат: «Мениҥ јасагымды ла јакылталарымды бӱдӱригер. Мен слердиҥ Иегова Кудайыгар». Бу јасактардыҥ эмезе јакылталардыҥ кезиги 19-чы бажалыкта база ла туштап јат. Темдектезе, 5-чи ӱлгердеҥ ала 8-чи ӱлгерге јетире, анайда ок 21 ле 22-чи ӱлгерлерде. Бу ӱлгерлерде израильтяндар тайылгаларды канайып эдер учурлу болгоны бичилген. Олор бу јасактардыҥ кезигин бӱдӱрбей бузып турза, Кудайга экелип јаткан агару тайылганы быјарсыдып турган болгон. Бистер бу јасактаҥ неге ӱренедис? Бистер, Еврейлерге 13:5-те айдылганыла, «макташтыҥ тайылгазын» эдер аргалу. Иегованы андый тайылга сӱӱндирип јат.

16. Кудайдыҥ ишчилери айландыра улустаҥ башка болор керек деп, Левит 19-тыҥ кандый сӧстӧринеҥ кӧрӱнет?

¹⁶ Агару болорго турган болзоос, биске улустаҥ башка кӧрӱнерге јалтанбас керек. Је бу јеҥил эмес, нениҥ учун дезе кожо иштеп турган улус, эмезе ӱренип турган балдар, ол эмезе бистиҥ тӧрӧӧн-туугандар Иеговага јарабай турган керектер эдип турган болор. Олор бисти база андый ла керектер этсин деп албадаардаҥ айабас. Олордыҥ сӧзине кирбеске биске не болужар? Левит 19:19-та бичилген кайкамчылу јасакты кӧрӱп ийектер, анда айдылат: «Эки башка учуктаҥ эдилген кийим кийбегер». Израильтяндарга бу јасак айландыра јадып турган албатыларга тӱҥей болбоско болушкан. Бу сӧстӧрди бис канайып тузаланарыс? Мында Иегованыҥ Керечилерин эки башка учуктаҥ эдилген, темдектезе, тӱктеҥ ле синтетиканаҥ эдилген кийимди кийерге јарабас деп айдылбай јат. Айса бу јасакты канай оҥдоор? Бу дезе, Иеговага бажырбай турган улуска тӱҥейлешпеске турганысты кӧргӱзет. Бис олордыҥ кандый бир керектерин, чӱм-јаҥдарын этпей јадыс. Је бис кожо иштеп турган улусты, кожо ӱренип турган балдарды, ол эмезе тӧрӧӧн-туугандарысты јаман кӧрбӧй јадыс. Је бу јаан учурлу сурак болот, нениҥ учун дезе Кудайга бӱтпей турган улустыҥ сӧзине киреле, олордыҥ керектерин эдип баштазаас, бистиҥ Иеговала колбуларыс ӱрелер. А мынаҥ улам Кудайдыҥ кӧзинде агару болбой барарыс (2 Кор. 6:14—16; 1 Пётр 4:3, 4).

17, 18. Левит 19:23—25-теҥ кандый ӱредӱ алдыс?

¹⁷ «Мен слердиҥ Иегова Кудайыгар» деген сӧстӧр Израиль албатыны Иеговага бажырарын баштапкы јерге тургузарга  болушкан. Канайып? (Левит 19:23—25 кычырыгар.) Израильтян кижи агаш отургысса, оныҥ јиилегин ӱч јыл тийбес учурлу болгон. Тӧртинчи јылда агаштыҥ берген јиилегин агару байканга апарар учурлу. Бу агаштыҥ јиилегин ол јӱк ле бежинчи јылда јиир аргалу болгон. Анайып олор бойына эмес, Иеговага иженерге ӱренген. Олор кӧгӱс керектерди баштапкы јерге тургусса, качан да курсак јок артып калбас эди. Бу јасак ажыра Иегова олорды агару байканга арбынду сыйлар эдерге ӱреткен.

¹⁸ Левит 19:23—25-теги сӧстӧр Иисустыҥ Кырдагы куучынына тӱҥей. Иисус айткан: «Јӱрӱмигерди кичееп, нени јиирис, нени ичерис дебегер». Ол санааркабагар дегенин мындый сӧстӧрлӧ јартаган: «Теҥеридеги Адагар дезе мыныҥ ончозын керексинип турганыгарды билер». Иегова кушкаштарды кичееп турган болордо, бисти, улусты, кичееп болбос по? (Матф. 6:25, 26, 32). Бис израильтяндар ла чылап, Иегова бисти качан да артыргыспас деп билерис. Анайда ок кӱч айалгада болуп калган улуска болужадыс, бого ло коштой бис јуунга акчала јӧмӧжӧдис. Мынайып болушканысты улуска куучындабай јадыс, је Иегова бистиҥ эткен јакшы керектеристи кӧрӱп јат, ол бисти кайралдаар деп иженедис (Матф. 6:2—4). Айдарда, Каандыктыҥ ижине акча-манатла јӧмӧшкӧнисле, Левит 19:23—25-теги сӧстӧрди бӱдӱрип турганыс деп кӧргӱзедис.

19. Левиттиҥ 19-чы бажалыгынаҥ неге ӱренип алдаар?

¹⁹ Левиттиҥ 19-чы бажалыгынаҥ сӱреен јакшы шӱӱлтелер билип алдыс. Олорды тузаланзаас, агару Иегова Кудайыстаҥ тем аладыс. А тем алып турганыстаҥ, агару болорго албаданып турганыс кӧрӱнер (1 Пётр 1:15). Мындый керектеристи кӧрӱп, улус Иегованыҥ адын макка чыгарат (1 Пётр 2:12). Је Левиттиҥ 19-чы бажалыгында ӧскӧ дӧ тузалу шӱӱлтелер бар. Олорды келер јӧрмӧлдӧ шӱӱжерис. Анайда ок апостол Пётрдыҥ «Агару болугар» дегенин база канай тузаланарын билип аларыс.