1, 2. Ӧткӧн јӧрмӧлдӧ нени кӧргӧнис, бу јӧрмӧлдӧ нени кӧрӧрис?

 ӦТКӦН јӧрмӧлдӧ Левит деп бичиктиҥ 19-чы бажалыгындагы кезик јасактарын шӱӱшкенис. Темдектезе 3-чи ӱлгерде Иегова израильтяндарды ада-энегерди тооп јӱрӱгер деп ӱреткен. Бӱгӱнги кӱнде бистер де, христиандар, ада-энебисти эт-кан јанынаҥ, эмоциональный јанынаҥ ла кӧгӱс јанынаҥ кичееп јадыс. Бу ла ӱлгерде суббот кӱн керегинде јасак бар. Бӱгӱнги кӱнде бис бу јасакты бӱдӱрбей де турган болзоос, је бу јасактагы принципти кӧрӱп, Иеговага бажырарын баштапкы јерге тургузадыс. Мынайып эдип турзаас, бис агару болорго албаданып турганысты кӧргӱзедис. А агару болорго, бисти Левит 19:2-деги ле 1 Пётр 1:15-теги сӧстӧр кӱӱнзедет.

² Бу јӧрмӧлдӧ Левит деп бичиктиҥ 19-чы бажалыгын оноҥ ары шӱӱжерис. Темдектезе, мындый сурактар кӧрӧрис: инвалид улусты тооп турарга нени эдер керек, бисте бойыста бизнес бар болзо, тӧгӱндебей јӱрерге нени эдер керек, анайда ок улусты сӱӱп турарга нени эдер керек? Бистиҥ Иегова Кудайыс агару болордо, бис те агару болорго кӱӱнзейдис. Оныҥ учун бу сурактардыҥ кажызын ла шӱӱжип ийектер.

3, 4. Левит 19:14-тӧ кандый јасактар болгон?

³ Левит 19:14 кычырыгар. Иегова бойыныҥ ишчилерин инвалид улуска јалакай болзын деп кӱӱнзейт. Темдектезе, израильтян кижи кулагы укпас кижини јаман  кӧрбӧс учурлу болгон. Бу Иегованыҥ алдына јескинчилӱ кылык! Нениҥ учун дезе кулагы укпас кижи улус оны не деп јамандап турганын билбей јат. Ол бойы учун туруп болбос эди.

⁴ Анайда ок Кудайдыҥ ишчилерине кӧзи кӧрбӧс кижиниҥ алдына буудак тургузарга јарабас болгон. Левиттеги инвалид улус керегинде бир бичикте мынайып айдылган: «Јебрен ӧйдӧ Ближний Востокто инвалид улусты јаантайын јаман кӧрӧтӧн» *. Кезик улус кӧзи кӧрбӧс улусты шоодып, каткырарга болуп, олордыҥ алдына буудак тургузып туратан. Је мында каткырар ла неме јок! Карын Иегова бойыныҥ албатызын андый улусты килеерге ӱреткен.

5. Бис инвалид улусты канайып килеер аргалу?

⁵ Иисус инвалид улусты килеп туратан. Ол Крестеечи Иоаннга мынайып айдып барзын деген: «Сокорлордыҥ кӧзи јарыйт, аксактар базып јӱргӱлейт, капкаш балулу улус аруталат, ӱскерлер угат, ӧлгӧндӧр тирилет» (Лука 7:20—22). Иисустыҥ мындый кайкалдарын кӧргӧн улустыҥ ончозы Кудайды мактагылаган (Лука 18:43). Бистер де Иисустаҥ тем алып, инвалид улуска јалакай болорго, олорго кыртыштанбаска ла олорды оҥдоп турарга кӱӱнзейдис. Је бисте кайкалдар эдетен арга јок. Андый да болзо, бис кӧзи кӧрбӧй турган улуска эмезе кӧгӱс јанынаҥ сокор улуска рай керегинде сӱӱнчилӱ јар куучындаар аргалу (Лука 4:18). Бу јарды угуп, олор Кудайды база мактап јадылар.

6. Левит 19 Он јасакты оҥдоорго канайып болужат?

⁶ Левит 19-тыҥ кезик ӱлгерлери Он јасакты јакшы оҥдоорго болужат. Темдектезе, Он јасактыҥ сегизинчизинде: «Уурданба» — деп айдылган (Чыг. 20:15). Је кем де сананар болор: «Мен  качан да ӧскӧ кижиниҥ немезин албагам. Айдарда, бу јасакты бӱдӱрип тургам». Је «уурданба» дегенине ӧскӧ дӧ керектер кирип јат.

7. Садучы кижи канайып уурчы болуп калардаҥ айабас?

⁷ Темдектезе, садучы кижи качан да ӧскӧ кижиниҥ немезин мензинбеген, бойын уурчы деп сананбай да турган болор. Је Левит 19:35, 36-да Иегова мындый јакару берген: «Немениҥ узунын, бескезин кемјип јатсаар, тӧгӱндебегер. Слердиҥ беске, гиря, ефа ла гин чын болор учурлу». Бу сӧстӧрди канай оҥдоор? Кезик садучылар тӧгӱн бескелериле улусты тӧгӱндеп, уурданып туратан. Мыны бис Левит 19-тыҥ ӧскӧ дӧ ӱлгерлеринеҥ кӧрӧдис.

8. Левит 19:11—13-теги сӧстӧр израильтяндарга сегизинчи јасакты бӱдӱрерге канайып болушкан? Биске ол кандый туза јетирет?

⁸ Левит 19:11—13 кычырыгар. Левит 19:11 «уурданбагар» деген сӧслӧ башталат. А 13-чи ӱлгеринде: «Јуук улузыгарды тӧгӱндебегер» — деп бичилген. Бу эки ӱлгердиҥ кайда уурданыш, ондо тӧгӱндениш болуп јат деп кӧрӱнет. Темдектезе, бизнестӱ кижи ишчилерин тӧгӱндеп турза, ол — уурчы болуп јат. Он јасактыҥ сегизинчизин Левиттеги бу сӧстӧр оноҥ тереҥжиде јартап јат. Бу израильтяндарга тӧгӱндебей јӱрерге болушкан. А бис бу сӧстӧрди канай тузаланарыс? Левит 19:11—13-теги сӧстӧрди кычырып, бойыстаҥ мынайып сураарга јараар: «Мен ишчилеримди тӧгӱндебей тургам ба?»

9. Левит 19:13-теги јасак израильтяндарга канайып болушкан?

⁹ Бизнестӱ ака-эјелерге база бир немени ундыбай турар керек. Левит 19:13-те мындый сӧстӧр бар: «Јалдап алган ишчигердиҥ јалын таҥ аткалакта беригер». Алдында израильтяндар кӧп сабада кыраларда иштенип туратан. Јалданып иштеген кижиге иштеп алган акчазы кӱн ашкалакта, ол ло кӱнде берилер учурлу болгон. Оноҥ башка ондо јийтен курсагы јок болор эди. Иегова андый улусты оҥдоп, мындый јакару берген: «Ого иштеген јалын ол ло кӱнде, кӱн ашкалакта, берип ийигер, нениҥ учун дезе ол иштеп алганыла азыранат» (Јаҥ. т. 24:14, 15; Матф. 20:8).

10. Левит 19:13 бистерди неге ӱредет?

¹⁰ Бӱгӱнги кӱнде кезик улус иштеп алган акчазын айына бир катап эмезе эки катап алып јат. Левит 19:13-те бичилген принцип бӱгӱнги де кӱнде тузалу болот. Кезик улус ишчилерине акчазын коркышту ас тӧлӧп јат. Нениҥ учун дезе ол кижи билер, ас та акчага кижи иштеер деп. Мынаҥ улам кижиге акчазын јетире бербей, кыспактап турганы кӧрӱнип јат. Је христиан кижи ишчизиниҥ иштеп алган јалын јеткилинче тӧлӧп турар учурлу. Левиттиҥ 19-чы бажалыгынаҥ база да кӧп ӱредӱ аларыс.

11, 12. Иисус Левит 19:17, 18-теги cӧстӧрди нениҥ учун айткан?

¹¹ Бис улуска канайып баштанып турганыс, Иегованыҥ кӧзинеҥ туура калбай јат. Левит 19:17, 18-ти (кычырыгар) кӧрӱп ийектер. Мында јуук улуска јаҥыс јаманды этпе деп айдылбай јат, је карын «јуугыҥды бойыҥды чылап сӱӱп јӱр» деп айдылат. Иегованы  сӱӱндирерге турган христиан улус бу принципти ундыбас учурлу.

¹² Бу јасакты ундыбай јӱрер керек деп, Иисус та айткан. Бир катап фарисей Иисустаҥ: «Јасактардыҥ эҥ ле јааны кажызы?» — деп сураган. Иисус ого айтты: «Кайраканды [Иегованы] сениҥ Кудайыҥды, бастыра јӱрегиҥле, бастыра јулаҥла, бастыра санааҥла сӱӱп јӱр», анайда ок база бирӱзи мындый деген: «Бойыҥды сӱӱгеҥдий, јуугыҥды сӱӱп јӱр» (Матф. 22:35—40). Јуугыска сӱӱжисти кӧргӱзетен кандый ла аргалар бар. Олорды бис Левиттиҥ 19-чы бажалыгынаҥ кӧрӱп ийерис.

13. Левит 19:18-теги сӧстӧрди оҥдоорго Иосифтиҥ теми канай болужат?

¹³ Јуугын сӱӱп турган христиан кижи Левит 19:18-те айдылган сӧстӧрди ундыбай јӱрет. Ондо бичилген: «Ачынышпай, ӧштӧшпӧй јӱр». Слер кемле-кемле ачыныжала, канча јылдардыҥ туркунына оныҥ јаманын таштабай јӱрген улусты билер ле болбойоор. Андый улус керегинде Агару Бичикте де бичилип калган. Темдектезе, Иосифтиҥ акалары ого ачынып, кара сананып јӱргӱлейле, учы-тӱбинде оны саткылап ийгендер (Баш. 37:2—8, 25—28). Је олорго кӧрӧ, Иосиф килеҥкей болгон. Кийнинде, ол Египетте бийик јаҥда да отурган болзо, акаларына кара сананып, олордоҥ ӧч албаган. Айдарда, ол Левит 19:18-теги сӧстӧрди ундыбай јӱрген (Баш. 50:19—21).

14. Левит 19:18-теги сӧстӧр бӱгӱнги кӱнде тузалу ба?

¹⁴ Иосиф акаларына ачынып јӱрбеген. Ол олордыҥ јаманын акту јӱрегинеҥ таштаган. Иисус бисти база анайып этсин деп ӱреткен. Бис мыны оныҥ мӱргӱӱлинеҥ кӧрӧдис (Матф. 6:9, 12). Анайда ок Апостол Павел айткан: «Бойыгар учун ӧчӱркебегер» (Рим. 12:19). Ол мынайып база бичиген: «Бой-бойыгарга чыдамкай болугар кем-кемигерге комудалду  болзо, јаманын таштагар» (Кол. 3:13). Иегованыҥ принциптери бир де солынбай јат. Айдарда, Левит 19:18-теги сӧстӧр бӱгӱнги де кӱнде тузалу болуп јат.

15. Нениҥ учун јаманды капшай таштаар керек? Тем куучындап беригер.

¹⁵ Бис кемле-кемле ачыныжып койзоос, кезикте оны капшай ундып саладыс эмезе узак сананып јӱредис. Темдектезе, колоорды чаазынга кезип алдаар. Бу ондый ла тереҥ шырка эмес, оныҥ учун слер оны тӱрген ундып койороор. Анайып ла бистиҥ јуук најыбыс сананбай јадып, ачынчылу неме айдып ийген болзо, бис ого тыҥ ачынбай јадыс. Је кезикте кижи тереҥ кезинип алат. Бу тушта шырканы таҥып јат эмезе кӧктӧп јат. Бис ол шырканы улам сайын тудуп турзаас, ол узак ӧйгӧ јазылбас. Анайып ла кезик улус кемле-кемле тыҥ ачыныжып, оны јаантайын сананып јӱрӱп јат. Је мынаҥ улам олордыҥ бойлорына ла јаман болот. Мындый айалгада эҥ ле јакшы арга — Левит 19:18-теги сӧстӧрди тузаланары.

16. Левит 19:33, 34-лӧ болзо, израильтяндар туш улуска канайып баштанар учурлу болгон? Бу бисти неге ӱредет?

¹⁶ Израильтяндар јӱк ле бойыныҥ угыныҥ улузын эмес, је ӧскӧ дӧ јердеҥ келген улусты «јуугыс» деп айдар учурлу болгон. Бу јасакты Левит 19:33, 34-тӧ (кычырыгар) айдылган сӧстӧрдӧҥ кӧрӧдис. Бу јасакла израильтяндар ӧскӧ јердеҥ келген улусты бойын чылап сӱӱр учурлу. Темдектезе, олор маала-ажын јок этире јуубай, јокту ла туш улуска артыргызып салатан (Лев. 19:9, 10). Бу јасактагы принцип бистерге де тузалу болуп јат (Лука 10:30—37). Бис израильтяндар ла чылап, ӧскӧ јердеҥ келген улусты, јажын да јаанын да, тооп турар учурлу.

17, 18. а) Левит 19:2 ле 1 Пётр 1:15 бисти неге кӱӱнзедет? б) Апостол Пётрдыҥ сӧстӧриле болзо, бис кандый эҥ керектӱ иште туружар учурлу?

¹⁷ Левит 19:2 ле 1 Пётр 1:15 Иегованыҥ ишчилери агару болор учурлу деп кӧргӱзет. Левит 19-тыҥ ӧскӧ дӧ ӱлгерлеринеҥ Иегованы сӱӱндирерге нени эдер керек деп кӧргӧнис. Је бу бажалыкта  ӧскӧ дӧ ойгор јакарулар бар *. Грек Бичимелдер биске бу принциптерди тузаланар керек деп кӧргӱзет. Је апостол Пётр база да бир јакылта керегинде айткан.

¹⁸ Кудайдыҥ ишчилери кӧп јакшы керектер эдип јат. Је Пётр «агару болугар» деп сӧстӧрдӧҥ озо «санаагарды курчап, ойгор болугар» деп айткан. Бу сӧстӧрлӧ Пётр нени айдарга сананган? (1 Пётр 1:13, 15). Ол майлаткан христиандарды Иегованыҥ сӱреен јараш кылык-јаҥдарын јарлазын деп айткан (1 Пётр 2:9). Бӱгӱнги де кӱнде Иегованыҥ агару албатызы бу ишти бӱдӱрип јат. Бу эҥ ле керектӱ ле тузалу иш болот. Јарлаар ишти ле ӱренчиктер белетеер ишти бис јаан кӱндӱ деп кӧрӧдис! (Марк 13:10). Оныҥ учун бу ишке ийде-кӱчисти берип, акту кӱӱнистеҥ туружадыс. Айдарда, Левит 19-тагы айдылган принциптерди тузаланып турзаас, Кудайга ла улуска сӱӱжис кӧрӱнет. Анайда ок агару болорго турганысты кӧргӱзет.