Тӧс материалдарга кӧчӧр

Бажалыктарга кӧчӧр

Јӱс јыл кайра: 1923 јыл

Јӱс јыл кайра: 1923 јыл

«БИС 1923 јылды сӱреен кайкамчылу болор деп иженип јадыс. Биске санааркап ла базынышта јӱрген улустыҥ ончозына јакшы ӧйлӧр јууктап келген деп айдар јаан кӱндӱ эдилген». Бу сӧстӧр 1923 јылдыҥ чаган айыныҥ баштапкы кӱниниҥ «Каруулчы шибеезинде» айдылган. Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилериниҥ сакыганы ӱзе бӱдӱп калган. Ол јылда јуунныҥ туштажуларын, курултайларды ла јарлаар ишти башкарарында јаан солынталар болгон. Ол ӧйдӧҥ ала Кудайдыҥ албатызыныҥ бирлиги тыҥыган, бӱгӱнги кӱнде бис оны бойыстыҥ кӧзисле кӧрӧдис.

АКА-ЭЈЕЛЕРДИ ЈУУНДАР БИРИКТИРГЕН

Библиялык ӱлгерлерлӱ ле мактулу кожоҥдордыҥ номерлери бичилген календарь

Ол ло јылда Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилерин чыннаҥ ла бириктирген кӧп солынталар болгон. «Каруулчы шибееде» Агару Бичиктиҥ ӱлгерлериниҥ јартамалдары чыгып баштаган, оноҥ оны кажы ла неделеде болуп турган туштажуларда шӱӱшкилеген. Бу туштажу мӱргӱӱлдиҥ, Кудайды мактайтан ла улусты оморкодотон јарлаар иште болгон учуралдардыҥ туштажузы деп адалган. Календарьда неделениҥ туркунына кычырылатан библиялык ӱлгер чыгып туратан, ондо ло кажы ла кӱн кожоҥдойтон кожоҥныҥ номерлери бичилген. Бу кожоҥдорды таҥынаҥ ӱренер тушта ла билелик бажырыштыҥ ӧйинде кожоҥдоорго јараар болгон.

Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилери туштажуларында јарлаар иште болгон кижиниҥ санаазын кӧдӱрер учуралдарла ӱлежетен. Олор Кудайга не учун быйанду болгонын куучындагылайтан. Та кем де кожоҥдоп, керек дезе мӱргӱп те ийетен. 1923 јылда 15 јаштуда сууга чӧҥӱрилген Э́ва Ба́рни эске алат: «Сен та нени де куучындаарга турган болзоҥ, туруп келеле, мындый сӧстӧрдӧҥ баштаар аргалу болгоҥ: „Мен Кудайга меге ончо эткен јакшы керектери учун быйанду болодым“». Кезик акаларга сӧс айдарга сӱреен јарап туратан. Барни эје оноҥ ары куучындайт: «Бистиҥ кару Го́дуин акабыс Кудайга быйанын айдып баштаза, оны токтодор арга јок болгон. Је оныҥ ӱйи туштажу ӧткӱрип турган ака ӧйди кӧрӱп баштаза ла, ӧбӧӧниниҥ пиджагынаҥ арай тартып ийзе, ол отура беретен».

Айдыҥ ичине бир катап кажы ла кружок (јуун) аҥылу туштажу ӧткӱретен. Бу керегинде 1923 јылдыҥ кандык айыныҥ баштапкы кӱниниҥ «Каруулчы шибеезинде» мынайып бичилген: «Ӧйдиҥ јарымын јарлаар иште болгон учуралдарды куучындаарына ла ишчилердиҥ кӱӱнин кӧдӱрерине берер керек. Мындый туштажулар ака-эјелердиҥ бирлигин оноҥ тыҥ эдер деп алаҥзыбай јадыс».

Ванкувер (Канада) деп јерде јадып турган 19 јашту кружоктыҥ ишчизине (јуунныҥ јарчызына), Чарлз Ма́ртинге, бу туштажулар јаан тузазын јетирген. Ол эске алат: «Айылдар сайын јарлап тура, нени ле канайып айдатанын мынаҥ билип алгам. Ондо кем-кем јаантайын јарлаар иште болгон учуралдарды куучындап туратан. Анайып, башка-башка јӧпсинишпестерге канайып каруу беретени ле канай јарлайтаны јанынаҥ бойыма кӧп јакшы эп-аргалар билип алгам».

АКА-ЭЈЕЛЕРДИ ЈАРЛААР ИШ БИРИКТИРГЕН

1923 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 1 кӱниниҥ «Бюллетени»

Анайда ок организацияныҥ бирлигине «јарлаарыныҥ кӱндери» болушкан. Бу керегинде 1923 јылдыҥ кандык айыныҥ баштапкы кӱниниҥ «Каруулчы шибеезинде» мынайып бичилген: «Организацияныҥ бирлигин оноҥ тыҥ сезерге, 1923 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ баштапкы кӱнин, вторникти, јарлаар иштиҥ кӱни деп јарлап јадыс. Мыныҥ кийнинде кажы ла айдыҥ баштапкы вторниги јарлаар иштиҥ кӱни болор... Бу кӱнде кружоктыҥ кажы ла ишчизи канча да кире болзо, јарлаар учурлу болгон».

Јарлаар ишке Агару Бичиктиҥ јиит те Шиҥдеечилери турушкан. Хе́йзел Бе́рфордко ол тушта 16 јаш болгон. Ол эске алат: «„Бюллетеньде“ a куучын баштаар аргалар чыгып туратан. Оны ӱзе ӱренип алатаныс. Мен јарлаар ишке јаантайын карган адамла кожо туружып туратам». Бир катап сакыбаган јанынаҥ мындый неме боло берген. Берфорд эје оноҥ ары куучындайт: «Бир јажы јаан ака мени јарлаар ишке чыкпазын, турушпазын деп токтодып баштаган». Ол ӧйдӧ јарлаар ишке Агару Бичиктиҥ ончо Шиҥдеечилери, ол тоодо јииттер де, туружар керек деп, кезиктери оҥдобой туратан (Сар. 148:12, 13). Је Хейзел Берфордтыҥ јарлаар ишке чыгатан кӱӱнин кем де ӧчӱрип болбогон. Кийнинде ол Галаадтыҥ сургалыныҥ экинчи клазын божоткон, оноҥ Панамада миссионер болуп иштеген. Оноҥ бери јарлаар ишке јииттердиҥ туружарына акалардыҥ кӧрӱми солынып калган.

АКА-ЭЈЕЛЕРДИ КУРУЛТАЙЛАР БИРИКТИРГЕН

Акалардыҥ бирлигин курултайлар да тыҥыткан. Кӧп саба курултайлардыҥ программазына јарлаарыныҥ кӱндери кирип туратан. Андый курултайлардыҥ бирӱзи Канаданыҥ Ви́ннипег деп калазында ӧткӧн. Бу курултайга келген улус тулаан айдыҥ 31-чи кӱнинде каланыҥ ичинде јарлаарга кычырылган. Мынаҥ улам сӱӱнчилӱ јарды алынган улустыҥ тоозы там ла там кӧптӧгӧн. Анайып, куран айдыҥ 5-чи кӱнинде Виннипег калада ӧткӧн курултайда 7 000 кире кижи јуулышкан. Мынаҥ озо Канадада ӧткӧн курултайларда качан да мындый кӧп улус болбогон.

1923 јылда Иегованыҥ албатызыныҥ аҥылу курултайы куран айдыҥ 18-чи кӱнинеҥ ала 26-чы кӱнине јетире Лос-Анджелесте (Калифорния штат, США) ӧткӧн. Канча неделениҥ туркунына бу курултай болоры керегинде газетте јарлар чыгып туратан. Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилери 500 000-наҥ ажыра кычыртулар таркаткан. Анайда ок курултайдыҥ рекламалу плакаттары трамвайларда ла улустыҥ машиналарында болгон.

Лос-Анджелесте Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилериниҥ курултайы. 1923 јыл

Куран айдыҥ 25-чи кӱнинде, субботада, Рутерфорд «Овцы и козлы» деп куучын-эрмек айткан. Ол куучынында «койлор» — чындыкты алынгадый, акту улус деп јартаган. Олор јердеги райда јадар. Оноҥ Рутерфорд «Предупреждение» деп резолюция кычырган. Бу резолюция христиан серкпелерди јаргылаган ла Кудайды сӱӱп турган улусты «Улу Вавилонноҥ» чыксын деп кычырган (Ачыл. 18:2, 4). Кийнинде Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилери бу резолюцияныҥ канча миллион экземплярын бастыра јердиҥ ӱстине таркаткан.

«Бу туштажулар ака-эјелердиҥ бирлигин оноҥ тыҥ эдер»

Ол ло курултайдыҥ калганчы кӱнинде Рутерфорд ака «Все народы на марше к Армагеддону, но миллионы теперь живущих никогда не умрут» деген куучын-эрмек айткан. Бу куучын-эрмекти 30 000-наҥ ажыра улус уккан. Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилери курултайга кӧп улус келер деп иженип, јаҥы тудулган «Колизей Лос-Анджелеса» деп стадионды арендага алгандар. Ӱзе улуска јакшы угулзын деп, акалар стадионныҥ звукоусилительный системазын тузаланган. Бу дезе ол ӧйдӧ техниканыҥ эҥ ле јаан једими болгон. Анайда ок бу программаны кӧп улус радиоло уккан.

БАСТЫРА ТЕЛЕКЕЙДЕ ЈАРЛАЙДЫС

1923 јылда јарлаар иш Африкада, Европада, Индияда ла Тӱштӱк Америкада ӧзӱп баштаган. Темдектезе, Индияда јадып турган Адавиманна́тху Джо́зеф деп ака бистиҥ бичиктер малая́лам, тами́льский, те́лугу, урду́ ла хи́нди деп тилдерге чыксын деп кӧп иш эткен. Бого коштой ол ӱйиле кожо алты бала чыдаткан.

Уильям Браун билезиле

Сье́рра-Лео́не деп јерде јадып турган Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилери А́льфред Джо́зеф ле Ле́нард Бла́кман Бруклинде тӧс башкарудӧӧн болушчылар ийзин деп бичиген. 1923 јылда, кандык айдыҥ 14-чи кӱнинде, олор каруу алгылады. Альфред эске алат: «Бир кӱн орой эҥирде, суббот кӱнде, отурганчам телефон сокты. Телефонды алып ийеримде, трубканыҥ ары јанында: «Каруулчы шибеениҥ Обществозынаҥ слер болуш сураганаар ба?» — деп, табыш угулды. «Эйе» — деп, Альфред айдарда,— «Олор мени ийди» — деп ӱн угулган. Кӧрӧр болзо, бу Уи́льям Браун болтыр. Ол Анто́ни ӱйиле, эки кызычагыла, Луи́з ле Лу́силе кожо јаҥы ла Карибский ортолыктаҥ једип келгилеген. Акалар бу билеле јолыгарын узак сакыбады.

Альфред оноҥ ары куучындайт: «Эртезинде бис Ленардла кожо кажы ла неделеде Агару Бичикти ӱренер туштажуны ӧткӱрип јадарыста, эжикке јаан оборлу кижи келди. Бу Уильям Браун болгон. Ол чындыкты сӱреен тыҥ сӱӱген. Оныҥ учун эртен де куучын-эрмек айдып ийер кӱӱндӱ болгон». Бир айдаҥ ас ӧйгӧ ол кожо экелген ончо бичиктерди ӱзе ӱлеп салган. Оноҥ ого база 5 000 бичик келген. Је олор до тӱрген божоп калды. Је андый да болзо, улус Браун аканы бичиктер садып турган кижи деп билбеген. Ол Иеговага кӧп јылдардыҥ туркунына чындык иштеп, куучын-эрмектер айдып јатса, јаантайын Бичимелдерге баштанатан. Оныҥ учун оны Библейский Браун деп адап баштагылаган.

1920 јылдарда Магдебургтагы Бет-Эл.

Ол ло ок ӧйдӧ Германиядагы акалар филиалга јаҥы јер бедиреп баштаган. Не дезе Ба́рмендеги туралар олорго арай кичинек болгон. Анайда ок Франция бу каладӧӧн бойыныҥ черӱзин кийдирерге турганын уккан. А Магдебу́рг калада бичиктер чыгарар цехке јарагадый сӱреен јакшы јер табылган. Кичӱ изӱ айдыҥ 19-чы кӱнинде олор калганчы оборудованиени јууп ийеле, јаҥы Бет-Элдӧӧн кӧчӱп ийгилеген. Ол ло кӱнде бу керегинде акалар тӧс башкаруга айдып ийерде, газеттерде Франция Барменди јуулап алган деп солундар чыгып баштаган. Амыр јердӧӧн ӧйинде кӧчӱп ийгенине акалар Иеговага јаан быйанду бологон.

Джордж Янг ака Сара Фергусон (оҥ јанында) ло оныҥ эјезиле кожо

Бразилияда керектер мындый болгон: ары Джордж Янг келген. Ол кӧп ороондорды айланып, сӱӱнчилӱ јарды эрчимдӱ јарлаган. Ол Бразилияда јаҥы филиал ачарга болушкан ла португальский тилге «Каруулчы шибеени» чыгарып баштаган. Янг ака тоолу ла айдыҥ туркунына 7 000-наҥ ажыра журналдар ла буклеттер таркаткан. Оныҥ келгенине анчада ла Сара Фе́ргусон тыҥ сӱӱнген. Нениҥ учун дезе ол «Каруулчы шибеени» 1899 јылдаҥ ала кычырып баштаган ла чӧҥӱрилерге тыҥ кӱӱнзеген. Тоолу ай ӧткӧн кийнинде ол ло оныҥ тӧрт балазы сууга чӧҥӱрилгендер.

«БИСТИ... КӦП СӰӰНЧИ САКЫП ЈАТ»

Јуунныҥ туштажуларын ла курултайларды, анайда ок јарлаар ишти башкарары јанынаҥ солынталар Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилерине кандый камаанын јетирген? 1923 јылдыҥ јаҥар айыныҥ 15-чи кӱниниҥ «Каруулчы шибеезинде» мынайып айдылган: «Ака-эјелердиҥ кӧгӱс јанынаҥ ӧскӧнин ајаруга албас арга јок. Оныҥ учун бастыра јепселдерди кийип алала, јаҥы ийде-кӱчтӱ ичкери барактар! Бу келип јаткан јылда бисти кӧп иш ле кӧп сӱӱнчи сакып јат».

Келер јыл Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилерине база да аҥылу јыл болгон. Бруклинниҥ Бет-Элинеҥ ыраак јок Ста́тен деп ортолыкта канча айдыҥ туркунына акалар бир проект туткан. Ол 1924 јылдыҥ бажында тудулып божогон. Бу проект ака-эјелердиҥ бирлигин тыҥыткан ла сӱӱнчилӱ јарды јаҥы эп-аргаларла јарлаарга болушкан.

Статен деп ортолыкта строительдердиҥ бригадазы

a Эмди «Бистиҥ христиан јӱрӱмис ле ижибис» деп иштиҥ тетради.