Тӧс материалдарга кӧчӧр

Бажалыктарга кӧчӧр

Јӱс јыл кайра: 1924 јыл.

Јӱс јыл кайра: 1924 јыл.

«ЈЫЛДЫҤ бажы — чӧҥӱрилип калган кажы ла христиан кижиге Кайраканга кӧптӧдӧ иштейтен арганы сананатан эҥ ле эптӱ ӧй болуп јат» — деп, 1924 јылдыҥ чаган айыныҥ «Бюллетенинде» a айдылган. Бу јылда Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилери бу кычыртуны алынган деп кӧргӱскен. Олор јӱк ле јалтанбай јарлаган эмес, је јарлайтан јаҥы аргалар да тапкан.

ЭФИРГЕ ЧЫГЫП ЈАДЫС

Бет-Элдеги акалар Нью-Йоркта, Ста́тен деп ортолыкта бир јылдаҥ ажыра ӧйгӧ WBBR деген радиостанция туткан. Олор ондо агашты ӱзе јыгып, бир тураны студияга туткан, а база бир тураны јадатан ишчилерге туткан. Качан иш тӱгенип каларда, акалар дезе керектӱ радиооборудованиени монтировать эдип баштаган. Је ӱзе ле неме јакшы болбогон.

Радиостанцияныҥ тӧс антенназын тургузарга јеҥил эмес болгон. Узуны 90 метрдаҥ ажыра антеннаны бийиги 60 метрдаҥ ажык эки агаш мачтаныҥ ортозына чӧйӧр керек болгон. Баштапкы катап чӧйип јадала, акалар эдип болбогон. Је Иегованыҥ болужыла, олордо учы-учында тӱҥей ле ӱзе келиже берген. Ол проектте турушкан Ка́лвин Про́ссер ака эске алынат: «Бисте баштапкы ла катаптаҥ ӱзе келиже берген болзо, бой-бойысты ла мактажып ийеле, база берер эдис». Је акалар бу ишти јӱк ле Иегованыҥ болужыла эдип ийген деп оҥдогон. Мынаҥ ары кӱчтер болгон ло.

WBBR деп радиостанцияныҥ антенназына мачта тургусканы

Ол ӧйдӧ радио деген неме јаҥы ла башталып турган болгон. Оныҥ учун магазиндӧӧн барала, кандый бир оборудованиени белен алатан арга болбогон. Андый да болзо, акалар олордоҥ ыраак јок јердеҥ тудунып койгон 500 ватт мощностьту передатчик табып алгандар. А микрофонды олор тегин ле телефонноҥ кодорып алгандар. Бир катап эҥирде, кочкор айда акалар бу конструкцияны иштедип кӧргӧн. Эфирге неле чыгар деп сананып турала, олор Каандыктыҥ кожоҥдорын талдап алган. Бу учуралды Эрне́ст Ло́у деп ака кӱлӱмзиренип эске алат. Оныҥ куучындаганыла, акалар кожоҥдоп јадарда, студиядӧӧн јаргычы b Рутерфорд телефон соккон. Ол бойы дезе 25 километр кире ыраагында, Бруклинде, акаларды радиоло угуп јаткан болгон.

«Бу немени токтодор. Кискелер майрап јаткан кире бар!» — деп, Рутерфорд ака айткан. Акалар мыны угуп ла ийеле, эпјоксынганынаҥ капшай ла передатчикти токтодып ийген. Је анайып олор оборудование иштеп турган ла трансляция эдерге белен деп билип алган.

1924 јылдыҥ кочкор айыныҥ 24-чи кӱнинде трансляция официально баштапкы катап иштеерде, Рутерфорд ака радиостанция Мессияныҥ Каандыгыныҥ ижине тузаланылар деп айткан. Оныҥ амадузы — «ончо улуска, кандый да кудай-јаҥга јӱрӱп турган болзо, Агару Бичикти јакшы билип аларга ла бис кандый ӧйдӧ јадып турганысты оҥдоп аларга болужары» — деген.

Сол јанында: баштапкы студияда Рутерфорд ака

Оҥ јанында: радиооборудование

Эфирге баштапкы катап чыкканы сӱреен јакшы ӧткӧн. Иегованыҥ ишчилери Кудайдыҥ Каандыгы керегинде јарлаарга, WBBR деген радиостанцияны 33 јылдыҥ туркунына эрчимдӱ тузаланган.

КУДАЙ ЈАҤДАРДЫҤ БАШЧЫЛАРЫН ЈАЛТАНБАЙ БУРУЛАГАНЫ

1924 јылдыҥ јаан изӱ айында Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилери Колу́мбуста (Ога́йо деп штатта) ӧткӧн курултайга јуулышкан. Ары олор башка-башка јерлердеҥ келген. Куучын-эрмектер английский, арабский, венгерский, греческий, итальянский, литовский, немецкий, польский, украинский, французский ле орус тилдерге, анайда ок скандинавский тилдерге айдылган. А кезик куучын-эрмектер радио ажыра угулган. Анайда ок акалардыҥ сураганыла, ондогы јердиҥ газединде курултайда кажы ла кӱн не болгоны бичилип туратан.

Колумбустагы курултай (Огайо деген штат). 1924 јыл

Јаан изӱ айдыҥ 24-чи кӱнинде, четвергте, 5000-наҥ ажыра ака-эјелер јарлаар ишке барган. Олор 30 000 кире бичик таркаткан ла муҥдар тоолу Агару Бичиктиҥ ӱредӱлерин баштаган. «Каруулчы шибееде» бу кӱн курултайдыҥ «эҥ ле сӱӱнчилӱ кӱни» деп адалган.

Анайда ок јаан изӱ айдыҥ 25-чи кӱнинде, пятницада, качан да ундылбайтан база бир учурал болгон. Бу кӱнде Рутерфорд ака кудай јаҥдардыҥ башчыларына удура самара кычырган. Бу самара юридический документ этире бичилген. Ондо айдылганыла, политиканыҥ, коммерцияныҥ ла кудай јаҥдардыҥ башчылары «улуска Кудайдыҥ Каандыгы керегинде ле оныҥ беретен алкыштары керегинде билип аларга буудактап турган». Анайда ок бу документле болзо, ол улус «Лига Нацийге јӧмӧжип, „Кудайдыҥ Каандыгы јердиҥ ӱстинде ол ажыра башкарып турган“». Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилерине улуска бу јетирӱни айдарга коркышту јалтанбас болор керек болгон.

Кийнинде «Каруулчы шибееде» мынайда айдылган: «Колумбустӧӧн јуулган јаан эмес Кайраканныҥ черӱзиниҥ бӱдӱмјизи там тыҥыган... ...Эмди олор ӧштӱниҥ кызыдып салган оокторынаҥ коркыбас болуп калган». Ол курултайда болгон Ле́о Кла́ус эске алынган: «Курултайдаҥ јӱрӱп јадала, ондо уккан немени бистиҥ јердеги улуска куучындаарга коркышту тыҥ кӱӱнзегенис».

«Обвиняются церковнослужители» деген буклет

Курултайда Рутерфорд аканыҥ кычырган самаразы «Обвиняются церковнослужители» деген буклетте чыккан. Бу буклет канча миллион экземплярларга кепке базылган, оны Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилери ӱлӱрген айда таркадып баштаган. Бир катап Кли́вленд деп кичинек калада (Оклахо́ма деп штатта) Фрэнк Джо́нсон бойыныҥ јарлаар ижин божодып ийген. Ӧскӧ јарчылар оны јолой келип јадала алалар болгон, је олордыҥ келерине јетире эм де 20 минут бар. А тышкары сакып турарга јеткерлӱ болгон, нениҥ учун дезе ондогы улус оныҥ јарлап турганын кӧрӧлӧ, коркышту тыҥ атыйланып, оны бедиреп баштаган. Оныҥ учун Фрэнк ака јажынып аларга, јанында турган серкпеге киреле, ондо кем де јок болордо, пастордыҥ Агару Бичигине, анайда ок такталарга буклеттер артыргызып салды. Ол мыны коркышту капшай эдип ийеле, база да ӧй артып каларда, ол база эки серкпеге киреле, буклеттер артыргызып койгон.

Оныҥ кийнинде Фрэнк акаларла јолугыжар болгон јерге јӱгӱрип келеле, заправканыҥ кийни јаныдӧӧн јажына берген. Оны сӱрӱжип келеткен эр улус, оны кӧрбӧй, ӧткӱре маҥтада берген. Јаан удабай ла акалар маҥтадып келеле, Фрэнкти отургызып, оноҥ ары маҥтадып ийгендер.

Ол акалардыҥ бирӱзи эске алынат: «Каланаҥ чыгып јадала, бис байагы ӱч серкпениҥ јаныла ӧткӧнис. Олордыҥ кажызыныҥ ла јанында 50 кире кижи турган. Кезиктери буклет кычыргылап јаткан, кезиктери ол буклетти пасторго кӧргӱзип јаткан. Олорго бис тутуртып алган болзоос, бисле не болор эди не?! Карын Иегова биске ӧштӱлеристиҥ тумчугыныҥ ла алдына оныҥ ижин бӱдӱрип саларга болушкан».

ЈАРЛААР ИШТЕ ЈАЛТАНБАС БОЛОРЫ

Юзеф Кретт

Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилери ӧскӧ дӧ ороондордо андый ла јалтанбас болгон. Темдектезе, Францияныҥ тӱндӱк јанында Ю́зеф Кретт деп ака Польшанаҥ келген шахтёрлорго јарлаган. Анайда ок ол «Воскресение мёртвых уже скоро» деп куучын-эрмек айдарга белетенген. Ака-эјелер дезе ого кычыртулар таркадарга болушкан. Бу керегинде ондогы абыс угуп ийеле, бойыныҥ улузын ары барбазын деген. Је учы-тӱбинде бу куучын-эрмекке 5 000-наҥ кӧп улус, ол тоодо бу абыс та келген. Качан Юзеф ака оны бойыныҥ бӱдӱмјизи керегинде куучындап берзин деп сураарда, ол болбогон. Куучын-эрмектиҥ кийнинеҥ ака бойында болгон ончо бичиктерди таркадып ийген. Мынаҥ улус кӧгӱс јанынаҥ чек торолоп калганы кӧрӱнген (Ам. 8:11).

Клод Браун

Клод Бра́ун ака Африканыҥ Алтын Јарат деген орооныдӧӧн барган. Эмди ол ороон Га́на деп адалат. Ол куучын-эрмектер айткан, бичиктер таркаткан, мынаҥ улам кӧп улус чындыкты уккан. Бу улустыҥ тоозында фармацевтке ӱренип турган Джон Бла́нксон болгон. Браун аканыҥ куучын-эрмегин угуп ла ийеле, ол чындыкты табып алган деп оҥдоп ийген. Джон эске алат: «Чындык менеҥ чек ажынып тургандый болгон. Бу керегинде мен кожо ӱренген улузыма токтобозынаҥ куучындагам».

Джон Бланксон

Джон Агару Бичиктеҥ Кудай — Троица эмес деп билип алган. Оныҥ учун абыстаҥ мыны угуп ийерге, Англиканский серкпедӧӧн барган. Је абыс оны: «Сен христиан кижи эмезиҥ, Дьяволдыҥ јалчызы турбайыҥ! Бар ары мынаҥ!» — деп кыйгырып, чыгара сӱрӱп ийген.

Джон айылындӧӧн јанып келеле, абыска самара бичип, јолугыжала Троица керегинде ӱредӱни улус алдына шӱӱжип ийектер деп сураган. Је абыс Джонды директорго ийген. Ары барарда, директор Джонноҥ ол чын ла абыска самара бичиген бе деп сураган.

— Эйе, бичигем — деп, Джон каруу берди.

Директор Джонго абыстаҥ јаманын таштазын деп сурап турган самара бичизин деген. Оныҥ учун Джон самара бичиген:

«Директор мени слердеҥ јаманымды таштазын деп суразын деген. Је слер улусты тӧгӱн немеге ӱредип турганаар деп буругарды алынзаар, мен де буруумды алынарым».

— Бланксон, сен чын ла мынайып бичиирге тургаҥ ба? — деп, директор кайкап сураган.

— Эйе. Мен улуска чынды ачарга јадым.

— Сен оҥдоп туруҥ ба, сени ӱредӱнеҥ чыгара сӱрӱп ийер, уул! Ороонныҥ тӧс кудай јаҥыныҥ абызына удура неме айдала, оноҥ ары ӱренериҥ деп сананып тургаҥ ба?

— Је слердиҥ лекциялараарда бис нени-нени оҥдобозоос, слердеҥ сурап ийедис не, эйе?

— Айса.

— Бу да тушта мен анайып эттим. Ол кижи бисти Агару Бичикке ӱреткен. Мен оноҥ сурак сурадым. Је ол каруузын берип болбой турарда, мен оноҥ јаманым таштазын деп не сурайтам?

Бланксон јаманын таштазын деп самара бичибеген де болзо, ӱредӱнеҥ чыгарылбаган.

ОНОҤ АРЫ НЕ БОЛГОН?

Јаҥар айдыҥ «Каруулчы шибеезинде» мындый сӧстӧр бичилген: «„Сен меге јуулажатан ийде-кӱч берериҥ“ — деп, Давидтиҥ айткан сӧстӧриле бис јӧп болодыс (Сарын 18:39). Бу јыл сӱреен јакшы ӧтти! Кайраканыстыҥ колы бисле кожо болгонынаҥ улам бис кӧп једимдерге јеткенис... Јарлаар ишке... оныҥ чындык ишчилери сӱӱнчилӱ турушты».

Јылдыҥ учында акалар Чикагоноҥ ыраак јок јерде база бир радиостанция тудар деп шӱӱп алгандар. Оны олор WORD деп адаган, бу сӧс «сӧс» деп кӧчӱрилет. Бу ат сӱреен јакшы келишкен, нениҥ учун дезе ол радиостанция ажыра Кудайдыҥ Сӧзин оноҥ кӧп улус уккан. 5000 ватту бу радиостанция сӱӱнчилӱ јарды канча јӱс километрге, керек дезе Канадага да јетире јетирген.

1925 јылда Иегова Ачылтаныҥ 12-чи бажалыгындагы судурды оноҥ јарт ачкан. Кезик улуска бу јартамал јарабаган, керек дезе олор Иеговага иштебей барган. Је кӧп саба акалар тыҥ сӱӱнгендер. Нениҥ учун дезе эмди олор теҥериде не болгонын ла бу Кудайдыҥ јердеги албатызына кандый туза јетирип турганын јарт оҥдоп ийген.

a Эмди «Бистиҥ христиан јӱрӱмис ле ижибис» деп иштиҥ тетради.

b Джозеф Франклин Рутерфорд ол ӧйдӧ Агару Бичиктиҥ Шиҥдеечилериниҥ ижин башкарган. Бет-Элдеҥ озо кезикте ол Миссури деп штаттыҥ 8-чи судебный округында аҥылу јаргычыныҥ ижин бӱдӱрип туратан. Оныҥ учун оны «јаргычы» деп адайтан.