Кычыраачылардыҥ сурактары
Соломонныҥ ӧргӧӧзине киретен кыптыҥ бийиги канча метр болгон?
Кудайдыҥ ӧргӧӧзиниҥ Агару кыбына ӧргӧӧгӧ јаба тудуп салган кып a ажыра киретен. 2023 јылдаҥ озо чыгарылган «Јаҥы телекей» деп кӧчӱрмениҥ чыгармаларында мынайып айдылган: «Кудайдыҥ туразына киретен кыптыҥ узуны тураныҥ јалбагы ла кире 20 чаканак болгон, а бийиги 120 чаканак» (2 Лет. 3:4). Агару Бичиктиҥ ӧскӧ кӧчӱрмелеринде база «120 чаканак» деп айдылат. Андый болзо, бу кыптыҥ бийиги 53 метр болгон!
Је 2023 јылдаҥ ала чыгарылган «Јаҥы телекей» деп кӧчӱрмеде ӧргӧӧгӧ киретен кыптыҥ бийиги «20 чаканак болгон» b (эмезе 9 метр кире) деп айдылат. Бу солынтаныҥ бир кезик шылтактарын кӧрӱп ийектер.
1 Каандар 6:3-те ӧргӧӧгӧ киретен кыптыҥ бийиги керегинде айдылбаган. Каандар деп бичиктерди бичиген Иеремия, бу ӱлгерде ӧргӧӧниҥ јӱк ле узунын ла јалбагын бичип салган. Је ол кыптыҥ бийиги керегинде нени де айтпаган. Оноҥ арыгы бажалыкта ол ӧргӧӧниҥ башка-башка не-немелерин бичиген: јестеҥ эдилген тегерик талай, он абра, ол кыптыҥ јанында турган эки јес колонна (1 Каан. 7:15—37). Ӧргӧӧгӧ киретен кып чыннаҥ ла 50 метрдеҥ бийик болгон ло ӧргӧӧнӧҥ бийик болгон болзо, нениҥ учун Иеремия бу керегинде нени де айтпаган? Канча јӱс јылдар ӧткӧн кийнинде де еврей укту тӱӱкичилер ол кып ӧргӧӧнӧҥ бийик болгон деп бичибеген.
Ӧргӧӧгӧ киретен кыптыҥ бийиги 120 чаканак болгон болзо, оныҥ стенелери јемирилип калар эди. Јебрен ӧйлӧрдӧ таштаҥ ла кирпичтеҥ тудулган бийик немелердиҥ, темдектезе Египеттеги ӧргӧӧниҥ эжиктерин, тӧзин коркышту јалбак, а бийиктеген сайын чичкеерте тудатан. Је Соломонныҥ ӧргӧӧзи чек башка эдип тудулган. Билимчилердиҥ айтканыла болзо, ӧргӧӧниҥ стенелериниҥ јалбагы 6 чаканактаҥ (эмезе 2,7 метрдеҥ) ашпаган. Мынаҥ улам архитектураныҥ тӱӱкичизи болуп турган Те́одор Бу́синк мындый шӱӱлтеге келген: «Ӧргӧӧгӧ киретен кыптыҥ стенелериниҥ јалбагын кӧрзӧ, оныҥ бийиги 120 чаканак болор аргазы јок».
Кӧчӱре бичип турган улус 2 Летопись 3:4-ти јастыра бичип салган болор. Бу ӱлгерде кезик јебрен манускрипттерде «120» деп бичилген. А ӧскӧ бӱдӱмјилӱ колбичимелдерде, темдектезе Александрийский кодексте (б. э. V чагында бичилген) ле Амвросианский кодексте (б. э. VI чагында бичилген), бу ӱлгерде «20 чаканак» деп бичилген. Нениҥ учун кӧчӱре бичип јаткан кижи «120» деп бичиген болор? Еврей тилде «120» — «јӱс ле јирме» деп бичилет, а «20 чаканак» — «чаканак јирме». «Јӱс» ле «чаканак» деп сӧстӧр тӱҥей кӧрӱнет, оныҥ учун кӧчӱре бичип јаткан кижи «чаканак јирме» деп бичиирдиҥ ордына «јӱс ле јирме» деп бичип салган болор.
Биске мындый оок-теек немелерди билерге јилбилӱ болот. Оныҥ учун бис Соломонныҥ ӧргӧӧзи кандый болгонын јакшы билерге албаданадыс. Је эҥ керектӱзи, бу ӧргӧӧ улу кӧгӱс ӧргӧӧни темдектейт. Бу ӧргӧӧдӧ бажырар аргалу болгоныска бис Иеговага јаан быйанду болодыс. (Евр. 9:11—14; Ачыл. 3:12; 7:9—17).
a Орустап «притвор».
b 2 Летопись 3:4-тӧ берилген сноскада: «Кезик јебрен колбичимелдерде „120“ деп айдылат, а ӧскӧ колбичимелдерде ле Агару Бичиктиҥ кезик кӧчӱрмелеринде — „20 чаканак“» — деп айдылат.