Мен 1929 јылда јаҥар айдыҥ 22-чи кӱнинде Бельгияныҥ Басто́нь деп калазынаҥ ыраак јок Арде́нны деп кырларлу, Нови́лл деп јерде чыккам. Анда тогус ферма болгон. Менде ада-энемниҥ айылында јаш тужым керегинде јакшы санаалар артып калган. Раймо́н деп карындажымла кожо кажы ла кӱн уйлар саап туратаныс. Анайда ок тӱжӱм јуунадар тужында болужатаныс. Бистиҥ деремнениҥ ончо улузы нак болгон ло бой-бойына јаантайын болужып туратан.

Мениҥ адам ла энем, Эми́ль ле Али́са, католиктер болгон. Олор кажы ла воскресен кӱнде мессага барып туратан. Је 1939 јыл киреде бистиҥ деремнедӧӧн Англиянаҥ пионерлер келип, адамнаҥ «Утешение» (эмди «Ойгоныгар!») деп журналга бичидереер бе деп сураган. Адам бу журналды кычырып, чындыкты таап алганын оҥдоп ийеле, Агару Бичикти кычырып баштаган. Адам мессага барбай барарда, бистиҥ јакшы айылдаштарыс чек ӧштӱлердий боло берген. Олор адамды католик ле болуп артып калзын деп, тыҥ албаданган. Мынаҥ улам коркышту блааш-тартыжулар болуп туратан.

Мыны кӧрӧргӧ меге ачу болгон. Оныҥ да учун Кудайга акту кӱӱнимнеҥ мӱргӱп, болуш сурагам. Качан айылдаштардыҥ удурлажузы арайлай берерде, јӱрегиме сӱреен јеҥил боло берген! Анайып, Иегова чыннаҥ ла мӱргӱӱлдердиҥ Угаачызы деп бӱдӱмјиленип алгам.

1940 јылда кӱӱк айдыҥ 10-чы кӱнинде нацистский Германия Бельгияны јуулап баштаган. Оныҥ учун кӧп улус ороонноҥ качып барган. Бистиҥ биле Тӱштӱк Франциядӧӧн качкан. Јолой барып јадала, немецкий ле французский черӱлердиҥ коркышту тыҥ јуулажып јаткан јерлерине туштаганыс.

Фермагыстӧӧн кайра једип келеристе, јӧӧжӧбистиҥ кӧп сабазын тоноп салтыр. Бисти јӱк ле Бо́бби деп ийдис уткыган. Ол тушта  мен: «Кыйын-шыра ла јуу-согуш нениҥ учун болуп турган?» — деп санангам.

Ол ло ӧйдӧ бистӧӧн Эми́ль Шранц a деп аксагал келип баштаган. Ол пионер болгон. Оныҥ болужынаҥ улам сурактарымныҥ карууларын таап алгам. Анайып, Иеговала колбуларым бек боло берген ле Кудай ол — сӱӱш деп билип алгам.

Јуу-согуш та болуп турарда, биске башка-башка ака-эјелер оноҥ кӧп келип туратан. Темдектезе, 1943 јылдыҥ куран айында бистиҥ фермадӧӧн Жозе́-Никола́ Мине́ деп ака келип јӱрген. Куучын-эрмегиниҥ кийнинеҥ ол: «Кем-кем сууга чӧҥӱрилерге турган ба?» — деп сурап ийерде, адам ла мен колдорысты кӧдӱрип ийгенис. Оноҥ бис кичинек сууга чӧҥӱрилдис.

1944 јылдыҥ јаҥар айында немецтердиҥ черӱзи Кӱнбадыш фронтко калганчы катап јаан табару эткен. Бу табару Арде́ннский операция деп адалат. Ол јуу-согуш бистиҥ јаткан јеристеҥ ыраак эмес болгон. Оныҥ учун бис бир ай кире подвалда јатканыс. Бир катап мал-ашты азырап ийерге чыгып келеримде, артобстрел башталган. Бир снаряд учуп келеле, бистиҥ ферманыҥ ӱстине тӱжерде, амбардыҥ јабынтызы чачыла берген. Ол ӧйдӧ бистиҥ амбарда јажынган американский јуучыл меге: «Јердӧӧн јат!» — деп кыйгырып ийген. А мен дезе јӱгӱрип келеле, оныҥ јанына јада береримде, ол бажындагы касказын уштып ийеле, меге кийдирип берген.

Јуу-согуш токтоп калган кийнинде, бис Лье́ж деп каладагы јуунныҥ ака-эјелериле јаантайын куучындажып туратаныс. Бу кала бистеҥ тӱндӱк јаар 90 километр кире ыраагында болгон. Бир канча ӧйдӧҥ Бастоньдо јаан эмес бӧлӱк улус јуулыжып баштаганыс. Мен налоговый службадӧӧн ишке киреле, правоны ӱренип баштагам. Оноҥ нотариальный конторада иштегем. 1951 јылда бистиҥ калада јаан эмес аймак курултай ӧткӧн. Бу курултайга јӱс кире кижи јуулган. Ол тоодо Э́лли Ро́йтер деп иштеҥкей пионер сыйын болгон. Ол курултайга келерге, велосипедтӱ 50 километр ӧткӧн. Јаан удабай бис бой-бойыска алыжарыс деп сӧзис бергенис. Је бу ла ӧйдӧ Эллиге США-да ӧткӱрилип  турган Галаад сургалдӧӧн кычырту келерде, ол бу ӱредӱге барарга келишпес болор деп, тӧс башкарудӧӧн бичип ийген. Ол ӧйдӧ Иегованыҥ албатызыныҥ ижин башкарып турган Норр ака ого каруу берген. Оныҥ самаразынаҥ Элли качан бирде ӧбӧӧниле Галаад сургалда ӱренер деп ижемји кӧрӱнген. Анайып бис 1953 јылдыҥ кочкор айында алыжып алганыс.

Ол ло јылда бис Эллиле кожо «Общество нового мира» деген курултайга барып јӱргенис. Бу курултай Нью-Йоркта «Янки» деп стадиондо ӧткӧн. Анда бир акала танышкам, ол дезе меге јакшы иш бар деп айткан. Је јаҥыс меге США-дӧӧн кӧчӱп алар керек болгон. Бу суракты Эллиле кожо мӱргӱп, шӱӱп-сананала, ол аканыҥ айтканыла јӧпсинбедис. Оныҥ ордына Бельгиядӧӧн кайра јанып, Бастонь деп калада он јарчыга оноҥ ло ары болушканыс. Бир јылдаҥ бис Серж деп уулчакту болуп калганыс, је балагыс јети айлуда оорыйла, божоп калган. Мынаҥ улам ачу-коронго бастыртканыс. Бис кӧп мӱргӱгенис, анайда ок тирилишке ижемји биске ол кӱч ӧйди ӧдӧргӧ болушкан.

1961 јылдыҥ ӱлӱрген айында мен пионердиҥ ижине јарагадый иш таап алгам. Ол ло кӱнде меге Бельгиядагы Бет-Элдеҥ ака телефон соккон. Ол аймак кӧрӧӧчиниҥ ижин бӱдӱрериҥ бе деп сураарда, мен: «Озо баштап пионер болорго јараар ба?» — деп сурагам. Ол дезе јӧпсинип ийген. Анайып бис сегис айдыҥ туркунына пионер болуп иштегенис. А 1962 јылдыҥ сыгын айында аймак кӧрӧӧчиниҥ ижин баштап ийдис.

Эки јыл ӧдӧ берерде, бисти Брюссельдеги Бет-Элдӧӧн кӧстӧп ийген. Бис ондо 1964 јылдыҥ ӱлӱрген айында иштеп баштаганыс. Бу иштеҥ бис кӧп алкыштар алганыс. А 1965 јылда бистиҥ филиалдӧӧн Норр ака келип јӱрген. Бу ӧйдӧ мени сакыбаган јанынаҥ Бет-Элдиҥ ишчизи эдип кӧстӧп салгандар. Кийнинде, Элли ле мен Галаад сургалыныҥ 41-чи клазына кычырылганыс. Анайып, 13 јыл кайра Норр аканыҥ айткан сӧстӧри бӱткен. Бу сургалды божоткон кийнинеҥ Бельгияныҥ филиалыдӧӧн кайра једип келгенис.

Бир эмеш ӧйдӧҥ мениҥ юридический ченемелим керектӱ боло берген. Мынайып, канча јылдардыҥ туркунына Европадагы ла бастыра јердиҥ ӱстинде ӧскӧ дӧ ороондордогы ака-эјелердиҥ Иеговага јайым бажыратан јаҥын корулагам (Флп. 1:7). Ол јылдардыҥ туркунына Иегованыҥ Керечилериниҥ ижи јарадылбаган ол эмезе токтодулар тургузылган, ас ла салза 55 ороонныҥ, чиновниктериле куучындашкам. Бу чиновниктерге бойымныҥ юридический квалификациямды айдардыҥ ордына, «Мен Кудайдыҥ ишчизи» деп айдатам. «Каанныҥ [эмезе јаргычыныҥ] јӱреги Иегованыҥ колында. Ол оны суу агысканы чылап, кайдӧӧн керек ары ла ууландырып ийет» — деп сӧстӧрди јаантайын сананып јӱргем (Укаа 21:1). Оныҥ учун Иеговага иженип туратам.

 Бир учурал санаамга артып калган. Мен дезе Европейский парламентке кирип турган бир чиновникле канча катап јолыгыжарга албадангам, је ол јӧпсинбейтен. Учы-учында тӱҥей ле јӧпсинип ийген. Оныҥ учун кирип ле келеримде ол меге: «Слерге беш ле минут берип јадым» — деген. Бажымды эҥилтип, мӱргӱп јадарымда, байа чиновник кыртыштанып: «Слер нени эдип турганаар?» — деген. Мен ого: «Слер учун Кудайга быйанымды айдып јадым, нениҥ учун дезе слер Кудайдыҥ јалчыларыныҥ бирӱзи болодоор» — деп айткам. А ол дезе: «Аайлабадым, слер нени айдарга турганаар?» — деерде, мен ого Римдегилерге 13:4-ти кӧргӱзип ийгем. Ол кижи протестант болгон, оныҥ учун бу ӱлгерди јилбиркеп кычырып ийген. Мынайып бис экӱде јарым сааттыҥ туркунына јакшы куучын болгон. Керек дезе ол Иегованыҥ Керечилерин мактап, слер јакшы иш эдип турганаар деп айткан.

Европада Иегованыҥ Керечилерине юридический јанынаҥ кӧп тартыжуларга туружарга келишкен. Ол тоодо нейтралитет ле налогтор јанынаҥ јаргыларда. Мындый јаргыларда туружарга меге јаан кӱндӱ эдилген. Иегова биске јеҥӱлер аларга канайып болушканын бойымныҥ кӧзимле кӧп катап кӧргӧм. Европейский јаргыда Иегованыҥ Керечилери 140-нӧҥ кӧп јаргыларды јеҥип алган!

1990-јылдарда мен тӧс башкаруда иштеп турган Фи́лип Бра́мли ле Италиядагы Бет-Элде иштеп турган Ва́льтер Фарне́ти деп акаларла кожо иштегем. Бис Кубадагы ака-эјелердиҥ Иеговага јайым бажырар аргазы учун тартышканыс. Оныҥ учун Бельгиядагы кубинский посольствого баштанып, бистиҥ делоны апарып јаткан дипломатка јолугып, куучындашкам. Ол ӧйдӧ Кубада, оҥдошпостордоҥ улам бистиҥ ижиске токтодулар тургузылган болгон. Бу оҥдошпостордыҥ аайына чыгарга, баштап тарый келишпей туратан.

Оныҥ учун бис мӱргӱп, Иегованаҥ башкарту сураганыс. Оноҥ Кубадӧӧн 5000 Агару Бичик кийдирерге јараду сураарыста, јаҥдар јӧпсинип ийген. Анайып, бу Агару Бичиктер Кубага једип, андагы ака-эјелерге ӱлештирилген. Мынайып, Иегова бистиҥ ижиске алкыжын берип турган деп кӧргӧнис. Оныҥ учун Кубадӧӧн база да 27500 Агару Бичик кийдирерге олорго баштанарыста, олор јарадып ийген. Мынайып албаданганыстаҥ улам эмди кажы ла ака-эједе бойыныҥ Агару Бичиги бар деп тыҥ сӱӱнип туратам!

Мен Кубадӧӧн юридический сурактарла кӧп барып туратам. Мынаҥ улам јаҥда  отурган чиновниктерле јакшы куучындажып баштагам.

1994 јылда Руандада, тутси деп албаты кырылган тушта, 1 000 000-ноҥ ажыра кижи божогон. Олордыҥ ортозында Иегованыҥ Керечилери де болгон. Оныҥ учун кезик акалар ары гуманитарный болуш јетирген.

Руанданыҥ Кига́ли деп тӧс калазына келеристе, кӧчӱрер офистиҥ ле бичиктӱ складтыҥ стенелерин ӱзе ӱйттей аткылап салтыр. Анда бистиҥ кӧп ака-эјелерди мачете деп јаан бычактарла ӧлтӱрип салган болуптыр. Је бис ондо ака-эјелердиҥ сӱӱжи де керегинде уктыс. Темдектезе, тутси укту бир акала танышканыс. Оны хуту укту Иегованыҥ Керечилери болуп турган бир биле чедениниҥ ичинде 28 кӱнниҥ туркунына ородо јажырган эмтир. Бу ороондогы ака-эјелердиҥ кӱӱнин кӧдӱрерге, Кигалиде јаан туштажу ӧткӱргенис. Ого 900-теҥ ажыра кижи келген.

Оноҥ бис Заирдиҥ границазын ӧттис (эмди ол Демократический Республика Конго). Ары Руанданыҥ кӧп ака-эјелери качып барган. Олор Го́ма деген каланыҥ јанындагы беженецтердиҥ лагерьлеринде болгон. Је бис олорды таппай турган болгоныс. Оныҥ учун Иегова бисти олордӧӧн апарзын деп мӱргӱп туратаныс. Оноҥ бир катап, биске удура бир кижи базып келедерде, оноҥ: «Слер Иегованыҥ Керечилериниҥ кемизин-кемизин билереер бе?» — деп сураарыста, ол — «Эйе, билерим. Мен Иегованыҥ Керечизи» — деген. Оноҥ айтты: «Мен слерди болуш јетирип турган комитеттиҥ акаларына апарып саларым». Мынайып, ол акаларга јолугып, 1600 кире ака-эјеле кӧрӱшкенис. Олорды токунадып, Иегованыҥ сӱӱжин кӧргӱзерге, олорго Башкару јӧптиҥ самаразын кычырганыс. Ол самарадагы сӧстӧр олордыҥ јӱрегин томулткан. Анда мындый сӧстӧр болгон: «Бис јаантайын слер учун мӱргӱп турганыс. Иегова слерди качан да таштабас». Чын ла, Башкару јӧп ол тушта чын айткан. Не дезе эмди Руандада 30000 ажыра Иегованыҥ Керечилери Кудайга сӱӱнчилӱ иштейдилер!

2011 јылда мениҥ кару эш-нӧкӧрим Элли божоп калган. Бис экӱ 58 јыл јуртадыс. Меге сӱӱген ӱйим јокко коркышту кӱч болгон. Бу керегинде Иеговага куучындап туратам. Ол мени токунаткан. Анайда ок меге Каандык керегинде сӱӱнчилӱ јарды јарлаганым болушкан.

Мен эмди 90 јашты ажып калдым. Андый да болзо, кажы ла неделеде јарлап јадым. Меге Бельгияныҥ Бет-Элинде юридический отделге болужарга, ченемелимле ӱлежерге, јииттерге кӱдӱчиниҥ болужын јетирерге јарап јат .

Иегова Кудайыма баштапкы ла катап мӱргӱгенимнеҥ бери 84 кире јыл ӧдӱп калды. Бу јылдардыҥ туркунына Иеговала колбуларымды тыҥыткан сӱреен јилбилу јӱрӱм јӱргем. Ол јаантайын мениҥ мӱргӱӱлдеримди угуп, болужып турганына акту јӱрегимнеҥ быйанымды айдадым! (Сар. 66:19) b.